Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

Przemysław Pankowski

[e-mail]

Bydgoszcz, 20 październik 2010 r.

Zabezpieczenie społeczne

Zabezpieczenie społeczne

Zabezpieczenia społeczne:
System zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i rzeczowej, mający na celu

zagwarantowanie zaspokojenia podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego

społeczeństwa. Tak pojmowane zabezpieczenie społeczne oznacza zapewnienie

obywatelom bezpieczeństwa socjalnego i ochronę przed różnymi rodzajami ryzyka

socjalnego, jak: niezdolność do pracy ze względów zdrowotnych, utrata pracy,

macierzyństwo, starość, zgon żywiciela rodziny.

Bezpieczeństwo socjalne - działania państwa, zmierzające do zapewnienia

wszystkim obywatelom minimalnych warunków życia. Źródłem tych środków są: praca,

świadczenia społeczne oraz urządzenia takie jak np. placówki służby zdrowia i oświaty.

Bezpieczeństwo socjalne dotyczy przede wszystkim osób chorych, bezrobotnych,

bezdomnych, biednych i polega na umożliwieniu korzystania bezpłatnie z oświaty,

lecznictwa, pomocy materialnej itp.

Zabezpieczenia społeczne mają charakter powszechny i oparte są głównie na środkach

publicznych. Zalicza się do nich:



ubezpieczenia społeczne



ochronę zdrowia



opiekę i pomoc społeczną



rehabilitację inwalidów



stypendia, opiekę nad sierotami itp.

Realizacja zabezpieczenia społecznego wymaga funkcjonowania specjalnych instytucji

opieki społecznej, powoływanych przez państwo lub terenowe władze samorządowe.

W realizacji zabezpieczenia społecznego

stosuje się 3 techniki administracyjno-

finansowe:

1) ubezpieczenie społeczne - system zagwarantowanych

ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze

roszczeniowym (na wniosek osoby ubezpieczonej), pokrywający

straty spowodowane zdarzeniami losowymi. Zadania te są

realizowane przez zobowiązane do tego instytucje ze środków

finansowych pochodzących z rozłożenia ciężaru tych świadczeń

w całości lub w części na zbiorowość osób do nich

uprawnionych. Zalicza się tu: ubezpieczenie chorobowe,

rentowe, wypadkowe.

2) zaopatrzenie społeczne - również ma charakter roszczeniowy.

Świadczenia są finansowane z funduszy publicznych

(podatków). Ustawowo określona jest ich wysokość i warunki

udzielania. Mogą przysługiwać obywatelom danego kraju

należącym do określonej grupy zawodowej lub społecznej.

3) pomoc społeczna - świadczenia są przyznawane

indywidualnie z funduszy publicznych osobom wnioskującym o

te świadczenia. Przyznanie świadczeń jest poprzedzone

zbadaniem warunków życia tych osób, a warunki nabycia prawa

do tych świadczeń są określone w obowiązującym prawie.

Świadczenia społeczne

to środki zaspakajania indywidualnych
potrzeb jednostki i rodziny, których
uzyskanie nie jest bezpośrednim efektem
własnej pracy. Są one podstawowym
instrumentem polityki społecznej i formą
realizacji - zabezpieczenia społecznego.
Prawo do świadczeń społecznych mieści się
w katalogu podstawowych - praw człowieka.

Świadczenia społeczne mogą mieć:

formę pieniężną:

- renty
- zasiłki

rzeczową:

- sprzęt rehabilitacyjny

usług społecznych:

- publiczna służba zdrowia
- oświata

Główne funkcje świadczeń społecznych:

a.

zabezpieczenie bezpieczeństwa socjalnego
(dostarczanie całości lub części dochodów osobom
niepracującym, np. zasiłki dla bezrobotnych, oraz
uzupełnienie dochodów z pracy, np. zasiłki rodzinne),

b.

ochrona przed skutkami różnych rodzajów - ryzyka
socjalnego - (bezzwrotna pomoc, np. dla ofiar klęsk
żywiołowych, wypadków przy pracy, w przypadku
śmierci głównego żywiciela rodziny),

c.

łagodzenie nierówności społecznej i wyrównywanie
szans życiowych ( stypendia, bezpłatne obiady w
szkołach dla dzieci najuboższych rodzin).

Zasięg świadczeń społecznych:

Świadczenia społeczne mogą mieć zasięg powszechny
(np. państwowe bezpłatne szkolnictwo, szczepienia
ochronne dzieci) lub, z różnych względów, ograniczony
(np. prawo do emerytury uzyskuje sie pod warunkiem
płacenia składek i osiągnięcia odpowiedniego wieku,
bezzwrotny zasiłek z pomocy społecznej może być
przyznany tylko rodzinom o bardzo niskich dochodach,
zapomogi ze związków zawodowych przysługują tylko
ich członkom). Świadczenia społeczne są finansowane
z budżetu państwa, budżetów lokalnych, funduszy
celowych, ubezpieczeniowych, zakładowych funduszy
socjalnych

.

Początki ubezpieczeń społecznych:

Około 2500 p.n.e wśród egipskich kamieniarzy istniała forma wzajemnej
pomocy w pokrywaniu kosztów pogrzebu. Później pojawiły się porozumienia
zawierane pomiędzy organizatorami karawan na Bliskim Wschodzie, których
celem było wspólne ponoszenie szkód losowych powstałych wskutek
padnięcia, rozszarpania przez drapieżniki lub rabunku wielbłądów.

Starożytność
W czasach starożytnych Grecy i Fenicjanie tworzyli zrzeszenia, aby wspólnie
pokrywać szkody wynikłe wskutek rozbicia lub rabunku statku. W transporcie
lądowym zaczęły się rozwijać umowy fikcyjnego kupna- sprzedaży.

Średniowiecze
W średniowieczu w Anglii, a następnie w krajach germańskich powstawały
tzw. gildie (zrzeszenia) kupieckie i rzemieślnicze, które miały na celu
wzajemną pomoc na wypadek zdarzeń losowych.

Początki ubezpieczeń społecznych, c.d.:

Wiek XVII

Prymitywne ubezpieczenia przekształciły się w
instytucje odznaczające się cechami ubezpieczeń
współczesnych.

Wiek XVIII i XIX- rozwój ubezpieczeń na

życie
Rozwój ubezpieczeń na życie został
zapoczątkowany już w formacjach
przedkapitalistycznych. W niektórych krajach
długoterminowe ubezpieczenia były prawnie
zakazane, ponadto nie znano wtedy metod
kalkulacji składek w zależności od wieku
osoby ubezpieczonej.

Druga połowa XIX i początek XX wieku to:

a)

Koncentracja działalności ubezpieczeniowej,

b)

Rozwój reasekuracji,

c)

Interwencjonizm państwowy,

d)

Nowe rodzaje ubezpieczeń,

e)

Ubezpieczenia typu socjalistycznego.

XX wiek w krajach kapitalistycznych nie przyniósł zasadniczych zmian
w systemie ubezpieczeń gospodarczych. Można tylko zaobserwować
rozszerzenie działalności ubezpieczeniowej na nowe dziedziny
gospodarki np.: transport morski, samochodowy i lotniczy. Głównym
źródłem rosnących funduszy dużych towarzystw były nadal
długoterminowe ubezpieczenia na życie.

Początki ubezpieczeń społecznych,

c.d.:

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne są formą zabezpieczenia się
poszczególnych grup ludności od wystąpienia konkretnych
rodzajów ryzyka życiowego (np. choroby, śmierci, kalectwa) Są
one oparte na technice ubezpieczeniowej, która zakłada
gromadzenie środków na określonych funduszach przez ludzi
narażonych na wymienione rodzaje ryzyka. Środki te są
płacone przez pracowników lub i pracodawców z
przeznaczeniem na pokrycie wydatków i strat wynikających ze
zdarzeń losowych. Wysokość składak powinna być uzależniona
od wysokości zarobków ubezpieczonego oraz od ryzyka
wystąpienia zdarzenia losowego dla całej populacji w danym
okresie.

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne mają chronić przed dużą
utratą dochodów spowodowaną zdarzeniem
losowym i związanymi z nimi wysokimi oraz
niespodziewanymi wydatkami. Obejmują one osoby
utrzymujące się z pracy oraz ich rodziny.
Elementami ubezpieczenia są:
1) składka
2) fundusz
3) określone ryzyko losowe
4) wystąpienie szkody
5) pokrycie szkody określonym świadczeniem

Następny wykład:

Organizacja systemu

ubezpieczeń społecznych w

Polsce

Dziękuję

Przemysław Pankowski

[e-mail]

Bydgoszcz, 20 październik 2010 r.