Nowiny Lekarskie 2002, 71, 2-3, 151-159 

TERESA KANIA-GUDZIO, MARZENA WIERNICKA

 

OCENA POSTAWY CIAŁA DZIECI W WIEKU 7-15 LAT  

NA PODSTAWIE WYBRANEJ LOSOWO SZKOŁY PODSTAWOWEJ MIASTA POZNANIA 

EVALUATION OF THE BODY POSTURE OF CHILDREN AGED 7-15  

AT A RANDOMLY SELECTED PRIMARY SCHOOL IN POZNA  

 

Z Zakładu Kinezyterapii Instytutu Rehabilitacji 

Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu 

 Kierownik: dr Teresa Kania-Gudzio 

Streszczenie 

„Nad zdrowiem trzeba pracowa  i praca ta ma charakter pedagogiczny” [M. Demel: „Pedagogika zdrowia”]. 

Celem pracy była ocena postawy ciała dzieci 7-15 lat. Ogółem przebadano 429 dzieci, w tym 203 dziewczynki i 226 chłopców. 

Dla celów badawczych wykorzystano metod  stosowan  w badaniach przesiewowych. 

Oparta jest o ocen  poszczególnych cech charakterystycznych dla postawy ciała w okre lonym wieku. 

Na podstawie analizy uzyskanych wyników nasuwaj  si  nast puj ce spostrze enia: 

–

  najcz ciej wyst puj c  wadliw  cech  postawy ciała była asymetria barków 

–

  kolejn  pod wzgl dem ilo ci wadliw  cech  była asymetria łopatek 

–

  w przypadku klatki piersiowej odnotowano niewielk  liczb  odchyle  od ukształtowa  prawidłowych 

–

  w ród wad ko czyn dolnych najwi kszy odsetek nieprawidłowo ci odnotowano w budowie stopy 

–

  na ogóln  liczb  429 przebadanych odnotowano 65,3% dzieci z postaw  skoliotyczn  

–

  w ród testów oceniaj cych elastyczno  mi ni najmniej korzystny wynik odnotowano w przypadku mi ni piersiowych wi kszych. 

 

SŁOWA KLUCZOWE: postawa ciała, dzieci 7-15 lat, ocena postawy ciała, badania elastyczno ci mi ni. 

Summary 

The aim of study was an evaluation of the body posture of school – children aged 7-15. A total of 429 children was examined – 203 girls and 226 

boys. 

The study was conducted with a screening method consisting of the evaluation of individual body posture characteristics at a given age. 

Analysis of the data collected lead to the following conclusions: 

–

  asymmetry of the shoulders was the first most frequent abnormality 

–

  asymmetry of the scapulas was the second most frequent abnormality 

–

  few chest irregularities were found 

–

  as regards abnormalities of the lower extremities, those affecting the foot were the most frequent 

–

  of the 429 children examined, 65.3 per cent had scoliosis 

–

  tests of muscle elasticity gave the poorest results for pectoralis major. 

 

KEY WORDS: evaluation of body posture, children tests of muscle elasticity. 

 

Je eli  przyjmiemy,  e  zdrowie  jest  dla  człowieka 

jedn  z najwa niejszych  spraw  yciowych  – to  oczywi-

stym  b dzie  fakt  konieczno ci  zabiegania  o  nie  ju   od 

najmłodszych lat  ycia, a szczególnie w  okresie, w któ-

rym  znajduje  si   ono  pod  wpływem  zinstytucjonalizo-

wanego  oddziaływania,  szczególnie  szkoły.  Przyczyna 

powy szego tkwi w plastyczno ci młodego organizmu – 

co sprzyja uleganiu wpływom zarówno korzystnym, jak  

i niekorzystnym. Bowiem jak mówi M. Demel (Pedago-

gika  zdrowia):  „Nad  zdrowiem  trzeba  pracowa   i  praca 

ta  ma  charakter  pedagogiczny”.  Zabiegów  prozdrowot-

nych  wymagaj   przede  wszystkim  osobnicy,  u  których 

istniej   predyspozycje  do  zaburze   rozwojowych  lub 

ró nych chorób. 

Jak wobec tego przedstawia si  stan zdrowia popula-

cji szkolnej? 

Odpowied  zawarta jest w wynikach bada  dotycz -

cych ochrony zdrowia dzieci i młodzie y przeprowadzo-

nych  przez  Ministerstwo  O wiaty  i  Wychowania,  filie 

Instytutu  Matki  i  Dziecka  oraz  o rodki  i  placówki  na-

ukowe. 

Jednym  z  zada   postawionych  ww.  badaniom  jest 

okre lenie cz sto ci wyst powania negatywnych zjawisk 

zdrowotnych. 

Kolejno  ich rozpowszechniania jest nast puj ca: 

–

  na  pierwsze  miejsce  wysuwaj   si   nieprawidło-

wo ci narz du  ucia, tzw. wady zgryzu 

–

  nast pnie wady rozwoju psychoruchowego i ukła-

du nerwowego 

–

  narz du ruchu i statyki ciała (wady postawy) 

–

  wady  rozwoju  fizycznego  i  stanu  od ywienia 

(niedobór ci aru ciała i otyło ) 

–

  niedomoga układu oddychania i funkcji mowy. 

Je eli chodzi o problem nas szczególnie interesuj cy 

–  zaburzenia  postawy  ciała  –  to  statystyka  krajowa 

przedstawia si  nast puj co: 

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka 

152 

–

  dzieci z nieznaczn  wad  stanowi  59,3% 

–

  z wad  znaczn  22,5%. 

Badania powy sze dotycz  dzieci w wieku 7-15 lat. 

Wcze niejsze badania własne Zakładu Kinezyterapii 

AWF w Poznaniu wykonane w mie cie i województwie 

wielkopolskim wskazuj  wyniki zbli one do krajowych. 

Przedstawione  dane  oznaczaj ,  e  prawie  co  trzecie  – 

czwarte  dziecko  wymaga  zwi kszonej  opieki  i  działa  

profilaktyczno–leczniczych,  z  których  podstawowym  jest 

gimnastyka kompensacyjno-korekcyjna. 

Stwierdzenie tych faktów jest wa ne, gdy  mimo  e 

odchylenia te nie eliminuj  dziecka ze szkoły, to jednak 

zmniejszaj  jego sprawno  szkoln . 

Nale y  te   zda   sobie  spraw   z  faktu,  e  cz

  wy-

mienionych odchyle  nie wyrównanych w wieku rozwo-

jowym,  ujawnia  si   w  pó niejszym  okresie  ycia  

w postaci trudnej do leczenia patologii, jak np. wczesne 

zmiany  w  narz dzie  ruchu,  układu  kr enia  itd.  Aby 

mówi   o  wadach  postawy  nale ałoby  odpowiedzie  

sobie  na  pytanie  –  co  rozumiemy  przez  postaw   ciała  

a tak e okre li  definicj  dobrej postawy. 

Według  Degi:  „Postaw   ciała  człowieka  z  ortope-

dycznego punktu widzenia oznaczamy sposób trzymania 

si  w pozycji stoj cej”[1]. Milanowska postaw  definiu-

je  jako  „układ  poszczególnych  odcinków,  segmentów 

ciała  w  pozycji  pionowej”[2].  Według  Dybowskich 

„postawa  ciała  nie  jest  stanem  spoczynku,  a  stanem 

równowagi  zmiennej  na  bardzo  niewielkiej  podsta-

wie”[3]. Kasperczyk podaje,  e „postaw  nazywamy taki 

układ ciała,  jaki  przyjmuje człowiek w  niewymuszonej, 

naturalnej, nawykowej pozycji spionizowanej”[4, 6]. 

Równie  du a  ró norodno   dotyczy  definicji  prawi-

dłowej postawy ciała (Wola ski, Ambros, Dega, Przybyl-

ski, B k, Milanowska, Malinowski,  widerski,  l y ski, 

Nowotny,  Krawa ski,  Kasperczyk,  Zeyland  –  Malawka) 

[1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,  10,  11],  bł dów  i  wad  postawy 

(Wejsflog,  Wola ski,  Przybylski,  Tylman,  Milanowska, 

Kasperczyk, Nowotny i in.) [1, 2, 6, 7, 8, 10, 11]. 

Dega  podaje,  e  „w  dobrej  postawie  poszczególne 

odcinki  zachowuj   harmoni   we  wzajemnym  uło eniu, 

zabezpieczaj c  płynno   ruchów  i  stabilno   podporu  z 

najmniejszym  zu yciem  energii”[1].  Nowotny  twierdzi, 

e „prawidłowa b dzie taka postawa ciała, jaka reprezen-

towana  jest  najliczniej  w ród  zdrowych  rówie ników  o 

identycznej  płci  i  zbli onych  cechach  psycho-

fizycznych”[6, 15].  Według  Kasperczyka „postaw  pra-

widłow  b dziemy nazywali taki jej stan, jaki dostatecz-

nie cz sto wyst puje w populacji osób zdrowych, prawi-

dłowo  rozwijaj cych  si   fizycznie  i  psychicznie,  nie 

dotkni tych anomaliami w budowie ciała”[6]. 

Podobn  ró norodno  definicji spotyka si  w odnie-

sieniu do wad postawy. 

Na przykład Wola ski pisze,  e s  to „zmiany utrwa-

lone w układzie kostnym” [16], a Tylman,  e „to zmiany 

w  wyprostnej  swobodnej  pozycji  ciała,  które  zdecydo-

wanie  ró ni   si   od  ukształtowa   typowych  dla  danej 

płci,  wieku,  budowy  konstytucjonalnej  i  rasy.  Wady 

postawy s  wynikiem zmian patologicznych” [10]. Mila-

nowska twierdzi,  e „wady postawy to odchylenia od ogól-

nie przyj tych cech postawy prawidłowej” [6]. Kasperczyk 

natomiast uwa a,  e wady postawy „to odst pstwo od przy-

j tych  cech  postawy  prawidłowej  charakterystycznej  dla 

danej płci, wieku, rasy, somatotypu” [6]. 

Z tych zaledwie kilku przytoczonych definicji wyni-

ka  du a  ró norodno   spojrzenia  na  okre lenie  tego  co 

mo e stanowi  norm , a co traktowane b dzie  jako wa-

da. Nie ma jednoznacznych okre le  i ocen.  Zatem, jak 

nale y oceni  postaw , według jakich kryteriów (mo li-

wie uniwersalnych), aby mie  pewno ,  e nie pomini to 

adnych  odchyle   czy  bł dów?  Jak  zobiektywizowa  

ocen  postawy ciała? 

W  pi miennictwie znale  mo na równie wiele  pro-

pozycji  metod  czy  technik  oceny  postawy  ciała.  Znane 

s  chocia by wzrokowe oceny sylwetki (metody sylwet-

kowe), wzrokowa ocena wybranych elementów postawy, 

metoda sylwetek zarejestrowanych za pomoc  fotografii, 

cieniografii i  konturografii,  metody  oparte na  kryterium 

linii pionowych i poziomych, linii symetrycznych k tów, 

na zasadzie równowagi mechanicznej i symetrii ciała po 

nowoczesne techniki badania postawy ciała [17, 18, 19, 

20, 5, 21, 22, 6, 9, 23, 24, 25, 11]. 

Z tych ostatnich nale y zwłaszcza wymieni : techni-

k  moiry i sferoposturometri , fotogrametri  [18, 15, 21, 

20, 23, 24, 25], technik  platform tensometrycznych [6], 

które  przez  mo liwo   pomiarów  on-line  obiektywizuj  

badania  parametrów  opisuj cych  postaw   ciała.  Istnieje 

równie   wiele  sposobów  i  technik  oceny  wysklepienia 

podłu nego  czy  budowy  stopy,  mi dzy  innymi  metoda 

biosferometryczna  [12],  wykorzystanie  k ta  Clarkea, 

wska nik  ky  [12,  13,  14,  21,  6].  S   to  jednak  metody 

kosztowne,  wymagaj ce  wysokospecjalistycznego,  skom-

puteryzowanego sprz tu. St d nadal w codziennej prak-

tyce – zwłaszcza szkolnej – stosowane s  metody i tech-

niki obserwacyjno–opisowe (punktacja).  

Cel pracy 

Celem pracy była ocena postawy ciała dzieci w wie-

ku 7-15 lat. 

Materiał badawczy 

Ogółem przebadano 429 dzieci, w tym 203 dziewczyn-

ki  i  226  chłopców  [23].  W  grupie  dzieci  w  wieku  7-9  lat 

badano 63 dziewczynki, 72 chłopców, ogółem dzieci 135. 

Grupa druga obj ła dzieci w wieku 10-12 lat. Stanowiło j  

157 dzieci, w tym 77 dziewczynek i 80 chłopców. Trzecia 

grupa obj ła 137 dzieci w wieku 13-15 lat, z czego 63 oso-

by stanowiły dziewczynki a 74 chłopcy. 

Metody badawcze 

Dla celów badawczych wykorzystano metod  stoso-

wan  w badaniach przesiewowych. 

Oparta  jest  o  ocen   poszczególnych cech charaktery-

stycznych dla postawy ciała dziecka w okre lonym wieku. 

Jest  to  punktowa  metoda  oceny  postawy  ciała  w  wersji 

Kasperczyka [5], (obecnie szeroko stosowana w praktyce 

szkolnej). 

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania 

153 

Przedmiotem oceny było  10 elementów, ogl danych 

z  trzech  stron  (z  przodu,  boku  i  z  tyłu).  Dziecko  usta-

wione było w miejscu dobrze o wietlonym, w odległo ci 

ok. 2 m od badaj cego, w pozycji swobodnej. 

Oceniano: 

Ustawienie głowy: 

0  –  ustawienie  prawidłowe,  nos  nie  wysuni ty  poza 

pion  przechodz cy  r koje   mostka;  1  –  wysuni ta  do 

przodu, twarz nie jest wysuni ta poza pion przechodz cy 

przez r koje  mostka; 2 – silnie wysuni ta do przodu; 

Ustawienie barków: 

0 – stan prawidłowy; w płaszczy nie czołowej – usta-

wienie symetryczne, w płaszczy nie strzałkowej – szczyt na 

tylnej cz ci szyi; 1 – asymetryczne lub lekko wysuni te do 

przodu, szczyt barków – przed konturem szyi. 

Ustawienie łopatek: 

0 – tworz  jednolit  płaszczyzn  pleców; 1 – odstaj  

od płaszczyzny pleców nie na wi cej ni  jeden palec; 2 – 

odstaj  od płaszczyzny pleców na wi cej ni  jeden palec. 

Ustawienie i kształt klatki piersiowej: 

0 – dobrze wysklepiona; najdalej wysuni t  ku przo-

dowi cz ci  ciała jest przednia  ciana klatki piersiowej; 

A. klatka piersiowa szewska: 

1 – spłaszczona; 2 – płaska ze  ladami krzywicy; 3 – 

szewsko – lejkowata; 

B. klatka piersiowa kurza: 

1 – niewielkie zmiany klatki piersiowej o charakterze 

kurzym;  2 – kurza ze  ladami  krzywicy; 3 – kurza z du-

ymi zniekształceniami w postaci ró a ca pokrzywiczego 

i bruzdy Harrisona. 

Ustawienie brzucha: 

0

 

–

 

płaski;  1

 

–

 

uwypuklony,

 

nie

 

wystaje

 

poza

 

lini   

klatki  piersiowej;  2  –  uwypuklony,  wystaje  poza  lini  

klatki piersiowej, 3 – obwisły. 

Ukształtowanie kifozy piersiowej: 

0 – łagodnie zarysowany kształt kifozy piersiowej; 

A) kifoza piersiowa zwi kszona: 

1  –  kifoza  piersiowa  powi kszona;  2  –  kifoza  pier-

siowa silnie powi kszona; 3 – utrwalona hiperkifoza; 

B) kifoza piersiowa zmniejszona: 

1 – kifoza piersiowa zmniejszona; 2 – kr gosłup pro-

sty, plecy płaskie; 

Ukształtowanie lordozy l d wiowej: 

0 – łagodnie zarysowany kształt; 1 – nieznacznie pogł -

biona; 2 – silnie pogł biona; 3 – utrwalona hiperlordoza; 

Boczne skrzywienie kr gosłupa (skoliozy): 

0 – kr gosłup prosty; 1 – skolioza niewielkiego stop-

nia; 2 lub 3 – skolioza znacznego stopnia z rotacj ; 3 lub 

4 – skrzywienie du ego stopnia z garbem  ebrowym; 

Ustawienie kolan: 

0 – ko czyny proste, kolana i pi ty przylegaj  do siebie; 

A) kolana szpotawe: 

1 – kolana nie  przylegaj  do  siebie (odst p ponad 1 

cm); 2 – silnie szpotawe, kolana nie przylegaj  do siebie 

(odst p ponad 3 cm); 

B) kolana ko lawe: 

1 – przy rodkowe kostki oddalone od siebie o ponad 

1 cm; 2 – silnie ko lawe, odst p mi dzy kostkami przy-

rodkowymi ponad 3 cm; 

Wysklepienie stóp: 

0 – dobre; 1 – spłaszczone; 2 – płaskie; 3 – płasko – 

ko lawe; 

Najlepsz  ocen  było 0 a najgorszymi 3 lub 4 (tab. 1). 

 

 

Tab. 1. Ocena postawy ciała skompilowana przez Kasperczyka – metoda punktowa (protokół badania) 

Nazwisko .................................................. 

Imi  .......................................................... 

Wiek ......................................................... 

Data badania ........................................... 

 

Ocenie podlega 

Ilo   

pkt 

Zasady punktowania 

1. Głowa 

 

0 – ustawienie prawidłowe, nos nie wysuni ty poza pion przechodz cy przez górn  r -

koje  mostka; 

1 – wysuni ta do przodu, twarz nie jest wysuni ta poza pion  przechodz cy przez r ko-

je  mostka; 

2 – silnie wysuni ta do przodu; 

2. Barki 

 

0 – stan prawidłowy; w płaszczy nie czołowej – ustawienie symetryczne, w płaszczy -

nie strzałkowej – szczyt na tylnej cz ci szyi; 

1 – asymetryczne lub lekko wysuni te do przodu; 
2 – silnie asymetryczne wysuni te do przodu, szczyt barków – przed konturem szyi; 

3. Ustawienie łopatek 

 

0 – tworz  jednolit  płaszczyzn  pleców; 
1 – odstaj  od płaszczyzny pleców nie na wi cej ni  jeden palec; 
2 – odstaj  od płaszczyzny pleców na wi cej ni  jeden palec; 

4. Ustawienie i ukszt.  

klatki piersiowej 

 

0  –  dobrze  wysklepiona;  najdalej  wysuni t   ku  przodowi  cz ci   ciała  jest  przednia 

ciana klatki piersiowej; 

A. klatka  
     piersiowa  
     szewska 

 

1 – spłaszczona ; 
2 – płaska ze  ladami krzywicy; 
3 – szewsko-lejkowata; 

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka 

154 

cd. tab. 1 

B. Klatka piersiowa kurza 

 

1 – niewielkie zmiany kr gosłupa o charakterze kurzym; 
2 – kurza ze  ladami krzywicy; 
3 – kurza z du ymi zniekształceniami w postaci ró a ca pokrzywiczego i bruzdy Harrisona; 

5. Ustawienie brzucha 

 

0 – płaski; 
1 – uwypuklony, nie wystaje poza lini  klatki piersiowej; 
2 – uwypuklony, wystaje poza lini  klatki piersiowej; 
3 – obwisły; 

6. Ukształtowanie  

kifozy piersiowej 

 

0 – łagodnie zarysowany kształt kifozy piersiowej;  

A. Zwi kszona 

 

1 – kifoza piersiowa powi kszona; 
2 – kifoza piersiowa silnie powi kszona; 
3 – utrwalona hiperkifoza; 

B. Zmniejszona 

 

1 – kifoza piersiowa zmniejszona; 
2 – kr gosłup prosty, plecy płaskie; 

7. Ukształtowanie  

lordozy l d wiowej  

 

0 – łagodnie zarysowany kształt; 
1 – nieznacznie pogł biona; 
2 – silnie pogł biona; 
3 – utrwalona hiperlordoza 

8. Boczne skrzywienia  

kr gosłupa (skoliozy) 

 

0 – kr gosłup prosty; 
1 – skolioza niewielkiego stopnia; 
2 lub 3 – skolioza znacznego stopnia z rotacj ; 
3 lub 4 – skrzywienie du ego stopnia z garbem  ebrowym;  

9. Ustawienie kolan 

 

0 – ko czyny proste, kolana i pi ty przylegaj  do siebie; 

A. Kolana szpotawe 

 

1 – kolana nie przylegaj  do siebie (odst p ponad 1 cm); 
2 – silnie szpotawe, kolana nie przylegaj  do siebie (odst p ponad 3 cm); 

B. Kolana ko lawe 

 

1 – przy rodkowe kostki oddalone od siebie o ponad 1 cm; 
2 – silnie ko lawe, odst p mi dzy kostkami przy rodkowymi ponad 3 cm; 

10. Wysklepienie stopy 

 

0 – dobre; 
1 – spłaszczone; 
2 – płaskie; 
3 – płasko–ko lawe; 

 

 

Wykonano  tak e  testy  funkcjonalne  mi ni  (wg  Degi, 

Lewita, Hoppenfelda, Rosławskiego).  

Test Thomasa [1], (ryc. 1) 

  Badanie  mi nia  biodrowo-l d wiowego  po  stronie 

prawej i lewej. 

Sposób wykonania badania: – pozycja wyj ciowa – le enie 

tyłem; badaj cy wkłada dło  pod lordoz  l d wiow , kon-

troluj c  jej  gł boko ;  –  ruch:  badany  wykonuje  maksy-

malne  ugi cie  jednej  ko czyny  dolnej  w  stawach  biodro-

wym  i  kolanowym  (max  zgi cie  ok.  135

0

);  –  badaj cy 

obserwuje  ko czyn   nie  wykonuj c   ruchu;  je li  ugi cie 

ko czyny wykonuj cej poci ga  ko czyn  badan  do  ugi -

cia w stawie kolanowym,  wiadczy to o przykurczu mi nia 

biodrowo–l d wiowego po stronie nie wykonuj cej ruchu; 

– stopie  tego przykurczu okre la k t zawarty mi dzy osi  

dług   uniesionego  uda  a  osi   dług   uda  w  pozycji  przed 

wykonaniem  próby.  O   obrotu  stanowi  kr tarz  wi kszy 

ko ci  udowej,  rami   ruchome  goniometru  ustawia  si  

wzdłu  osi długiej uda.  

Próba pseudo – Laseque`a [1], (ryc. 2) 

  Badanie  mi ni  kulszowo-goleniowych  po  stronie  pra-

wej i lewej. Sposób badania: – pozycja wyj ciowa: le enie 

tyłem, badaj cy chwyta ko czyn  doln  badanego za pi t  

(stopa  zgi ta  grzbietowo)  oraz  układa  r k   na  kolanie  dla 

zachowania wyprostu w stawie kolanowym; – ruch: zgina-

nie  badanej  ko czyny  dolnej  do  maksymalnego  zgi cia  w 

stawie biodrowym (norma wynosi 90

0

); – przykurcz mi ni 

zginaczy stawu kolanowego lub/oraz prostowników biodra 

objawia  si   niemo no ci   zgi cia  biodra  do  k ta  prostego 

spowodowan   uczuciem  silnego  rozci gania  zbyt  krótkich 

mi ni  pod  kolanem,  przy  czym  badany  nie  zgłasza  bólu 

promieniuj cego;  –  w  przypadku  wyst powania  przykur-

czów  dokonywano  pomiarów  k ta  zawartego  mi dzy  osi  

dług  ko czyny dolnej uniesionej a osi  dług  tej ko czyny 

przed wykonaniem ruchu (rami  nieruchome goniometru); 

o  obrotu – kr tarz wi kszy ko ci udowej, rami  ruchome – 

wzdłu  osi długiej ko czyny dolnej.  

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania 

155 

Test mi nia prostego uda [26] (ryc. 3) 

 Badanie mi nia prostego uda po stronie prawej i lewej. 

Sposób wykonania: – pozycja wyj ciowa: le enie przodem, 

badaj cy  stabilizuje  po ladek  po  stronie  ko czyny  nie  ba-

danej  oraz  obserwuje  ko czyn   badan ,  czy  kolano  i  udo 

nie unosz  si ; – ruch: maksymalne zgi cie w stawie kola-

nowym  ko czyny  badanej;  –  pomiar  odległo ci  mi dzy 

pi t  a po ladkiem ko czyny badanej (pomiar w mm). 

Test okre laj cy „przykurcz barków” [1] (ryc. 4) 

  Badanie  mi ni  piersiowych  wi kszych  po  stronie 

prawej i lewej.  

Sposób  wykonania  badania:  –  pozycja  wyj ciowa:  siad 

ugi ty,  plecy  oparte  o  cian   tak,  aby  nie  wyst powała 

kompensacja w postaci pogł bienia lordozy l d wiowej; 

ko czyny  górne  ugi te  do  k ta  prostego;  ruch:  dalsze 

zginanie ko czyn górnych w stawach barkowych; bada-

j cy  przez  cały  czas  ruchu  obserwuje  zachowanie  si  

lordozy l d wiowej, gdy zacznie si  pogł bia  – zatrzy-

ma  ruch; pomiaru dokonywano goniometrem; o  obrotu 

– wyrostek barkowy łopatki, rami  nieruchome – wzdłu  

osi długiej tułowia, rami  ruchome – wzdłu  osi długiej 

ramienia (prawidłowy zakres ruchu – ok. 90

0

). 

Wyniki bada  

Wyniki bada  zebrano w tabelach, od 2 do 6. 

 

 

 

 

 

 

Ryc. 1. Test Thomasa. 

 

Ryc. 2. Próba Pseudo-Laseque’a. 

 

 

 

 

 

Ryc. 3. Test  cienny (przykurcz barków). 

Ryc. 4. Test mi nia prostego uda. 

 

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka 

156 

Tab. 2. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. głowy, barków, łopatek, klatki piersiowej 

 

GŁOWA 

BARKI 

ŁOPATKI 

KLATKA 

PIERS. SZEW-

SKA 

KLATKA  

PIERS. KURZA 

GRUPA 

LICZBA 

n 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

DZIEWCZYNKI  

7-9 LAT 

63 

11 

17,5 

59 

94 

48 

76 

4 

6,3 

1 

1,6 

CHŁOPCY  

7-9 LAT 

72 

8 

11 

71 

98,6 

58 

80,5 

5 

6,9 

0 

0 

OGÓŁ 

7- 9 LAT 

135 

19 

14,1 

130 

96,3 

106 

78,5 

9 

6,7 

1 

0,7 

DZIEWCZYNKI  

10-12 LAT 

77 

32 

41,5 

73 

94,8 

49 

63,6 

2 

2,6 

2 

2,6 

CHŁOPCY  

10-12 LAT 

80 

24 

30 

78 

97,5 

65 

81,2 

4 

5 

3 

3,8 

OGÓŁ 

10-12 LAT 

157 

56 

35,7 

151 

96,2 

114 

72,6 

6 

3,8 

5 

3,2 

DZIEWCZYNKI 

13-15 LAT 

63 

50 

79,4 

56 

88,9 

43 

68,2 

1 

1,6 

5 

7,9 

CHŁOPCY  

13-15 LAT 

74 

44 

59,4 

70 

94,6 

59 

79,7 

12 

16,2 

5 

6,7 

OGÓŁ 

13-15 LAT 

137 

94 

68,6 

126 

92 

102 

74 

13 

9,5 

10 

7,3 

DZIEWCZYNKI  

7-15 LAT 

203 

93 

45,8 

188 

92,6 

140 

69 

7 

3 

8 

3,9 

CHŁOPCY  

7-15 LAT 

226 

76 

33,6 

219 

96,9 

182 

80,5 

21 

9,3 

8 

3,5 

OGÓŁ  

7-15 LAT 

429 

169 

39,4 

407 

94,9 

322 

75 

28 

6,5 

16 

3,7 

 

 

Tab. 3. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. brzucha, kifozy piersiowej, lordozy 

l d wiowej, skoliozy  

 

BRZUCH 

ZWI KSZ.  

KIFOZA PIERS. 

ZMNIEJSZ. 

KIFOZA PIERS. 

LORDOZA  

L D WIOWA 

SKOLIOZA 

GRUPA 

LICZBA 

n 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

DZIEWCZYNKI  

7-9 LAT 

63 

57 

90,1 

2 

3,2 

21 

33 

39 

62 

27 

42,9 

CHŁOPCY  

7-9 LAT 

72 

59 

81,9 

1 

1,4 

15 

20,8 

47 

65,3 

38 

60,3 

OGÓŁ  

7-9 LAT 

135 

116 

85,9 

3 

2,2 

36 

26,7 

86 

63,7 

65 

48,1 

DZIEWCZYNKI 

10-12 LAT 

77 

56 

72,7 

4 

5,2 

23 

29,9 

31 

40,2 

55 

71,4 

CHŁOPCY  

10-12 LAT 

80 

63 

78,75 

3 

3,75 

24 

30 

46 

57,5 

51 

63,75 

OGÓŁ 

10-12 LAT 

157 

119 

75,8 

7 

4,5 

47 

30 

77 

49 

106 

67,5 

DZIEWCZYNKI  

13-15 LAT 

63 

28 

44,4 

10 

15,9 

13 

20,6 

20 

31,7 

53 

84,1 

CHŁOPCY  

13-15 LAT 

74 

32 

43,2 

12 

16,2 

21 

28,3 

13 

17,6 

56 

75,8 

OGÓŁ 

13-15 LAT 

137 

60 

43,8 

22 

16 

34 

24,8 

33 

24,1 

109 

79,6 

DZIEWCZYNKI   

7-15 LAT 

203 

141 

69,4 

16 

7,9 

57 

28,1 

90 

44,3 

135 

66,5 

CHŁOPCY  

7-15 LAT 

226 

154 

68,1 

16 

7,1 

60 

26,5 

106 

46,9 

145 

64,1 

OGÓŁ  

7-15 LAT 

429 

295 

68,8 

32 

7,4 

117 

27,3 

196 

45,7 

280 

65,3 

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania 

157 

 

Tab. 4. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. kolan i wysklepienia stopy 

 

KOLANA  

SZPOTAWE 

KOLANA  

KO LAWE 

WYSKLEPIENIE 

STOPY 

GRUPA 

LICZBA 

n 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

DZIEWCZYNKI  

7-9 LAT 

63 

40 

63,5 

8 

12,7 

59 

93,6 

CHŁOPCY  

7-9 LAT 

72 

45 

62,5 

17 

23,6 

68 

94,4 

OGÓŁ  

7-9 LAT 

135 

85 

63 

25 

18,5 

127 

94,1 

DZIEWCZYNKI  

10-12 LAT 

77 

47 

61 

10 

13 

60 

77,9 

CHŁOPCY  

10-12 LAT 

80 

56 

70 

9 

11,25 

65 

81,25 

OGÓŁ 

10-12 LAT 

157 

103 

65,6 

19 

12,1 

125 

79,6 

DZIEWCZYNKI  

13-15 LAT 

63 

45 

71,4 

3 

4,8 

55 

87,3 

CHŁOPCY  

13-15 LAT 

74 

48 

64,9 

10 

13,5 

58 

78,4 

OGÓŁ  

13-15 LAT 

137 

93 

67,9 

13 

9,5 

113 

82,5 

DZIEWCZYNKI   

7-15 LAT 

203 

132 

65 

21 

10,3 

174 

85,7 

CHŁOPCY  

7-15 LAT 

226 

149 

65,9 

36 

15,9 

191 

84,5 

OGÓŁ  

7-15 LAT 

429 

281 

65,5 

57 

13,3 

365 

85,1 

 

 

 

Tab. 5. Zestawienie wyników oceny elastyczno ci mi ni za pomoc  wybranych testów, w poszczególnych grupach wiekowych 

 

Thomas prawy 

Thomas lewy 

Pseudo - Las. prawy  Pseudo - Las. lewy 

GRUPA 

LICZBA 

n 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

DZIEWCZYNKI 

7-9 LAT 

63 

22 

34,9 

15 

23,8 

9 

14,3 

8 

12,7 

CHŁOPCY  

7-9 LAT 

72 

44 

61 

36 

57,1 

15 

20,8 

14 

19,4 

OGÓŁ  

7-9 LAT 

135 

66 

48,9 

51 

37,8 

24 

17,8 

22 

16,3 

DZIEWCZYNKI  

10-12 LAT 

77 

41 

53,2 

27 

35,1 

1 

1,3 

1 

1,3 

CHŁOPCY  

10-12 LAT 

80 

36 

45 

27 

33,75 

0 

0 

2 

2,5 

OGÓŁ  

10-12 LAT 

157 

77 

49 

54 

34,4 

1 

0,6 

3 

1,9 

DZIEWCZYNKI  

13-15 LAT 

63 

32 

50,8 

27 

42,8 

1 

1,6 

0 

0 

CHŁOPCY  

13-15 LAT 

74 

44 

59,4 

31 

41,9 

0 

0 

0 

0 

OGÓŁ  

13-15 LAT 

137 

76 

55,5 

58 

42,3 

1 

0,7 

0 

0 

DZIEWCZYNKI  

7-15 LAT 

203 

95 

46,8 

69 

34 

11 

5,4 

9 

4,4 

CHŁOPCY  

7-15 LAT 

226 

124 

54,9 

94 

41,6 

15 

6,6 

16 

7,1 

OGÓŁ  

7-15 LAT 

429 

219 

51 

163 

38 

26 

6,1 

25 

5,8 

 

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka 

158 

Tab. 6. Zestawienie wyników oceny elastyczno ci mi ni za pomoc  wybranych testów, w poszczególnych grupach wiekowych 
 

prosty uda prawy 

prosty uda lewy 

cienny prawy 

cienny lewy 

GRUPA 

LICZBA 

n 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

n 

% 

DZIEWCZYNKI  

7-9 LAT 

63 

15 

23,8 

20 

31,7 

37 

58,7 

40 

63,5 

CHŁOPCY  

7-9 LAT 

72 

21 

29,2 

23 

31,9 

48 

66,7 

48 

66,7 

OGÓŁ  

7-9 LAT 

135 

36 

26,7 

43 

31,8 

85 

62,9 

88 

65,2 

DZIEWCZYNKI  

10-12 LAT 

77 

42 

54,5 

44 

57,1 

60 

77,9 

60 

77,9 

CHŁOPCY  

10-12 LAT 

80 

54 

67,5 

56 

70 

63 

78,75 

66 

82,5 

OGÓŁ  

10-12 LAT 

157 

96 

61,1 

100 

63,7 

123 

78,3 

126 

80,2 

DZIEWCZYNKI  

13-15 LAT 

63 

48 

76,2 

49 

77,8 

49 

77,8 

50 

79,4 

CHŁOPCY  

13-15 LAT 

74 

60 

81,1 

61 

82,4 

61 

82,4 

60 

81,1 

OGÓŁ  

13-15 LAT 

137 

108 

78,8 

110 

80,3 

110 

80,3 

110 

80,3 

DZIEWCZYNKI  

7-15 LAT 

203 

105 

51,7 

113 

55,7 

146 

71,9 

150 

73,9 

CHŁOPCY  

7-15 LAT 

226 

135 

59,7 

140 

61,9 

172 

76,1 

174 

77 

OGÓŁ   

7-15 LAT 

429 

240 

55,9 

253 

59 

318 

74,1 

324 

75,5 

 

 

Wnioski 

Na podstawie analizy uzyskanych wyników nasuwa-

j  si  nast puj ce spostrze enia: 

1.  Najcz ciej  wyst puj c   wadliw   cech   postawy 

ciała  była  asymetria  barków,  kolejn   pod  wzgl dem 

ilo ci wadliw  cech  była asymetria łopatek. 

2.  W  przypadku  klatki  piersiowej  odnotowano  nie-

wielk  liczb  odchyle  od ukształtowa  prawidłowych. 

3.  W ród  wad  ko czyn  dolnych  najwi kszy  odsetek 

nieprawidłowo ci odnotowano w budowie stopy. 

4.  Na  ogóln   liczb   429  przebadanych  odnotowano 

65,3% dzieci z postaw  skoliotyczn . 

5.  W ród  testów  oceniaj cych  elastyczno   mi ni 

najmniej  korzystny  wynik  odnotowano  w  przypadku 

mi ni piersiowych wi kszych. 

Pi miennictwo 

1.

  Dega  W.:  Ortopedia  i  rehabilitacja.  PZWL,  Warszawa, 

1983, 1, 130, 383.  

2.

  Milanowska  K.:  Mo liwo   zastosowania  terapii  opartej  o 

zast pcze sprz enie zwrotne u pacjentów ze schorzeniami 

narz du ruchu. Post. Rehab. 1988, 2, 43-46.  

3.

  Chrzanowska  M.:  Postawa  ciała  oraz  jej  zwi zek  z  typem 

budowy  i  poziomem  rozwoju  biologicznego  dzieci  i  mło-

dzie y. Mat. i Prace Antrop., 92, Warszawa, 1976.  

4.

  Domagalska M., Nowotny J.: Mo liwo  autokorekcji i au-

toelongacji  oraz  nawyk  postawy  u  dzieci  i  młodzie y  z 

bocznym  skrzywieniem  kr gosłupa.  Post.  Rehab.  1992,  1, 

27-35.  

5.

  Kasperczyk T. Wady postawy ciała. Diagnostyka i leczenie. 

Kraków, 1994, 9-14, 47-54, 111-114.  

6.

  l y ski  J.  (red.):  Postawa  ciała  człowieka  i  metody  jej 

oceny. Katowice,1992, 33-43, 61-64, 75-76, 243-247, 265- 

274, 285-293.  

7.

  Kutzner-Kozi ska M.: Korekcja wad postawy. AWF War-

szawa, 1988, 119-123.  

8.

  Kutzner-Kozi ska M.: Korekcja wad postawy. Charakterys- 

tyka  wad  postawy  oraz  post powanie  korekcyjne  w  po-

szczególnych rodzajach  wad.  AWF  Warszawa,  1988, 129-

132, 159, 180-181.  

9.

  liwa W. (red.): Powstawanie wad postawy ciała, ich ocena 

i post powanie korekcyjne. POSMED – Wrocław, 1994, 5-

15, 32-40, 255-280.  

10.

  Tylman D.: Patomechanika bocznych skrzywie  kr gosłupa. 

PZWL Warszawa, 1972.  

11.

  Zeyland-Malawka  E.:  O  kryteriach  oceny  postawy  ciała. 

AWF  Gda sk.  W:  Postawa  ciała  człowieka  i  metody  jej 

oceny.  l y ski J. (red.), AWF Katowice, 1992, 43-53.  

12.

  Demczuk-Włodarczyk  E.:  Zmodyfikowana  biostereome-

tryczna metoda budowy morfologicznej stopy. Fizjoterapia, 

1998, 6, 1-2, 54-56.  

13.

  Lizis  P.: Propozycja  ustalenia  normy  dla  wysklepienia po-

dłu nego  stopy  u  dzieci  w  wieku  8-15  lat.  Post.  Rehab., 

1995, 1, 25-35.  

14.

  Lizis P., Nowobilski R.: Propozycja zastosowania wska ni-

ka ky i k ta Clarke`a w ocenie wysklepienia stopy u dzieci w 

wieku  rozwojowym  w  wietle  równania  regresji  liniowej. 

Fizjoterapia, 1994, 2, nr 2, 23-26.  

15.

  Nowotny J., Zawieska D., Saulicz E.: Fotopografia z wyko-

rzystaniem rastra optycznego i komputera jako sposób oce-

ny postawy ciała. Post. Rehab., 1992, 1, 17-29.  

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania 

159 

16.

  Zeyland-Malawka E.:  wiczenia korekcyjne. AWF Gda sk, 

1995, 5-13, 31, 38-40.  

17.

  Bibrowicz  K.,  Skolimowski  T.:  Wyst powanie  zaburze  

symetrii postawy w płaszczy nie czołowej u dzieci od 6 do 

9 lat. Fizjoterapia,1995, 3, 2, 26-29.  

18.

  Bibrowicz  K.:  Elementy  wczesnej  diagnostyki  bocznych 

skrzywie   kr gosłupa  –  asymetria  tułowia  w  płaszczy nie 

czołowej. Fizjoterapia, 1995, 3, 3, 7-15.  

19.

  Bie   E.,  Skolimowski  T.,  Bibrowicz  K.  i  wsp.:  Asymetria 

ciała  w  płaszczy nie  czołowej  u  dzieci  z  idiopatycznymi 

bocznymi skrzywieniami kr gosłupa I

0

. Fizjoterapia, 1996, 

4, 4, 8- 13.  

20.

  Ciesielski Z.: Metoda oceny postawy ciała i jej zastosowanie 

w  praktyce  szkolnej.  Klatka  piersiowa  lejkowata.  Lider, 

1999, 2, 23-27.  

21.

  Nowotny  J.  (red.):  Dysfunkcje  kr gosłupa  –  diagnostyka  i 

terapia. Sympozjum Mi dzynarodowe, Katowice, 1993, tek-

sty referatów, cz. I, 59-93, 157-168, cz. II, 7-9, 11-19, 25-29, 

77-81, 183-189.  

22.

  Rutkowska E., Pułtorak M.: Warto ci diagnostyczne opiso-

wych testów przesiewowych dla wykrywania wad budowy i 

postawy uczniów 10- i 14-letnich. Wychow. Fiz. Hig., 1982, 

5, 129-193.  

23.

  liwa  W.,  Chlebicka  E.,  Machaj  A.:  Metody  badawcze 

krzywizn kr gosłupa i postawy ciała u dzieci w wieku 7 lat. 

W: VII Sympozjum  Naukowe  Sekcji Rehabilitacji PTOiTr 

nt.: Skoliozy wrodzone: klasyfikacja – prognozy – leczenie. 

Mazewska  B. (red.),  Rzeszów  –  Boguchwała  7-8.05.1990, 

1994, 39-47.  

24.

  liwi ski  Z.,  Orman M.: Pojemno ciowa technika badania 

postawy ciała. Fizjoterapia, 1998, 6, 1-2, 51-53.  

25.

  Wójcik M., Skolimowski T.: Metody badania postawy ciała 

w płaszczy nie strzałkowej. Wychow. Fiz. Sport., 1985, 29, 

3, 51-58.  

26.

  Ronikier A.: Korektywa, kompensacja i rehabilitacja rucho-

wa  ludzi  wymagaj cych  specjalnej  troski.  Post.  Rehab., 

1989, 4, 5-33.  

27.

  Wiernicka M.: Weryfikacja diagnostyczno ci opisowej me-

tody oceny postawy ciała według Hoppe. maszynopis pracy 

doktorskiej, AWF Pozna , 1999, 13-24.