1. Klasyfikacja sytuacji trudnych (rodzaje sytuacji trudnych według

Tomaszewskiego).

Tomaszewski przyjął za kryterium podziału doświadaczania sytuacji trudnych, cztery ich
rodzaje:

•

Deprywacje – gdy jednostka jest pozbawiona możliwości zaspokojenia
podstawowych potrzeb biologicznych czy psychicznych

•

Przeciążenia – łączą się z zadaniami, które przekraczają możliwości jednostki,
zmuszając ją do maksymalnego wysiłku. Gdy realizacja zadania wymaga
maksymalizacji wysiłku przez dłuższy czas dochodzi do napięcia i zaburzeń
funkcjonowania

•

Zagrożenia – gdy zachodzi prawdopodobieństwo naruszenia jakiejś cenionej
wartości

•

Utrudnienia – przeszkody w realizacji celu

2. Kryteria klasyfikacji trudnych według Murray”a, Sęk, Heszen-Niejodek
Klasyfikacja wg Murraya:

-

alfa – obiektywne, które istnieją niezależnie od tego, jak je ktoś spostrzega

-

beta – subiektywne, czyli takie, jak je ktoś spostrzega w danej chwili.

Klasyfikacja wg Sęk:

-

zewnętrzne – pochodzące z otoczenia

-

wewnętrzne – pochodzące od samej osoby.

Klasyfikacja wg Heszen – Niejodek:

-

ze względu na intensywność – zdarzenia o największej sile (wojny, klęski),
średniej (przewidywalne, np. śmierć osoby chorej, w podeszłym wieku),
najsłabsze (uciążliwości dnia codziennego).

-

czas trwania: jednorazowe, krótkotrwałe i długotrwałe

-

przewidywalność: przewidywalne, nieprzewidywalne

-

kontrolowalność: czy dają się kontrolować, w jaki sposób się pojawiają i
których sfer życia dotyczą

-

sfery życia: małżeńskie, rodzinne, zawodowe, rodzicielskie

3. Zasady i sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych.
Radzenie sobie zależy od wielu czynników takich jak: cechy osobowości, wewnętrznej
odporności osoby.
Radzenie sobie jest procesem zmieniającym się w czasie strategii, związanych ze zmianami
cech sytuacji i zmianami stanu psychofizjologicznego. Zawsze radzenie sobie ze stresem to
wysiłek, świadomy lub nie, związany z zapobieganiem, eliminowaniem lub osłabianiem
stresorów albo z tolerowaniem ich efektów w sposób najmniej szkodliwy.
Strategie:
Ku – od. Ku to przekonać, zaatakować, od – wycofać się, uciec.
Skoncentrowane na usunięciu czynnika zagrażającego.
Skoncentrowane na realizacji celu.
Skoncentrowane na obronie siebie.
Radzenie sobie w sytuacji trudnej: relacja, transakcja pomiędzy wyzwaniami otoczenia a
zasobami jednostki.
Transakcja z otoczeniem to proces celowych wysiłków osoby, podejmowanych w wyniku
oceny określonej sytuacji.

4. Dlaczego ludzie nie radzą sobie z problemami i szukają pomocy – u kogo szukać
pomocy.
Dlaczego ludzie nie radzą sobie z problemami:

-

niedostatki wiedzy i umiejętności (mowa tu o wiedzy nt. siebie, wiedzę o
innych ludziach i wiedzę o świecie).

-

brak sił wewnętrznych (poszukiwanie sposobów i środków do rozwiązywania
sytuacji trudnych w samym sobie, czyli zasoby, siła, ego, odporność, prężność,
hart ducha, koherencja)

-

brak wsparcia zewnętrznego ze strony osób i instytucji (czasami potrzebna jest
pomoc innych)

U kogo szukać pomocy: doradztwo, poradnictwo, bliscy, psychoterapia,

5. Formy i rodzaje pomocy psychologicznej.
Pomoc psychologiczna to „zachowanie prospołeczne, ukierunkowane motywacją
empatyczno-autoteliczną

1

, w której wykorzystuje się wiedzę psychologiczną, aby w interakcji

z człowiekiem potrzebującym, często na zasadach współpracy, zmierzać do rozwiązania
problemów życiowych osoby wspomaganej, do przezwyciężenia jej trudności, do
zapobiegania zaburzeniom i ich usuwaniu” (Sęk 1993, s. 368).
Rodzaje pomocy psychologicznej:

•

Pomoc w wychowaniu

•

W zachowaniu i promocji zdrowia

•

W zapobieganiu patologiom

•

W radzeniu sobie w sytuacja traumatycznych

•

W rozwiązywaniu problemów i kryzysów rozwojowych

•

W usuwaniu lub zmniejszaniu zaburzeń

Formy pomocy psychologicznej:

•

Poradnictwo

•

Psychoterapia

•

Doradztwo

•

Interwencja kryzysowa

•

Profilaktyka

•

Promocja zdrowia

6. Poradnictwo a doradztwo oraz psychoterapia (różnice).

W doradztwie osoba szukająca pomocy uzyskuje gotową odpowiedź.
W poradnictwie sama osoba dochodzi stopniowo do rozwiązania trudności przy pomocy
osoby pomagającej.

PORADNICTWO

PSYCHOTERAPIA

A

DRESAT

Ludzie zdrowi, aktualnie
potrzebujący pomocy

Dla osób z zaburzeniami (psychotycznymi,
nerwicowymi, psychosomatycznymi)

Z

AKRES

POMOCY

Ograniczony do określonego
obszaru trudności

Oddziaływanie ma charakter i zakres
całościowy z uwzględnieniem przeszłości

P

OWSZECHNOŚĆ

Charakter powszechny

Charakter elitarny

GŁÓWNY

CEL

Pomoc w rozwiązaniu aktualnie
doświadczanych trudności

Likwidowanie zaburzeń i nauczanie nowych
sposobów radzenia sobie

7. Podstawowe elementy strukturalne w procesie pomagania.

Podstawowe elementy strukturalne w procesie pomagania:

•

Osoba poszukująca pomocy (wspomagany (a), klient, petent, pacjent

•

Osoba udzielająca pomocy (pomagający, doradca, terapeuta)

•

Treść i jakość relacji zachodząca pomiędzy poszukującym a udzielającym pomocy

8. Osobowość osoby poszukującej pomocy.

Na osobowość człowieka składają się m.in.

•

Określone cechy

•

Przekonania

•

System wartości

•

Samoocena

•

Obraz siebie

•

Świat myśli i uczuć

•

Cele życiowe

Wszystkie składniki osobowości będąc w różnorakich powiązaniach tworzą różne typy i
rodzaje osobowości, co daje znać o sobie między innymi w różnym sposobie reagowania na
bodźce z otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego (Oleś 2002, 2003).

9. Pomagający i jego kompetencje.

W kompetentnym i fachowym pomaganiu ważne są:

•

Odpowiednie cechy osobowe

•

Wiedza: ogólna i specjalistyczna

•

Umiejętności doradcze

•

Motywacja do pomagania innym

Cechy osobowości:
Najpierw jestem człowiekiem, później instrumentem pomocy w postaci rodzica, nauczyciela,
konsultanta przeprowadzającego wywiad, doradcy , przyjaciela
Warunki konieczne i wystarczające wg. Rogersa

•

Bezwarunkowe pozytywne odniesienie (wznieść się ponad…najważniejsze że jesteś
człowiekiem i potrzebujesz pomocy)[akceptacja człowieka nie jegozachowań]
Bezwarunkowość uzależnić od etapów terapii!! (od bezwarunkowej na początku
terapii w kierunku warunkowej w kolejnych etapach terapii).

•

Autentyczność (kongruencja) zgodność myśli i uczuć z tym co się wyraża i
wypowiada do klienta.

Udawanie, sztuczność, gra, ukrywanie się za maską.

•

Empatia wczucie się, popatrzenie na człowieka z perspektywy jego odczuwania, jego
przeżywania. Zdolność wchodzenia w wewnętrzny świat myśli, uczuć
W teoriach skoncentrowanych na osobie empatia ma doniosłe znaczenie. Natomiast w
teoriach skoncentrowanych na zadaniu (behawioryzm) nie ma wielkiego znaczenia.
W procesie pomagania empatia powinna współwystępować z obiektywnym
spojrzeniem na klienta (teoria i wiedza doradcy).

Sześć cech osoby pomagającej wg. Brammera (1984, s 29-37)

•

Głęboka świadomość siebie i systemu wartości (kim jestem?, co dla mnie jest ważne?

•

Świadomość swoich uczuć i kierowanie nimi (przeniesienie)

•

Świadomość wpływu życia osobistego na wiarygodność i skuteczność pomagania

•

Postawa ku ludziom (zainteresowanie człowiekiem)

•

Etyka pomagającego (etyka życia, etyka zawodowa)

•

Poczucie odpowiedzialności (odpowiedzialność i współodpowiedzialność w
pomaganiu)

Trzy cechy pomagającego wg. Combus (1989, za:Okun 2002, s. 39)

•

Postawa wobec ludzi - życzliwa, z zaufaniem, otwarta

•

Obraz własnej osoby - realizm w ocenie siebie, poczucie wartości i kompetencji,
poczucie bycia potrzebnym innym ludziom

•

Podejście do efektów pomagania - koncentracja na ludziach, gotowość od pomagania

Pięć cech dobrego doradcy wg. Nelsona (1997, s. 39)

•

Realizm

•

Odpowiedzialność

•

Dobry kontakt

•

Aktywność

•

Elastyczność

Mądrości doradcy wg. Egana (2002, s. 47)

•

Psychologiczne ludzkie rozumienie innych

•

Samopoznanie i odwaga przyznania się do błędów

•

Intuicja

•

Zdrowy rozsądek

•

Zdolność rozumienia znaczenia zdarzeń

•

Otwartość na wydarzenia nie pasujące do logicznych schematów

•

Zdolność łączenia pozornie przeciwstawnych ról w procesie pomocy – opiekuńczej i
wyrozumiałej z wymagającą i frustrującą

Cechy pomocne w pracy z innymi wg. Geldard i Geldard (2002, s. 47)

•

Zaufanie

•

Szacunek

•

Empatia

•

Akceptacja

•

Bezpieczeństwo

•

Nieosądzanie

•

Wierność

•

Fachowość

•

Dyskrecja

•

Zasady etyczne

Wiedza i umiejętności:
Wiedza na temat:

•

Siebie (mocne słabe strony)

•

Wspomaganego (psychologia ogólna, rozwojowa, osobowości, społeczna, wiedza na
temat zaburzeń funkcjonowania psychicznego i społecznego)

•

Procesu (zasady budowania relacji, etapy i fazy rozwiązywania problemu, możliwe
trudności w osiąganiu celów pomagania)

Umiejętności doradcy:

•

Umiejętności tworzenia i podtrzymywania więzi terapeutyczne („Poradnictwo to
swoisty typ przyjaźni”. Trzeba zachować równowagę i zdrowy rozsądek, równowagę
pomiędzy bliskością a dystansem, pomiędzy przyjaźnią a urzędowaniem” Kennedy
2004, s. 96)

•

Umiejętność słuchania i rozumienia innych (Słuchać rozmówcy i słuchać siebie.
Słuchanie poprzez obserwację)
S

ŁUCHAĆ

B

Y

U

SŁYSZEĆ

; U

SŁYSZEĆ

B

Y

Z

ROZUMIEĆ

; Z

ROZUMIEĆ

B

Y

Z

MIENIĆ

Posługiwanie się językiem zrozumiałym!

•

Umiejętność towarzyszenia i powodowania zmian (posiadanie zasobu technik i metod
integrujących myśli, uczucia i działania klienta)

10. Empatia a sympatia (według Nelsona, Egana).

Egan wyróżnił:

Empatię podstawową – uwaga, zrozumienie,
Empatię zaawansowaną – wywieranie wpływu na klienta za pomocą wskazówek,
interpretacji

Empatia a sympatia
Miniumiejętność – sposób przywitani, gesty, zadawanie pytań, kontakt wzrokowy

sposób siedzenia, sposób mówienia.

11. Etyka zawody doradcy.

Większość kodeksów opiera się na pięciu fundamentalnych zasadach (Okun 2002, s.298)

•

Szacunek dla autonomii jednostki

•

Nie szkodzić

•

Nie krzywdzić

•

Działać na korzyść innych

•

Postępować uczciwie

•

Być godnym zaufania

Konkretne i najbardziej istotne kwestie etyczne to :

•

Tajemnica zawodowa

•

Konflikt interesów (np. klienta i firmy)

•

Prowadzenie dokumentacji

•

Stosowanie testów i programów komputerowych

•

Podwójne relacje (np. zawodowe i osobiste)

•

Przekraczanie swoich kompetencji

12. Dynamika procesu pomagania według Sęk, Czabały

Pięć faz odnoszących się do problemu zmiany wg. Sęk (2001, s232)

•

Prekompentacyjna - osoba nie myśli o zmianie

•

Kontemplacyjna – osoba zaczyna myśleć o możliwości zmiany

•

Podejmowanie decyzji o zmianie

•

Wprowadzanie zmian

•

Utrwalanie zmian

Cztery etapy psychoterapii w. Czabały (1997, s.173)

•

Namysł, rozumienie swoich problemów

•

Przygotowanie do działania

•

Działanie

•

Utrzymanie zmiany

13. Jak radzić sobie z oporem u klienta.

•

Akceptować pojawienie się oporu

•

Wzmacniać motywację do osiągnięcia celów

•

Wskazywać że ma prawo do samokierowania i określania swoich celów

•

Preferować w procesie pomagania etapy i strukturę relacji (oś więzi)

•

Zmniejszać poczucie bezradności przez wzmacnianie małych sukcesów

•

Interpretować objawy oporu

•

Określać i omawiać koszty pozostawania w oporze

14. Komunikowanie – co to jest, analiza procesu komunikowania się.

Formy komunikacji:

•

Werbalne – słowa, zdania, frazy językowe

•

Pozawerbalne – gesty, mimika, kontakt fizyczny, dotyk, wygląd zewnętrzny, pozycja
ciała, wzrok i wymiana spojrzeń, dystans fizyczny

Elementy procesu komunikowania się:

•

Komunikat

•

Komunikowanie

•

Komunikowanie się

Komunikat
informacja, wypowiedź sygnał wysłany przez nadawcę. Posiada treść i formę.
Komunikowanie to przekazywanie informacji „mówienie do” - monolog
Nadawca – wygłasza swoje kwestie nie sprawdza co zrozumiał odbiorca i nie słucha tego co
odbiorca ma do powiedzenia
Komunikowanie się:
Komunikowanie się to wymiana informacji
Komunikowanie intrapsychiczne – osobowa refleksja (świat myśli, emocji, zachowań. Ten
rodzaj komunikacji jest niezbędny do poczucia własnej tożsamości, pełniejszego wglądu,
poznawania siebie i kontaktowania się z innymi ludźmi.

Komunikowanie intrapersonalne – zakłada obecność co najmniej dwóch osób
pozostających ze sobą we wzajemnych interakcjach.
Aby komunikowanie mogło spełnić warunek pomocnego rozmawiania powinno zapewnić
jego uczestnikom poczucie wzajemnego zrozumienia przekazywanych treści i możliwości
ujawniania przeżywanych aktualnie uczuć.
Proces komunikowania się można analizować z uwagi na:

•

Poziom przekazywanych treści (model Reuscha)

•

Poziom wyrażania uczuć (model Powell)

Analiza procesu komunikowania się ze względu na przekazywanie treści (model

Reuscha)

Zarówno nadawca jak i odbiorca dla skutecznego komunikowania się muszą pokonać szereg
etapów

Nadawca:
Intencja w rozmowie – powód dla którego nadawca podejmuje wymianę informacji
Kodowanie wiadomości – wybór treści które mają być przekazane odbiorcy (miłość)
Kodowanie i przesyłanie sygnałów – werbalnie vs. Niewerbalnie; w sposób spójny vs.
Sprzeczny;
Świadomie vs. Nieświadomie.
Komunikaty werbalne – kontrolowane, i podległe naszej woli
Komunikaty niewerbalne – bardziej prawdziwe, gdyż nie podlegają naszej woli
Odbiorca:
Słyszeć nadawane sygnały nie oznacza że się je usłyszało
Usłyszeć – upewnić się ile z tego co przekazał nadawca zostało „usłyszane” zarejestrowane w
świadomości odbiorcy (ważne jest by odbiorca miał możliwość dopytania czy dobrze
zrozumiał treść komunikatu)
Odkodowanie intencji – zrozumienie powodu dla którego nadawca przekazał taki a nie inny
komunikat
Zgodność między intencją (nadawca) a zrozumieniem (odbiorca) jest prognostykiem udanego
dialogu. Zrozumieć kogoś to znaczy wiedzieć co on miał na myśli
Analiza komunikowania się ze względu na poziom ujawnianych uczuć (model Powella)
Skuteczna komunikacja to nie tylko właściwe rozumienie komunikatów, ale to także
spostrzeganie i nazywanie stanów emocjonalnych.
Pięć poziomów komunikowania się ze względu na poziom ujawnianych uczuć w. J.

Powella

I.

Rozmowa schematyczna – zdawkowa wymiana zdań

II.

Mówienie o innych – wymiana faktów o tym co ktoś powiedział, zrobił, napisał

III.

Dzielenie się myślami i opiniami na dany temat (można poznać poglądy,
zainteresowania, upodobania osoby

IV.

Dzielenie się uczuciami – (poziom podstawowy dla wzajemnego poznania się i
tworzenia więzi) „Jeżeli naprawdę chcę, abyś wiedział, kim jestem, muszę
opowiedzieć ci nie tylko o tym, co mam w głowie, ale także o tym co kryje się w
moim sercu” (Powell)

V.

Optymalny - różni się do podstawowego intensywnością z jaką rozmówcy obdarowują
się otwartością i szczerością.

15. Specyfika rozmowy terapeutycznej.

Cechy słuchania terapeutycznego:

•

Uważne

•

Aktywne

•

Empatyczne

•

Realistyczne

Słuchanie z uwagą (uważanie)
Fizyczne i psychiczne skoncentrowanie się na rozmówcy (bycie z bycie dla)
Mikroumiejętności:

•

Postawa twarzą w twarz

•

Kontakt wzrokowy, „życzliwe spojrzenie”

•

Otwartość w postawie ciała

•

Spokój w postawie ciała

•

Głos spokojny, stonowany, akceptujący, życzliwy

Słuchanie aktywne

1

:

Słuchać aktywnie to być zdolnym do przyjęcia tego, co rozmówca chce powiedzieć.
wg Egana słuchać aktywnie to:

•

Słuchać i rozumieć komunikaty werbalne

•

Słuchać pozawerbalnych komunikatów

•

Siła, tembr, drżenie głosu, łzy, milczenie, oddech, czerwienienie, bladość

Starać zrozumieć się dlaczego rozmówca jest np.: małomówny
Słuchanie empatyczne:
Patrzenie na problemy rozmówcy z jego perspektywy i wnikanie w świat jego myśli i uczuć.
Słuchanie realistyczne:

1

PODĄŻANIE

To nic innego, jak umiejętne posługiwanie się mową ciała oraz stosowanie poniższych
zabiegów:

– potakiwanie,
– zwroty typu „tak”, „rozumiem”, „mhm”,
– zadawanie pytań nawiązujących do wypowiedzi rozmówcy; głównie pytań otwartych
rozpoczynających się np. od „co”, „kto”, „kiedy” i „dlaczego”.
PARAFRAZOWANIE
czyli potwierdzenie, upewnienie się, że dobrze zrozumieliśmy naszego rozmówcę, dzięki
takim sformułowaniom jak:
„Jeśli dobrze Cię rozumiem to…”
„Jestem zdania, że…”
„Pozwól, że się upewnię …”
SKUPIENIE SIĘ
Rozmowa z osobą, która nie jest skupiona i na pierwszy rzut oka widać, że błądzi myślami
daleko, jest bardzo trudna. Jeśli już rozmawiamy z kimś, bądźmy na tej rozmowie skupieni:
– zwróćmy się w stronę mówiącego,
– utrzymujmy kontakt wzrokowy,
– dopasujmy mimikę twarzy.
ODZWIERCIEDLANIE
Polega na informowaniu rozmówcy o tym, jakie według nas przeżywa w danym momencie
uczucia:
„Mam wrażenie, że jesteś zadowolony”
„Czuję, że bardzo się tym przejmujesz”
„Wydaje mi się, że czujesz zakłopotanie”
PODSUMOWANIE
Jak sama nazwa wskazuje ma za zadanie podsumować prowadzoną rozmowę. Warto wtedy
przeanalizować to, co zostało już powiedziane i sfinalizować ją:
„Wydaje się, że najważniejsze kwestie to … – czy coś pominąłem?”
„To, co do tej pory padło z Twoich ust, można podsumować w następujących punktach …”
„Podsumowując, mówiliśmy o …”
Wskazówki ułatwiające dobre słuchanie: (Nelson 1997, s. 103)

•

Respekt i akceptacja rozmówcy

•

Koncentracja na wew. Punkcie widzenia rozmówcy

•

Przekazywanie komunikatów werbalnych i pozawerbalnych

•

Formułowanie pytań otwartych

•

Koncentracja na emocjach

•

Ukazywanie zrozumienia kontekstu

•

Uwzględnianie oporu

W sytuacji terapeutycznej należy słuchać nie tylko klienta ale także siebie.
Rozmowa terapeutyczna to bardziej umiejętność słuchania niż mówienia.
Mówienie na zasadzie informacji zwrotnej
Informacja zwrotna – komunikat kierowany do rozmówcy mówiący o tym jak go
spostrzegamy i odczuwamy jego działanie.
Informacja zwrotna ujawnia się w sposobie reagowania doradcy na wypowiedź klienta.
Rodzaje reakcji doradcy na wypowiedź klienta :

•

Oceniająca – doradca ocenia postępowanie klienta; dobre-złe, słuszne-niesłuszne

•

Interpretująca – doradca wyjaśnia co zgłaszany problem może oznaczać (twój
problem ma takie znaczenie)

•

Sondująco-badawcza – doradca bada świat myśli, zamiarów klienta

•

Podtrzymująca – doradca stara się udzielić wsparcia, uspokoić, ochronić przed
bezpośrednim kontaktem z przykrymi przeżyciami

•

Rozumiejąca – doradca stara się wniknąć w świat myśli, uczuć i zachowań klienta

Cele terapeutycznej rozmowy

•

Poznać stan faktyczny sprawy i osobowość klienta

•

Zrozumieć i nazwać problem

•

Doprowadzić do konstruktywnej zmiany

Poznać stan rzeczy

•

Nawiązanie kontaktu

•

Zbieranie informacji

O co pytać? – Pytanie o treść i zakres oczekiwanych informacji

•

Zależy od rodzaju trudności

•

Pytania maja pomóc zrozumieć problem (klientowi i doradcy)

Po co pytać? – To pytanie o cel, któremu uzyskane informacje maja służyć

•

By zrozumiał i rozwiązał problem

•

By podjął nowe działania

Jak pytać? – To pytanie o formę, sposób zbierania informacji, technika zadawania pytań

•

Przemyślane

•

Adekwatne do problemu

16. Podstawowe umiejętności doradcy.

•

Słuchanie

•

Kierowanie

•

Odzwierciedlanie

•

Konfrontowanie

•

Interpretowanie

•

Informowanie

•

Podsumowywanie

Umiejętność słuchania (werbalnego, pozawerbalnego) realizowana jest poprzez stosowanie
technik:

•

Parafrazowanie – przeformułowanie komunikatu klienta przy użyciu podobnych
słów ale w skróconej formie np. „to miły człowiek” parafraza „a więc go lubisz”

•

Klaryfikowanie – „wyostrzanie widzenia” (doradca) - „Nie jestem pewien czy…
powiedz coś więcej o tym..”

•

Sprawdzanie percepcji – pomaga sprawdzić i ustalić czy dokładnie zrozumiało się
wypowiedź rozmówcy : wyczuwam w tym co mówisz sline i sprzeczne emocje, czy ty
też to spostrzegasz ?

Kierowanie (prowadzenie): - zachęcanie klienta to otwartego komunikowania swoich myśli

•

Technika kierowania pośredniego: powiedziałeś, że… jak to czujesz?

•

Techniki kierowania bezpośredniego: opowiedz więcej , zilustruj to przykładem

•

Technika ogniskowania: zatrzymanie klienta na jednym temacie

Odzwierciedlanie: przekazanie klientowi że interesuje nas to z czym do nas przychodzi

•

Odzwierciedlanie treści - podobnie jak w parafrazie

•

Odzwierciedlanie uczuć – wyrażanie własnymi słowami uczuć klienta

•

Odzwierciedlanie doświadczeń – odczytywanie uczuć klienta ukrytych w jego
niewerbalnych przekazach

Konfrontowanie: komunikowanie wprost tego co dzieje się w relacji

•

Formułowanie informacji zwrotnych na wypowiedź rozmówcy

•

Rozpoznawanie uczuć własnych doradcy oraz klienta

•

Opisywanie i dzielenie się uczuciami i zachęcanie klienta do dzielenia się swoimi
stanami emocjonalnymi

Interpretowanie: dodanie do podstawowego komunikatu klienta znaczenia przypisywanego
mu przez pomagającego;
Interpretacja ma przybliżyć klienta do samointerpretacji. W tym celu stosuje się:

•

Pytania wyjaśniające (dla lepszego zrozumienia siebie) np. a może przyczyną złych
relacji i trudności w relacji z…jest twoje wrogie nastawienie do…?

•

Pytania interpretacyjne (w celu skoncentrowania klienta na tym co przeżywa) czy
nie sądzisz że to ma związek z tym…

•

Wprowadzanie fantazji (wyobraź sobie…..

Celem interpretacji jest;

•

Zrozumienie własnych zachowań

•

Uświadomienie różnych sposobów patrzenia na problem

•

Uświadomienie różnych możliwości ich rozwiązania

Podsumowanie polega na:

•

Podkreśleniu tego co mówi klient

•

Łączeniu tematów

•

Zachęceniu by klient sam dokonał podsumowania

Informowanie:
Informacja! (w terapii TAK)
Dawanie rad! (w syt kryzysowej TAK!)