L06_Ewaluacja_systemu_nadzoru_epidemiologicznego [modalità compatibilità]

Ewaluacja systemu nadzoru
epidemiologicznego

Wzmocnienie Nadzoru Epidemiologicznego
nad Chorobami Zaka

źnymi w Polsce

Projekt Bli

źniaczy PL2006/IB/SO/02

Projekt finansowany z funduszy Unii Europejskiej

Ewaluacja systemu nadzoru
epidemiologicznego: cykliczny proces

Ró

żnice pomiędzy

potrzebami i mo

żliwościami

Wdro

żenie usprawnień

Monitorowanie

i ocena

Planowanie

usprawnie

CO chcemy oceni

ć?

Technika

Nadzór nad

okre

śloną chorobą

System nadzoru

łożoność

systemu

Sposób zdefiniowania problemu

è metoda ewaluacji è

usprawnienia

W jakim celu ewaluacja? – G

łówne Cele

Celem ewaluacji jest:

ocena zdolno

ści

systemu nadzoru

do spe

łnienia jego

łównych założeń

w celu:

●

usprawnienia jego funkcjonowania

●

dokonania zmian uzasadnionych:

- zmian

ą priorytetów

- zmieniaj

ącą się epidemiologią choroby

●

optymalizacji wykorzystania dost

ępnych zasobów

Plan ewaluacji

●

Ocena potrzeb, z uwzgl

ędnieniem:

–

kontekstu kraju/regionu

–

charakterystyki nadzorowanej choroby

–

odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Plan ewaluacji

●

Ocena potrzeb

–

W kontek

ście kraju/regionu

–

Charakterystyka nadzorowanej choroby

–

Okre

ślenie odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Ocena potrzeb w zakresie nadzoru

Opisanie kontekstu kraju / regionu

- Populacja
- System opieki zdrowotnej
- Struktura polityczna i administracja

Charakterystyka jednostki chorobowej

- Charakterystyka choroby (potencja

ł wywoływania

ognisk)

- Czynniki ryzyka (czy s

ą charakterystyczne dla kraju?)

Kto jest odbiorc

ą informacji z systemu?

•

Epidemiolodzy z Inspekcji Sanitarnej?

•

Klinicy

ści / Mikrobiolodzy / Zespoły Kontroli

Zaka

żeń Szpitalnych?

•

Specjali

ści Higieny Środowiskowej?

•

Menad

żerowie Służby Zdrowia?

•

Specjali

ści Promocji Zdrowia / Nauczyciele?

•

Spo

łeczeństwo?

Plan ewaluacji

●

Ocena potrzeb

–

W kontek

ście kraju/regionu

–

Charakterystyka nadzorowanej choroby

–

Okre

ślenie odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Cele Nadzoru Epidemiologicznego

●

Czy cele nadzoru s

ą:

–

Zorientowane na dzia

łanie?

–

Specyficzne?

–

żliwe do zmierzenia?

–

Akceptowalne?

–

Realistyczne?

–

Odnosz

ące się do czasu?

Cele nadzoru - przyk

łady

Ogólnikowe...

●

Oszacowanie chorobowo

ści wzw typu C

●

Wykrywanie ognisk odry

Specyficzne, mierzalne, zorientowane na dzia

łanie oraz

odnosz

ące się do czasu

●

Oszacowanie chorobowo

ści wzw typu C we Francji w

celu okre

ślenia zasobów służby zdrowia, które będą

musia

ły być zapewnione w ciągu kolejnych 20 lat

●

Wczesne wykrywanie skupisk zachorowa

ń na odrę w

czasie i przestrzeni w celu zapewnienia sprawnego
dochodzenia i kontroli ognisk odry

Procedury

●

Czy procedury nadzoru s

ą udokumentowane i

wystandaryzowane?

–

Definicje przypadków zachorowa

–

Populacja nadzorowana

–

Typ systemu nadzoru

–

Jakie informacje s

ą zbierane (źródła danych,

stosowane mianowniki, itp.)

–

Przep

ływ informacji: od kogo i w jaki sposób

–

Analiza danych: kto, jak, i kiedy?

–

Raportowanie: w jaki sposób, jak cz

ęsto

(informacja zwrotna)

Zasoby, koszty

●

Koszty osobowe

●

Inne koszty

–

Podró

że

–

Szkolenia

–

Sprz

ęt

–

Komunikacja

–

. . .

●

Czy da si

ę odróżnić koszty związane z

nadzorem od rutynowej dzia

łalności?

●

Ocena potrzeb

–

W kontek

ście kraju/regionu

–

Charakterystyka nadzorowanej choroby

–

Okre

ślenie odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Plan ewaluacji

Atrybuty systemu nadzoru

●

Prostota

●

Elastyczno

ść

●

Akceptowalno

ść

●

Jako

ść Danych

●

Czu

łość

●

Swoisto

ść

●

Dodatnia warto

ść predykcji

●

Reprezentatywno

ść

●

Sprawno

ść

Prostota

●

Struktura

–

potrzebne informacje

–

liczba i rodzaj

źródeł danych

–

kto jest odbiorc

ą informacji

●

Prostota dzia

łania systemu

–

przesy

łanie danych

–

utrzymywanie systemu

–

analiza danych

–

rozpowszechnianie informacji zwrotnej

System musi maksymalnie uproszczony, w stopniu

umo

żliwiającym spełnianie postawionych mu celów...

Elastyczno

ść

●

żliwość wprowadzenie zmian do systemu w

krótkim czasie, przy niewielkim nak

ładzie pracy

oraz kosztów

–

Nowe zdarzenie które chcemy obserwowa

–

Nowa definicja przypadku zachorowania

–

Nowe dane o zdarzeniu

–

Nowe

źródła informacji

Akceptowalno

ść

●

Wiedza

–

Definicje przypadków, procedury zg

łaszania przypadków

●

Warunki sprawnego zg

łaszania

–

Wystarczaj

ący zapas formularzy zgłoszeń

–

Optymalny nak

ład pracy

–

Prostota systemu

●

Motywacja

–

Zrozumienie, dlaczego nadzór jest wa

żny

–

Postrzeganie ryzyka zwi

ązanego z nadzorowanym

zdarzeniem

–

Regularna informacja zwrotna

Jako

ść Danych

Kompletno

ść i rzetelność gromadzonych danych

●

Kompletno

ść zgłoszeń

–

braki danych na formularzach nadzoru

●

łędy w trakcie obliczeń oraz analiz

●

Czynniki wp

ływające na poprawę jakości danych:

–

Proste formularze stosowane w nadzorze

–

Przejrzysty uk

ład elektronicznych formularzy

–

Szkolenie

–

Walidacja (kontrola jako

ści)

Czu

łość

●

Dwa aspekty:

–

proporcja wszystkich zachorowa

ń w populacji, które

zosta

ły wykryte przez system nadzoru

–

zdolno

ść systemu do wykrywania ognisk,

monitorowania zmian (czy zmienia si

ę odsetek

łaszanych ognisk)

●

Okre

ślenie czułości wymaga:

–

walidacji gromadzonych informacji

–

gromadzenie informacji z dodatkowych, niezale

żnych

źródeł w celu oszacowania częstości badanego
zdarzenia w spo

łeczeństwie

Czynniki wp

ływające na wykrywanie

zachorowa

●

Prawdopodobie

ństwo zgłoszenia się do lekarza

–

ężkość objawów

–

Dost

ęp do służby zdrowia

–

Uwarunkowania kulturowe i spo

łeczne (wyznawane

warto

ści, zwyczaje)

●

Prawdopodobie

ństwo rozpoznania klinicznego

–

Czy patogen powoduje objawy, które równie

ż stwierdza

ę w innych chorobach?

●

Prawdopodobie

ństwo rozpoznania laboratoryjnego

–

Dost

ępność diagnostyki laboratoryjnej

–

Dost

ępność diagnostyki referencyjnej

Czu

łość nadzoru w Polsce -

przyk

ład

1 00

ło

owa

W Z W B

Grypa

Ospa

w ietrzna

Św ie rzb

Grzybica

Róża

Nadzorowana choroba

Źródło: Kacperczyk-Baran T, PSSE Zwoleń

• Proporcja zg

łoszonych zachorowań, u których rzeczywiście

rozpoznano nadzorowane zdarzenie

Chorzy

łoszeni

Tak

Nie

Wszyscy nie

łoszeni

Prawda -

łsz +

łsz -

Prawda +

Wszyscy zg

łoszeni

Nie

PPV = Prawdziwie+ / Wszyscy zg

łoszeni

Wszyscy chorzyWszyscy zdrowi

Dodatnia Warto

ść Predykcji (PPV)

Reprezentatywno

ść

●

Reprezentatywny = dok

ładnie oddający rozkład cech w

badanej populacji wed

ług miejsca i czasu

●

Zwi

ązana z

jako

ścią danych

łędami podczas zbierania danych

kompletno

ścią zgłoszeń

Sprawno

ść

●

Opó

źnienie / szybkość przesyłania danych

pomi

ędzy etapami nadzoru

–

zachorowanie

–

rozpoznanie

–

łoszenie

–

wprowadzenie danych

–

analiza danych

–

interpretacja

–

dzia

łania kontrolne

●

Przewlek

łe a ostre zachorowania

Czas

Mediana Czasu od Zg

łoszenia Zachorowania do

Rozpocz

ęcia Działań przez Służby Sanitarne

Czerwonka, Delaware, 1991

Przes

łanie zgłoszenia

Odebranie zg

łoszenia

Dzia

łania kontrolne

Liczba dni od wyst

ąpienia objawów

(n = 255)

(n = 264)

(n = 216)

Waga Atrybutów Nadzoru wg. Buehler‘a

Czu

łość

Reprezentatywno

ść

Dodatnia warto

ść predykcji

Sprawno

ść

Akceptowalno

ść

Elastyczno

ść

Prostota

Koszt

●

Ocena potrzeb

–

W kontek

ście kraju/regionu

–

Charakterystyka nadzorowanej choroby

–

Okre

ślenie odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Plan ewaluacji

żliwości systemu a potrzeby

Czy system umo

żliwia:

●

dostosowanie go do zmieniaj

ących się potrzeb

●

wykrywanie zachorowa

ń oraz ognisk

●

przeprowadzenie dochodze

ń oraz wdrażanie działań

kontrolnych

●

rozpowszechnianie i wymian

ę informacji

è ustalenie wad wymagaj

ących naprawy

●

Ocena potrzeb

–

W kontek

ście kraju/regionu

–

Charakterystyka nadzorowanej choroby

–

Okre

ślenie odbiorców informacji z systemu

●

Opis ocenianego systemu nadzoru

–

Cele nadzoru

–

Procedury

–

Struktura: zasoby, budowa systemu

●

Analiza atrybutów systemu

●

Analiza mo

żliwości systemu w odniesieniu do potrzeb

●

Zaplanowanie i wdro

żenie działań naprawczych

Plan ewaluacji

Okre

ślenie priorytetów dla składowych

nadzoru wymagaj

ących usprawnienia

Wady systemu
i ich
przyczyny
-
-
-
-
-
-
-

Ustalenie

-
-
-
-
-
-

Cele dzia

łań naprawczych

-
-
-
-

priorytetów

Okre

ślenie priorytetów dla składowych

nadzoru wymagaj

ących usprawnienia

Ktyteria dla ustalenia priorytetów:

Ranga

•

ęstość zdarzenia

•

Skutki pozostawienia elementu bez zmian

•

żliwość wdrożenia zmian

•

ływ na koszty działania systemu

•

ływ na system

Plan Dzia

łania

Problem

Cele dzia

łań naprawczych

żliwe rozwiązania

Osoby koordynuj

ące działania

Inni uczestnicy

Zagadnienie logistyczne

Wska

źniki poprawy systemu

Harmonogram

Czynno

ść A

Czynno

ść B

Czynno

ść C

Czynno

ść D

Czynno

ść E

Czynno

ść F

Czynno

ść A

Czynno

ść B

Czynno

ść C

Czynno

ść A

Czynno

ść B

Czynno

ść C

Czynno

ść D

Czynno

ść E

Czynno

ść F

Cze

Lip

Lut

Mar

Kwi

Maj

Dzia

łania

Harmonogram

Cele

Rok

Sty

Wnioski

●

Ewaluacja musi by

ć podsumowana raportem

●

Ewaluacja stanowi integralny element
funkcjonowania nowoczesnego systemu nadzoru

●

Wyniki ewaluacji powinny s

łużyć dokonywaniu

zmian usprawniaj

ących funkcjonowanie systemu

●

Ewaluacja jest zadaniem dla osób
odpowiedzialnych za wdra

żanie systemów

nadzoru oraz utrzymywanie ich (raczej nie
ka

żdego pracownika Inspekcji Sanitarnej)