Nowiny Lekarskie 2002, 71, 2-3, 151-159

TERESA KANIA-GUDZIO, MARZENA WIERNICKA

OCENA POSTAWY CIAŁA DZIECI W WIEKU 7-15 LAT

NA PODSTAWIE WYBRANEJ LOSOWO SZKOŁY PODSTAWOWEJ MIASTA POZNANIA

EVALUATION OF THE BODY POSTURE OF CHILDREN AGED 7-15

AT A RANDOMLY SELECTED PRIMARY SCHOOL IN POZNA

Z Zakładu Kinezyterapii Instytutu Rehabilitacji

Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu

Kierownik: dr Teresa Kania-Gudzio

Streszczenie

„Nad zdrowiem trzeba pracowa i praca ta ma charakter pedagogiczny” [M. Demel: „Pedagogika zdrowia”].

Celem pracy była ocena postawy ciała dzieci 7-15 lat. Ogółem przebadano 429 dzieci, w tym 203 dziewczynki i 226 chłopców.

Dla celów badawczych wykorzystano metod stosowan w badaniach przesiewowych.

Oparta jest o ocen poszczególnych cech charakterystycznych dla postawy ciała w okre lonym wieku.

Na podstawie analizy uzyskanych wyników nasuwaj si nast puj ce spostrze enia:

–

najcz ciej wyst puj c wadliw cech postawy ciała była asymetria barków

–

kolejn pod wzgl dem ilo ci wadliw cech była asymetria łopatek

–

w przypadku klatki piersiowej odnotowano niewielk liczb odchyle od ukształtowa prawidłowych

–

w ród wad ko czyn dolnych najwi kszy odsetek nieprawidłowo ci odnotowano w budowie stopy

–

na ogóln liczb 429 przebadanych odnotowano 65,3% dzieci z postaw skoliotyczn

–

w ród testów oceniaj cych elastyczno mi ni najmniej korzystny wynik odnotowano w przypadku mi ni piersiowych wi kszych.

SŁOWA KLUCZOWE: postawa ciała, dzieci 7-15 lat, ocena postawy ciała, badania elastyczno ci mi ni.

Summary

The aim of study was an evaluation of the body posture of school – children aged 7-15. A total of 429 children was examined – 203 girls and 226

boys.

The study was conducted with a screening method consisting of the evaluation of individual body posture characteristics at a given age.

Analysis of the data collected lead to the following conclusions:

–

asymmetry of the shoulders was the first most frequent abnormality

–

asymmetry of the scapulas was the second most frequent abnormality

–

few chest irregularities were found

–

as regards abnormalities of the lower extremities, those affecting the foot were the most frequent

–

of the 429 children examined, 65.3 per cent had scoliosis

–

tests of muscle elasticity gave the poorest results for pectoralis major.

KEY WORDS: evaluation of body posture, children tests of muscle elasticity.

Je eli przyjmiemy, e zdrowie jest dla człowieka

jedn z najwa niejszych spraw yciowych – to oczywi-

stym b dzie fakt konieczno ci zabiegania o nie ju od

najmłodszych lat ycia, a szczególnie w okresie, w któ-

rym znajduje si ono pod wpływem zinstytucjonalizo-

wanego oddziaływania, szczególnie szkoły. Przyczyna

powy szego tkwi w plastyczno ci młodego organizmu –

co sprzyja uleganiu wpływom zarówno korzystnym, jak

i niekorzystnym. Bowiem jak mówi M. Demel (Pedago-

gika zdrowia): „Nad zdrowiem trzeba pracowa i praca

ta ma charakter pedagogiczny”. Zabiegów prozdrowot-

nych wymagaj przede wszystkim osobnicy, u których

istniej predyspozycje do zaburze rozwojowych lub

ró nych chorób.

Jak wobec tego przedstawia si stan zdrowia popula-

cji szkolnej?

Odpowied zawarta jest w wynikach bada dotycz -

cych ochrony zdrowia dzieci i młodzie y przeprowadzo-

nych przez Ministerstwo O wiaty i Wychowania, filie

Instytutu Matki i Dziecka oraz o rodki i placówki na-

ukowe.

Jednym z zada postawionych ww. badaniom jest

okre lenie cz sto ci wyst powania negatywnych zjawisk

zdrowotnych.

Kolejno ich rozpowszechniania jest nast puj ca:

–

na pierwsze miejsce wysuwaj si nieprawidło-

wo ci narz du ucia, tzw. wady zgryzu

–

nast pnie wady rozwoju psychoruchowego i ukła-

du nerwowego

–

narz du ruchu i statyki ciała (wady postawy)

–

wady rozwoju fizycznego i stanu od ywienia

(niedobór ci aru ciała i otyło )

–

niedomoga układu oddychania i funkcji mowy.

Je eli chodzi o problem nas szczególnie interesuj cy

– zaburzenia postawy ciała – to statystyka krajowa

przedstawia si nast puj co:

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka

152

–

dzieci z nieznaczn wad stanowi 59,3%

–

z wad znaczn 22,5%.

Badania powy sze dotycz dzieci w wieku 7-15 lat.

Wcze niejsze badania własne Zakładu Kinezyterapii

AWF w Poznaniu wykonane w mie cie i województwie

wielkopolskim wskazuj wyniki zbli one do krajowych.

Przedstawione dane oznaczaj , e prawie co trzecie –

czwarte dziecko wymaga zwi kszonej opieki i działa

profilaktyczno–leczniczych, z których podstawowym jest

gimnastyka kompensacyjno-korekcyjna.

Stwierdzenie tych faktów jest wa ne, gdy mimo e

odchylenia te nie eliminuj dziecka ze szkoły, to jednak

zmniejszaj jego sprawno szkoln .

Nale y te zda sobie spraw z faktu, e cz

wy-

mienionych odchyle nie wyrównanych w wieku rozwo-

jowym, ujawnia si w pó niejszym okresie ycia

w postaci trudnej do leczenia patologii, jak np. wczesne

zmiany w narz dzie ruchu, układu kr enia itd. Aby

mówi o wadach postawy nale ałoby odpowiedzie

sobie na pytanie – co rozumiemy przez postaw ciała

a tak e okre li definicj dobrej postawy.

Według Degi: „Postaw ciała człowieka z ortope-

dycznego punktu widzenia oznaczamy sposób trzymania

si w pozycji stoj cej”[1]. Milanowska postaw definiu-

je jako „układ poszczególnych odcinków, segmentów

ciała w pozycji pionowej”[2]. Według Dybowskich

„postawa ciała nie jest stanem spoczynku, a stanem

równowagi zmiennej na bardzo niewielkiej podsta-

wie”[3]. Kasperczyk podaje, e „postaw nazywamy taki

układ ciała, jaki przyjmuje człowiek w niewymuszonej,

naturalnej, nawykowej pozycji spionizowanej”[4, 6].

Równie du a ró norodno dotyczy definicji prawi-

dłowej postawy ciała (Wola ski, Ambros, Dega, Przybyl-

ski, B k, Milanowska, Malinowski, widerski, l y ski,

Nowotny, Krawa ski, Kasperczyk, Zeyland – Malawka)

[1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11], bł dów i wad postawy

(Wejsflog, Wola ski, Przybylski, Tylman, Milanowska,

Kasperczyk, Nowotny i in.) [1, 2, 6, 7, 8, 10, 11].

Dega podaje, e „w dobrej postawie poszczególne

odcinki zachowuj harmoni we wzajemnym uło eniu,

zabezpieczaj c płynno ruchów i stabilno podporu z

najmniejszym zu yciem energii”[1]. Nowotny twierdzi,

e „prawidłowa b dzie taka postawa ciała, jaka reprezen-

towana jest najliczniej w ród zdrowych rówie ników o

identycznej płci i zbli onych cechach psycho-

fizycznych”[6, 15]. Według Kasperczyka „postaw pra-

widłow b dziemy nazywali taki jej stan, jaki dostatecz-

nie cz sto wyst puje w populacji osób zdrowych, prawi-

dłowo rozwijaj cych si fizycznie i psychicznie, nie

dotkni tych anomaliami w budowie ciała”[6].

Podobn ró norodno definicji spotyka si w odnie-

sieniu do wad postawy.

Na przykład Wola ski pisze, e s to „zmiany utrwa-

lone w układzie kostnym” [16], a Tylman, e „to zmiany

w wyprostnej swobodnej pozycji ciała, które zdecydo-

wanie ró ni si od ukształtowa typowych dla danej

płci, wieku, budowy konstytucjonalnej i rasy. Wady

postawy s wynikiem zmian patologicznych” [10]. Mila-

nowska twierdzi, e „wady postawy to odchylenia od ogól-

nie przyj tych cech postawy prawidłowej” [6]. Kasperczyk

natomiast uwa a, e wady postawy „to odst pstwo od przy-

j tych cech postawy prawidłowej charakterystycznej dla

danej płci, wieku, rasy, somatotypu” [6].

Z tych zaledwie kilku przytoczonych definicji wyni-

ka du a ró norodno spojrzenia na okre lenie tego co

mo e stanowi norm , a co traktowane b dzie jako wa-

da. Nie ma jednoznacznych okre le i ocen. Zatem, jak

nale y oceni postaw , według jakich kryteriów (mo li-

wie uniwersalnych), aby mie pewno , e nie pomini to

adnych odchyle czy bł dów? Jak zobiektywizowa

ocen postawy ciała?

W pi miennictwie znale mo na równie wiele pro-

pozycji metod czy technik oceny postawy ciała. Znane

s chocia by wzrokowe oceny sylwetki (metody sylwet-

kowe), wzrokowa ocena wybranych elementów postawy,

metoda sylwetek zarejestrowanych za pomoc fotografii,

cieniografii i konturografii, metody oparte na kryterium

linii pionowych i poziomych, linii symetrycznych k tów,

na zasadzie równowagi mechanicznej i symetrii ciała po

nowoczesne techniki badania postawy ciała [17, 18, 19,

20, 5, 21, 22, 6, 9, 23, 24, 25, 11].

Z tych ostatnich nale y zwłaszcza wymieni : techni-

k moiry i sferoposturometri , fotogrametri [18, 15, 21,

20, 23, 24, 25], technik platform tensometrycznych [6],

które przez mo liwo pomiarów on-line obiektywizuj

badania parametrów opisuj cych postaw ciała. Istnieje

równie wiele sposobów i technik oceny wysklepienia

podłu nego czy budowy stopy, mi dzy innymi metoda

biosferometryczna [12], wykorzystanie k ta Clarkea,

wska nik ky [12, 13, 14, 21, 6]. S to jednak metody

kosztowne, wymagaj ce wysokospecjalistycznego, skom-

puteryzowanego sprz tu. St d nadal w codziennej prak-

tyce – zwłaszcza szkolnej – stosowane s metody i tech-

niki obserwacyjno–opisowe (punktacja).

Cel pracy

Celem pracy była ocena postawy ciała dzieci w wie-

ku 7-15 lat.

Materiał badawczy

Ogółem przebadano 429 dzieci, w tym 203 dziewczyn-

ki i 226 chłopców [23]. W grupie dzieci w wieku 7-9 lat

badano 63 dziewczynki, 72 chłopców, ogółem dzieci 135.

Grupa druga obj ła dzieci w wieku 10-12 lat. Stanowiło j

157 dzieci, w tym 77 dziewczynek i 80 chłopców. Trzecia

grupa obj ła 137 dzieci w wieku 13-15 lat, z czego 63 oso-

by stanowiły dziewczynki a 74 chłopcy.

Metody badawcze

Dla celów badawczych wykorzystano metod stoso-

wan w badaniach przesiewowych.

Oparta jest o ocen poszczególnych cech charaktery-

stycznych dla postawy ciała dziecka w okre lonym wieku.

Jest to punktowa metoda oceny postawy ciała w wersji

Kasperczyka [5], (obecnie szeroko stosowana w praktyce

szkolnej).

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania

153

Przedmiotem oceny było 10 elementów, ogl danych

z trzech stron (z przodu, boku i z tyłu). Dziecko usta-

wione było w miejscu dobrze o wietlonym, w odległo ci

ok. 2 m od badaj cego, w pozycji swobodnej.

Oceniano:

Ustawienie głowy:

0 – ustawienie prawidłowe, nos nie wysuni ty poza

pion przechodz cy r koje mostka; 1 – wysuni ta do

przodu, twarz nie jest wysuni ta poza pion przechodz cy

przez r koje mostka; 2 – silnie wysuni ta do przodu;

Ustawienie barków:

0 – stan prawidłowy; w płaszczy nie czołowej – usta-

wienie symetryczne, w płaszczy nie strzałkowej – szczyt na

tylnej cz ci szyi; 1 – asymetryczne lub lekko wysuni te do

przodu, szczyt barków – przed konturem szyi.

Ustawienie łopatek:

0 – tworz jednolit płaszczyzn pleców; 1 – odstaj

od płaszczyzny pleców nie na wi cej ni jeden palec; 2 –

odstaj od płaszczyzny pleców na wi cej ni jeden palec.

Ustawienie i kształt klatki piersiowej:

0 – dobrze wysklepiona; najdalej wysuni t ku przo-

dowi cz ci ciała jest przednia ciana klatki piersiowej;

A. klatka piersiowa szewska:

1 – spłaszczona; 2 – płaska ze ladami krzywicy; 3 –

szewsko – lejkowata;

B. klatka piersiowa kurza:

1 – niewielkie zmiany klatki piersiowej o charakterze

kurzym; 2 – kurza ze ladami krzywicy; 3 – kurza z du-

ymi zniekształceniami w postaci ró a ca pokrzywiczego

i bruzdy Harrisona.

Ustawienie brzucha:

0

–

płaski; 1

–

uwypuklony,

nie

wystaje

poza

lini

klatki piersiowej; 2 – uwypuklony, wystaje poza lini

klatki piersiowej, 3 – obwisły.

Ukształtowanie kifozy piersiowej:

0 – łagodnie zarysowany kształt kifozy piersiowej;

A) kifoza piersiowa zwi kszona:

1 – kifoza piersiowa powi kszona; 2 – kifoza pier-

siowa silnie powi kszona; 3 – utrwalona hiperkifoza;

B) kifoza piersiowa zmniejszona:

1 – kifoza piersiowa zmniejszona; 2 – kr gosłup pro-

sty, plecy płaskie;

Ukształtowanie lordozy l d wiowej:

0 – łagodnie zarysowany kształt; 1 – nieznacznie pogł -

biona; 2 – silnie pogł biona; 3 – utrwalona hiperlordoza;

Boczne skrzywienie kr gosłupa (skoliozy):

0 – kr gosłup prosty; 1 – skolioza niewielkiego stop-

nia; 2 lub 3 – skolioza znacznego stopnia z rotacj ; 3 lub

4 – skrzywienie du ego stopnia z garbem ebrowym;

Ustawienie kolan:

0 – ko czyny proste, kolana i pi ty przylegaj do siebie;

A) kolana szpotawe:

1 – kolana nie przylegaj do siebie (odst p ponad 1

cm); 2 – silnie szpotawe, kolana nie przylegaj do siebie

(odst p ponad 3 cm);

B) kolana ko lawe:

1 – przy rodkowe kostki oddalone od siebie o ponad

1 cm; 2 – silnie ko lawe, odst p mi dzy kostkami przy-

rodkowymi ponad 3 cm;

Wysklepienie stóp:

0 – dobre; 1 – spłaszczone; 2 – płaskie; 3 – płasko –

ko lawe;

Najlepsz ocen było 0 a najgorszymi 3 lub 4 (tab. 1).

Tab. 1. Ocena postawy ciała skompilowana przez Kasperczyka – metoda punktowa (protokół badania)

Nazwisko ..................................................

Imi ..........................................................

Wiek .........................................................

Data badania ...........................................

Ocenie podlega

Ilo

pkt

Zasady punktowania

1. Głowa

0 – ustawienie prawidłowe, nos nie wysuni ty poza pion przechodz cy przez górn r -

koje mostka;

1 – wysuni ta do przodu, twarz nie jest wysuni ta poza pion przechodz cy przez r ko-

je mostka;

2 – silnie wysuni ta do przodu;

2. Barki

0 – stan prawidłowy; w płaszczy nie czołowej – ustawienie symetryczne, w płaszczy -

nie strzałkowej – szczyt na tylnej cz ci szyi;

1 – asymetryczne lub lekko wysuni te do przodu;
2 – silnie asymetryczne wysuni te do przodu, szczyt barków – przed konturem szyi;

3. Ustawienie łopatek

0 – tworz jednolit płaszczyzn pleców;
1 – odstaj od płaszczyzny pleców nie na wi cej ni jeden palec;
2 – odstaj od płaszczyzny pleców na wi cej ni jeden palec;

4. Ustawienie i ukszt.

klatki piersiowej

0 – dobrze wysklepiona; najdalej wysuni t ku przodowi cz ci ciała jest przednia

ciana klatki piersiowej;

A. klatka
piersiowa
szewska

1 – spłaszczona ;
2 – płaska ze ladami krzywicy;
3 – szewsko-lejkowata;

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka

154

cd. tab. 1

B. Klatka piersiowa kurza

1 – niewielkie zmiany kr gosłupa o charakterze kurzym;
2 – kurza ze ladami krzywicy;
3 – kurza z du ymi zniekształceniami w postaci ró a ca pokrzywiczego i bruzdy Harrisona;

5. Ustawienie brzucha

0 – płaski;
1 – uwypuklony, nie wystaje poza lini klatki piersiowej;
2 – uwypuklony, wystaje poza lini klatki piersiowej;
3 – obwisły;

6. Ukształtowanie

kifozy piersiowej

0 – łagodnie zarysowany kształt kifozy piersiowej;

A. Zwi kszona

1 – kifoza piersiowa powi kszona;
2 – kifoza piersiowa silnie powi kszona;
3 – utrwalona hiperkifoza;

B. Zmniejszona

1 – kifoza piersiowa zmniejszona;
2 – kr gosłup prosty, plecy płaskie;

7. Ukształtowanie

lordozy l d wiowej

0 – łagodnie zarysowany kształt;
1 – nieznacznie pogł biona;
2 – silnie pogł biona;
3 – utrwalona hiperlordoza

8. Boczne skrzywienia

kr gosłupa (skoliozy)

0 – kr gosłup prosty;
1 – skolioza niewielkiego stopnia;
2 lub 3 – skolioza znacznego stopnia z rotacj ;
3 lub 4 – skrzywienie du ego stopnia z garbem ebrowym;

9. Ustawienie kolan

0 – ko czyny proste, kolana i pi ty przylegaj do siebie;

A. Kolana szpotawe

1 – kolana nie przylegaj do siebie (odst p ponad 1 cm);
2 – silnie szpotawe, kolana nie przylegaj do siebie (odst p ponad 3 cm);

B. Kolana ko lawe

1 – przy rodkowe kostki oddalone od siebie o ponad 1 cm;
2 – silnie ko lawe, odst p mi dzy kostkami przy rodkowymi ponad 3 cm;

10. Wysklepienie stopy

0 – dobre;
1 – spłaszczone;
2 – płaskie;
3 – płasko–ko lawe;

Wykonano tak e testy funkcjonalne mi ni (wg Degi,

Lewita, Hoppenfelda, Rosławskiego).

Test Thomasa [1], (ryc. 1)

Badanie mi nia biodrowo-l d wiowego po stronie

prawej i lewej.

Sposób wykonania badania: – pozycja wyj ciowa – le enie

tyłem; badaj cy wkłada dło pod lordoz l d wiow , kon-

troluj c jej gł boko ; – ruch: badany wykonuje maksy-

malne ugi cie jednej ko czyny dolnej w stawach biodro-

wym i kolanowym (max zgi cie ok. 135

0

); – badaj cy

obserwuje ko czyn nie wykonuj c ruchu; je li ugi cie

ko czyny wykonuj cej poci ga ko czyn badan do ugi -

cia w stawie kolanowym, wiadczy to o przykurczu mi nia

biodrowo–l d wiowego po stronie nie wykonuj cej ruchu;

– stopie tego przykurczu okre la k t zawarty mi dzy osi

dług uniesionego uda a osi dług uda w pozycji przed

wykonaniem próby. O obrotu stanowi kr tarz wi kszy

ko ci udowej, rami ruchome goniometru ustawia si

wzdłu osi długiej uda.

Próba pseudo – Laseque`a [1], (ryc. 2)

Badanie mi ni kulszowo-goleniowych po stronie pra-

wej i lewej. Sposób badania: – pozycja wyj ciowa: le enie

tyłem, badaj cy chwyta ko czyn doln badanego za pi t

(stopa zgi ta grzbietowo) oraz układa r k na kolanie dla

zachowania wyprostu w stawie kolanowym; – ruch: zgina-

nie badanej ko czyny dolnej do maksymalnego zgi cia w

stawie biodrowym (norma wynosi 90

0

); – przykurcz mi ni

zginaczy stawu kolanowego lub/oraz prostowników biodra

objawia si niemo no ci zgi cia biodra do k ta prostego

spowodowan uczuciem silnego rozci gania zbyt krótkich

mi ni pod kolanem, przy czym badany nie zgłasza bólu

promieniuj cego; – w przypadku wyst powania przykur-

czów dokonywano pomiarów k ta zawartego mi dzy osi

dług ko czyny dolnej uniesionej a osi dług tej ko czyny

przed wykonaniem ruchu (rami nieruchome goniometru);

o obrotu – kr tarz wi kszy ko ci udowej, rami ruchome –

wzdłu osi długiej ko czyny dolnej.

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania

155

Test mi nia prostego uda [26] (ryc. 3)

Badanie mi nia prostego uda po stronie prawej i lewej.

Sposób wykonania: – pozycja wyj ciowa: le enie przodem,

badaj cy stabilizuje po ladek po stronie ko czyny nie ba-

danej oraz obserwuje ko czyn badan , czy kolano i udo

nie unosz si ; – ruch: maksymalne zgi cie w stawie kola-

nowym ko czyny badanej; – pomiar odległo ci mi dzy

pi t a po ladkiem ko czyny badanej (pomiar w mm).

Test okre laj cy „przykurcz barków” [1] (ryc. 4)

Badanie mi ni piersiowych wi kszych po stronie

prawej i lewej.

Sposób wykonania badania: – pozycja wyj ciowa: siad

ugi ty, plecy oparte o cian tak, aby nie wyst powała

kompensacja w postaci pogł bienia lordozy l d wiowej;

ko czyny górne ugi te do k ta prostego; ruch: dalsze

zginanie ko czyn górnych w stawach barkowych; bada-

j cy przez cały czas ruchu obserwuje zachowanie si

lordozy l d wiowej, gdy zacznie si pogł bia – zatrzy-

ma ruch; pomiaru dokonywano goniometrem; o obrotu

– wyrostek barkowy łopatki, rami nieruchome – wzdłu

osi długiej tułowia, rami ruchome – wzdłu osi długiej

ramienia (prawidłowy zakres ruchu – ok. 90

0

).

Wyniki bada

Wyniki bada zebrano w tabelach, od 2 do 6.

Ryc. 1. Test Thomasa.

Ryc. 2. Próba Pseudo-Laseque’a.

Ryc. 3. Test cienny (przykurcz barków).

Ryc. 4. Test mi nia prostego uda.

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka

156

Tab. 2. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. głowy, barków, łopatek, klatki piersiowej

GŁOWA

BARKI

ŁOPATKI

KLATKA

PIERS. SZEW-

SKA

KLATKA

PIERS. KURZA

GRUPA

LICZBA

n

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

DZIEWCZYNKI

7-9 LAT

63

11

17,5

59

94

48

76

4

6,3

1

1,6

CHŁOPCY

7-9 LAT

72

8

11

71

98,6

58

80,5

5

6,9

0

0

OGÓŁ

7- 9 LAT

135

19

14,1

130

96,3

106

78,5

9

6,7

1

0,7

DZIEWCZYNKI

10-12 LAT

77

32

41,5

73

94,8

49

63,6

2

2,6

2

2,6

CHŁOPCY

10-12 LAT

80

24

30

78

97,5

65

81,2

4

5

3

3,8

OGÓŁ

10-12 LAT

157

56

35,7

151

96,2

114

72,6

6

3,8

5

3,2

DZIEWCZYNKI

13-15 LAT

63

50

79,4

56

88,9

43

68,2

1

1,6

5

7,9

CHŁOPCY

13-15 LAT

74

44

59,4

70

94,6

59

79,7

12

16,2

5

6,7

OGÓŁ

13-15 LAT

137

94

68,6

126

92

102

74

13

9,5

10

7,3

DZIEWCZYNKI

7-15 LAT

203

93

45,8

188

92,6

140

69

7

3

8

3,9

CHŁOPCY

7-15 LAT

226

76

33,6

219

96,9

182

80,5

21

9,3

8

3,5

OGÓŁ

7-15 LAT

429

169

39,4

407

94,9

322

75

28

6,5

16

3,7

Tab. 3. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. brzucha, kifozy piersiowej, lordozy

l d wiowej, skoliozy

BRZUCH

ZWI KSZ.

KIFOZA PIERS.

ZMNIEJSZ.

KIFOZA PIERS.

LORDOZA

L D WIOWA

SKOLIOZA

GRUPA

LICZBA

n

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

DZIEWCZYNKI

7-9 LAT

63

57

90,1

2

3,2

21

33

39

62

27

42,9

CHŁOPCY

7-9 LAT

72

59

81,9

1

1,4

15

20,8

47

65,3

38

60,3

OGÓŁ

7-9 LAT

135

116

85,9

3

2,2

36

26,7

86

63,7

65

48,1

DZIEWCZYNKI

10-12 LAT

77

56

72,7

4

5,2

23

29,9

31

40,2

55

71,4

CHŁOPCY

10-12 LAT

80

63

78,75

3

3,75

24

30

46

57,5

51

63,75

OGÓŁ

10-12 LAT

157

119

75,8

7

4,5

47

30

77

49

106

67,5

DZIEWCZYNKI

13-15 LAT

63

28

44,4

10

15,9

13

20,6

20

31,7

53

84,1

CHŁOPCY

13-15 LAT

74

32

43,2

12

16,2

21

28,3

13

17,6

56

75,8

OGÓŁ

13-15 LAT

137

60

43,8

22

16

34

24,8

33

24,1

109

79,6

DZIEWCZYNKI

7-15 LAT

203

141

69,4

16

7,9

57

28,1

90

44,3

135

66,5

CHŁOPCY

7-15 LAT

226

154

68,1

16

7,1

60

26,5

106

46,9

145

64,1

OGÓŁ

7-15 LAT

429

295

68,8

32

7,4

117

27,3

196

45,7

280

65,3

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania

157

Tab. 4. Zestawienie wyników oceny postawy ciała w poszczególnych grupach wiekowych; dot. kolan i wysklepienia stopy

KOLANA

SZPOTAWE

KOLANA

KO LAWE

WYSKLEPIENIE

STOPY

GRUPA

LICZBA

n

n

%

n

%

n

%

DZIEWCZYNKI

7-9 LAT

63

40

63,5

8

12,7

59

93,6

CHŁOPCY

7-9 LAT

72

45

62,5

17

23,6

68

94,4

OGÓŁ

7-9 LAT

135

85

63

25

18,5

127

94,1

DZIEWCZYNKI

10-12 LAT

77

47

61

10

13

60

77,9

CHŁOPCY

10-12 LAT

80

56

70

9

11,25

65

81,25

OGÓŁ

10-12 LAT

157

103

65,6

19

12,1

125

79,6

DZIEWCZYNKI

13-15 LAT

63

45

71,4

3

4,8

55

87,3

CHŁOPCY

13-15 LAT

74

48

64,9

10

13,5

58

78,4

OGÓŁ

13-15 LAT

137

93

67,9

13

9,5

113

82,5

DZIEWCZYNKI

7-15 LAT

203

132

65

21

10,3

174

85,7

CHŁOPCY

7-15 LAT

226

149

65,9

36

15,9

191

84,5

OGÓŁ

7-15 LAT

429

281

65,5

57

13,3

365

85,1

Tab. 5. Zestawienie wyników oceny elastyczno ci mi ni za pomoc wybranych testów, w poszczególnych grupach wiekowych

Thomas prawy

Thomas lewy

Pseudo - Las. prawy Pseudo - Las. lewy

GRUPA

LICZBA

n

n

%

n

%

n

%

n

%

DZIEWCZYNKI

7-9 LAT

63

22

34,9

15

23,8

9

14,3

8

12,7

CHŁOPCY

7-9 LAT

72

44

61

36

57,1

15

20,8

14

19,4

OGÓŁ

7-9 LAT

135

66

48,9

51

37,8

24

17,8

22

16,3

DZIEWCZYNKI

10-12 LAT

77

41

53,2

27

35,1

1

1,3

1

1,3

CHŁOPCY

10-12 LAT

80

36

45

27

33,75

0

0

2

2,5

OGÓŁ

10-12 LAT

157

77

49

54

34,4

1

0,6

3

1,9

DZIEWCZYNKI

13-15 LAT

63

32

50,8

27

42,8

1

1,6

0

0

CHŁOPCY

13-15 LAT

74

44

59,4

31

41,9

0

0

0

0

OGÓŁ

13-15 LAT

137

76

55,5

58

42,3

1

0,7

0

0

DZIEWCZYNKI

7-15 LAT

203

95

46,8

69

34

11

5,4

9

4,4

CHŁOPCY

7-15 LAT

226

124

54,9

94

41,6

15

6,6

16

7,1

OGÓŁ

7-15 LAT

429

219

51

163

38

26

6,1

25

5,8

T. Kania-Gudzio, M. Wiernicka

158

Tab. 6. Zestawienie wyników oceny elastyczno ci mi ni za pomoc wybranych testów, w poszczególnych grupach wiekowych

prosty uda prawy

prosty uda lewy

cienny prawy

cienny lewy

GRUPA

LICZBA

n

n

%

n

%

n

%

n

%

DZIEWCZYNKI

7-9 LAT

63

15

23,8

20

31,7

37

58,7

40

63,5

CHŁOPCY

7-9 LAT

72

21

29,2

23

31,9

48

66,7

48

66,7

OGÓŁ

7-9 LAT

135

36

26,7

43

31,8

85

62,9

88

65,2

DZIEWCZYNKI

10-12 LAT

77

42

54,5

44

57,1

60

77,9

60

77,9

CHŁOPCY

10-12 LAT

80

54

67,5

56

70

63

78,75

66

82,5

OGÓŁ

10-12 LAT

157

96

61,1

100

63,7

123

78,3

126

80,2

DZIEWCZYNKI

13-15 LAT

63

48

76,2

49

77,8

49

77,8

50

79,4

CHŁOPCY

13-15 LAT

74

60

81,1

61

82,4

61

82,4

60

81,1

OGÓŁ

13-15 LAT

137

108

78,8

110

80,3

110

80,3

110

80,3

DZIEWCZYNKI

7-15 LAT

203

105

51,7

113

55,7

146

71,9

150

73,9

CHŁOPCY

7-15 LAT

226

135

59,7

140

61,9

172

76,1

174

77

OGÓŁ

7-15 LAT

429

240

55,9

253

59

318

74,1

324

75,5

Wnioski

Na podstawie analizy uzyskanych wyników nasuwa-

j si nast puj ce spostrze enia:

1. Najcz ciej wyst puj c wadliw cech postawy

ciała była asymetria barków, kolejn pod wzgl dem

ilo ci wadliw cech była asymetria łopatek.

2. W przypadku klatki piersiowej odnotowano nie-

wielk liczb odchyle od ukształtowa prawidłowych.

3. W ród wad ko czyn dolnych najwi kszy odsetek

nieprawidłowo ci odnotowano w budowie stopy.

4. Na ogóln liczb 429 przebadanych odnotowano

65,3% dzieci z postaw skoliotyczn .

5. W ród testów oceniaj cych elastyczno mi ni

najmniej korzystny wynik odnotowano w przypadku

mi ni piersiowych wi kszych.

Pi miennictwo

1.

Dega W.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa,

1983, 1, 130, 383.

2.

Milanowska K.: Mo liwo zastosowania terapii opartej o

zast pcze sprz enie zwrotne u pacjentów ze schorzeniami

narz du ruchu. Post. Rehab. 1988, 2, 43-46.

3.

Chrzanowska M.: Postawa ciała oraz jej zwi zek z typem

budowy i poziomem rozwoju biologicznego dzieci i mło-

dzie y. Mat. i Prace Antrop., 92, Warszawa, 1976.

4.

Domagalska M., Nowotny J.: Mo liwo autokorekcji i au-

toelongacji oraz nawyk postawy u dzieci i młodzie y z

bocznym skrzywieniem kr gosłupa. Post. Rehab. 1992, 1,

27-35.

5.

Kasperczyk T. Wady postawy ciała. Diagnostyka i leczenie.

Kraków, 1994, 9-14, 47-54, 111-114.

6.

l y ski J. (red.): Postawa ciała człowieka i metody jej

oceny. Katowice,1992, 33-43, 61-64, 75-76, 243-247, 265-

274, 285-293.

7.

Kutzner-Kozi ska M.: Korekcja wad postawy. AWF War-

szawa, 1988, 119-123.

8.

Kutzner-Kozi ska M.: Korekcja wad postawy. Charakterys-

tyka wad postawy oraz post powanie korekcyjne w po-

szczególnych rodzajach wad. AWF Warszawa, 1988, 129-

132, 159, 180-181.

9.

liwa W. (red.): Powstawanie wad postawy ciała, ich ocena

i post powanie korekcyjne. POSMED – Wrocław, 1994, 5-

15, 32-40, 255-280.

10.

Tylman D.: Patomechanika bocznych skrzywie kr gosłupa.

PZWL Warszawa, 1972.

11.

Zeyland-Malawka E.: O kryteriach oceny postawy ciała.

AWF Gda sk. W: Postawa ciała człowieka i metody jej

oceny. l y ski J. (red.), AWF Katowice, 1992, 43-53.

12.

Demczuk-Włodarczyk E.: Zmodyfikowana biostereome-

tryczna metoda budowy morfologicznej stopy. Fizjoterapia,

1998, 6, 1-2, 54-56.

13.

Lizis P.: Propozycja ustalenia normy dla wysklepienia po-

dłu nego stopy u dzieci w wieku 8-15 lat. Post. Rehab.,

1995, 1, 25-35.

14.

Lizis P., Nowobilski R.: Propozycja zastosowania wska ni-

ka ky i k ta Clarke`a w ocenie wysklepienia stopy u dzieci w

wieku rozwojowym w wietle równania regresji liniowej.

Fizjoterapia, 1994, 2, nr 2, 23-26.

15.

Nowotny J., Zawieska D., Saulicz E.: Fotopografia z wyko-

rzystaniem rastra optycznego i komputera jako sposób oce-

ny postawy ciała. Post. Rehab., 1992, 1, 17-29.

Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania

159

16.

Zeyland-Malawka E.: wiczenia korekcyjne. AWF Gda sk,

1995, 5-13, 31, 38-40.

17.

Bibrowicz K., Skolimowski T.: Wyst powanie zaburze

symetrii postawy w płaszczy nie czołowej u dzieci od 6 do

9 lat. Fizjoterapia,1995, 3, 2, 26-29.

18.

Bibrowicz K.: Elementy wczesnej diagnostyki bocznych

skrzywie kr gosłupa – asymetria tułowia w płaszczy nie

czołowej. Fizjoterapia, 1995, 3, 3, 7-15.

19.

Bie E., Skolimowski T., Bibrowicz K. i wsp.: Asymetria

ciała w płaszczy nie czołowej u dzieci z idiopatycznymi

bocznymi skrzywieniami kr gosłupa I

0

. Fizjoterapia, 1996,

4, 4, 8- 13.

20.

Ciesielski Z.: Metoda oceny postawy ciała i jej zastosowanie

w praktyce szkolnej. Klatka piersiowa lejkowata. Lider,

1999, 2, 23-27.

21.

Nowotny J. (red.): Dysfunkcje kr gosłupa – diagnostyka i

terapia. Sympozjum Mi dzynarodowe, Katowice, 1993, tek-

sty referatów, cz. I, 59-93, 157-168, cz. II, 7-9, 11-19, 25-29,

77-81, 183-189.

22.

Rutkowska E., Pułtorak M.: Warto ci diagnostyczne opiso-

wych testów przesiewowych dla wykrywania wad budowy i

postawy uczniów 10- i 14-letnich. Wychow. Fiz. Hig., 1982,

5, 129-193.

23.

liwa W., Chlebicka E., Machaj A.: Metody badawcze

krzywizn kr gosłupa i postawy ciała u dzieci w wieku 7 lat.

W: VII Sympozjum Naukowe Sekcji Rehabilitacji PTOiTr

nt.: Skoliozy wrodzone: klasyfikacja – prognozy – leczenie.

Mazewska B. (red.), Rzeszów – Boguchwała 7-8.05.1990,

1994, 39-47.

24.

liwi ski Z., Orman M.: Pojemno ciowa technika badania

postawy ciała. Fizjoterapia, 1998, 6, 1-2, 51-53.

25.

Wójcik M., Skolimowski T.: Metody badania postawy ciała

w płaszczy nie strzałkowej. Wychow. Fiz. Sport., 1985, 29,

3, 51-58.

26.

Ronikier A.: Korektywa, kompensacja i rehabilitacja rucho-

wa ludzi wymagaj cych specjalnej troski. Post. Rehab.,

1989, 4, 5-33.

27.

Wiernicka M.: Weryfikacja diagnostyczno ci opisowej me-

tody oceny postawy ciała według Hoppe. maszynopis pracy

doktorskiej, AWF Pozna , 1999, 13-24.