Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
26
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Ć
W
.
Z
O
BWODÓW I SYGNAŁÓW DLA
E
I
T/A
I
R
(
SEM
2)
D
ODATEK
Z
ADANIOWY Z
A
NALIZY
O
PERATOROWEJ
Zadanie 11
W obwodzie przedstawionym na rysunku do chwili t = t
0
< 0 panował stan ustalony. Zna-
leźć i narysować przebiegi i(t) i u(t), gdy R
N
jest opisane zależnością
,
1
1
i
i
a
u
n
=
gdzie
2
1V / mA
a
=
.
Ponadto:
R
= 1k
Ω, C = 1nF, L = 4mH, E = 2V, J = 1mA, t
0
= -RC = 10
-6
s
Rozwiązanie
Uwagi:
1)
Analizowany układ zawiera element nieliniowy, na szczęcie sposób jego załączenia
nie utrudni analizy.
2)
W układzie występują dwa klucze przełączane w różnych momentach czasu. Przesu-
wanie osi czasu pozwala sprowadzić problem do wcześniej spotykanego, z kluczem
przełączanym w t = 0.
Przesuńmy oś czasu tak, by chwila t
0
przesunęła się do punktu zero. Niech oś nieprzesu-
nięta jest osią zmiennej t, a oś przesunięta osią zmiennej
τ
.
Mamy zatem
τ
= t – t
0
.
Widzimy, że dla
τ
< 0 panował stan ustalony, a układ wyglądał następująco.
0
0
τ
t
t
0
< 0
- t
0
< 0
t
= t
0
t
= 0
u
E
J
L
C
R
N
u
n
i
1
i
R
R
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
27
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Łatwo stwierdzamy, że
J
I
=
)
(
τ
oraz, że
R
u
i
=
1
,
u
E
u
n
−
=
.
Mamy zatem:
1
1
| | | |
n
u
i
i
α
=
⋅
=
=
⋅
⋅
2
|
|
R
u
u
α
u
E
−
skąd
2
2
(
| |
)
0
u
a u
R
R E
⋅
⋅
+
−
= ; (*)
widać, że u musi być większe od zera w przeciwnym wypadku lewa strona równania (*) by-
łaby ujemna!
Obliczamy
2
2
2
2
)
4
(
4
E
a
R
R
E
R
a
R
⋅
⋅
+
⋅
=
⋅
⋅
⋅
+
=
∆
2
2
0
4
1[V]
2
R
R
R
a E
u
U
a
−
+
⋅
+ ⋅ ⋅
=
=
=
⋅
Nasze rozważania można wzbogacić o interpretację graficzną.
R
C
u
E
J
L
R
N
u
n
i
1
i
R
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
28
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Podsumujmy – dla
τ
< 0 mamy:
0
( )
1 mA
( )
1 V
I
J
U
U
τ
τ
=
=
=
=
Tuż przed przełączeniem lewego klucza mamy zatem:
0
(0)
1[mA]
L
i
I
J
=
=
=
oraz
0
0
(0)
1[V]
L
u
U
u
=
=
=
.
Po przełączeniu klucza układ wygląda następująco (dla 0 <
τ
< -t
0
):
Nie ma wątpliwości, że nadal
J
I
=
)
(
τ
.
Natomiast
)
(
τ
u
obliczamy następująco:
0
1
)
(
1
)
(
C
u
s
R
s
U
sC
s
U
⋅
=
⋅
+
RC
s
u
s
U
C
1
1
)
(
0
+
⋅
=
=
)
(
τ
U
0
e
RC
C
u
τ
−
⋅
Powróćmy do „starego” oznaczenia czasu przez t.
Mamy:
( )
u t
=
0
0
e
t t
RC
C
u
−
−
⋅
dla t
0
< t < 0
Uwzględniamy, że t
0
= -RC, więc
=
)
(t
u
(
)
0
e
t RC
RC
C
u
− +
−
⋅
6
1
10
0
e
e
0,37e
t
t
RC
C
u
−
−
−
=
⋅
⋅
=
Klucz prawy jest przełączany w t = 0.
Tuż przed tą chwilą mieliśmy sytuację, w której
R
R
s
U
)
(
sC
1
S
U
C
0
U
(s)
R
u
R
C
J
L
i
0
0
U
U
C
=
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
29
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
=
)
(t
u
1
0
(
0 )
e
C
u t
u
−
−
→
=
⋅
oraz
=
)
(t
i
J
t
i
=
→
−
)
0
(
.
Po przełączeniu prawego klucza układ wygląda następująco.
Schemat operatorowy powyższego obwodu pokazano poniżej.
Obliczamy:
( )
( )
(0)
(0)
1
2
1
1
2
2
3
9
6
0
2
1
( )
1
1
2
1
1
1
1
[
]
4 10
10
2
2 10
( )
1
( )
1
2
1
2
2
J
s u
J
C
U s
Cu
s
R
sL
s
sC
RC
bo
LC
RC
U s
J
u
J
J
I s
sL
s
L
RC
s
s
RC
RC
−
−
−
−
−
−
⋅
−
=
−
⋅
=
+
+
+
=
=
=
⋅
⋅
⋅
=
+
=
+
+
+
+
Ostatecznie dla t > 0 uzyskujemy:
1
1
0
2
2
0
e
( )
e
e
e
2
t
t
C
RC
RC
C
u
t
u t
u
J
R
C
−
−
−
−
⋅
=
⋅
⋅
−
+
⋅
⋅
i
1
0
)
0
(
−
−
=
e
U
u
u
R
J
i
=
−
)
0
(
C
L
U
(s)
sC
1
s
J
−
Ls
)
0
(
CU
R
I
(s)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
30
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
1
0
2
2
e
( )
e
e
2
t
t
C
RC
RC
u
J
i t
J
t
L
RC
−
−
−
⋅
=
⋅
+
+
⋅ ⋅
.
Pełne rezultaty analizy dla
∞ < t < +∞ zamieszczono w postaci wykresów przebiegów u(t)
oraz i(t).
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
31
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 12
Układ liniowy stacjonarny, znajdujący się od bardzo długiego czasu w stanie swobodnym
(czyli od długiego czasu nie pobudzony ), jest scharakteryzowany odpowiedzią impulsową
( )
(
1)
(
2)
h t
t
t
=
−
−
−
1
1
.
Obliczyć
odpowiedz
y
(t)
tego
układu
na
pobudzenie
(
)
( )
( )
(
2)
x t
t
t
t
=
−
−
1
1
.
Rozwiązanie
I)
Rozwiązanie splotem
Wiadomo, iż – gdy
warunki początkowe są
zerowe – prawdziwa jest
zależność:
)
(
)
(
)
(
t
h
t
x
t
y
∗
=
.
Ponieważ zarówno sygnał x(t) jak i h(t) jest przyczynowy, więc y(t) też będzie przyczynowy.
Formalnie jednak: ( )
( ) (
)
y t
x
h t
d
τ
τ τ
∞
−∞
=
−
∫
. Poniżej przedstawiono sygnały x(t), h(t).
Na kolejnych rysunkach przedstawiamy sygnały x(τ), h(t- τ) oraz x(τ)h(t- τ) dla różnych war-
tości czasu t.
..
..
..
τ
x
(τ )h(t- τ) dla 1<t≤2
t
-1
t
-1
τ
x
(τ )h(t- τ) dla t≤1
t
-2
t
-1
h
(t-
τ
)
τ
t
-1>0,
t-2
≤0
=>1< t≤2
1
t
-2
t
-1
1
h
(t-
τ
)
τ
t
-1≤0 => t≤1
2
τ
x
(
τ
)
2
2
τ
x
(
τ
)
2
2
1
1
h
(t)
t
2
t
x
(t)
)
2
h
(t)
x
(t)
y
(t)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
32
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
...
....
.
....
..
..
Przedstawione rysunki sugerują że:
1.
dla t≤1
0
)
(
)
(
)
(
=
∗
=
t
h
t
x
t
y
Całka z funkcji równej zero wynosi ze-
ro.
2.
dla t-2≤0 i t-1>0, czyli dla 1<t≤2
iloczyn podcałkowy x(τ)h(t- τ) jest
przedstawiony w prawej kolumnie w
trzecim wierszu.
Całka z tego iloczynu jest polem trój-
kącika narysowanego linia ciągłą, wy-
nosi ono:
)
1
)(
1
(
2
1
)
(
−
−
=
t
t
t
y
.
3.
dla 2<t≤3 (rysunek w 3. wierszu 1. ko-
lumny na tej stronie) całka splotowana
ma interpretacje pola trapezu:
2
3
))
2
(
1
(
2
2
1
)
(
−
=
−
−
−
−
+
−
=
t
t
t
t
t
t
y
..
τ
x
(τ )h(t- τ) dla t>4
t
-2
t
-1
1
h
(t-
τ
)
τ
t
-1>2,
t-2>2
=> t>4
2
τ
x
(
τ
)
2
τ
x
(τ )h(t- τ) dla 3<t≤4
2
t
-2
t
-2
2
τ
x
(τ )h(t- τ) dla 2<t≤3
t
-1
t
-2
t
-2
t
-1
t
-2
t
-1
h
(t-
τ
)
τ
t
-1>2,
t-2
≤2
=>3< t≤4
1
t
-2
t
-1
h
(t-
τ
)
τ
t
-1
≤2,
t-2>0
=>2< t≤3
1
2
τ
x
(
τ
)
2
2
τ
x
(
τ
)
2
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
33
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
4.
dla t-2≤2 i t-1>2 czyli dla 3<t≤4 iloczyn podcałkowy x(τ)y(t- τ) wygląda jak na ry-
sunku w 3. wierszu lewej kolumny na poprzedniej stronie, a całka z tego iloczynu to
nic innego, jak pole trapezu z tego rysunku, czyli:
2
)
4
(
))
2
(
2
(
2
2
2
)
(
t
t
t
t
t
y
−
=
−
−
−
+
=
5.
dla t-2>2 czyli dla t>4 mamy z tych samych samych powodów, co w przypadku 1.:
0
)
(
=
t
y
.
Ostatecznie poprzez składanie wyników cząstkowych, uzyskujemy:
(
)
(
)
(
)
2
(
1)
3
(4
)
( )
(
1)
(
2)
(
2)
(
3)
(
3
(
4)
2
2
2
t
t
t
y t
t
t
t
t
t
t
t
−
−
=
−
−
−
+
−
−
−
−
+
− −
−
1
1
1
1
1
1
II)
Rozwiązanie operatorowe
Idee pomysłu przedstawia powyższy rysunek.
Mamy:
2
2
2
1
1
2
( )
e
s
X s
s
s
s
−
=
−
+
2
1
1
( )
e
e
s
s
H s
s
s
−
−
=
−
2
3
4
3
3
2
2
e
e
e
1
e
1
( )
( ) ( )
2
2
s
s
s
s
Y s
X s H s
s
s
s
s
s
s
−
−
−
−
=
=
−
−
+
+
+
Pamiętając, że
ℒ
ିଵ
ቀ
ଵ
௦
శభ
ቁ =
௧
!∙1(௧)
h
(t)
ℒ
Y
(s)=X(s)H(s)
Dziedzina czasu
ℒ
ℒ
y
(t)
ℒ
-1
Y
(s)
x
(t)
y
(t)=x(t)*h(t)
Dziedzina
pulsacji zespolonej s
Dziedzina czasu
H
(s)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
34
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
oraz
ℒ
ିଵ
൫܍
ି௧
బ
ܨ(ݏ)൯ = 1(ݐ − ݐ
)݂(ݐ − ݐ
)
znajdujemy:
2
2
2
2
( -1)
( -2)
( -3)
( -4)
( )
( -1)-
( -2)-
2( -3)
( -3)
2( -4)
( -4)
2
2
2
2
t
t
t
t
y t
t
t
t
t
t
t
=
+
+
+
1
1
1
1
.
Mimo innej postaci zapisu, jest to oczywiś
cie wynik identyczny jak w I. sposobie rozwią-
zania. II. sposób rozwiązania można też traktować jako obliczanie splotu przy użyciu ra-
chunku operatorowego i twierdzenia o transformacji splotu.
III)
Rozwiązanie „konstrukcyjne”
Narysujmy, na podstawie znajomości odpowiedzi impulsowej h(t) schemat blokowy
rozważanego układu. Oto dwa przykładowe schematy blokowe realizujące odpowiedź
impulsową
( )
(
1)
(
2)
h t
t
t
=
−
−
−
1
1
.
Na podstawie drugiego schematu blokowego wyznaczamy:
(
)
(
)
1
2
( )
(
1)
(
2)
(
1)
(
1)
(
3)
(
2)
(
2)
(
4)
( )
( )
z t
x t
x t
t
t
t
t
t
t
z t
z t
=
−
−
−
=
−
−
−
−
−
−
−
−
−
=
−
1
1
1
1
(
)
(
)
1
2
( )
(
1)
(
1)
(
3)
( )
(
2)
(
2)
(
4)
z t
t
t
t
z t
t
t
t
=
−
−
−
−
=
−
−
−
−
1
1
1
1
t
1
2
3
4
z
(t)
z
2
(t)
z
1
(t)
z
(t)
1
-1
Opóźnienie o 1
Opóźnienie o 1
∫
+
-
x
(t-1)
δ (t-2)
x
(t-2)
1(t-1)-1(t-2)
δ(t-1)
δ(t)
x
(t)
y
(t)
y
(t)=
(
)
(
)
1
(
2
t
x
x
d
τ
τ
τ
−∞
−
−
−
∫
Opóźnienie o 1
Opóźnienie o 1
∫
+
-
1(t-2)
y
(t)
y
(t)=
(
)
(
)
1
(
2
t
x
x
d
τ
τ
τ
−∞
−
−
−
∫
δ(t)
1(t-1)
1(t)
x
(t)
1(t-1)-1(t-2)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone
11-20
© C. Stefa
ń
ski
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
35
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Obliczamy:
2
0 dla
1
(
1)
dla 1
2
2
1
( )
( )
(
2) 1 dla 2
3
2
3
1
2
(
3)
dla 3
4
2
2
0 dla
t
t
t
y t
z
d
t
t
t
t
t
t
τ τ
<
−
≤ ≤
=
=
+
−
⋅
≤ <
+ −
−
−
≤ <
≥ 4
t
−∞
∫
Wynik, co bardzo łatwo sprawdzić, jest identyczny z otrzymanym sposobem I i II.
Na koniec wykreślimy rezultat splatania.
y
(t)
t
1
2
3
4
5
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone
11-20
© C. Stefa
ń
ski
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
36
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 13
Obliczyć splot sygnałów:
x
[t]=UnitStep[t]-UnitStep[t-1] i y[t]= (2-t)(UnitStep[t]-UnitStep[t-2]).
Do obliczeń wykorzystać twierdzenie o transformacie Laplace'a splotu.
Uwaga. UnitStep[t] oznacza jedynkę Heaviside'a, czyli UnitStep[t]=
1[t]=
ቄ0 dla ݐ < 0
1 dla ݐ > 0
Rozwiązanie
Poszukujemy splotu x[t]*y[t]. Oznaczmy go przez z[t]. Bardziej formalnie
ݖ(ݐ) = ݔ(ݐ) ∗ ݕ(ݐ) = න ݔ(߬)ݕ(ݐ − ߬)݀߬
ஶ
ିஶ
.
Na początek wykreślmy sygnały uczestniczące w splataniu.
Oto x[t]
i y[t]
Następnie obliczmy transformaty Laplace'a dla x[t] i dla y[t]:
ܺ(ݏ) =
1
ݏ −
܍
ି௦
ݏ =
1
ݏ (1 − ܍
ି௦
)
ܻ(ݏ) = −
1
ݏ
ଶ
+
2
ݏ −
2܍
ିଶ௦
ݏ +
܍
ିଶ௦
(1 + 2ݏ)
ݏ
ଶ
=
2
ݏ −
1
ݏ
ଶ
(1 − ܍
ିଶ௦
).
Z twierdzenia o transformacie Laplace'a splotu wiemy, że
Z
[s]=
ℒ{z[t]}= ℒ {x[t]*y[t]}=X[s]Y[s].
Zatem wyznaczamy
ܼ(ݏ) = ܺ(ݏ)ܻ(ݏ) =
1
ݏ (1 − ܍
ି௦
) ቆ
2
ݏ −
1
ݏ
ଶ
(1 − ܍
ିଶ௦
)ቇ
= ൬
2
ݏ
ଶ
−
1
ݏ
ଷ
൰ + ൬
1
ݏ
ଷ
−
2
ݏ
ଶ
൰ ݁
ି௦
+
1
ݏ
ଷ
܍
ିଶ௦
−
1
ݏ
ଷ
܍
ିଷ௦
.
Obliczamy odwrotną transformatę Laplace'a dla Z[s] i otrzymujemy
ݖ(ݐ) = ℒ
ିଵ
ቆ൬
2
ݏ
ଶ
−
1
ݏ
ଷ
൰ + ൬
1
ݏ
ଷ
−
2
ݏ
ଶ
൰ ܍
ି௦
+
1
ݏ
ଷ
܍
ିଶ௦
−
1
ݏ
ଷ
܍
ିଷ௦
ቇ
=
1
2 (4 − ݐ)UnitStep(ݐ) +
1
2 (ݐ − 5)(t − 1)UnitStep(ݐ − 1) +
1
2 (−2 + ݐ)
ଶ
UnitStep(ݐ − 2) +
1
2 (ݐ − 3)UnitStep(ݐ − 3) .
Na koniec wykreślamy uzyskany rezultat splatania, czyli z[t].
-1
1
2
3
4
0.2
0.4
0.6
0.8
1
-1
1
2
3
0.5
1
1.5
2
-1
1
2
3
4
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
37
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 14 (16.20)
Dla sieci pokazanej poniżej , znajdź i
0
(
t) , używając metody Thévenina
4·
1(t) V
1Ω
1 F
6,2Ω
1Ω
i
0
(t)
e
-t
1(t) V
2 H
Rozwiązanie :
Rysujemy operatorowy schemat zastępczy obwodu (warunki początkowe są zerowe):
E
1
(s)=4/s
1 Ω
1/s
6,2 Ω
1 Ω
I
0
(s)
2s
2
1
( )
1
E s
s
=
+
A
B
Ten schemat przekształcamy w zasugerowany poniżej sposób.
A
B
Ten opornik na
razie pomijamy
Wyznaczamy operatorowe napięcie rozwarcia zacisków AB (równe operatorowemu napięciu
Thevenina)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
38
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
E
1
(s)
1
E
2
(s)
2s
1/s
1
U
R
(s)
U
C
(s)
U
C
(s)=E
1
(s)
.
(1/s)/(1+1/s)
U
R
(s)=E
2
(s)
.
1/(1+2s)
E
T
(s)
Napięcie
Thévenina
Wyliczmy teraz E
T
(s) :
( )
( )
( )
( )
( )
2
1
T
1/
1 2
1 1/
R
C
E
s
E s
s
E
s
U
s
U
s
s
s
⋅
=
+
=
+
=
+
+
(
) (
)
1
1
4 /
1/
1
1
4
9
4
1 2
1
1 1/
1 2
1
1
2
1
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
⋅
+
+
=
+
=
+
+
+
+
+
+
+
Aby obliczyć I
0
(s) potrzebujemy jeszcze Z
T
(s) , które wyznaczamy następująco :
1
1
1/s
2s
<= Z
T
(s) Z
T
(s) – impedancja
Thévenina
( )
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2 (
1)
2
1
2
1/
2
4
1
2 ||1
1/
||1
2
1
1 1/
1 (2
1)
1 (2
1)
T
s s
s
s
s
s
s
Z
s
s
s
s
s
s
s
s
s
+
+
+
+
+
=
+
=
+
=
=
+
+
+
+
+
+
Aby obliczyć I
0
(s) musimy uwzględnić oprócz E
T
(s) i Z
T
(s) jeszcze ten opornik, który nieco
wcześniej chwilowo pominęliśmy.
B
Z
T
(s)
A
6,2
E
T
(s)
I
0
(s)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
39
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
( )
(
) (
)
(
)
(
)(
)
(
)
T
0
2
2
T
9
4
1
2
1
( )
9
4
( )
6, 2
2
4
1
6, 2
1 2
1
2
4
1
6, 2
1 (2
1)
s
s
s
s
E
s
s
I
s
Z
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
+
+
+
+
=
=
=
=
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
(
)
(
)
(
)
2
2
2
2
4
9
9
4
9
4
9
113
1
14, 4
22,6
7, 2
6, 2 2
3
1
2
4
1
14, 4
72
2
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s s
s
+
+
+
=
=
=
+
+
+
+
+
+
+
+
+
4
9
9
90 8 1
1
5 1
1
9
4
9
9
144 9
9 / 8
9
9 / 8
14, 4
14, 4
9
8
8
s
s
s
s
s
s s
s
s s
+
=
=
⋅
−
=
−
+
+
+
+
+
Używając transformaty odwrotnej Laplace’a otrzymujemy:
9
8
0
5
( )
( ) 1 e
9
t
i t
t
−
=
⋅
−
1
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
40
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 15 (16.21)
Dla sieci pokazanej poniżej, znajdź u
0
(t) , używając metody Thévenina
1 Ω
4·
1(t) V
2 H
2 Ω
e
-2t
·
1(t) A
2·
1(t) A
u
0
(
t)
0.5 F
Rozwiązanie.
Rysujemy operatorowy schemat zastępczy obwodu (warunki początkowe są zerowe).
1
B
A
E
(s) = 4/s
2s
2
I
1
(s)=1/(s+2)
I
2
(s)=2/s
U
0
(
s)
2/s
Bardzo łatwo można policzyć operatorową impedancję zastępczą Z
T
(s) dla części
schematu położonej na lewo od zacisków AB. Należy przeanalizować poniższy schemat, z
którego natychmiast wynika, że
Z
T
(s)=2+2s.
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
41
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
2s
2
1/sC
A
B
<= Z
T
(
s) = 2+2s
W celu znalezienia operatorowego napięcia Thevenina rozważamy poniższy schemat.
U
R
(s)
B
A
E
(s) = 4/s
2s
2
J
1
(s)=1/(s+2)
J
2
(s)=2/s
E
T
(
s)
I=0
U
L
(s)
2/s
Wynika z niego, że
( )
( )
( )
(
)
2
2
1
4
4
2
4
2
8
16
( )
( )
2
( )
2
2
2
T
R
L
s
s
s
E
s
U
s
U
s
E s
J s
sJ s
s
s
s
s
s s
+
+
=
+
+
=
+
+
=
+
+
=
+
+
Dzięki metodzie Thevenina uzyskujemy bardzo prosty schemat (rysunek poniżej), w któ-
rym poszukujemy napięcia U
0
(s).
E
T
(s)
U
0
(
s)
1
Z
T
(s)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
42
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Obliczamy:
U
0
(s) =
(
)
2
2
0
8
17
( )
2
8
16
1
4
8
4
3
3
( )
3
3
1
( )
(
2)
3
2
2
2
2
2
T
T
E
s
s
s
s
s
U s
Z
s
s s
s
s
s
s
s s
s
+
+
+
+
=
=
⋅
=
=
+
−
+
+
+
+
+
+
+
Zastosowanie odwrotnego przekształcenia Laplace’a do powyższego wyrażenia prowadzi
do następującego wyniku:
( )
3
2
2
0
8
17
( )
4e
e
3
3
t
t
u t
t
−
−
=
+
−
1
.
Dygresja.
Czytelnik jest proszony o chwilę zastanowienia nad równaniem PPK dla dolnego węzła obwodu z
treści zadania, gdy czas t zmierza do nieskończoności. (Gdy czas t zmierza do nieskończoności, powinien (?)
pojawić się stan ustalony. W stanie ustalonym, przy pobudzeniach stałych kondensator staje się rozwarciem.
Nadto w rozważanym obwodzie jedno ze źródeł prądowych (to po lewej) staje się też rozwarciem dla t
∞. To
prowadzi do sprzeczności, bo prawe źródło prądowe „pompuje“ do tego węzła stały prąd 2A. Wskazać błąd w
rozumowaniu, bądź w schemacie.)
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
43
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 16
Dla układu o odpowiedzi impulsowej h(t)=
1(t)-1(t-10) wyznaczyć i naszkicować:
a)
odpowiedź na pobudzenie x
a
(t)=
1(t),
b)
odpowiedź na pobudzenie x
b
(t)=
1(t)
.
cos(2
πt),
c)
odpowiedź na pobudzenie x
c
(t)=
cos(2πt).
Rozwiązanie
Sygnały wymuszające x(t) są w przypadkach a) i b) przyczynowe, to znaczy dla t<0 mamy
x
(t)=0. Również układ jest układem przyczynowym, bo dla t<0 zachodzi h(t)=0. Dlatego
przypadki a) i b) możemy rozwiązać, stosując przekształcenie Laplace’a i przeprowadzając
obliczenia w dziedzinie pulsacji zespolonej s.
Mamy kolejno:
ܪ(ݏ) = ℒ(1(ݐ) − 1(ݐ − 10)) =
ଵ
௦
(1 − ܍
ିଵ௦
),
ܺ
(ݏ) = ℒ(ݔ
(ݐ)) = ℒ(1(ݐ)) =
ଵ
௦
,
ܺ
(ݏ) = ℒ(ݔ
(ݐ)) = ℒ(1(ݐ)cos(2ߨݐ)) =
௦
௦
మ
ାସగ
మ
.
Oznaczmy odpowiedzi na pobudzenia x
indeks
(t) przez y
indeks
(t), a transformaty Laplace’a tych
odpowiedzi przez Y
indeks
(s).
Możemy zapisać:
( )
( )
( )
(
)
10
10
2
2
2
1
1
1
1
s
s
a
a
Y
s
X
s
H s
e
e
s
s
s
−
−
=
⋅
=
−
=
−
,
( )
( )
( )
(
)
2
10
10
2
2
2
2
2
2
1
1
2π
1
2π
1 e
e
2π
2π
4π
4π
4π
s
s
b
b
s
Y s
X
s
H s
s
s
s
s
−
−
=
⋅
=
⋅
−
=
−
+
+
+
.
Z twierdzenia o transformacie
ℒ sygnału opóźnionego natychmiast wnosimy, że:
( )
( ) (
) (
)
10
10
a
y
t
t
t
t
t
=
−
−
−
1
1
,
( )
( )
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
) ( )
(
)
(
)
1
1
sin 2π
10 sin 2π
10
sin 2π
10
2π
2π
b
y t
t
t
t
t
t
t
t
=
−
−
−
=
−
−
1
1
1
1
.
W przypadku c) mamy do czynienia z pobudzeniem nieprzyczynowym. Zatem bezpośrednie
zastosowanie przekształcenia Laplace’a nie wchodzi w grę. Wybierzmy naturalne n
i zapytajmy, co by się stało, gdyby układ pobudzono sygnałem
( )
(
) (
)
(
)
(
)
(
)
cos 2π
cos 2π
d
x
t
t
t
n
t
n
t
n
=
+
=
+
+
1
1
.
Na podstawie wyniku punktu b) wnosimy, że wtedy
( )
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
1
sin 2π
10
2π
d
b
y
t
y
t
n
t
n
t
n
t
n
=
+
=
+
+
−
+ −
1
1
,
gdyż
( )
(
)
d
b
x
t
x t
n
=
+
i układ badany jest stacjonarny (niewrażliwy na przesunięcie osi czasu; charakterystyka im-
pulsowa układów niestacjonarnych jest funkcją dwóch zmiennych!!!).
Zauważmy, że dla
t
>-n+10
mamy
x
d
(t)=0.
Pobudzenie
x
c
(t)=
cos(2πt)
możemy traktować jako
( )
( )
lim
c
d
n
x t
x
t
→∞
=
,
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
44
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
zaś odpowiedź na nie jako
( )
( )
lim
0
c
d
n
y t
y
t
→∞
=
= ,
bo
( )
0 dla
10 - i
d
y
t
t
n n
=
>
→ ∞
.
Mimo, że znamy już odpowiedź dla pobudzenia x
c
(t), nie zakończymy na tym rozwiąza-
nia.
Zapytajmy, czy można inaczej wyznaczyć y
c
(t). Zauważmy, że pobudzenie x
c
(t)=
cos(2πt)
„rozpoczyna się” dla t=-
∞. Zatem dla skończonego czasu t możemy obserwować tylko usta-
loną składową odpowiedzi, bo składowa przejściowa już zanikła. Oznacza to, że obliczane
y
c
(t) jest odpowiedzią ustaloną na zadane pobudzenie.
Ponieważ x
c
(t)=
cos(2πt) jest sygnałem sinusoidalnym (i przykładem przebiegu złożonego
z sumy sygnałow sinusoidalnych), a do wyznaczenia odpowiedzi na pobudzenie okresowe
i prawie okresowe możemy wykorzystać zasadę superpozycji i wiedzę o przechodzeniu sy-
gnałów sinusoidalnych przez układ liniowy, więc tak postąpimy.
Jak wiemy:
Wymuszony składnik ustalony odpowiedzi obwodu liniowego na pobudzenie sinuso-
idalne jest sinusoidalny. Aby obliczyć amplitudę tego składnika należy amplitudę pobudze-
nia przemnożyć przez wzmocnienie A(
ω
0
) obwodu, zaś fazę zwiększyć o przesunięcie fazy
obwodu
ϕ
(
ω
0
).
Ilustruje to poniższy rysunek.
Przejdźmy zatem do konkretów. Obliczamy:
(
)
(
)
10
10 j
j
j
1
1
( j )
( )
1 e
1 e
j
s
s
s
H
H s
s
ω
ω
ω
ω
ω
−
−
=
=
=
=
−
=
−
,
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2
10 j
1 cos 10
sin 10
2
2 cos 10
1
( )
( j )
1 e
j
A
H
ω
ω
ω
ω
ω
ω
ω
ω
ω
−
−
+
−
=
=
−
=
=
,
( )
( )
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
1 cos 10
arg
j
arctg4 1 cos 10
;sin 10
arctg
sin 10
H
ω
ϕ ω
ω
ω
ω
ω
−
=
=
−
=
.
Wykresy funkcji A(
ω
) i
ϕ
(
ω
) zamieszczono poniżej. Odczytujemy z nich, że można przyjąć,
iż
A
(
ω
0
)=0 i
ϕ
(
ω
0
)=0,
gdzie
0
2π
ω
=
.
Wartość A(
ω
0
) sprawdzimy jeszcze bezpośrednio rachunkiem.
(
)
(
)
0
2π
2
2cos 10
2
2cos 10 2π
2
2 1
(
)
(2π)
0
2π
2π
A
A
ω
ω
ω
ω
=
−
−
⋅
− ⋅
=
=
=
=
=
.
h
(t)
H
(s)|
s=j
ω
=H(j
ω
)=A(
ω
)·exp(j·
ϕ
(
ω
))
X
m
·cos(
ω
0
·t+
ψ
)
X
m
·A(
ω
0
)·cos(
ω
0
·t+
ψ+ϕ
(
ω
0
))
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
45
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Teraz już szybko zapisujemy:
( )
(
)
( )
(
)
0
0
0
0
0
( )
(
) cos
0 cos
0
y t
A
t
t
ω
ω
ϕ ω
ω
ϕ ω
=
+
= ⋅
+
= .
Potwierdziły się nasze wcześniejsze obliczenia.
Operacją matematyczną, która pozwoliłaby jednolicie potraktować przypadki a), b) i c)
jest operacja splotu sygnałów. Odpowiedź y(t) na pobudzenie x(t) jest wtedy obliczana nastę-
pująco:
( )
( )
( )
y t
x t
h t
=
∗
=
( ) (
)
x
h t
d
τ
τ τ
∞
−∞
−
∫
.
Dla przypadku c) obliczenie wyglądałoby następująco:
( )
( )
( )
c
c
y t
x t
h t
=
∗
=
(
) (
)
(
)
(
)
( ) (
)
cos 2π
1
1
10
c
x
h t
d
t
t
d
τ
τ τ
τ
τ
τ
τ
∞
∞
−∞
−∞
−
=
−
−
− −
=
∫
∫
(
)
10
cos 2π
0
t
t
d
τ
τ
−
=
∫
.
Czytelnikowi proponuje się, by samodzielnie obliczył tym sposobem odpowiedzi w przypad-
kach a) i b).
Teraz przedstawiamy szkice odpowiedzi y
a
, y
b
i y
c
.
A
(
ω
)
ϕ
(
ω
)
-3
-2
-1
1
2
3
0.2
0.4
0.6
0.8
1
-3
-2
-1
1
2
3
-75
-50
-25
25
50
75
ω/π
ω/π
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
46
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
DYGRESJA. W ogólnym przypadku (np.
wtedy, gdy pobudzenie nie byłoby dyskret-
ną sumą sinusoid) właściwym aparatem
matematycznym dla wyznaczania odpowie-
dzi ustalonej pozostaje przekształcenie Fou-
riera
ℱ. Dla przypadku c) obliczalibyśmy
następująco:
ܺ
(ܒ߱) = ℱ(ݔ
(ݐ)) = ℱ(cos(2ߨݐ)) =
(
)
(
)
(
)
π
2π
2π
δ ω
δ ω
+
+
−
,
ܪ(ܒ߱) = ℱ(ℎ(ݐ)) = ℱ(1(ݐ) − 1(ݐ-10)) =
( )
(
)
10 j
1
π
1 e
j
ω
δ ω
ω
−
+
−
,
( j )
( j )
( j )
c
c
Y
X
H
ω
ω
ω
=
=
(
)
(
)
(
)
( )
(
)
10 j
1
π
2π
2π
π
j
1 e
ω
δ ω
δ ω
δ ω
ω
−
+
+
−
+
⋅
−
=
( )
(
)
(
)
( )
(
)
(
)
10 j
2π
10 j
2π
1
π π
1 e
j
2π
1
π π
1 e
j
2π
0
ω
ω
ω
ω
δ ω
ω
δ ω
δ ω
ω
δ ω
−
•
=−
−
•
=
+
⋅
−
+
+
+
⋅
−
−
=
Zatem
ݕ
(ݐ) = ℱ
ିଵ
൫ܻ(݆߱)൯ = ℱ
ିଵ
(0) = 0.
I tym razem wypadło zero!
Koniec dygresji.
y
a
(t)
t
y
b
(t)
y
c
(t)
5
10
15
20
2
4
6
8
10
5
10
15
20
-0.15
-0.1
-0.05
0.05
0.1
0.15
5
10
15
20
-0.1
-0.075
-0.05
-0.025
0.025
0.05
0.075
0.1
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
47
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 17
W pewnym obwodzie odpowiedź wymuszona na pobudzenie x(t) wynosi y(t). Oblicz od-
powiedź impulsową h(t) tego obwodu, gdy x(t)=
1(t) sin(2πt) i y(t)=1(t) cos(2πt).
Rozwiązanie
Wiadomo, iż
ℎ(ݐ) = ℒ
ିଵ
ቀ
(௦)
(௦)
ቁ.
.
Obliczmy transformaty:
2
2
2π
( )
(2π)
X s
s
=
+
,
2
2
( )
(2π)
s
Y s
s
=
+
.
Już łatwo znajdujemy, że
ℎ(ݐ) = ℒ
ିଵ
ቀ
௦
ଶగ
ቁ =
ఋ
ᇲ
(௧)
ଶగ
.
Obliczmy ponownie:
(
)
(
)
(
)
1
1
1
( )
( )
( )sin(2π )
( ) sin(2π )
( ) sin(2π )
2π
2π
2π
'
'
'
y t
x' t
t
t
t
t
t
t
=
=
=
+
=
1
1
1
(
)
(
)
1
1
( ) sin(2π )
( ) 2π cos(2π )
0
( ) 2π cos(2π )
( ) cos(2π )
2π
2π
t
t
t
t
t
t
t
t
δ
⋅
+
⋅
⋅
=
+
⋅
⋅
=
⋅
1
1
1
Odpowiedź y(t) można też obliczyć, korzystając z operacji splatania. Uzyskujemy:
( )
( )
( )
y t
x t
h t
=
∗
=
( ) (
)
x
h t
d
τ
τ τ
∞
−∞
−
=
∫
( )
(
)
;
;
;
...
...
1
sin 2π
(
)
2π
t
x
t x d
dx
d
dx
' t
d
τ
τ
τ
τ
τ
τ
δ
τ τ
∞
−∞
−∞
∞
− =
= −
=−
→
∞
−∞
∫
∫
−
=
∫
1
(
)
(
)
(
)
calkowanie przez częsci:
1
sin 2π
( )
2π
vdu uv
udv
t
x
t
x
' x dx
δ
=
−
∞
−∞
∫
∫
−
−
=
∫
1
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
wlasnosci delty: próbkowania
i filtrowania
1
( )
sin 2π
sin 2π
( )
2π
'
x
t
x
t
x
t
x
t
x
x dx
δ
δ
∞
∞
−∞
−∞
⋅
−
−
−
−
−
=
∫
1
1
(
)
(
)
(
)
(
)
( )
(
)
(
)
(
)
0
0
1
1
0
sin 2π
sin 2π
2π
2π
z t x
x
x
d
d
d
t
x
t
x
z
z
t
x
dx
dz
dx
= −
=
=
−
−
−
=
−
⋅
−
=
1
1
( )
(
)
(
)
ale to już bylo; patrz wyżej
1
sin 2π
( ) cos(2π )
2π
d
t
t
t
t
dt
=
⋅
1
1
d
dt
1
2π
δ
(t)
δ
'
(t)
( )
2π
' t
δ
x(t)
x'
(t)
( )
2π
x' t
=
( )
y t
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
48
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 18
Znajdź napięcie v
o
(t) dla t>0 w układzie przedstawionym na rysunku.
Rozwiązanie
MR
Na początek policzmy prądy początkowe w naszym układzie. Ponieważ sygnał pobudze-
nia jest stały, to induktor zastępujemy zwarciem dla t<0.
Łatwo wyliczamy, że (patrz rysunek)
10
12 V
3
2
2
i
A
=
=
Ω +
Ω
,
A
i
0
20
=
.
W chwili t=0 następuje przełączenie klucza, czyli dla t>0 nasz układ będzie wyglądał nastę-
pująco.
Narysujmy operatorowy schemat zastępczy powyższego obwodu.
MR
Podziękowania dla studenta Macieja Rzymowskiego za wstępne wersje rozwiązania zadań 18,19 i20
+
-
1Ω
2Ω
2Ω
2H
2H
v
o
(t)
M
=1H
i
10
i
20
1Ω
2Ω
2Ω
2Ω
12V
i
10
i
20
+
-
1Ω
2Ω
2Ω
2Ω
12V
t
=0
2H
2H
v
o
(t)
M
=1H
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
49
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
W celu obliczenia prądów I
1
(s) i I
2
(s) zapiszmy równania oczkowe dla naszego układu.
1
2
1
2
(2
2 ) ( )
( )
6
( )
(3 2 )
( )
3
s I s
s I s
s I s
s I s
+
+
=
+
+
=
Teraz na przykład za pomocą metody eliminacji Gaussa możemy obliczyć wartości prądów
I
1
(s) oraz I
2
(s):
1
2
18
9
( )
6 10
3
s
I s
s
s
+
=
+
+
,
2
2
6
( )
6 10
3
I s
s
s
=
+
+
.
Napięcie operatorowe V
o
(s) (patrz rysunek) wyniesie
+
-
1
2+2s
sI
2
(s)
sI
1
(s)
V
o
(s)
2+2s
I
1
(s)
I
2
(s)
6
3
+
-
1
2
sMI
2
(s
)
= sI
2
(s
)
V
o
(s)
2
sL
1
=
2s
I
1
(s)
I
2
(s)
sMI
1
(s
)=
sI
1
(s
)
sL
2
=
2s
L
1
i
10
+Mi
20
=6
L
2
i
20
+Mi
10
=3
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
50
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
(
)
(
)
2
2
1
1
3
3
6
3 7
1
1
( )
( ) 1
6 10
3
7
5
7
5
7
o
V s
I s
s
s
s
s
−
= −
⋅ =
=
−
+
+
+
+
+
−
.
W celu uzyskania v
o
(t) policzmy odwrotną transformatę z uzyskanego powyżej wyniku.
(
)
(
)
(
)
1
1
3
3
5
7
5
7
3 7
7
( )
e
e
t
t
o
v t
−
+
−
=
−
≈
2,549
0,785
1,134(e
e
) [V]
t
t
−
−
−
.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg v
o
(t). Na osi pionowej odłożono napięcie
w woltach, a na osi poziomej czas w sekundach.
Na kolejnym rysunku przedstawiono rodzinę przebiegów v
o
(t) przy indukcyjności wza-
jemnej M zmieniającej się od zera do wartości maksymalnej granicznej 2H. Na osi pionowej
odłożono napięcie w woltach, a na osi poziomej czas w sekundach.
0
2
4
6
8
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0
2
4
6
8
-1.2
-1
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
M
=0,2H
M
=1H
M
=2H
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
51
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 19
Znajdź napięcie v
0
(t)dla t>0 w układzie przedstawionym na rysunku.
Rozwiązanie
Rozpocznijmy od policzenia prądów początkowych w naszym układzie. Ponieważ sygnał
pobudzenia jest stały, więc dla t<0 induktor możemy traktować jak zwarcie.
Łatwo wyliczamy, że
10
12
12
3 [A]
2
2
4
i
=
=
=
+
,
20
0
i
= .
W chwili t=0 następuje przełączenie klucza, czyli dla t>0 nasz układ będzie wyglądał na-
stępująco.
Narysujmy operatorowy schemat zastępczy powyższego obwodu.
+
-
1Ω
2Ω
2Ω
2H
2H
v
o
(t)
M
=2H
i
10
i
20
1Ω
2Ω
2Ω
2Ω
12V
i
10
i
20
+
-
1Ω
2Ω
2Ω
2Ω
12V
t
=0
2H
2H
v
0
(t)
M
=2H
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
52
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
W celu obliczenia prądów I
1
(s) i I
2
(s) zapiszmy równania oczkowe dla naszego układu.
1
2
1
2
(2
2 ) ( )
2
( )
6
2
( )
(3 2 )
( )
6
s I s
s I s
s I s
s I s
+
+
=
+
+
=
Teraz, na przykład za pomocą metody eliminacji Gaussa, możemy obliczyć wartości prą-
dów operatorowych I
1
(s) oraz I
2
(s):
9
1
5
3
5
1
( )
I s
s
= ⋅
+
,
6
2
5
3
5
1
( )
I s
s
= ⋅
+
.
Napięcie operatorowe V
o
(s) (patrz rysunek) wyniesie
+
-
1
2+2s
2sI
2
(s)
2sI
1
(s)
V
o
(s)
2+2s
I
1
(s)
I
2
(s)
6
6
+
-
1
2
sMI
2
(s
)
=
2sI
2
(s
)
V
o
(s)
2
sL
1
=
2s
I
1
(s)
I
2
(s)
sMI
1
(s
)
=
2sI
1
(s
)
sL
2
=
2s
L
1
i
10
+Mi
20
=6
L
2
i
20
+Mi
10
=6
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
53
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
6
2
5
3
5
1
( )
( ) 1
o
V s
I s
s
= −
⋅ = − ⋅
+
.
W celu uzyskania v
o
(t) policzmy odwrotną transformatę Laplace’a z V
o
(s). Otrzymujemy:
3
5
6
5
( )
e
[V]
t
o
v t
−
= −
.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg v
o
(t). Na osi pionowej odłożono napięcie
w woltach, a na osi poziomej czas w sekundach.
Na kolejnym rysunku przedstawiono rodzinę przebiegów v
o
(t) przy indukcyjności wza-
jemnej M zmieniającej się od zera do wartości maksymalnej granicznej 2H. Na osi pionowej
odłożono napięcie w woltach, a na osi poziomej czas w sekundach.
0
2
4
6
8
-1.2
-1
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0
2
4
6
8
-1.2
-1
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
M
=0,2H
M
=1H
M
=2H
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
54
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Zadanie 20
W układzie z poniższego rysunku znajdź przepis na napięcie v
o
(t) dla t>0.
Rozwiązanie
Pobudzenie napięciowe v
i
(t) tego układu jest złożeniem dwóch podwojonych jedynek He-
aviside’a, więc możemy je zapisać jako:
)
1
(
2
)
(
2
)
(
−
⋅
−
⋅
=
t
t
t
v
i
1
1
Rysujemy model operatorowy naszego układu
W tym przypadku nie musimy umieszczać źródła przy induktorze, gdyż warunki począt-
kowe są zerowe, czyli
Li
(0
+
)=0.
Impedancja dwójnika reprezentującego induktor w modelu operatorowym ma wartość
sL=s
[
Ω].
Transformata napięcia v
i
(t) wynosi
2
2e
( )
[V s]
s
i
V s
s
s
−
=
−
⋅
.
2 [Ω]
2 [Ω]
2 [Ω]
V
i
(s) [V
.
s]
+
-
V
o
(s)
s
[Ω]
2Ω
2Ω
2Ω
v
i
(t)
+
-
v
o
(t)
v
i
(t)[V]
t
[s]
0
1
2
1H
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
55
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
W rozwiązaniu problemu posłużymy się zastępczym źródłem Thevenina.
Najpierw obliczmy napięcie rozwarcia
2
1
1
e
( )
( )
( )
( )
2
2
2
s
rozw
i
i
T
U
s
V s
V s
E s
s
s
−
=
=
=
−
=
+
,
a następnie policzmy impedancję operatorową źródła Thevenina
1
( )
1
( )
1
1
2
2
zast
T
Z
s
s
s
Z s
=
+ = + =
+
Mając te dwie wielkości możemy z dzielnika napięcia obliczyć V
o
(s).
( )
( )
( )
( )
1
2
1
2
( )
1
2
3
s
s
o
T
T
Z s
e
e
V s
E s
Z s
Z s
s
s
s
s
s
s
−
−
=
⋅
=
−
⋅
=
−
⋅
=
+
+ +
+
2
2
2 1
2
1
2 1
2
1
e
e
(
3)
(
3)
3
3
3
3
3
3
s
s
s s
s s
s
s
s
s
−
−
=
−
=
⋅ −
⋅
−
⋅ −
⋅
+
+
+
+
2 [Ω]
2 [Ω]
V
i
(s) [V
.
s]
U
rozw
s
[Ω]
2 [Ω]
E
T
(s) [V
.
s]
Z
T
(s) [Ω]
Z
=2 [Ω]
V
o
(s)
V
o
(s)
Z
zast
Zadania z Przedmiotu
Technika Analogowa
Stany nieustalone 11-20
© C. Stefański
2_ZadaniaOpAnObw11_20_2010.docx
56
Zauwa
żone błędy i usterki proszę zgłaszać autorowi na adres cestef@o2.pl
Ponieważ już rozłożyliśmy wyrażenie na ułamki proste, łatwo obliczamy transformatę od-
wrotną naszej funkcji V
o
(s):
3
3(
1)
2
2
2
2
( )
( )
e
( )
(
1)
e
(
1)
3
3
3
3
t
t
o
v t
t
t
t
t
−
−
−
=
⋅
−
⋅
−
⋅
−
−
⋅
−
=
1
1
1
1
(
)
3
3(
1)
2
(1 e
)
( )
(1 e
)
(
1)
3
t
t
t
t
−
−
−
−
⋅
−
−
⋅
−
1
1
.
To jest właśnie poszukiwany przepis na napięcie v
o
(t).
Dla t>0 przepis ten można zanotować jako:
(
)
3
3(
1)
2
( )
(1 e
)
(1 e
)
(
1)
3
t
t
o
v t
t
−
−
−
=
−
−
−
⋅
−
1
.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebiegi v
i
(t) (wykres jaśniejszy) i v
o
(t) (wykres ciem-
niejszy). Na osi pionowej oznaczono napięcie w woltach, a na poziomej czas w sekundach.
0
0.5
1
1.5
2
2.5
0
0.5
1
1.5
2