1
ODBIORNIKI TELEWIZYJNE –
CRT, LCD, PDP, OLED oraz projektory DLP
FAKTY I MITY –
opracował Andrzej Po
ć
wiardowski
1. WST
Ę
P ................................................................................................................... 2
1.1 Uwagi ogólne .................................................................................................... 2
1.2 Rozdzielczo
ść
................................................................................................... 2
1.3 Przek
ą
tna ekranu .............................................................................................. 3
1.4 Format ekranu .................................................................................................. 3
1.5 Jasno
ść
............................................................................................................ 4
1.6 Kontrast ............................................................................................................ 4
1.7 K
ą
t ogl
ą
dania .................................................................................................... 4
1.8 Czas reakcji matrycy ......................................................................................... 6
1.9 HD Ready ......................................................................................................... 7
1.10 Wyposa
ż
enie .................................................................................................... 7
1.10.1 Sposób mocowania .................................................................................... 7
1.10.2 Zł
ą
cza ......................................................................................................... 7
1.10.3 D
ź
wi
ę
k ........................................................................................................ 8
1.11 U
ż
ytkowanie i konserwacja ............................................................................... 9
2. Telewizory plazmowe - PDP ............................................................................... 10
2.1 Historia technologii plazmowej ........................................................................ 10
2.2 Ekrany plazmowe PDP (Plasma Display Panel) ............................................. 10
2.3 Wady paneli plazmowych ............................................................................... 11
2.4 Zalety telewizorów plazmowych ...................................................................... 14
3. Telewizory LCD ................................................................................................... 15
3.1 Historia LCD ................................................................................................... 15
3.2 Ekrany LCD .................................................................................................... 15
3.3 Wady ekranów LCD ........................................................................................ 16
3.4 Zalety LCD ...................................................................................................... 17
4. Telewizory OLED ................................................................................................ 18
5. Telewizory CRT ................................................................................................... 20
5.1 Kineskop CRT ................................................................................................ 20
5.2 Wady telewizorów z kineskopem lampowym .................................................. 20
5.3 Zalety telewizorów kineskopowych CRT ......................................................... 21
6. Jaki telewizor wybra
ć
? Podsumowanie ............................................................ 21
7. Projektor dla kina domowego ............................................................................ 22
7.1 Rodzaje projektorów ....................................................................................... 22
7.1.1 Projektory LCD ......................................................................................... 23
7.1.2 Projektory DLP (Digital Light Processing) ................................................. 23
2
1. WST
Ę
P
1.1 Uwagi ogólne
Aby w pełni wykorzysta
ć
mo
ż
liwo
ś
ci nowoczesnego odbiornika telewizyjnego,
dobrze jest kupi
ć
w telewizor w pełni multimedialny, umo
ż
liwiaj
ą
cy podł
ą
czenie
ró
ż
nych urz
ą
dze
ń
zewn
ę
trznych.
Podstawowe z nich to odtwarzacz/nagrywarka DVD (Blueray) i tzw. Kino
domowe. Warto jednak wiedzie
ć
,
ż
e do telewizora mo
ż
na podł
ą
czy
ć
tak
ż
e komputer,
kamer
ę
cyfrow
ą
lub cyfrowy aparat fotograficzny. W
ś
ród gniazd podł
ą
czeniowych w
telewizorze standardem s
ą
minimum 2 zł
ą
cza komponentowe SCART (tzw. euro-
zł
ą
cza) oraz zł
ą
cza audio-video (białe, czerwone,
ż
ółte wtyczki, tzw. chinch). Warte
uwagi s
ą
tak
ż
e zł
ą
cza USB oraz czytniki kart pami
ę
ci, pozwalaj
ą
ce na dowolne
ł
ą
czenie zewn
ę
trznych urz
ą
dze
ń
i przesyłanie danych. Wa
ż
nym rozwi
ą
zaniem jest
równie
ż
zł
ą
cze HDMI (min. 3 szt.), które umo
ż
liwia przesyłanie cyfrowego sygnału
(wizji w wysokiej rozdzielczo
ś
ci i wielokanałowego d
ź
wi
ę
ku) jednym kablem i bez strat
jako
ś
ci. Jest ono szczególnie wa
ż
ne w kontek
ś
cie odbioru telewizji HDTV (High
Definition Television) lub TV 3D.
Warto te
ż
zwróci
ć
uwag
ę
na opis: HD-ready, full HD i inne, zwi
ą
zane
tematycznie (o tym pó
ź
niej).
1.2 Rozdzielczo
ść
Jest to drugi podstawowy parametr, okre
ś
laj
ą
cy ekrany i telewizory, zarówno
LCD jak i plazmowe. Rozdzielczo
ść
jest podawana w pikselach (piks., pks., pix.) i w
dwóch wymiarach: szeroko
ś
ci i wysoko
ś
ci, np. 1024x768 pikseli. Rozdzielczo
ść
oznacza liczb
ę
pojedynczych punktów obrazu (pikseli) zgromadzonych w jednej linii
poziomej i pionowej. Im wy
ż
sza rozdzielczo
ść
telewizora, tym wy
ż
sza rozdzielczo
ść
zapisanego obrazu, która mo
ż
e by
ć
wiernie odtworzona (bez skalowania). Np.
rozdzielczo
ść
obrazu nagranego w formacie DVD to 720x576 pikseli, a rozdzielczo
ść
HDTV to ju
ż
1280x720 a nawet 1920x1080 pikseli. Kupuj
ą
c telewizor plazmowy nale
ż
y
w miar
ę
mo
ż
liwo
ś
ci wybiera
ć
jak najwy
ż
sz
ą
rozdzielczo
ść
.
3
1.3 Przek
ą
tna ekranu
Jest to najwa
ż
niejszy parametr ka
ż
dego telewizora i ekranu (CRT, LCD,
plazma),
ś
ci
ś
le zwi
ą
zany z wielko
ś
ci
ą
ekranu i rozmiarami całego urz
ą
dzenia.
Przek
ą
tna ekranu oznacza odległo
ść
pomi
ę
dzy dwoma przeciwległymi naro
ż
nikami
ekranu (np. lewy dolny – prawy górny). Jest mierzona i podawana w calach (cal lub ').
Nale
ż
y wiedzie
ć
,
ż
e wraz ze wzrostem przek
ą
tnej (i rozmiarów ekranu) ro
ś
nie tak
ż
e
wielko
ść
pojedynczej plamki obrazu. Dla ekranu o przek
ą
tnej 23' wynosi ona ok. 0,37
mm, a dla przek
ą
tnej 32' ju
ż
ok. 0,51 mm. Dlatego bardzo wa
ż
ne jest odpowiednie
dostosowanie wielko
ś
ci kupowanego telewizora do odległo
ś
ci, z jakiej zamierzamy
ogl
ą
da
ć
obraz.
1.4 Format ekranu
Nagrywany i odtwarzany obraz mo
ż
e mie
ć
ró
ż
ne formaty, czyli ró
ż
ne proporcje
szeroko
ś
ci i wysoko
ś
ci. Oznacza si
ę
je liczbami przedzielonymi dwukropkiem
(szeroko
ść
: wysoko
ść
). Obecnie najcz
ęś
ciej wyst
ę
puj
ą
3 formaty: kinowy 14:9,
panoramiczny 16:9 oraz tradycyjny 4:3. Wi
ę
kszo
ść
materiałów DVD jest nagrana w
formacie 16:9, podobnie jak sygnał HDTV. Tradycyjna telewizja wykorzystuje format
4:3.
W zasadzie wszystkie telewizory plazmowe i LCD posiadaj
ą
ekran w formacie
panoramicznym 16:9 i s
ą
wyposa
ż
one w funkcje umo
ż
liwiaj
ą
ce automatyczne lub
r
ę
czne zmiany ustawie
ń
formatu obrazu. Zmiana formatu obrazu zwykle oznacza
straty jako
ś
ci. Wy
ś
wietlanie obrazu panoramicznego na ekranie 4:3 powoduje
pojawienie si
ę
czarnych pasów na dole i na górze ekranu. Widzimy pełn
ą
szeroko
ść
obrazu, ale jego wysoko
ść
jest mniejsza ni
ż
ekran (tzw. letter box). Funkcja
rozci
ą
gni
ę
cia obrazu na cały ekran spowoduje,
ż
e wysoko
ść
obrazu b
ę
dzie wypełniała
cał
ą
wysoko
ść
ekranu, natomiast uci
ę
te zostan
ą
boczne kraw
ę
dzie obrazu (tzw. pan-
scan).
Dost
ę
pne s
ą
równie
ż
telewizory z funkcj
ą
umo
ż
liwiaj
ą
c
ą
prawie bezstratne,
inteligentne konwertowanie formatu obrazu, rozci
ą
gaj
ą
ce tylko jego cz
ęść
.
4
1.5 Jasno
ść
Parametr ten okre
ś
la ilo
ść
ś
wiatła emitowan
ą
przez
ś
wiec
ą
cy gaz panelu
plazmowego lub lamp
ę
pod
ś
wietlaj
ą
c
ą
telewizora LCD. Jest ona podawana w
kandelach na metr kwadratowy (cd/m²).
Jasno
ść
telewizora przekłada si
ę
na ilo
ść
kolorów i szczegółów obrazu, które
ludzkie oko jest w stanie zarejestrowa
ć
. Im wi
ę
ksza jest jasno
ść
obrazu, tym wi
ę
ksz
ą
ró
ż
norodno
ść
kolorów i ilo
ść
szczegółów jest w stanie zarejestrowa
ć
ludzkie oko.
Najcz
ęś
ciej spotykana jasno
ść
telewizorów plazmowych wynosi od 1000 do 3000
cd/m², telewizorów LCD zwykle wynosi od 450 do 800 cd/m².
1.6 Kontrast
Jest nazywany tak
ż
e stop
ą
kontrastu i oznacza zdolno
ść
ekranu do oddzielenia
obszarów jasnych od ciemnych. Innymi słowy kontrast to ró
ż
nica pomi
ę
dzy
najja
ś
niejszym a najciemniejszym elementem obrazu. Przekłada si
ę
to bezpo
ś
rednio
na palet
ę
kolorów i ich wierne oddanie, mo
ż
liwe do zarejestrowania przez ludzkie oko.
Kontrast wyra
ż
any jest w stosunku do liczby 1 i oznaczany liczb
ą
oraz
dwukropkiem, np. 600:1. Im wy
ż
szy kontrast tym pełniejsza paleta barw i mo
ż
liwo
ś
ci
rejestracji przez ludzkie oko. Telewizory plazmowe dost
ę
pne na rynku posiadaj
ą
kontrast od 3000:1 do 100 000:1. Telewizory LCD dost
ę
pne na rynku posiadaj
ą
kontrast od 1000:1 do 50000:1. Ciekawym rozwi
ą
zaniem jest tzw. dynamiczna stopa
kontrastu, polegaj
ą
ca na automatycznym dostosowaniu kontrastu ekranu do warunków
o
ś
wietleniowych. Nale
ż
y równie
ż
wiedzie
ć
,
ż
e stopa kontrastu powinna rosn
ąć
wraz z
przek
ą
tn
ą
ekranu. Du
ż
y ekran wymaga wi
ę
kszego kontrastu, ze wzgl
ę
du na du
żą
powierzchni
ę
obserwacji.
1.7 K
ą
t ogl
ą
dania
Jest to parametr, który okre
ś
la mo
ż
liwe odchylenie obserwatora od płaszczyzny
ekranu. Jest nazywany tak
ż
e k
ą
tem widzenia. Granice k
ą
ta ogl
ą
dania wyznaczaj
ą
pole, w którym mo
ż
na ogl
ą
da
ć
obraz na ekranie bez utraty kontrastu i jasno
ś
ci obrazu.
Ograniczenie to jest zwi
ą
zane z sam
ą
konstrukcj
ą
matrycy plazmowej lub matrycy
LCD i sposobem jej działania.
5
K
ą
t ogl
ą
dania podawany jest w stopniach (st lub °) w poziom ie, a cz
ę
sto tak
ż
e w
pionie. Nale
ż
y pami
ę
ta
ć
,
ż
e warto
ść
k
ą
ta ogl
ą
dania dotyczy k
ą
ta zewn
ę
trznego, czyli
rozwartego. Jego wierzchołek znajduje si
ę
na
ś
rodku ekranu, a ramiona rozchodz
ą
si
ę
na boki oraz w gór
ę
i w dół.
Pole widzenia człowieka ocenia si
ę
k
ą
towo: k
ą
t widzenia w poziomie jest wi
ę
kszy ni
ż
w pionie. Format obrazu okre
ś
la si
ę
stosunkiem w jego szeroko
ś
ci w do wysoko
ś
ci h.
Przekazywane współcze
ś
nie obrazy przez telewizj
ę
w standardzie typowym 625
linii/obraz i 25 obrazów/s odbiegaj
ą
wierno
ś
ci
ą
od oryginalnego obrazu ogl
ą
danego
przez człowieka.
Podstawowa ró
ż
nica mi
ę
dzy obrazem telewizyjnym i oryginalnym wynika z faktu,
ż
e obraz telewizyjny jest mały i dwuwymiarowy. Jest prostok
ą
tem o rozmiarach:
szeroko
ś
ci w do wysoko
ś
ci h jak 4 do 3 (4:3 = 1,33). Obraz ten powinno si
ę
ogl
ą
da
ć
z
odległo
ś
ci ok. 5 razy wi
ę
kszej od jego wysoko
ś
ci h, aby nie była na nim widoczna
struktura liniowa (rys.). Odpowiada to w
ą
skiemu k
ą
towi ogl
ą
dania wynosz
ą
cemu ok.
10°, gdy normalny k
ą
t widzenia człowieka wynosi 60° do 160°. Zastosowan ie ekranu o
wi
ę
kszej szeroko
ś
ci i dwukrotnie wi
ę
kszej liczbie linii pozwala na zbli
ż
enie widza do
ekranu na odległo
ść
3h i zwi
ę
kszenie k
ą
ta ogl
ą
dania do 30°.
Rys. 11.1. K
ą
t ogl
ą
dania ekranu:
a - w telewizji standardowej, b - w telewizji panoramicznej, c - w szerokok
ą
tnej tzw.
telewizji okularowej
6
Poni
ż
ej przedstawiono zestawienie popularnych formatów obrazu, okre
ś
laj
ą
ce
stosunek szeroko
ś
ci (w) do wysoko
ś
ci (h):
System wizji
w / h
Obecnie
4/3 = 1,33
Zwykły film 36 mm
4,125/3 = 1,38
Złoty podział
1,62
HDTV Japonia
5/3 = 1,67
HDTV USA, Europa
16/9 = 1,78
Film panoramiczny 35 mm
5,54/3 = 1,85
Cinemascope
2,35
Telewizory plazmowe dost
ę
pne na rynku oferuj
ą
k
ą
t ogl
ą
dania od 160° do ok. 180°.
Telewizory LCD dost
ę
pne na rynku oferuj
ą
k
ą
t ogl
ą
dania od 145° do prawie 180°.
1.8 Czas reakcji matrycy
Jest to szybko
ść
, z jak
ą
matryca plazmowa lub LCD reaguje na zmiany obrazu,
nazywana tak
ż
e opó
ź
nieniem lub czasem odpowiedzi. Jest podawana w
milisekundach (ms) i oznacza czas, po którym matryca wy
ś
wietli obraz po otrzymaniu
sygnału. Im czas reakcji krótszy, tym lepiej. Zbyt długi czas reakcji mo
ż
e objawi
ć
si
ę
smu
ż
eniem i zlewaniem si
ę
elementów obrazu przy szybkich zmianach poło
ż
enia na
ekranie (np. sport).
Była to jedna z wi
ę
kszych wad pierwszych telewizorów LCD, jednak producenci
zdołali w wi
ę
kszo
ś
ci usun
ąć
ten mankament. Aby unikn
ąć
tego zjawiska, wybieraj
ą
c
telewizor, nale
ż
y szuka
ć
urz
ą
dzenia o czasie reakcji na poziomie 5 milisekund i
ni
ż
szym. Wi
ę
kszo
ść
markowych telewizorów LCD spełnia ten warunek. Taki czas
reakcji matrycy zapewnia całkowit
ą
płynno
ść
ruchu i ostro
ść
obrazu. Telewizory
plazmowe dost
ę
pne na rynku oferuj
ą
czas reakcji nawet poni
ż
ej 1 ms. Jest to jedna z
wi
ę
kszych zalet telewizorów plazmowych.
7
1.9 HD Ready
Coraz bardziej rozpowszechnia si
ę
ju
ż
sygnał telewizyjny wysokiej rozdzielczo
ś
ci
– HDTV (High Definition Television). Aby w pełni wy
ś
wietla
ć
taki sygnał, telewizor musi
posiada
ć
odpowiednio wysok
ą
rozdzielczo
ść
oraz zł
ą
cze cyfrowe.
Oznaczenie HD Ready posiadaj
ą
telewizory o rozdzielczo
ś
ci ju
ż
1024 pikseli w
poziomie, jednak rzeczywiste wymagania HDTV s
ą
wi
ę
ksze, i wynosz
ą
co najmniej
1280 pikseli w poziomie i pionie.
Niezb
ę
dne jest tak
ż
e cyfrowe zł
ą
cze do przekazywania sygnału, takie jak DVI
(Digital Video Interface) czy HDMI (High Definition Multimedial Interface). Zł
ą
cze DVI
słu
ż
y do przesyłania wył
ą
cznie obrazu, natomiast standard HDMI pozwala tak
ż
e na
przesyłanie wielokanałowego d
ź
wi
ę
ku w postaci cyfrowej.
Takie parametry pozwalaj
ą
na odbiór sygnału HDTV bez skalowania obrazu i utraty jako
ś
ci. Dodatkow
ą
zalet
ą
takich telewizorów LCD i plazmowych jest wysoka rozdzielczo
ść
, nawet je
ś
li nie jest
ona wykorzystywana do odbioru HDTV.
1.10 Wyposa
ż
enie
1.10.1 Sposób mocowania
Standardowym wyposa
ż
eniem telewizora plazmowego lub LCD jest wieszak lub
podstawa. Cz
ę
sto jest ona obrotowa i umo
ż
liwia pochylenie ekranu pod
żą
danym
k
ą
tem. Wi
ę
ksze ekrany swoj
ą
nisk
ą
wag
ą
i mał
ą
grubo
ś
ci
ą
zach
ę
caj
ą
do powieszenia
na
ś
cianie. Cz
ę
sto specjalny wieszak lub uchwyt dost
ę
pny jest jako wyposa
ż
enie
standardowe, ale mo
ż
na te
ż
zaopatrzy
ć
si
ę
w wieszak uniwersalny. Niektóre modele
mo
ż
na ustawi
ć
na specjalnych stojakach i podstawach gabinetowych.
1.10.2 Zł
ą
cza
Aby w pełni korzysta
ć
z zalet płaskiego telewizora plazmowego, trzeba mie
ć
do
dyspozycji odpowiednie zł
ą
cza, umo
ż
liwiaj
ą
ce poł
ą
czenie go z ró
ż
nymi urz
ą
dzeniami.
Podstawowe zł
ą
cza to wej
ś
cie antenowe 75 Ohm oraz zł
ą
cza komponentowe SCART.
Do niedawna standardem były dwa zł
ą
cza tego typu, obecnie coraz cz
ęś
ciej stosuje
si
ę
trzy. Słu
żą
one do poł
ą
czenia telewizora z takimi urz
ą
dzeniami, jak magnetowid,
odtwarzacz/nagrywarka DVD, tuner TV, tuner TV SAT.
8
Standardem s
ą
tak
ż
e zł
ą
cza audio-video (
ż
ółte, białe, czerwone), za pomoc
ą
których mo
ż
na podł
ą
czy
ć
np. kamer
ę
video czy cyfrowy aparat fotograficzny.
W zasadzie wszystkie telewizory s
ą
wyposa
ż
one w zł
ą
cze słuchawkowe,
pozwalaj
ą
ce na wyprowadzenie d
ź
wi
ę
ku do słuchawek. Nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na
rodzaj zł
ą
cza słuchawkowego – niekiedy mo
ż
e to by
ć
odmiana tego zł
ą
cza, tzw. du
ż
y
jack o
ś
rednicy 3,5 mm, która wymaga przej
ś
ciówki. Powszechnie stosuje si
ę
tak
ż
e
wyj
ś
cia RGB (czerwony, zielony, niebieski), słu
żą
ce do przesyłania sygnału w postaci
składowych koloru, np. z kamery cyfrowej.
Dro
ż
sze modele telewizorów mog
ą
posiada
ć
nawet zł
ą
cze sieciowe,
pozwalaj
ą
ce na podł
ą
czenie sieci komputerowej. Je
ż
eli telewizor plazmowy ma
odbiera
ć
tak
ż
e sygnał HDTV, musi by
ć
wyposa
ż
ony w zł
ą
cze cyfrowe, takie jak HDMI
(High Definition Multimedial Interface) czy DVI (Digital Video Interface). Coraz cz
ęś
ciej
telewizory posiadaj
ą
osobne gniazda PC słu
żą
ce do wykorzystywania ekranu jako
monitora komputerowego. Podł
ą
czenie komputera i u
ż
ywanie telewizora jako monitora
mo
ż
liwe jest tak
ż
e dzi
ę
ki zł
ą
czu DVI. Dobrze, je
ś
li telewizor posiada wyj
ś
cia audio –
cyfrowe i analogowe. Coraz cz
ęś
ciej mo
ż
na spotka
ć
porty USB oraz czytniki kart
pami
ę
ci. Dzi
ę
ki nim mo
ż
liwe jest np. ogl
ą
danie filmu w formacie DivX odtwarzanego w
komputerze czy podgl
ą
d zdj
ęć
z karty aparatu cyfrowego.
1.10.3 D
ź
wi
ę
k
Ze wzgl
ę
du na ograniczone rozmiary telewizorów plazmowych (płaski ekran i
mała grubo
ść
), ograniczone s
ą
równie
ż
mo
ż
liwo
ś
ci instalacji gło
ś
ników o du
ż
ej mocy.
Gło
ś
niki najcz
ęś
ciej znajduj
ą
si
ę
po bokach ekranu, a cz
ę
sto tak
ż
e pod ekranem.
Najlepsze modele osi
ą
gaj
ą
ł
ą
czn
ą
moc muzyczn
ą
ok. 50 W z dwóch lub trzech
gło
ś
ników. Amatorzy lepszych parametrów d
ź
wi
ę
ku musz
ą
liczy
ć
si
ę
z konieczno
ś
ci
ą
podł
ą
czenia zewn
ę
trznych gło
ś
ników, na przykład w postaci kina domowego.
9
1.11 U
ż
ytkowanie i konserwacja
Ustawienie telewizora
Prawidłowe ustawienie telewizora LCD lub plazmowego ma kluczowe znaczenie
dla jako
ś
ci ogl
ą
danego obrazu i pełnej satysfakcji z nowego sprz
ę
tu.
W zwi
ą
zku ze wzrostem rozmiaru piksela wraz ze wzrostem przek
ą
tnej,
konieczne jest zachowanie odpowiedniej odległo
ś
ci mi
ę
dzy ekranem a obserwatorem.
Ogl
ą
danie obrazu ze zbyt małej odległo
ś
ci spowoduje,
ż
e widoczne b
ę
d
ą
pojedyncze
piksele. Zbyt du
ż
a odległo
ść
mo
ż
e spowodowa
ć
zm
ę
czenie oczu i mało wyra
ź
ny
obraz. Zaleca si
ę
zachowanie proporcji od 4 do 5 długo
ś
ci przek
ą
tnej. Np. dla
przek
ą
tnej 26' b
ę
dzie to od 2,6m do 3,2m (1 cal to ok. 2,5 cm). Poniewa
ż
zale
ż
no
ść
ta
jest stała, wystarczy wstawi
ć
przecinek mi
ę
dzy cyfry oznaczaj
ą
ce przek
ą
tn
ą
, aby
uzyska
ć
minimaln
ą
odległo
ść
ogl
ą
dania, np. 37' – 3,7m, 42' – 4,2m itd.
Dobrze jest upewni
ć
si
ę
przed zakupem, czy mo
ż
liwe jest zapewnienie
wystarczaj
ą
cej odległo
ś
ci w miejscu, w którym ma by
ć
ustawiony telewizor. Nie ma
wyra
ź
nych zalece
ń
co do wysoko
ś
ci, z której powinno si
ę
patrze
ć
na ekran. Mo
ż
na
jednak przyj
ąć
,
ż
e pozioma linia wzroku powinna przebiega
ć
na równi z wysoko
ś
ci
ą
ekranu lub nieco powy
ż
ej.
Piel
ę
gnacja
Nale
ż
y pami
ę
ta
ć
,
ż
e ekrany ciekłokrystaliczne i plazmowe s
ą
urz
ą
dzeniami do
ść
delikatnymi i wra
ż
liwymi na uszkodzenia mechaniczne. Szczególn
ą
ostro
ż
no
ść
trzeba
zachowa
ć
przy transporcie telewizora. Nie mo
ż
na wystawia
ć
telewizora na intensywne
promieniowanie słoneczne i ustawia
ć
go w pobli
ż
u
ź
ródeł ciepła. Do czyszczenia
ekranu powinno si
ę
u
ż
ywa
ć
tylko specjalnych
ś
rodków do tego przeznaczonych. Nie
wolno u
ż
ywa
ć
ś
rodków takich, jak płyn do mycia szyb, które mog
ą
uszkodzi
ć
delikatn
ą
powłok
ę
ekranu.
10
2. Telewizory plazmowe - PDP
2.1 Historia technologii plazmowej
Pierwszy wy
ś
wietlacz plazmowy skonstruowano w 1964 roku. Składał si
ę
z 16
pikseli i emitował tylko niebieskie
ś
wiatło. W latach 70-tych i 80-tych technologi
ą
plazmow
ą
interesowały si
ę
du
ż
e firmy z bran
ż
y, jednak badania zostały zarzucone z
powodu braku zainteresowania rynku przemysłowego. Wskrzeszenie technologii
plazmowej zawdzi
ę
czamy firmie Fujitsu, która powróciła do niej na pocz
ą
tku lat 90-
tych i wyprodukowała panel plazmowy o przek
ą
tnej wi
ę
kszej ni
ż
21'. Od tego czasu
trwał po
ś
cig technologii plazmowej za rozwijaj
ą
c
ą
si
ę
technologi
ą
LCD.
2.2 Ekrany plazmowe PDP (Plasma Display Panel)
W kineskopach plazmowych wykorzystuje si
ę
wła
ś
ciwo
ś
ci gazów szlachetnych,
które pobudzone wysokim napi
ę
ciem przechodz
ą
w stan tzw. plazmy. Reakcja ta
odbywa si
ę
jednocze
ś
nie w kilku milionach pikseli na całym ekranie.
Ka
ż
dy piksel składa si
ę
z trzech tzw. subpikseli dla kolorów podstawowych: RGB
(czerwony, zielony i niebieski). Subpiksel to rurka szklana z ksenonem (rys.), na jej
ko
ń
cach znajduj
ą
si
ę
elektrody do których przykładane jest wysokie napi
ę
cie.
Ró
ż
nica potencjałów rz
ę
du kilkuset woltów zamienia gaz w plazm
ę
, co powoduje
emisj
ę
promieniowania UV. Promieniowanie ultrafioletowe nie jest widoczne dla
człowieka, dlatego umieszczono warstw
ę
fosforu, który pobudzony tym
promieniowaniem emituje
ś
wiatło widzialne.
11
Dla ka
ż
dego z trzech subpikseli u
ż
yto innego koloru fosforu: czerwonego,
zielonego i niebieskiego. Razem tworz
ą
piksel, a miliony takich pikseli ekran.
Aby sterowa
ć
tak du
żą
liczb
ą
punktów na ekranie, wszystkie piksele poł
ą
czone
s
ą
szynami w pionie i poziomie, a ka
ż
demu przypisany jest odpowiedni adres. Układy
steruj
ą
ce matryc
ą
ekranu synchroniczne z tre
ś
ci
ą
obrazu zapalaj
ą
poszczególne grupy
pikseli. Dzi
ę
ki zmianom napi
ę
cia steruj
ą
cego dla ka
ż
dego z nich mo
ż
na uzyska
ć
pełn
ą
gam
ę
kolorów. Dodatkowo układy steruj
ą
ce musz
ą
zadba
ć
o regulacj
ę
jaskrawo
ś
ci
ś
wiecenia. Poszczególne piksele maj
ą
tylko dwa stany: zapalony lub zgaszony,
dlatego stany po
ś
rednie jaskrawo
ś
ci uzyskuje si
ę
dzi
ę
ki modulacji impulsowo-kodowej
sygnału (PCM).
2.3 Wady paneli plazmowych
Ogl
ą
daj
ą
c ekran z niewielkiej odległo
ś
ci mamy wyra
ź
ne odczucie zm
ę
czenia
wzroku. Efekt ten jest szczególnie widoczny przy scenach ciemnych. Poniewa
ż
w tym
systemie nie ma mo
ż
liwo
ś
ci płynnej zmiany intensywno
ś
ci
ś
wiecenia piksela, zmiany
jaskrawo
ś
ci uzyskuje si
ę
przez wielokrotne zapalanie i gaszenie go. Przy jasnych
scenach cz
ę
stotliwo
ść
ta jest wystarczaj
ą
co du
ż
a i oko ludzkie nie widzi efektu
migania. Przy scenach ciemnych oko odbiera efekt migotania, jednak mózg ludzki nie
jest w stanie przetwarza
ć
obrazów zmieniaj
ą
cych si
ę
szybciej ni
ż
85 Hz, wi
ę
c chocia
ż
przerwy nie s
ą
widoczne, wzrok si
ę
m
ę
czy. Wad
ą
jest równie
ż
gorsza rozró
ż
nialno
ść
półcieni na ciemniejszych scenach.
12
Istotn
ą
wad
ą
ekranów PDP jest ich mniejsza trwało
ść
ni
ż
ekranów LCD, a nawet
od zwykłych kineskopów CRT. Luminofor zu
ż
ywa si
ę
i obraz z czasem robi si
ę
wyra
ź
nie mniej kontrastowy. Zu
ż
ycie takie mo
ż
e nast
ę
powa
ć
nierównomiernie. Je
ś
li
na ekranie przez długi czas wy
ś
wietlany jest nieruchomy obraz, jasne jego punkty
intensywniej wypalaj
ą
luminofor.
Przykładowo: je
ż
eli u
ż
ytkownik zawsze ogl
ą
da jeden kanał, jego logo potrafi
trwale wypali
ć
si
ę
w jednym miejscu ekranu i nawet po zmianie obrazu b
ę
dzie w tym
miejscu widoczny cie
ń
o słabszej intensywno
ś
ci
ś
wiecenia. (W niektórych nowszych
modelach zminimalizowano ten problem przez przesuwanie obrazu o jeden piksel).
UWAGA: Telewizory plazmowe nie nadaj
ą
si
ę
do wy
ś
wietlania statycznego
(nieruchomego) obrazu. Długotrwałe utrzymywanie tej samej sceny na ekranie
mo
ż
e spowodowa
ć
trwałe uszkodzenie ekranu!!!
Je
ż
eli dany fragment obrazu przez dłu
ż
szy czas si
ę
nie zmienia i
ś
wieci z du
żą
jaskrawo
ś
ci
ą
, powoduje to nagrzewanie si
ę
fosforu i gazu w komórkach. Nawet po
zmianie obrazu powierzchnia luminoforu pozostaje tak naelektryzowana,
ż
e nadal
ś
wieci powoduj
ą
c efekt zatrzymania poprzedniej fazy ruchu.
Panele plazmowe s
ą
znacznie bardziej energochłonne, pobór pr
ą
du potrafi by
ć
nawet prawie dwukrotnie wi
ę
kszy ni
ż
dla telewizora LCD o tej samej przek
ą
tnej
ekranu. Du
żą
niespodziank
ą
mo
ż
e by
ć
równie
ż
dla u
ż
ytkownika awaria telewizora
plazmowego. Po mimo wysokiej ceny, tutaj równie
ż
usterki si
ę
zdarzaj
ą
. Cho
ć
telewizor jest znacznych rozmiarów, nie jest mo
ż
liwa naprawa w domu klienta.
Telewizor plazmowy, bardziej ni
ż
inne nara
ż
ony jest na uszkodzenia
mechaniczne. Jego ekran jest bardzo kruchy. Paski fosforu umieszczone s
ą
w
otoczeniu gazów szlachetnych miedzy dwiema szybami, w przypadku p
ę
kni
ę
cia tej
szyby panel nie b
ę
dzie nadawał si
ę
do naprawy. P
ę
kni
ę
cie mo
ż
e nast
ą
pi
ć
na skutek
stukni
ę
cia lub nawet tylko przenoszenia telewizora. Ekrany plazmowe mo
ż
na
przenosi
ć
tylko w pozycji pionowej, w takiej jak ma normalnie pracowa
ć
.
UWAGA: Przenoszenie telewizora PDP poziomo mo
ż
e spowodowa
ć
trwałe
uszkodzenie ekranu - przy kupnie telewizora plazmowego nale
ż
y bardzo
powa
ż
nie potraktowa
ć
zalecenia sprzedawcy.
13
Zastosowanie unikalnych cz
ęś
ci, du
ż
y stopie
ń
zło
ż
ono
ś
ci oraz specjalna
technologia monta
ż
u skazuj
ą
ich wła
ś
cicieli na korzystanie wył
ą
cznie z
autoryzowanych punktów serwisowych. Ceny naprawy w tym wypadku s
ą
wielokrotnie
wy
ż
sze ni
ż
tradycyjnych telewizorów CRT. Cz
ę
sto zdarza si
ę
,
ż
e taka naprawa jest
nieopłacalna.
Istotn
ą
wad
ą
telewizorów plazmowych mo
ż
e okaza
ć
si
ę
tak
ż
e wi
ę
ksze zu
ż
ycie
pr
ą
du, które wynosi od 200 do 500W. Jest to zwi
ą
zane m.in. z wysokonapi
ę
ciowym
procesem pobudzania plazmy do
ś
wiecenia.
Mi
ę
dzy bajki mo
ż
emy wło
ż
y
ć
teori
ę
, jakoby w telewizorach plazmowych z pikseli
wycieka gaz i trzeba go uzupełnia
ć
.
Pozostałe wady:
•
tendencja do nierównomiernego wypalania luminoforu, zwłaszcza przy
wy
ś
wietlaniu statycznego obrazu; aby unikn
ąć
efektu nierównomiernego wypalania
wy
ś
wietla si
ę
na ekranie "
ś
nieg" lub specjalnie spreparowany obraz przez kilka sekund
na godzin
ę
; wiele telewizorów plazmowych ma specjaln
ą
funkcj
ę
(np. "Orbitowanie", w
której obraz jest okresowo nieznacznie przesuwany), by ten problem zminimalizowa
ć
;
wady tej nie maj
ą
panele LCD
•
wy
ś
wietlacz jest ja
ś
niejszy przez pierwsze 2000 godzin pracy, po czym, obraz
stopniowo ciemnieje na skutek wypalania si
ę
luminoforu; deklarowany czas działania
współczesnych wy
ś
wietlaczy plazmowych dochodzi do 60 000 godzin; firma Sony
deklaruje,
ż
e po 5 latach wy
ś
wietlacz plazmowy u
ż
ywany w warunkach domowych ma
ok. 60% pocz
ą
tkowej jasno
ś
ci
•
na wi
ę
kszych wysoko
ś
ciach, zazwyczaj powy
ż
ej 1 800 metrów n.p.m.,
wy
ś
wietlacze plazmowe wydaj
ą
z siebie wyra
ź
ne brz
ę
czenie
•
przy wy
ś
wietlaniu obrazu o bardzo wysokim kontra
ś
cie, pojawia si
ę
czasami
"efekt t
ę
czy" polegaj
ą
cy na zielonych błyskach w czasie szybkiego przeł
ą
czania z bieli
do czerni
•
przy dłu
ż
szym ogl
ą
daniu m
ę
czy si
ę
wzrok — wynika to z tego,
ż
e ka
ż
dy piksel
mo
ż
e by
ć
tylko wł
ą
czony lub wył
ą
czony, co zmusza do emulowania po
ś
rednich
14
poziomów jasno
ś
ci poprzez bardzo szybkie wł
ą
czanie i wył
ą
czanie piksela (na
odpowiedni czas np. 2/3 wł
ą
czony i 1/3 wył
ą
czony) — widz tego
ś
wiadomie nie
odczuwa, ale oko i mózg usiłuj
ą
si
ę
dostosowa
ć
do tak szybkich zmian i szybko si
ę
m
ę
cz
ą
.
•
s
ą
dro
ż
sze ni
ż
LCD, głównie z uwagi na trudniejszy proces produkcji matryc i
du
żą
ilo
ść
elektroniki steruj
ą
cej
2.4 Zalety telewizorów plazmowych
Telewizor plazmowy charakteryzuje si
ę
zwykle lepsz
ą
jaskrawo
ś
ci
ą
ni
ż
tradycyjne kineskopy CRT i telewizory LCD. Ponadto na korzy
ść
telewizorów
plazmowych przemawia krótszy czas odpowiedzi i du
ż
a paleta kolorów. W
telewizorach plazmowych czer
ń
oznacza rzeczywisty brak
ś
wiatła na ekranie. Tym
samym uzyskuje si
ę
w znacznym stopniu lepszy kontrast.
Inne zalety
-
płytki i łatwy do zamontowania na
ś
cianie
-
szerszy k
ą
t widzenia, ni
ż
w LCD, lepsza konsystencja kolorów
-
lepszy współczynnik kontrastu od LCD
-
ma wi
ę
ksz
ą
gł
ę
bi
ę
czerni ni
ż
wy
ś
wietlacze LCD
-
mniej podatny na refleksy
ś
wietlne .
-
wysoka jako
ść
odbioru przy wielkich ekranach, dynamiczny obraz o du
ż
ej
rozdzielczo
ś
ci bez rozmywania kraw
ę
dzi sprawia,
ż
e jest to idealna technologia
dla prezentacji w du
ż
ych salach oraz do ró
ż
nych zastosowa
ń
profesjonalnych
15
3. Telewizory LCD
3.1 Historia LCD
Samo zjawisko „ciekłego kryształu” było znane ju
ż
w ko
ń
cówce XIX wieku i
zostało odkryte podczas bada
ń
botanicznych. Zastosowanie praktyczne stało si
ę
mo
ż
liwe dopiero w latach 70-tych XX wieku, kiedy to odkryto kryształy stabilne i
zjawisko skr
ę
tno
ś
ci ciekłego kryształu.
W roku 1986 firma NEC wyprodukowała pierwszy komputer wyposa
ż
ony w ekran
LCD. Od tego czasu nast
ą
pił dynamiczny rozwój tej technologii,
pocz
ą
tkowo tylko w
bran
ż
y komputerowej. W połowie lat 90-tych zacz
ę
to stosowa
ć
ekrany
ciekłokrystaliczne w odbiornikach telewizyjnych o coraz wi
ę
kszych przek
ą
tnych.
3.2 Ekrany LCD
W panelach LCD wykorzystuje si
ę
wła
ś
ciwo
ś
ci tzw. ciekłego kryształu. W
odró
ż
nieniu od ekranu plazmowego, piksel w LCD nie
ś
wieci tylko słu
ż
y jako filtr, który
przepuszcza
ś
wiatło.
Ź
ródłem
ś
wiatła jest tutaj lampa fluoroscencyjna (ksenonowa),
która emituje białe
ś
wiatło, które przechodzi przez ekran zło
ż
ony z milionów pikseli.
Ka
ż
dy piksel składa si
ę
z trzech subpikseli, ró
ż
ni
ą
cych si
ę
kolorem filtru: czerwonego,
niebieskiego i zielonego (RGB). Wewn
ą
trz znajduje si
ę
ciekły kryształ oraz dwa
polaryzatory: poziomy i pionowy.
Poprzez napi
ę
cie przyło
ż
one do tych elektrod ciekły kryształ mo
ż
ne regulowa
ć
ilo
ś
ci
ą
ś
wiatła przepuszczanego przez piksel, a tym samym tworzy
ć
na ekranie obraz z
punktów o ró
ż
nym kolorze i intensywno
ś
ci
ś
wiecenia. Ka
ż
dy piksel zachowuje si
ę
jak
filtr o zmiennej prze
ź
roczysto
ś
ci.
16
Sterowanie ekranem LCD odbywa si
ę
w zasadzie podobnie jak w panelach
plazmowych, przez ł
ą
czenie pikseli do wspólnych elektrod w kolumnach i rz
ę
dach oraz
nadanie ka
ż
demu pikselowi dwóch współrz
ę
dnych b
ę
d
ą
cych jego adresem.
W porównaniu z technologi
ą
plazmow
ą
, piksel LCD przeł
ą
cza
ś
wiatło z pewnym
opó
ź
nieniem. W efekcie dynamiczne obrazy b
ę
d
ą
nieco rozmyte. Aby zmniejszy
ć
ten
efekt, poszerzono technologi
ę
produkcji paneli LCD o dodatkowy tranzystor
cienkowarstwowy TFT (opis pó
ź
niej). Tranzystor taki przy
ś
piesza przeł
ą
czanie i
opó
ź
nia rozładowanie ładunku kondensatora, w efekcie ka
ż
dy piksel ma odpowiedni
czas na wysterowanie, nawet gdy ju
ż
został adresowany inny piksel. Taki panel
nazywamy matryc
ą
aktywn
ą
, która w odró
ż
nieniu od matryc pasywnych zapewnia
kontrastowy obraz bez efektu migotania.
Technologia TFT
Cz
ę
sto niesłusznie u
ż
ywa si
ę
tego okre
ś
lenia jako innej nazwy wszystkich
wy
ś
wietlaczy LCD. Jednak TFT (Thin Film Transistors) jest technologi
ą
powszechnie
ju
ż
stosowan
ą
w ekranach LCD, i polegaj
ą
c
ą
na dodaniu do ka
ż
dego piksela
dodatkowego mikrotranzystora. Tranzystor TFT działa jak pami
ęć
, magazynuje
sygnały elektryczne wysyłane do piksela. Dodatkowo reaguje on na zmiany napi
ę
cia
szybciej ni
ż
ciekły kryształ. Dzi
ę
ki temu mo
ż
liwe jest przesyłanie sygnałów do
kolejnych pikseli, bez oczekiwania na reakcj
ę
poprzednich. Oznacza to krótszy czas
reakcji matrycy, lepsz
ą
ostro
ść
i kontrast.
3.3 Wady ekranów LCD
Oprócz wy
ż
szej ceny panele LCD równie
ż
nie zapewniaj
ą
takiej jako
ś
ci obrazu
jak tradycyjne kineskopy CRT czy plazma. Szczególnie wada ta ujawnia si
ę
przy
dynamicznych obrazach, szybkie zmiany obrazu powoduj
ą
jego rozmycie.
Ograniczony jest tak
ż
e k
ą
t widzenia w porównaniu z kineskopami i plazm
ą
,
wynika to z technologii produkcji, poniewa
ż
ś
wiatło musi przej
ść
przez dwa
polaryzatory, zanim dojdzie do ekranu. Patrz
ą
c na ekran pod k
ą
tem wi
ę
kszym ni
ż
70-
80 stopni obraz wydaje si
ę
ciemniejszy i mniej kontrastowy. Gorzej zwykle odtwarzana
jest czer
ń
. Przy ciemnych obrazach nie mo
ż
na rozró
ż
ni
ć
stopniowania półcieni.
Ciemny ekran nigdy nie jest wystarczaj
ą
co czarny, poniewa
ż
nawet wył
ą
czony piksel
cz
ęś
ciowo przepuszcza
ś
wiatło.
17
Wprawdzie trwało
ść
paneli LCD jest wi
ę
ksza ni
ż
plazmowych, jednak równie
ż
zdarzaj
ą
si
ę
wady luminoforu. Z upływem czasu mo
ż
e zwi
ę
ksza
ć
si
ę
ilo
ść
nieczynnych
pikseli, co objawia si
ę
na ekranie ciemnymi punkcikami. Wady tej nie da si
ę
usun
ąć
,
pozostaje tylko mo
ż
liwo
ść
wymiany całej matrycy LCD, a koszt takiej wymiany
porównywalny jest z cen
ą
nowego odbiornika.
Telewizory LCD charakteryzuj
ą
si
ę
nieco mniejszymi k
ą
tami ogl
ą
dania, w
porównaniu z wy
ś
wietlaczami plazmowymi. Jest to zwi
ą
zane z drog
ą
, któr
ą
przebywa
ś
wiatło, zanim dotrze do powierzchni ekranu. Starania producentów z powodzeniem
id
ą
jednak w stron
ę
poprawy tego parametru.
Pewnym mankamentem ekranów LCD mo
ż
e by
ć
kłopot z wiernym
odwzorowaniem czerni. Mimo i
ż
czer
ń
ta jest uzyskiwana przez całkowite zamkni
ę
cie
ciekłego kryształu, to jednak niewielka ilo
ść
ś
wiatła przedostaje si
ę
na ekran.
Powoduje to tzw. efekt
ś
wiecenia czerni oraz relatywnie ni
ż
szy kontrast. W
telewizorach plazmowych i kineskopowych CRT czer
ń
oznacza rzeczywisty brak
ś
wiatła na ekranie. Stały rozwój technologii LCD oznacza jednak coraz wy
ż
szy
kontrast i zmniejszenie tego zjawiska.
3.4 Zalety LCD
Niew
ą
tpliwymi zaletami technologii LCD s
ą
małe rozmiary pikseli oraz mała
grubo
ść
i niska waga całego urz
ą
dzenia. Dzi
ę
ki temu wy
ś
wietlacze i ekrany LCD mog
ą
by
ć
stosowane w bardzo małych urz
ą
dzeniach, takich jak odtwarzacz mp3 czy cyfrowy
aparat fotograficzny. Wy
ś
wietlacze LCD s
ą
ta
ń
sze od plazmowych, głównie z uwagi na
łatwiejszy proces produkcji matryc. Pokonane zostały równie
ż
problemy zwi
ą
zane z
produkcj
ą
telewizorów LCD o wi
ę
kszych przek
ą
tnych (42 cale i wi
ę
cej). Obecnie nie
stanowi to ju
ż
wi
ę
kszej trudno
ś
ci, a koszty produkcji stopniowo obni
ż
aj
ą
si
ę
.
Obraz
LCD charakteryzuje si
ę
lepsz
ą
jako
ś
ci
ą
obrazu ni
ż
tradycyjne kineskopy CRT.
Piksele LCD nie migocz
ą
, co oznacza
ż
e mo
ż
na ogl
ą
da
ć
obraz bez zm
ę
czenia wzroku
(nawet z bliska). Ponadto na korzy
ść
telewizorów LCD przemawia jasno
ść
i idealnie
ostry obraz. Du
żą
zalet
ą
telewizorów ciekłokrystalicznych jest te
ż
niskie zu
ż
ycie mocy,
które wynosi od 80 do 150 W (porównywalne z
ż
arówk
ą
).
18
4. Telewizory OLED
Nazwa ta pochodzi od organicznych diod
ś
wiec
ą
cych (Organic Light-Emitting
Diode).
Pierwszego odkrycia zwi
ą
zku organicznego, emituj
ą
cego
ś
wiatło widzialne na
skutek przepływu pr
ą
du, dokonano w laboratorium Uniwersytetu w Cambridge, ale
prawdziwy przełom w tej technologii nast
ą
pił w 2007 roku. Firma SONY przedstawiła
mały, elastyczny wy
ś
wietlacz o przek
ą
tnej 2,5 cala oraz 11-calowy telewizor o
rozdzielczo
ś
ci 960×540 pikseli oraz kontra
ś
cie 1 000 000:1. Ma on grubo
ść
jedynie
3 mm. Odbiornik wa
ż
y około 2 kg i posiada zł
ą
cze
HDMI
http://pl.wikipedia.org/wiki/Organiczna_dioda_elektroluminescencyjna - cite_note-0
.
Surowcem do produkcji
ś
wiec
ą
cych diod organicznych jest organiczny polimer,
znany wcze
ś
niej jako surowiec do wyrobów z folii i innych tworzyw. Umieszczaj
ą
c taki
przewodz
ą
cy polimer pomi
ę
dzy dwoma elektrodami, na których wyst
ę
puje ró
ż
nica
potencjałów uzyskujemy przepływ pr
ą
du oraz towarzysz
ą
ce mu promieniowanie
ś
wietlne.
Sama produkcja OLED nie jest tak bardzo skomplikowana ani kosztowna jak
wytwarzanie ekranów LCD lub plazmowych. Tu kolejne warstwy nanosi si
ę
tak, jak na
drukarce atramentowej. Głównym problemem jest uzyskanie du
ż
ego zag
ę
szczenia
miniaturowych diod
ś
wiec
ą
cych. Na pojedynczy piksel składaj
ą
si
ę
trzy lub cztery sub-
piksele w kolorach podstawowych oraz kolorze białym. Ekran uzyskany ze
ś
wiec
ą
cych
diod organicznych jest cienki, na około 3 mm i bardzo elastyczny
Głównym problemem technicznym wyst
ę
puj
ą
cym przy produkcji jest trwało
ść
OLED, najni
ż
sz
ą
maj
ą
te diody organiczne, które
ś
wiec
ą
na niebiesko. Ich typowy czas
ż
ycia wynosił zaledwie 5000 godzin, ale problem ten rozwi
ą
zano w zmodyfikowanej
technologii tzw. PLED, w której kolor niebieski otrzymuje si
ę
po
ś
rednio ze zmieszania
ró
ż
nych kolorów z biel
ą
. Trwało
ść
ekranu PLED szacuje si
ę
zwykle na ok. 200.000
godzin.
W procesie produkcji OLED nie jest wykorzystywana rt
ęć
, co czyni je bardziej
przyjaznymi dla
ś
rodowiska.
19
Diody organiczne to najefektywniejsze
ź
ródło
ś
wiatła. Dost
ę
pne s
ą
ju
ż
wszystkie
kolory i mo
ż
na uzyska
ć
pełn
ą
gam
ę
barw wiernie odtwarzaj
ą
c
ą
naturalne kolory
Porównanie jako
ś
ci
ś
wiecenia w stosunku do sztucznych barw na ekranach LCD
wypada zdecydowanie na korzy
ść
OLED. Nie ma tu np. filtrów ograniczaj
ą
cych
ś
wiecenie, nie wymagane jest pod
ś
wietlenie. Nie wyst
ę
puj
ą
te
ż
problemy z czerni
ą
,
przy ciemnym ekranie dioda po prostu przestaje
ś
wieci
ć
(nie pobiera wtedy wcale
pr
ą
du). Zapewnia to zakres kontrastu w stosunku 1000000:1. Brak polaryzatorów
ś
wiatła poszerzył k
ą
t widzenia praktycznie do 180 stopni. Wy
ś
wietlacze OLED maj
ą
niezwykle krótki czas reakcji, nawet poni
ż
ej 0,01 sekundy, czyli doskonale nadaj
ą
si
ę
do wy
ś
wietlania dynamicznych obrazów, bez efektów smug i rozmycia.
Przy wykorzystaniu przezroczystego, elastycznego podło
ż
a, wy
ś
wietlacz taki
mo
ż
e wy
ś
wietla
ć
obraz z obu stron, a tym samym k
ą
t widzenia jest praktycznie
nieograniczony.
Zastosowanie technologii cienkowarstwowej obni
ż
a w znacznym stopniu koszty
produkcji oraz koszty eksploatacji, bo wy
ś
wietlacz OLED pobiera najmniej pr
ą
du z
wszystkich znanych dotychczas ekranów. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby
produkowa
ć
cienkie i elastyczne ekrany np. do umieszczenia na ubraniu.
Istotna wada to trwało
ść
oraz zmniejszona odporno
ść
na wilgo
ć
. Aby korzysta
ć
z
ekranów OLED trzeba zapewni
ć
im hermetyczn
ą
obudow
ę
, co komplikuje proces
produkcyjny.
20
5. Telewizory CRT
5.1 Kineskop CRT
CRT (ang. - Catode Ray Tube) to technologia produkcji tradycyjnych
kineskopów.
Kineskop to lampa szklana z pró
ż
ni
ą
wewn
ą
trz. Miedzy katod
ą
a anod
ą
przykłada si
ę
napi
ę
cie od 17 kV do 25 kV, w zale
ż
no
ś
ci od przek
ą
tnej ekranu. Tzw.
działa kineskopu (wyrzutnie elektronów) składaj
ą
si
ę
z trzech katod, dla ka
ż
dego
koloru podstawowego RGB i z dodatkowych elektrod, które formuj
ą
strumie
ń
elektronów. Napi
ę
cie anodowe powoduje,
ż
e wi
ą
zka elektronów skierowana jest na
ekran pokryty luminoforem. Bezpo
ś
rednio przed ekranem umieszczona stalowa jest
maskownica z otworami, przez które strumie
ń
elektronów o
ś
wietla wybrane grupy
pikseli. Aby kolor i intensywno
ść
ś
wiecenia ekranu we wszystkich jego punktach były
zgodne z nadawanym obrazem, wi
ą
zka elektronów jest odchylane synchronicznie
poprzez cewki odchylaj
ą
ce.
5.2 Wady telewizorów z kineskopem lampowym
Telewizory z tradycyjnymi kineskopami s
ą
obj
ę
to
ś
ciowo najwi
ę
ksze w
porównaniu telewizorami plazmowymi lub LCD z t
ą
sam
ą
przek
ą
tn
ą
. Nawet te
najbardziej płaskie kineskopy maj
ą
wi
ę
ksze zniekształcenia geometrii w naro
ż
nikach
ekranu. Mo
ż
na te
ż
zauwa
ż
y
ć
istotne zniekształcenia liniowo
ś
ci obrazu.
21
5.3 Zalety telewizorów kineskopowych CRT
S
ą
one ta
ń
sze od telewizorów LCD i PDP. Dysponuj
ą
szerok
ą
gam
ą
odtwarzanych kolorów i najwi
ę
kszy ze wszystkich zakres gradacji odcieni. Kineskop
CRT zapewnia najszerszy k
ą
t widzenia, bez widocznej utraty jako
ś
ci.
ś
ywotno
ść
telewizorów kineskopowych jest wi
ę
ksza ni
ż
plazmowych, s
ą
one tak
ż
e prostsze w
naprawie. Mo
ż
liwe s
ą
naprawy takich telewizorów w domu u klienta.
6. Jaki telewizor wybra
ć
? Podsumowanie
W zale
ż
no
ś
ci od potrzeb, mo
ż
liwo
ś
ci finansowych i wielko
ś
ci pomieszczenia,
nale
ż
y wzi
ąć
pod uwag
ę
nast
ę
puj
ą
ce parametry:
Telewizory plazmowe PDP s
ą
najdro
ż
sze, ale zapewniaj
ą
najlepsz
ą
dynamik
ę
kolorów, przeznaczone s
ą
zwykle dla koneserów ogl
ą
daj
ą
cych filmy DVD z wysok
ą
rozdzielczo
ś
ci
ą
. Jednak ze wzgl
ę
dy na sposób wy
ś
wietlania mo
ż
na je ogl
ą
da
ć
w
odległo
ś
ci minimum 3,5 m, gdy
ż
w innym przypadku powoduj
ą
m
ę
czenie wzroku.
Zalety wielko-ekranowych telewizorów plazmowych mo
ż
na jednak dopiero doceni
ć
ogl
ą
daj
ą
c programy w wysokiej rozdzielczo
ś
ci - HDTV .
Telewizor LCD nie zapewnia tak wysokiej jako
ś
ci obrazu jak plazma czy
tradycyjny CRT, obraz dynamiczny jest mniej ostry, mniejszy jest tak
ż
e k
ą
t widzenia z
którego mo
ż
na go ogl
ą
da
ć
. Jednak fakt,
ż
e jest cienki i nie zajmuje du
ż
o miejsca, a
jego cena stale si
ę
obni
ż
a oznacza,
ż
e wkrótce zast
ą
pi on te z kineskopami CRT. W
ekranach LCD nie powstaje efekt migotania, wi
ę
c s
ą
one zalecane jako monitory do
komputera.
Telewizory OLED s
ą
przyszło
ś
ciowym wyrobem na rynku – b
ę
d
ą
prawdopodobnie wypiera
ć
wszystkie inne systemy ekranów telewizyjnych, ze wzgl
ę
du
na ich zalety.
Telewizory kineskopowe CRT s
ą
najta
ń
sze, dost
ę
pne s
ą
w rozmiarach od 14"
do 32" Po mimo małych niedokładno
ś
ci geometrii w rogach ich zalet
ą
s
ą
najbardziej
naturalne kolory, prawidłowe odtwarzanie czerni, szeroki k
ą
t widzenia i długa
ż
ywotno
ść
. Telewizor z tradycyjnym kineskopem jest ta
ń
szy w eksploatacji, pobór
pr
ą
du jest du
ż
o ni
ż
szy ni
ż
w plazmowym
22
7. Projektor dla kina domowego
Obraz z projektora mo
ż
e by
ć
wy
ś
wietlany w domu, na ekranie o wielko
ś
ci 3x2m.
Projektor mo
ż
e słu
ż
y
ć
do ogl
ą
dania filmów z DVD, video oraz telewizji stacjonarnej lub
satelitarnej. Mo
ż
na go tak
ż
e podł
ą
czy
ć
do komputera aby uzyska
ć
doskonały efekt
gier komputerowych w wysokiej rozdzielczo
ś
ci.
Jako
ść
obrazu z projektora mo
ż
e ust
ę
powa
ć
jako
ś
ci z telewizora plazmowego,
jednak wi
ę
kszy ekran i ni
ż
sza cena to istotny argument, który decyduje o tym,
ż
e
projektory nadal s
ą
bardzo popularne.
7.1 Rodzaje projektorów
Obecnie na rynku popularne s
ą
dwa rodzaje projektorów: DLP (Digital Light
Processing) oraz wykonane w technologii LCD. Oba typy maj
ą
swoje wady i zalety.
W obu przypadkach projektory wykorzystuj
ą
bardzo jasne
ź
ródło
ś
wiatła, generowane
przez lampy. S
ą
to
ż
arówki wypełnione oparami metalu,
ż
arówki halogenowe lub
lampy stosuj
ą
ce obie te technologie. Najcz
ęś
ciej stosuje si
ę
tutaj lampy UHB (Ultra
High Brightness) oraz UHP (Ultra High Projection) daj
ą
ce
ś
wiatło prawie równe
białemu.
Funkcj
ą
przetwarzania białego
ś
wiatła
ż
arówki na obraz pełni matryca i wła
ś
nie
to jest zasadnicz
ą
ró
ż
nic
ą
mi
ę
dzy tymi technologiami. W DLP wykorzystuje si
ę
tzw.
mikro-lusterka, a w LCD ciekłe kryształy. Z zasady działania wynika,
ż
e matryce mog
ą
regulowa
ć
jasno
ść
poszczególnych pikseli od pełnej do prawie całkowicie wygaszonej.
Nie da si
ę
jednak wytworzy
ć
idealnie czarnego koloru. Jest to szczególnie
problematyczne w sytuacji, gdy film jest ogl
ą
dany w jasnym pomieszczeniu. Przy
ciemnych scenach obraz wydaje si
ę
szary i rozmyty.
23
7.1.1 Projektory LCD
Konstrukcja matryc LCD jest bardzo podobna do opisywanych tu telewizyjnych paneli
LCD. Ciekły kryształ umieszczony jest w komórkach, odpowiadaj
ą
cych pikselom na
ekranie, mo
ż
na nimi sterowa
ć
ustalaj
ą
c jaskrawo
ść
ka
ż
dej z nich. Zasadnicza ró
ż
nica
zawarta jest w wielko
ś
ci matrycy i jej odporno
ś
ci na wysok
ą
temperatur
ę
, gdy
ż
znajduje si
ę
ona bezpo
ś
rednio przed lamp
ą
emituj
ą
c
ą
silne białe
ś
wiatło.
Dodatkowo powstał tu problem odtwarzania trzech kolorów podstawowych, z
których tworzony jest obraz kolorowy. We dawniejszych konstrukcjach projektorów
LCD były to trzy cienkowarstwowe matryce dla ka
ż
dego z kolorów RGB, nało
ż
one
kolejno.
Ś
wiatło przechodz
ą
c przez nie było ciemniejsze, tak
ż
e mniej kontrastowe i
słabiej nasycone kolorem. Nowoczesne projektory LCD wykorzystuj
ą
trzy oddzielne
matryce dla ka
ż
dego z kolorów, do których trafia rozdzielone
ś
wiatło białe. Uzyskany
obraz z ka
ż
dej z nich jest oddzieln
ą
składow
ą
koloru R, G lub B. Dalej przez układ
pryzmatów i soczewek wi
ą
zki s
ą
sumowane i równocze
ś
nie wy
ś
wietlane na ekranie.
Rozwi
ą
zanie z trzema oddzielnymi matrycami TFT jest dro
ż
sze, ale zapewnia
nam wierniejsze odtwarzanie kolorów i mo
ż
liwo
ść
uzyskania wy
ż
szych rozdzielczo
ś
ci.
7.1.2 Projektory DLP (Digital Light Processing)
Projektory bazuj
ą
ce na mikrolustrach skonstruowane zostały ju
ż
w latach
osiemdziesi
ą
tych. Urz
ą
dzenia te były jednak do
ść
du
ż
e i zawodne. Rozwój tzw.
mikromechaniki warstwowej dał nowe mo
ż
liwo
ś
ci konstruktorom. Ju
ż
w 1996 r. firma
Texas Instruments opracowała matryc
ę
, zawieraj
ą
c
ą
1.300.000 pikseli, a niedługo
pó
ź
niej projektory DLP weszły na rynek.
24
Najwa
ż
niejszym elementem projektora jest chip DLP, wygl
ą
dem przypomina on
procesor komputera.
W swojej strukturze ma zamontowan
ą
pami
ęć
typu SRAM, której komórki s
ą
zintegrowane z mikro-lusterkami.
Ka
ż
de lusterko odpowiada jednemu pikselowi na ekranie, wi
ę
c musi by
ć
ich tu
ogromna ilo
ść
. Wszystkie razem znajduj
ą
si
ę
na powierzchni 16 mm
2
, stanowi
ą
zatem
bardzo precyzyjny mikro-mechanizm.
25
Takie pojedyncze lusterko składa si
ę
z: aluminiowej warstwy odbijaj
ą
cej
ś
wiatło,
zawiasu, jarzma i zderzaka. Mechanizm odchylania lusterka w zakresie do 12 stopni w
obu kierunkach jest ukryty pod lusterkiem, odst
ę
py mi
ę
dzy poszczególnymi lusterkami
s
ą
zatem tak małe,
ż
e tworz
ą
jednolit
ą
powierzchni
ę
. Steruj
ą
c odpowiednio k
ą
tem
odchylania lusterka uzyskuje si
ę
pełny zakres regulacji jaskrawo
ś
ci. W nowoczesnych
chipach DLP odbijane jest nawet do 90% ilo
ś
ci
ś
wiatła.
W efekcie na ekranie nie wida
ć
przej
ść
mi
ę
dzy pikselami. Zaskakuj
ą
ca
jest te
ż
szybko
ść
reakcji, obraz w projektorach DLP mo
ż
e by
ć
od
ś
wie
ż
any nawet z
cz
ę
stotliwo
ś
ci
ą
75 Hz. Jest to du
ż
o wi
ę
cej ni
ż
potrafi zwykle rejestrowa
ć
ludzkie oko.
Nie wida
ć
zatem opó
ź
nie
ń
i smu
ż
e
ń
, tak typowych dla LCD.
Podobnie jak przy projektorach LCD, tak i tu stosowane s
ą
trzy ró
ż
ne metody
odtwarzania obrazu kolorowego. W najta
ń
szej wersji rzutnik ma tylko jedn
ą
matryc
ę
i
jest wyposa
ż
ony w dodatkowy wiruj
ą
cy układ z filtrami dla trzech kolorów RGB.
Informacja o składowych poszczególnych kolorów jest wy
ś
wietlana sekwencyjnie.
Obraz na ekranie jest odtwarzany z tak du
żą
cz
ę
stotliwo
ś
ci
ą
,
ż
e odbiorca widzi to jako
jednolity kolor. Wad
ą
tego rozwi
ą
zania jest istotne zmniejszenie jaskrawo
ś
ci, o około
1/3.
26
Idealnym rozwi
ą
zaniem tego problemu jest projektor z trzema matrycami, które
przetwarzaj
ą
osobno wi
ą
zk
ę
ś
wiatła ka
ż
dego z kolorów podstawowych a nast
ę
pnie
sumuj
ą
j
ą
w specjalnych pryzmatach. W efekcie uzyskuje si
ę
najlepsz
ą
jako
ść
kolorów, o jednakowej jaskrawo
ś
ci dla obrazów kolorowych i czarno-białych.
Aby obni
ż
y
ć
koszty rzutnika i uzyska
ć
prawie doskonały efekt, stosuje si
ę
te
ż
pewne rozwi
ą
zania po
ś
rednie. Projektor np. wyposa
ż
ony jest w dwie matryce, z
których jedna jest tylko dla koloru czerwonego, a druga na przemian obsługuje kolory
zielony i niebieski.