garbarz skor 744[03] z3 02 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Jolanta Górska

Suszenie skór wyprawionych z okrywą włosową
744[03].Z3.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż.. Marian Grabkowski
inż. Stanisław Pietryka

Opracowanie redakcyjne:
inż. Jolanta Górska

Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z3.02
„Suszenie skór wyprawionych z okrywą włosową” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu GARBARZ SKÓR 744[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy teoretyczne procesu suszenia skór z okrywą włosową

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Urządzenia suszarnicze stosowanego suszenia skór z okrywą włosową

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.1.1. Suszarnie komorowe

4.2.1.2. Suszarnie tunelowe

4.2.1.3. Suszarnie bębnowe 16
4.2.1.4. Suszarnie promiennikowe

4.2.2. Pytania sprawdzające. 18
4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Technika suszenia skór z okrywą włosową

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 22
4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów 24
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Otrzymujesz poradnik, który będzie Ci pomocny w nabywaniu umiejętności

praktycznego wykonywania czynności podczas operacji suszenia skór wyprawianych z
włosem. Poradnik zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów.

4. Przykłady ćwiczeń, które zawierają:

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny, który wykonując powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub
nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

5. Zestaw zadań testowych sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności

z zakresu całej jednostki. Prawidłowe odpowiedzi są dowodem osiągnięcia umiejętności
zakładanych w celach nauczania w tej jednostce modułowej.

6. Literaturę oraz inne źródła informacji które powinieneś wykorzystać do poszerzenia

wiedzy.

Jednostka modułowa „Suszenie skór wyprawionych z okrywą włosową”,

z której treścią teraz się zapoznajesz, jest częścią materiału modułu 744[03].Z3 „Technologia
wykończania i uszlachetniania skór z włosem”. Treści materiału nauczania omawiają
operacje i czynności jakie należy wykonać aby przygotować skórę z zachowaną okrywą
włosową do ostatecznego wykończenia poddając ją procesowi suszenia. Dlatego poznanie
zawartego w jednostce materiału nauczania jest konieczne by prawidłowo przeprowadzać
procesy wykańczania właściwego i uszlachetniania skór z włosem.

Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem treści tematu lub ćwiczenia, to poproś

nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy właściwie
zrozumiałeś i dobrze wykonujesz daną czynność

Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć

sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie wykonywania zadań i ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych i ochrony środowiska, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Z przepisami tymi zostaniesz zapoznany przed
przystąpieniem do wykonania ćwiczeń lub zadań produkcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

744[03].Z3.05

Uszlachetnianie tkanki skórnej skór

z włosem

744[03].Z3.01

Natłuszczanie skór z okrywą włosową

744[03].Z3.03

Przygotowanie skór wyprawionych
z okrywą włosową do uszlachetniania

744[03].Z3.02

Suszenie skór wyprawionych z okrywą

włosową

744[03].Z3.04

Uszlachetnianie okrywy włosowej

skór

744[03].Z3

Technologia wykończania i uszlachetniania

skór z włosem

744[03].Z3.06

Ocena jakościowa, rozsortowywanie

i przechowywanie skór wyprawionych z okrywą

włosową

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− odczytywać i stosować instrukcje technologiczne dotyczące czynności i operacji

wyprawy różnych rodzajów skór z okrywą włosową,

− stosować metody badania organoleptycznego wilgotności skór,
− posługiwać się przyrządami pomiarowymi do określania temperatury i wilgotności

powietrza,

− definiować pojęcia wilgotność względna i bezwzględna powietrza,
− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
− dobierać i stosować odzież ochrony osobistej na stanowisku pracy,
− stosować zasady bezpiecznej pracy i ochrony środowiska wykonując czynności

technologiczne przy wyprawie skór z włosem,

− układać skóry na boczki garbarskie lub podesty,
− korzystać z różnych źródeł informacji zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia powinieneś umieć umieć:

– wyjaśnić cel i zasady obowiązujące w procesie suszenia skór,
– dobrać urządzenia suszarnicze w zależności od rodzaju i przeznaczenia skór,
– dobrać metodę i technikę suszenia, ustawić parametry suszenia dla różnych rodzajów

skór,

– przeprowadzić proces suszenia skór, obsłużyć urządzenia suszarnicze,
– dokonać organoleptycznej oceny wysuszenia skór,
– zdjąć, rozłożyć i dokonać klimatyzacji skóry po suszeniu,
– przygotować skóry do wykończania właściwego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawy teoretyczne procesu suszenia skór z okrywą

włosową

4.1.1. Materiał nauczania

Z dotychczas poznanego materiału nauczania wiesz, że celem wyprawy skór z okrywą

włosową jest przemiana skóry surowej futerkowej w skórę wygarbowaną i ewentualnie
uszlachetnioną. Oznacza to celowe wykonanie na tkance skórnej i okrywie włosowej wielu
specjalistycznych operacji i procesów technologicznych obejmujących chemiczne

i mechaniczne działania. Końcowym efektem tych działań jest wyrób gotowy o odpowiednich
cechach, właściwościach fizycznych i chemicznych oraz wyglądzie zewnętrznym właściwym
do przewidzianych warunków jego użytkowania. Najważniejsze cechy skóry futerkowej
wyprawionej to:
− podwyższona temperatura skurczu w stosunku do skóry surowej nawet do 70

− odporność na działanie wody i mikroorganizmów,
− odpowiednie właściwości fizyczne wyczuwalne organoleptycznie: pulchność, miękkość,

elastyczność, miły i delikatny dotyk,

− właściwości fizyczne określane badaniami laboratoryjnymi: wytrzymałość na rozerwanie

i wydłużenie maksymalne, wytrzymałość szwu, przepuszczalność powietrza i pary wodnej,

− brak zawartości w tkance skórnej i okrywie włosowej substancji szkodliwych dla zdrowia

użytkownika,

− brak związków chemicznych powodujących brudzenie i barwienie,
− estetyczny i elegancki wygląd skóry jako całości a szczególnie jej strony użytkowej.

Większość tych cech nadawane jest skórom w drugim etapie wyprawy czyli w procesach

wykończania i uszlachetniania Dla różnych asortymentów skór operacje i procesy
wykończalnicze mogą być różne.

Ważnym procesem technologicznym mającym wpływ na właściwości fizyczne

i estetyczne skór futerkowych wyprawionych jest suszenie. Jest to proces złożony pod
względem technologicznym, a jego zasadniczym celem jest usunięcie ze skóry nadmiaru
wilgoci. Ten nadmiar wilgoci w skórze utrudniałby przeprowadzanie operacji i czynności
technologicznych w etapie wykończania właściwego i uszlachetniania tkanki skórnej i okry-
wy włosowej skór. Suszenie ma również wpływ na wydajność powierzchniową skór. Podczas
wyprawy skóry z okrywą włosową mogą być poddawane procesowi suszenia nawet dwa lub
trzy razy. Za każdym razem zasady prowadzenia procesu suszenia są takie same.

Przy wyprawie skór do stanu naturalnego, zadaniem suszenia jest odparowanie wody

zawartej w skórach po procesach garbowania i natłuszczania, a w przypadku skór
uszlachetnianych w procesach chemicznych, także odparowanie wody po kąpielowych
procesach barwienia i natłuszczania. Odparowanie wody przebiega w podwyższonej
temperaturze otoczenia. Woda przechodzi w stan gazowy pary wodnej i w postaci gazowej
odprowadzona jest na zewnątrz skóry do otaczającego powietrza. Przemiana wody ze stanu
ciekłego w stan gazowy wymaga:
1) doprowadzenia ciepła w postaci podgrzanego powietrza,
2) odprowadzenia pary wodnej do otaczającego skóry środowiska i dalej poza suszarnię.

Odparowanie wody ze skór powoduje że zawartość wilgoci w otaczającym powietrzu

stale wzrasta co jednocześnie jest przyczyną zmniejszania szybkości odparowywania ze skór

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wody. Zależność ta jest prawdziwa w stałej temperaturze i stałym ciśnieniu otaczającego
powietrza. Suszenie przebiega do momentu wyrównania wilgotności powietrza z wilgotno-
ścią materiału suszonego.

W praktyce produkcyjnej przyjęte jest określenie wilgotności względnej powietrza. Jest

to stosunek pary wodnej zawartej w powietrzu do ilości pary w stanie nasycenia w danej
temperaturze. Stosunek ten wyrażany jest w procentach Jeżeli podniesiemy temperaturę
otoczenia lub wymienimy wilgotne powietrze na bardziej suche, proces suszenia zachodzi
dalej. A więc parametry ciśnienia, temperatury i wilgotności powietrza są jednocześnie
parametrami warunkującymi przebieg szybkości i efektywności procesu suszenia skór.

Skóry przeznaczone do suszenia są materiałem o dużej zawartości wody pomimo że

uprzednio poddawane są operacji odwirowania, która eliminuje zawartość wody do około
50%. Woda w skórze występuje jako woda kapilarnie wypełniająca przestrzenie między
włóknami skóry, oraz chemicznie związana z białkami jej budowy strukturalnej lub ze
środkami wprowadzanymi w trakcie wyprawy. Mechanizm suszenia skór dzieli się na trzy
fazy:
− przepływ wody przez kapilary w kierunku powierzchni skóry,
− odparowanie wody z powierzchni skóry,
− wymiany warunków otoczenia suszonego materiału przez odprowadzenie wilgotnego

powietrza.
Pierwsza faza suszenia wstępnego związana jest z doprowadzaniem ciepła i podgrzania

suszonego materiału. Jest to etap dyfuzji czyli przepływu wody w kapilarach do powierzchni
skóry i zależy od wielkości kapilar oraz trwałości wiązania wody przez tkankę skórną.

W drugiej fazie zachodzi parowanie wody z powierzchni skóry do otoczenia. Jest to

okres stałej szybkości suszenia. W dalszym ciągu następuje dyfuzja wody do powierzchni a
jej szybkość jest równa szybkości odparowywania wody. Warunkiem jest jednak stałe
dostarczanie określonych ilości ciepła. Najlepszym sposobem dostarczania ciepła podczas
suszenia skór futerkowych jest przepływające z odpowiednią prędkością podgrzane powie-
trze. Szybkość suszenia jest tym większa, im wyższą temperaturę ma otaczające powietrze i
im mniejsza jest jego wilgotność względna. Po pewnym czasie wewnątrz suszonej skóry
wytwarza się spadek wilgotności i na powierzchnię skóry nie jest doprowadzana taka ilość
wody jaka mogłaby z niej odparować. Prędkość parowania zmniejsza się a ponieważ ilość
doprowadzanego ciepła jest taka sama to temperatura powierzchni skóry wzrasta. Przy
dalszym intensywnym suszeniu zachodzi zjawisko spadku wilgotności materiału suszonego
aż do tak zwanej wilgotności krytycznej. Przejawia się to w postaci przesuszonych miejsc na
powierzchni skóry.

W trzeciej fazie następuje dalsze odparowanie wody z powierzchni skóry do otoczenia.

W tym okresie szybkość suszenia jest zmienna i stopniowo powolnieje w zależności od
wilgotności chwilowej powietrza i materiału suszonego. W dalszym ciągu następuje przepływ
dyfuzyjny wody do powierzchni skóry wspomagany mechanizmem kurczenia się materiału
i wzrostem ciśnienia wewnętrznego.

W procesie wyprawy skór z okrywą włosową suszenie w dużym stopniu decyduje

o jakości i wydajności produkowanych skór. Suszenie ma za zadanie nie tylko odprowadzenie
nadmiaru wody ze skór lecz także wpływa na dalsze wiązanie i utrwalenie garbnika oraz
równomierne rozprowadzenie i osadzenie na włóknach skórnych innych środków głównie
środków natłuszczających. W technologii wyprawy skór futerkowych obowiązuje zasada aby
proces suszenia przebiegał możliwie szybko co pozwala na wyprodukowanie skór o wysokiej
wydajności powierzchniowej i dużej ciągliwości. Nie wolno jednak nadmiernie podnosić
temperatury suszenia lub prowadzić proces nierównomiernie. Skóry tak suszone nie uzyskują
cech miękkości i pulchności w dalszych procesach wykończania. Zbyt długie suszenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i w niskich temperaturach wyraźnie obniża wytrzymałość tkanki skór na rozciąganie.
Wysuszone skóry powinny zawierać od 12% do 16% wody.

Warunki suszenia skór z okrywą włosową zależą od rodzaju i wielkości skór oraz od

metody garbowania. Skóry o dużej powierzchni i grubszej tkance skórnej na przykład: owcze,
cielęce, kozie, należy suszyć w ostrzejszych warunkach to znaczy w temperaturze 45–50

Przy skórach małych i o delikatnej, cienkiej tkance na przykład lisy, tchórze, piżmaki – wa-
runki suszenia muszą być łagodniejsze z temperaturą nie przekraczającą 35–40

Temperatura suszenia skór garbowanych metodą piklową lub innymi metodami

pseudogarbowania nie powinna przekraczać 45

C. Proces suszenia skór futerkowych

powinien być prowadzony przy stałej kontroli parametrów suszenia.

Tabela 1. Warunki suszenia skór owczych garbowania chromowego [1,s.238]

Faza suszenia
początkowa końcowa

Parametry suszenia

1 2 3 4 5 6 7

Średnia temperatura po-
wietrza w

50 48 46 44 41 39 36

Średnia wilgotność
względna powietrza w %

60 44 42 40 39 30 30

Prędkość przepływu po-
wietrza w m/s

Do 1,5

0,5

W małych zakładach produkcyjnych dość często stosuje się metodę suszenia skór

futerkowych przez ich rozwieszenie w pomieszczeniu w warunkach naturalnych jako tak
zwane suszenie klimatyczne. Ta metoda „wzmacniana” jest podgrzaniem powietrza
i wymuszonym wietrzeniem pomieszczenia.

W zależności od stosowanych warunków suszenia uzyskuje się skóry w towarze

gotowym o zróżnicowanych cechach i właściwościach: miękkości, pulchności i ciągliwości
tkanki skórnej, jej wytrzymałości fizycznych na rozciąganie i rozerwanie a także na
zwiększenie siły osadzenia włosa i wydajności powierzchniowej skór.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakim etapie wyprawy skór z okrywą włosową występuje proces suszenia?
2. Jaki jest cel suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową?
3. Na czym polega suszenie skór futerkowych?
4. Jakie parametry mają wpływ na proces suszenia skór z okrywą włosową?
5. Na jakie cechy i właściwości skór wyprawionych z włosem ma wpływ proces suszenia?
6. Na czym polega mechanizm procesu suszenia skór?
7. Od czego zależy dobór warunków suszenia ?
8. Co to jest wilgotność względna powietrza?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z planszy obrazującej budowę histologiczną i strukturalną skór, omów

mechanizm procesu suszenia skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej.
2) przygotować planszę obrazującą budowę strukturalną i histologiczną skóry,
3) przedstawić kolejne fazy procesu suszenia skór:

− dyfuzji kapilarnej wody,
− przechodzenia wody na powierzchnię suszonej skóry,
− odparowywania wody z powierzchni suszonej skóry,

4) wyjaśnić zależność procesu suszenia od parametrów temperatury i wilgotności powietrza,
5) wyjaśnić pojęcie wilgotności względnej powietrza.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− plansza obrazujące budowę strukturalną skóry,
− plansza obrazująca budowę histologiczną skóry,

Ćwiczenie 2

Zbadaj zawartość wilgoci w skórach wyprawianych z okrywą włosową:

a) po operacji odwirowania skór przed suszeniem,
b) po procesie suszenia.
Badanie wykonaj metodą wagową.

Sposób wykonania ćwiczenia:
Pamiętaj o przepisach i regulaminie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących

w pracowni materiałoznawstwa w której będziesz wykonywał ćwiczenie.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości z jednostki modułowej 744[03].O1.04 „Wykonywanie

oznaczeń kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy skór”,

3) przygotować i zapoznać się z instrukcją badania zawartości wilgoci w skórach,
4) przygotować próbki skór futerkowych do badania:

− wykroić próbki pierwotne ze skór po operacji odwirowania przed suszeniem i po

procesie suszenia,

− rozdrobnić próbki pierwotne skór i przygotować próbki laboratoryjne,

5) przygotować urządzenia laboratoryjne i pomiarowe oraz naczynia laboratoryjne:

− waga laboratoryjna analityczna,
− suszarka laboratoryjna,
− naczyńka wagowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) wykonać badanie i oznaczyć zawartości wilgoci w próbkach skór:

− naczyńka wagowe wymyć, wysuszyć i ważyć do ustalenia stałej masy – wynik

zapisać w dzienniczku praktyki

− przenieść rozdrobnione próbki laboratoryjne skór do osobnych, oznaczonych

naczyniek wagowych,

− zważyć i ustalić masę naczyniek wagowych z próbkami skór– wynik zapisać

w dzienniczku praktyk,

− obliczyć masę skór wilgotnych – wynik zapisać,
− przenieść naczyńka z próbkami skór do suszarki i suszyć w warunkach określonych

w instrukcji wykonania badania,

− oznaczyć masę skór po wysuszeniu próbek - wyniki zapisać,
− obliczyć zawartość wilgoci w skórach – wynik podać w procentach,

7) uporządkować stanowisko pracy,
8) wziąć udział w dyskusji podsumowującej zadanie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja wykonania badania na zawartość wilgoci w skórze,
− próbki skór futerkowych po operacji odwirowania przed suszeniem,
− próbki skór po procesie suszenia,
− waga laboratoryjna,
− suszarka laboratoryjna,
− naczyńka wagowe,
− dzienniczek praktyki.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wyjaśnić cel procesu suszenia skór z okrywą włosową?

2) wyjaśnić mechanizm przebiegu procesu suszenia skór?

3) zdefiniować pojęcia: dyfuzja, przepływ kapilarny, parowanie wody, stan

gazowy wody, wilgotność względna powietrza, wilgotność krytyczna skóry,
parametry technologiczne suszenia skór?

4) omówić warunki suszenia skór futerkowych w zależności od rodzaju,

wielkości skór i metody garbowania?

5) wyjaśnić wpływ procesu suszenia na cechy użytkowe i właściwości

fizyczne skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Urządzenia suszarnicze stosowane do suszenia skór z

okrywą włosową

4.2.1. Materiał nauczania

Suszenie skór jest procesem technologicznym wyprawy skór w etapie ich wykończania.

W procesie tym skóry wygarbowane i natłuszczone, jako materiał zawierający dość dużą
ilość wilgoci, poddawane są działaniu ośrodka suszącego. Efekty suszenia zależne są od:
− rodzaju ośrodka suszącego,
− właściwości ośrodka suszącego wyrażonych w parametrach temperatury

i wilgotności,

− czasu i sposobu oddziaływania ośrodka suszącego.

W procesie suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową ośrodkiem suszącym jest

powietrze o określonej temperaturze i wilgotności. Oddziałuje ono na powierzchnię
suszonych skór „zabierając” z nich wilgoć aż do momentu osiągnięcia stanu równowagi
wilgoci w skórze i powietrzu. Zabieranie wilgoci polega na jej odparowaniu z powierzchni
skór i przejścia do ośrodka otaczającego skórę czyli do suszącego powietrza.

Szybkość odparowania wody z powierzchni skór, czyli prędkość suszenia, zależy od

temperatury i ilości wilgoci już zawartej w powietrzu suszącym. W technologii wyprawy skór
zależności temperatury i wilgotności powietrza suszącego są regulowane zastosowaniem
odpowiednich pomieszczeń suszarniczych wyposażonych w urządzenia do zmiany
temperatury i wymiany powietrza w suszarni.

Budowa oraz rozwiązania techniczne w wyposażeniu suszarni dotyczące cyrkulacji

i zmian temperatury powietrza suszącego, mają wpływ na sposób i czas suszenia skór. Proces
właściwego suszenia może przebiegać w formie swobodnego, powolnego suszenia
klimatycznego, lub suszenia szybkiego w sztucznie wytworzonej atmosferze.

W wyprawie skór z włosem suszenie klimatyczne, niekiedy stosowane w małych

zakładach słabo wyposażonych technicznie, wspomagane jest ogrzewaniem i wymuszonym
wietrzeniem przestrzeni suszarniczej.

W przemyśle garbarskim używane są suszarnie o różnych rozwiązaniach technicznych

i konstrukcyjnych przystosowane do suszenia skór. Do skór z włosem najczęściej używane
są:

a) suszarnie komorowe – stanowiące zamkniętą przestrzeń w której przebiega cały

proces suszenia,

b) suszarnie tunelowe – zbudowane z poszczególnych komór lub sekcji tworzących

tunel.
W poszczególnych sekcjach można wprowadzać różne parametry powietrza
suszącego które najlepiej odpowiadają warunkom technologicznym suszenia skór,

c) suszarnie bębnowe – działające na zasadzie suszenia skór w wewnętrznej części bębna

ażurowego ogrzanym powietrzem z wymiennika cieplnego. Suszarnie bębnowe
używane są głównie do podsuszania skór przed suszeniem właściwym,

d) suszarki promiennikowe – w których wykorzystuje się działanie promieniowania

podczerwonego. Ten typ suszarek jest wykorzystywany głównie do suszenia skór
futerkowych w kuśnierstwie.

Skóry suszone w suszarniach komorowych i tunelowych zawieszone są luźno na

drążkach lub haczykach albo napięte na specjalne ramy. Suszenie w tych typach suszarń jest
suszeniem konwekcyjnym polegającym na doprowadzaniu do materiału suszonego, ciepłego
powietrza
o określonej wilgotności, które powoduje odparowanie wilgoci z powierzchni materiału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.1.1. Suszarnie komorowe

Suszarnie komorowe należą do najczęściej używanych w suszeniu skór futerkowych.

W suszarniach tych odbywa się regulowana, intensywna cyrkulacja powietrza z możliwością
automatycznego doboru parametrów suszenia. W zależności od sposobu wieszania skór,
sposobu dostarczania ciepła i przenoszenia powietrza oraz konstrukcji wykonania, istnieje
wiele typów suszarni komorowych.

Najprostszą w konstrukcji jest suszarnia wyposażona w wysuwane segmenty w których

zamocowane są drążki do wieszania skór. Drążki mogą być zamocowane na dwóch lub trzech
poziomach w zależności od wielkości suszonych skór. W każdym segmencie na jednym
poziomie znajduje się od 3 do 5 drążków. Zawieszanie skór na drążkach odbywa się przy
wysuniętym segmencie z boku suszarni. Segmenty mogą być wysuwane z obu stron co
ułatwia i przyśpiesza załadunek urządzenia. Powietrze dostarczane jest dołem suszarni przez
wymiennik ciepła, a odprowadzane górą wyciągiem grawitacyjnym.

Suszarnia komorowa drążkowa z przenośnikiem łańcuchowym jest bardziej

unowocześnionym typem suszarni komorowej (Rys.1).

Rys. 1 Schemat komorowej suszarni drążkowej [2, s. 194]

1- obudowa suszarni, 2 – rurociąg wyciągowy, 3 – nadmuch ciepłego
powietrza, 4 – wentylatory do cyrkulacji powietrza, 5 – kanał wylotu
wilgotnego powietrza, 6 – kanał zasysania Świerzego powietrza, 7 –
przesłona regulacji dopływu i wypływu powietrza, 8 – grzejniki parowe do
ogrzania powietrza, 9 – perforowana podłoga suszarni, 10 – zawieszone
skóry, 11 – drzwiczki suszarni, 12– drążki do zawieszania skór
zamontowane na ruchomym przenośniku.

Komora suszarni ograniczona jest izolowaną obudową. W przedniej ścianie

zamontowane są drzwiczki uchylane w czasie wieszania skór a zamykane na czas suszenia
skór. Drążki do zawieszania skór przesuwane są przenośnikiem łańcuchowym w obwodzie
zamkniętym w obrębie suszarni na dwóch poziomach dolnym i górnym. Źródłem ciepła
ogrzewającego powietrze są grzejniki parowe umieszczone tuż nad podłogą. Ogrzane
powietrze unosi się do góry i suszy zawieszone na drążkach skóry przez odparowanie wody
z powierzchni skór. W górnej części suszarni zamontowany jest wyciąg rurowy
odprowadzający wilgotne powietrze na zewnątrz komory suszarniczej, a dolnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wentylatorem zasysane jest świeże powietrze i wtłaczane przewodem rurowym pod grzejniki
parowe. Przepływ powietrza regulowany jest przesłoną automatycznie regulującą nastawione
parametry suszenia. Suszarnia wyposażona jest w urządzenia kontrolno-pomiarowe
parametrów technologicznych suszenia skór.

Inny typ konstrukcyjny suszarni komorowej to suszarnia ramowa z metalowymi płytami

perforowanymi (Rys.2). Ten typ suszarni używany jest do suszenia skór dużych na przykład
owczych.

Rys. 2 Schemat suszarni komorowej ramowej [1 s. 112]

1 – komora suszarnicza, 2 – szyna przenośnikowa, 3 – rama nośna, 4 – rama obrotowa, 5 – płyta
metalowa perforowana, 6 – wentylator, 7 – silnik wentylatora, 8 – nagrzewnica, 9 – wywietrznik,
10 – rozpięta skóra.

Skóry suszy się rozpięte przy pomocy specjalnych spinaczy – zaczepów na perforowanych,
metalowych płytach, które zamocowane są obrotowo na stałym obramowaniu. Ramy na
specjalnych rolkach można wysuwać po szynie na zewnątrz komory suszarniczej. Po
wysunięciu i przekręceniu ramy o 90

w pozycji równoległej do podłogi, na płycie rozkłada

się skórę i specjalnymi zaczepami z zaciskiem przypina do perforacji. Skóry przypina się
z obu stron płyty przekręcając ją do pionu a następnie o 90

w drugą stronę. Po przypięciu

skór ramę należy przekręcić do pierwotnego położenia i wsunąć do komory suszarniczej.
W ten sam sposób zdejmuje się skóry po zakończeniu procesu. Skóry suszone są powietrzem
ogrzanym przez nagrzewnicę i wprowadzanym w obieg za pomocą wentylatora. Do regulacji
dopływu świeżego i odpływu „zużytego” powietrza służą wywietrzniki w obudowie komory
suszarniczej. Suszarnia wyposażona jest w urządzenia kontrolno-pomiarowe parametrów
technologicznych suszenia skór.

4.2.1.2. Suszarnie tunelowe

W suszarniach tunelowych suszenie skór odbywa się w długich tunelach suszarniczych

o przekroju dostosowanym do wielkości powierzchni suszonych skór (Rys.3 i 4). Skóry
zawiesza się na drążkach przymocowanych do przenośnika przesuwającego się wzdłuż tunelu
i wykonanego z dwóch łańcuchów umieszczonych po obu bokach tunelu. W najprostszym
typie suszarni tunelowej skóry zawieszane na drążkach przed tunelem suszarniczym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przesuwane są w przeciwprądzie z podgrzanym powietrzem wzdłuż tunelu. Dopływ ciepłego
powietrza i szybkość przesuwu przenośnika są tak regulowane, aby po przejściu przez tunel
uzyskały właściwy stopień wysuszenia. Rozwiązania konstrukcyjne suszarni tunelowych
mogą być różne i są dostosowane do rodzaju i wielkości produkowanych skór oraz do
wyposażenia linii produkcyjnej zakładu.

Najbardziej powszechne są suszarnie zbudowane w kształcie litery U i umieszczonego

pośrodku między tunelami kanału z urządzeniami grzewczo-wentylacyjnymi.

Rys. 3 Schemat suszarni konwekcyjnej tunelowej [1, s.110]

1 – nagrzewnica, 2 – grzejniki dodatkowe, 3 – wentylatory, 4 – silnik napędu wentylatora, 5 –
wywietrznik, 6 – silnik napędu przenośnika, 7 – tunel suszarni, 8 – łańcuch przenośnika.

Odmianą konstrukcyjną suszarni tunelowej jest suszarnia segmentowa (Rys. 4). Zbudowana
jest z segmentów połączonych ze sobą w dowolnej ilości zależnej od wymaganej wydajności
produkcji. Każdy segment stanowi samodzielną sekcję suszącą z własnym systemem
cyrkulacji powietrza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4 Schemat cyrkulacji powietrza w suszarni tunelowej segmentowej [2,s.196]

1 – sekcje suszarnicze, 2 – łańcuchy przenośnika, 3 – drążki do zawieszania skór, 4 – zawieszone
skóry.

Wentylatory przepompowują powietrze z przestrzeni roboczej każdej sekcji pobierając
z jednej strony i przez nagrzewnicę wtłaczając z drugiej strony. Przepływ powietrza jest
poziomy i w każdej sekcji skierowany w przeciwnym kierunku prostopadłym do ruchu
przenośnika skór. Ostatnia sekcja nie jest zawieszana skórami co umożliwia ruch
przenośnika podczas suszenia do przodu i do tyłu o jedną sekcję. Powoduje to zmianę
kierunku przepływu powietrza między skórami. Dzięki temu suszenie jest bardziej
równomierne.

Powietrze suszące krąży stale w zamkniętym obiegu każdej sekcji aż do prawie pełnego

nasycenia wilgoci. Wówczas automatycznie część powietrza odprowadzana jest do atmosfery
przy równoczesnym czerpaniu z otoczenia powietrza świeżego. Jest to tak zwana recyrkulacja
częściowa powietrza. Mieszanina powietrza świeżego i nasyconego ale o podwyższonej
temperaturze, przechodzi przez grzejnik gdzie zostaje podgrzana do żądanej temperatury
i skierowana do przestrzeni suszarniczej.

Sterowanie przebiegiem suszenia jest automatyczne po ustawieniu na pulpicie

sterowniczym suszarni zadanych wartości parametrów procesu.

4.2.1.3. Suszarnie bębnowe

Do suszenia skór z okrywą włosową stosowane są niekiedy urządzenia suszarnicze

w których przestrzenią roboczą jest bęben wykonany z ażurowej blachy nierdzewnej (Rys.5).
Wsad skór w bębnie obracany jest w atmosferze podgrzanego przez wymiennik cieplny
powietrza wtłaczanego do wewnętrznej przestrzeni. Operacja suszenia jest dwustopniowa. Na
początku procesu, kiedy w skórze znajduje się duża ilość wilgoci, stosuje się wyższe
temperatury suszącego powietrza. W końcowej fazie suszenie skór prowadzi się
w łagodniejszych warunkach temperaturowych. Bębnowe urządzenie suszarnicze posiada
zewnętrzną obudowę ochronną również przed stratami ciepła. Na obudowie zainstalowany
jest właz do załadunku i wyładunku skór oraz pulpit sterowniczy z możliwością nastawiania
parametrów suszenia do automatycznej pracy urządzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5 Suszarnia bębnowa typu Passat [7, s.107]

1 – obudowa korpusu suszarni, 2 – pulpit sterowniczy, 3 – klapa włazu do załadunku i rozładunku skór,
4 – otwory do prowadzenia kontroli procesu suszenia.

Suszarnie bębnowe stosowane są głównie do podsuszania skór po odwirowaniu. Operacja
podsuszenia skór w suszarce bębnowej powoduje jednocześnie mechaniczne rozciągnięcie
i rozbicie skór, oraz mechaniczne zassanie i równomierne rozłożenie tłuszczu
wprowadzonego do skór po garbowaniu.

4.2.1.4. Suszarnie promiennikowe

W niektórych zakładach produkujących skóry futerkowe do suszenia stosowane są

urządzenia suszarnicze wyposażone w promienniki podczerwieni za pomocą których
w krótkim czasie następuje skuteczne wysuszenie skór. Czynnikiem suszącym jest
niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o długości fal od około 760nm do 0,4 mm,
emitowane przez nagrzane ciała. Urządzenia te to suszarki promiennikowe.

Suszarka promiennikowa jest zbudowana w postaci tunelu w którym w górnej ścianie są

wmontowane lampy promiennikowe. Skóry ułożone na transporterze lub napięte na ramach
w pozycji poziomej są poddawane promieniowaniu podczerwieni. Suszenie polega na
odparowaniu wilgoci ze skór za pomocą ciepła wytworzonego w skórze znajdującej się
w polu elektromagnetycznym. Szybkość przesuwu transportera jest tak dobrana aby
zamontowany układ wentylacyjny mógł odprowadzać nasycone powietrze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki wpływają na efekt suszenia skór?
2. Jakie parametry wpływają na szybkość odparowania wody z powierzchni skór

suszonych?

3. Co to jest suszenie klimatyczne w warunkach naturalnych?
4. Na czym polega suszenie w sztucznie wytworzonej atmosferze?
5. Jakie rodzaje suszarń stosowane są do suszenia skór z okrywą włosową?
6. Na czym polega suszenie konwekcyjne?
7. Czym charakteryzuje się suszarnia komorowa?
8. Jakie znasz typy suszarń komorowych?
9. Co to są ramy z płytami perforowanymi?
10. Co to są suszarnie tunelowe?
11. Jakie znasz typy suszarń tunelowych?
12. Co to są suszarnie segmentowe?
13. Wyjaśnij określenie: transport skór w przeciwprądzie z ciepłym powietrzem?
14. Jaka jest zasada suszenia skór w suszarniach bębnowych?
15. Jak działają suszarnie promiennikowe?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj schemat budowy suszarni komorowej drążkowej do suszenia skór futerkowych

i oznacz podstawowe elementy konstrukcji. Wyjaśnij w jaki sposób przeprowadza się
suszenie skór wyprawianych z okrywą włosową.

Ćwiczenie będziesz wykonywał w pracowni technologicznej. Pomocne mogą Ci być

ilustracje i katalogi o tematyce suszarniczej skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przygotować karton i przybory do rysowania,
2) narysować schemat budowy suszarni z podstawowymi elementami konstrukcji:

a. przestrzeń suszącą,
b. urządzenia doprowadzające ciepło do ogrzania środowiska suszącego,
c. urządzenia do wymiany powietrza,
d. urządzenia do zakładania i przenoszenia skór w obrębie suszarni,

3) oznaczyć i opisać narysowane elementy konstrukcyjne suszarni,
4) wyjaśnić sposób działania suszarni komorowej i metodę suszenia zastosowaną w tego

typu suszarniach,

5) omówić inne typy suszarń komorowych stosowane do suszenia skór wyprawianych

z włosem

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stół do pracy,
− arkusz kartonu A-4 /lub większy/,
− przybory do rysowania i opisywania rysunku: ołówki, mazaki kolorowe, linijka, gumka,
− ilustracje i prospekty obrazujące różne rodzaje suszarń do skór,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Narysuj schemat budowy suszarni tunelowej do skór futerkowych i oznacz podstawowe

elementy konstrukcji. Wyjaśnij w jaki sposób przeprowadza się suszenie skór wyprawianych
z okrywą włosową.

Ćwiczenie będziesz wykonywał w pracowni technologicznej. Pomocne mogą Ci być

ilustracje i katalogi o tematyce suszarniczej skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przygotować karton i przybory do rysowania,
2) narysować schemat budowy suszarni z podstawowymi elementami konstrukcji:

3) oznaczyć i opisać narysowane elementy konstrukcyjne suszarni,
4) wyjaśnić sposób działania suszarni tunelowej i metodę suszenia skór z okrywą włosową,
5) omówić typ suszarni tunelowej segmentowej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

Korzystając z programu komputerowego i Internetu wyszukaj firmy produkujące

urządzenia suszarnicze do suszenia skór futerkowych. Uzyskane informacje przedstaw
w dyskusji na temat nowych rozwiązań technicznych i konstrukcyjnych w budowie urządzeń
suszarniczych do skór.

Ćwiczenie będziesz wykonywał w pracowni technologicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uruchomić komputer podłączony do Internetu,
2) w wyszukiwarce internetowej wpisać hasło: „suszarnie do skór”,
3) z wyszukanych odpowiedzi wybrać informacje o firmach wskazanych w zadaniu,

4) „wchodząc” na strony internetowe firm, znaleźć katalogi produkowanych wyrobów,
5) odszukać informacje potrzebne do realizacji ćwiczenia,
6) uzyskane informacje przedstawić w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stanowisko komputerowe,
− komputer z odpowiednim oprogramowaniem i z podłączeniem do Internetu,
− drukarka komputerowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Rozpoznaj i nazwij typy suszarń do skór futerkowych w wyposażeniu warsztatów

szkolnych lub zakładu produkcyjnego w którym obywasz praktykę zawodową. Uzasadnij
swój wybór i omów zasady suszenia skór w tych suszarniach.

Ćwiczenie będziesz wykonywał w zakładzie produkcyjnym lub w warsztatach szkolnych.

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia zapoznaj się z Regulaminem Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy obowiązującym na stanowisku suszenia skór. Załóż odzież ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z budową i konstrukcją suszarni do skór futerkowych w zakładzie,
2) przypomnieć sobie wiadomości teoretyczne z którymi zapoznałeś się realizując materiał

nauczania tej jednostki modułowej,

3) rozpoznać metodę suszenia skór na podstawie konstrukcji technicznej suszarni,
4) rozpoznać i nazwać typ suszarni – wybór uzasadnić.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− różne typy suszarń do suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wskazać rodzaje suszarń stosowane w suszeniu skór z okrywą włosową?

2) rozpoznać typ suszarni na podstawie budowy konstrukcyjno-technicznej?

3) zdefiniować pojęcia: suszenie klimatyczne, suszenie konwekcyjne,

suszenie w sztucznej atmosferze, prędkość suszenia?

4) omówić budowę, typy i zasadę suszenia skór w suszarni komorowej?

5) omówić budowę, typy i zasadę suszenia skór w suszarni tunelowej?

6) wyjaśnić zasadę działania suszarni tunelowej segmentowej?

7) wyjaśnić pojęcie przeciwprądu transportu skór i przepływu powietrza

suszącego w suszarni?

8) omówić zasadę suszenia skór w suszarni bębnowej?

9) wyjaśnić zasadę suszenia skór w suszarni promiennikowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Technika suszenia skór z okrywą włosową

4.3.1. Materiał nauczania

Realizując dotychczasowy materiał nauczania jednostki modułowej, poznałeś:

− cel i zadania procesu suszenia skór z okrywą włosową,
− ogólne zasady obowiązujące w przygotowaniu i prowadzeniu procesu,
− urządzenia suszarnicze, ich typy i różnice konstrukcyjno-techniczne suszarni

stosowanych do suszenia skór z włosem.
Aby uzyskać jak najlepsze wyniki suszenia skór, należy dobrać odpowiednie parametry

procesu by jego przebieg był możliwie szybki i pozwalał na uzyskanie skór wyprawionych
o najwyższej jakości i wysokiej wydajności powierzchniowej.

Parametry suszenia skór z okrywą włosową zależą od ich rodzaju i stosowanej metody

wyprawy. W praktyce produkcyjnej suszenie skór prowadzi się w temperaturze 35–45

C, przy

wilgotności powietrza suszącego 40–60% i szybkości przepływu powietrza 0,5–0,2 m/sek.
Parametry te odnoszą się do skór garbowanych typową metodą na przykład garbowanych
chromowo, oraz dla skór po procesie uszlachetniania przez barwienie. Suszenie skór
garbowanych piklowo metodą tak zwanego pseudogarbowania wymaga zastosowania
warunków łagodniejszych a mianowicie temperatury poniżej 40

Również w łagodniejszych warunkach prowadzi się proces suszenia skór o delikatnej

tkance skórnej i słabo osadzonym włosie. Przykładem takich skór mogą być skóry piżmaków,
jagniąt mierłuszek oraz niektórych odmian lisów na przykład lisów rudych.

Niebezpieczne jest nierównomierne prowadzenie procesu suszenia co może prowadzić do

nadmiernego nagrzania tkanki skórnej i w efekcie końcowym, utratę miękkości i pulchności
skór wyprawionych. Zbyt długie przetrzymywanie skór w niskich temperaturach obniża
wytrzymałość tkanki skórnej na rozciąganie i osłabia osadzenie włosa.

Najlepsze efekty suszenia skór z okrywą włosową osiąga się stosując suszenie

w suszarniach komorowych lub tunelowych rozwieszając skóry na drążkach. Przed
rozwieszeniem, tkankę skór małych należy delikatnie rozciągnąć pamiętając że rozmoczona
łatwo może ulec rozdarciu. Skóry duże i o naturalnej grubej i zwartej strukturze włókien
poddaje się rozbijaniu na kosie kuśnierskiej lub maszynowo na rozbijaczach.

Skóry zdejmowane workowo i wyprawiane w całości, najlepiej jest suszyć zawieszając

na drążkach przy pomocy haczyków z drutu wygiętego w kształcie litery S. Skóry
przeciągnięte mizdrą na zewnątrz /już w procesie natłuszczania/ zaczepiane są za otwory
oczne w łepku i zawieszane na drążkach w suszarni. W zależności od wielkości skór
odpowiednio ustawia się odległości pomiędzy poziomami drążków. Przy suszeniu skór
małych w celu lepszego wykorzystania suszarni i doprowadzanego ciepła , drążki można
ustawiać w dwóch lub więcej poziomach.

Skóry rozcinane zawiesza się swobodnie na drążku mizdrą na zewnątrz, przekładając je

w pół w poprzek linii grzbietowej by łepki i ogonki zwisały. Poszczególne sztuki zawiesza się
obok siebie bez stosowania tak zwanych „zakładek”. Zabezpiecza to przed nierównomiernym
wysychaniem całej powierzchni skór. Suszenie zbyt długie i bez migracji ciepła od dołu oraz
bez przepływu i wymiany powietrza, powoduje przesychanie skór w miejscach zagięcia na
drążku. W efekcie tkanka skórna w tym miejscu może wykazywać kruchość i łamliwość.

Skóry owcze, które posiadają mocną i grubą tkankę, można suszyć napinając je na ramy

perforowane przy pomocy spinaczy podobnie jak skóry wyprawiane bez włosa. Ten sposób
suszenia jest stosowany do suszenia skór owczych uszlachetnianych na welur. Tkanka skór po
wysuszeniu jest dobrze rozprostowana i łatwo ją poddać operacji szlifowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Suszenie skór w suszarni promiennikowej polega na swobodnym rozłożeniu skór płasko

na przenośniku i przesuwaniu w tunelu suszarniczym pod lampami w promieniach
podczerwieni.

W zależności od rodzaju, szybkość przenoszenia skór i przepływu powietrza suszącego

jest ustawiana i regulowana najczęściej automatycznie. Początkowa temperatura suszenia
skór powinna być wyższa i przy wyższej wilgotności powietrza suszącego. Końcowa faza
procesu to obniżenie temperatury i powietrze o niskiej wilgotności. Świeże powietrze
powinno być wdmuchiwane w przeciwprądzie z ruchem przenośnika z suszonymi skórami.
Przykładowe parametry temperatury i wilgotności powietrza w procesie suszenia skór
owczych to:
− parametry początkowe: temperatura 45

C, wilgotność 60%;

− parametry końcowe: temperatura 35

C, wilgotność 35%.

Podobne parametry stosuje się podczas suszenia skór owczych w suszarni bębnowej.

Suszenie skór w tym typie suszarni to suszenie wstępne tak zwane podsuszanie. Suszenie
właściwe odbywa się w suszarniach ramowych gdzie skóry rozpina się i rozprostowuje na
ramach.

Podczas niewłaściwie prowadzonego procesu suszenia skór z okrywą włosową, mogą

wystąpić wady i uszkodzenia skór które bardzo obniżają jakość towaru gotowego.
Niedopilnowanie warunków i parametrów suszenia określonych w recepturze technologicznej
powoduje :
− zrogowacenie tkanki skórnej przy stosowaniu zbyt wysokiej temperatury,
− skurcz powierzchni skóry objawiający się małą wydajnością przy przesuszeniu tkanki

skórnej,

− zeschnięte zagięcia trwałe łapek, łepków i ogonków przy niewłaściwym rozprostowaniu

i rozbiciu skór w etapie przygotowania do suszenia,

− niedostateczne wysuszenie i pozostawienie mokrych miejsc stwarzających trudności

w obróbce mechanicznej skór co wpływa również na jakość okrywy włosowej,

− obniżenie ciągliwości, pulchności i miękkości skór przy suszeniu w zbyt suchym

powietrzu.
Zachowanie rygorów receptury technologicznej w procesie suszenia skór z okrywą

włosową musi być przestrzegane i podlegać kontroli parametrów suszenia podczas trwania
procesu. Cały czas należy kontrolować temperaturę, wilgotność oraz prędkość przepływu
powietrza a także sprawdzać organoleptycznie stan skór w czasie suszenia.
W nowoczesnych suszarniach parametry temperatury, wilgotności i przepływu powietrza
regulowane są automatycznie przez czujniki umieszczone w przestrzeni suszącej i podawane
w formie zmian wskaźników na tablicy sterowania procesem lub na wydruku automatycznej
kontroli procesu.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie parametry procesu suszenia mają wpływ na efekt końcowy wyprawy skór?
2. Od czego zależą wartości parametrów suszenia skór z okrywą włosową?
3. W jaki sposób suszy się skóry zdejmowane workowo i wyprawiane w całości?
4. W jaki sposób suszy się skóry rozcinane?
5. Jakie wady mogą powstawać na skórach z okrywą włosową podczas procesu suszenia?
6. Na czym polega kontrola procesu suszenia skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż i omów działanie przyrządów do pomiaru temperatury procesu suszenia skór

w suszarniach i agregatach suszarniczych. Odczytaj wartości parametru temperatury
w suszarni. Porównaj odczytaną wartość z wartością parametru temperatury wskazaną
w instrukcji technologicznej.

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia zapoznaj się z Regulaminem

Bezpieczeństwa i Higieny Pracy obowiązującym na stanowisku suszenia skór. Załóż odzież
ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wskazać i nazwać przyrząd do pomiaru temperatury znajdujący się w wyposażeniu

suszarni oraz zamontowany w agregacie do suszenia skór w warsztatach szkolnych lub
w zakładzie produkcyjnym,

2) wyjaśnić zasadę działania wskazanych przyrządów pomiarowych,
3) odczytać wartość parametru temperatury w suszarni lub w agregacie suszarniczym

podczas aktualnie prowadzonego procesu suszenia skór,

4) porównać odczytaną wartość parametru temperatury z wartością wskazaną

w dokumentacji technologicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− różne typy suszarni do suszenia skór wyposażone w przyrządy do pomiaru temperatury,
− agregat suszarniczy do skór wyposażony w przyrządy pomiaru temperatury w kolejnych

fazach suszenia skór,

− instrukcja technologiczna procesu suszenia skór,
− instrukcja lub regulamin Bezpieczeństwa i Higieny Pracy na stanowisku suszenia skór.

Ćwiczenie 2

Omów działanie przyrządów do pomiaru wilgotności powietrza: higrometru

i psychrometru. Wskaż i nazwij przyrządy w wyposażeniu suszarni do skór w warsztatach
szkolnych lub zakładzie produkcyjnym. Odczytaj wartości parametru wilgotności powietrza
podczas suszenia skór. Porównaj odczytane wartości z wartościami parametru wskazanymi
w instrukcji technologicznej wyprawy skór.

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia zapoznaj się z Regulaminem

Bezpieczeństwa i Higieny Pracy obowiązującym na stanowisku suszenia skór. Załóż odzież
ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wskazać i nazwać przyrządy do pomiaru wilgotności powietrza,
2) omówić zasadę działania poszczególnych przyrządów do pomiarów wilgotności

powietrza,

3) rozpoznać i nazwać przyrządy pomiaru wilgotności powietrza znajdujące się

w wyposażeniu urządzeń i agregatów do suszenia skór,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) odczytać wartość parametru wilgotności powietrza w suszarni lub w agregacie

suszarniczym podczas aktualnie prowadzonego procesu suszenia skór,

5) porównać odczytaną wartość parametru temperatury z wartością wskazaną

w dokumentacji technologicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− higrometr włosowy,
− psychrometr,
− tablica psychrometryczna,
− różne typy suszarni do suszenia skór wyposażone w przyrządy do pomiaru wilgotności

powietrza,

− agregat suszarniczy do skór wyposażony w przyrządy pomiaru wilgotności powietrza

w kolejnych fazach suszenia skór,

− instrukcja technologiczna procesu suszenia skór,
− instrukcja lub regulamin Bezpieczeństwa i Higieny Pracy na stanowisku suszenia skór.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować parametry procesu suszenia skór z okrywą włosową?

2) wyjaśnić znaczenie przestrzegania parametrów suszenia skór?

3) wskazać sposób przeprowadzenia procesu suszenia w zależności od

rodzaju skór?

4) wskazać i omówić błędy występujące w procesie suszenia skór z włosem?

5) wyjaśnić na czym polega kontrola procesu suszenia skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących procesu suszenia skór wykończanych z okrywą wło-

sową. Pytania: 1,2,3,4,5,6,7,8,11,12,13,17,19,20 są to pytania wielokrotnego wyboru i
tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 9,10,14,16.18 to pytania z luką, w py-
taniu, 15 jest rysunek przedstawiający schemat budowy suszarni komorowej dwupozio-
mowej
i należy wpisać nazwy zaznaczonych numerami urządzeń techniczno-konstrukcyjnych.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakre-
ślić odpowiedź prawidłową),

− w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
− w pytaniu ze schematem działania urządzenia wpisz nazwy zaznaczone cyframi od 1

do12.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania: 11 do 18, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces suszenia skór z okrywa włosową polega na

a) wyżęciu wody ze skór na wyżymaczkach walcowych,
b) obcieknięciu wody ze skór ułożonych jedna na drugiej na boczku garbarskim,
c) odparowaniu wody ze skór po ogrzaniu ciepłym powietrzem,
d) odwirowaniu ze skór wody w wirówce odśrodkowej.

2. Do suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową stosuje się

a) wirówkę odśrodkową,
b) wyżymarkę walcową,
c) suszarnię próżniową,
d) suszarnię tunelową drążkową.

3. Po procesie suszenia ilość wilgoci w skórze wynosi

a) 12 – 16%,
b) 35 – 45%,
c) 45 – 50%,
d) do 5%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Skór z okrywą włosową w suszarni komorowej zawiesza się na drążkach

a) pojedynczo obok siebie mizdrą do góry,

b) pojedynczo obok siebie okrywą włosową do góry,

c) po dwie złożone mizdrą do siebie,

d) po dwie złożone do siebie okrywą włosową.

5. Efekt suszenia skór w suszarni komorowej zależy od

a) objętości pomieszczenia suszarniczego,

b) stosunku wymiarów wysokości do szerokości komory suszarniczej,

c) temperatury i wilgotności powietrza w suszarni,

d) sposobu ogrzewania środowiska suszącego.

6. Zasada przeciwprądu stosowana często w suszarniach tunelowych polega na

a) transporcie skór w suszarni bez użycia silnika elektrycznego,

b) przepływie powietrza suszącego w kierunku przeciwnym do transportu skór,

c) przepływu powietrza suszącego w kierunku zgodnym do kierunku transportu skór,

d) podgrzewaniu powietrza suszącego bez użycia grzejników elektrycznych.

7. Suszenie konwekcyjne polega na

a) odparowaniu wilgoci z powierzchni skór suszonych przy pomocy podgrzanego

powietrza,

b) odparowaniu wilgoci ze skór przylegających do ogrzanych metalowych ram,

c) wysysaniu wilgoci ze skór przez pompę ssącą wentylatora,

d) obracanie skór w suchym bębnie garbarskim.

8. Prędkość suszenia to

a) szybkość transportu skór w suszarni,

b) szybkość nadmuchu świeżego powietrza do przestrzeni suszącej,

c) szybkość odprowadzania powietrza nasyconego wilgocią,

d) czas osiągnięcia stany wysuszenia skór.

9. Odparowanie wody ze skór podczas suszenia powoduje że zawartość

……………………….. w otaczającym powietrzu stale wzrasta. Jest to przyczyną

zmniejszania się…………………… procesu. Suszenie przebiega do momentu

wyrównania ……………………..powietrza z wilgotnością materiału suszonego.

10. W najprostszym typie suszarni………………………… skóry zawieszane na drążkach

przed tunelem suszarniczym, przesuwane są …………………………… z podgrzanym

powietrzem wzdłuż tunelu. Dopływ ciepłego powietrza i szybkość przesuwu przenośnika

są tak regulowane, aby po przejściu przez tunel uzyskały właściwy stopień

…………………………. .

11. Określenie –„suszarnia komorowa, drążkowa, dwupoziomowa” – oznacza, że są to

a) dwie komory suszarnicze o tych samych wartościach parametrów temperatury

i wilgotności powietrza, usytuowane jedna nad drugą,

b) dwie komory suszarnicze o różnych wartościach parametrów temperatury

i wilgotności powietrza suszącego, usytuowane jedna obok drugiej,

c) dwa ciągi drążków do wieszania skór na różnych poziomach wysokości komory

suszarniczej,

d) dwa ciągi drążków obok siebie przesuwane w przeciwnych kierunkach po

zawieszeniu skór do suszenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Suszarnie komorowe z perforowanymi, metalowymi ramami stosowane są do suszenia

skór z okrywą włosową zdjętych
a) płasko o zwartej, mocnej tkance skórnej wysortowane do uszlachetniania na welur

futrzarski.

b) workowo o delikatnej tkance skórnej i wyprawianych w stanie naturalnym.
c) workowo odmian zwierząt szlachetnych o naturalnej okrywie włosowej.
d) workowo odmian półszlachetnych wysortowanych do uszlachetniania na różne

imitacje.

13. Suszenie skór na ramach perforowanych polega na

a) przypinaniu do ram rozprostowanych skór specjalnymi spinaczami z zaczepem.
b) swobodnym zawieszeniu skór na ramie przy pomocy haczyka.
c) swobodnym rozłożeniu skór na płasko ustawionych ramach.
d) nadmuchiwaniu skór ciepłym powietrzem przepuszczanym przez perforacje ram.

14. Pierwsza faza suszenia skór związana jest z doprowadzaniem …………………

i podgrzania powierzchni suszonej skóry. Jest to etap dyfuzji czyli przepływu wody
w kapilarach włókien białkowych do powierzchni skóry i zależy od
…………………………. kapilar oraz trwałości wiązania ……………………….wody
przez tkankę skórną.

15. Na rysunku przedstawiono schemat budowy suszarni komorowej drążkowej,

dwupoziomowej. Podpisz elementy konstrukcyjne suszarni oznaczone cyframi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Odmianą konstrukcyjną suszarni …………………….jest suszarnia segmentowa.

Zbudowana jest z ………………………. połączonych ze sobą w dowolnej ilości w tunel
zależny od wymaganej wydajności produkcji. Każdy segment stanowi
samodzielną……………………. suszącą z własnym systemem cyrkulacji powietrza.

17. Do suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową można stosować suszarnie

a) próżniową.
b) tunelową z płytami szklanymi.
c) tunelową z płytami metalowymi perforowanymi.
d) urządzenie „Secotherm” /klejenie skór do metalowych, ogrzewanych płyt/.

18. Suszarka promiennikowa zbudowana jest w postaci tunelu w którym w górnej ścianie są

wmontowane …………………. promiennikowe. Skóry ułożone na transporterze lub
napięte na ramach w pozycji poziomej są poddawane ………………………………
podczerwieni. Suszenie polega na odparowaniu wilgoci ze skór za pomocą
…………………… wytworzonego w skórze znajdującej się w polu
elektromagnetycznym.

19. Suszenie klimatyczne skór to suszenie

a) w warunkach naturalnych.
b) w sztucznie wytworzonej atmosferze.
c) w rozrzedzonym i podgrzanym powietrzu.
d) w pomieszczeniach z zagęszczonym gorącym powietrzem.

20. Kontrola międzyoperacyjna procesu suszenia skór wyprawianych z okrywą włosową

polega na
a) laboratoryjnym oznaczaniu wytrzymałości skór na rozerwanie.
b) organoleptycznym badaniu nawilżenia skór przez ich złożenie i ściskanie.
c) sprawdzaniu wilgotności względnej i temperatury powietrza suszącego.
d) oznaczaniu masy skór przed i po procesie suszenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Suszenie skór wyprawionych z okrywą włosową

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub opisz rysunek

Nr
zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

2 8
3 9
4 10
5 11
6 12

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II Wykończanie. WSiP, Warszawa

1985

2. Maleńczak J., Ćujan J.: Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt uczelniany. WSI,

Radom 1981

3. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI,

skrypt nr 7, Radom 1996

4. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych. WSiP, Warszawa 1997
5. Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa 1997
6. Polskie Normy – wybór
7. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy. WSiP, Warszawa 1988
8. Woźniakiewicz W.: Materiałoznawstwo futrzarskie. WPLiS, Warszawa 1965
9. Woźniakiewicz W.: Technologia futrzarstwa. WPLiS, Warszawa 1956
10. Vademecum garbarza. Praca zbiorowa. ITeE, Radom 1996