1. Badania nad dawną książka, to badania nad historią książki. Można to pojęcie rozumieć dwojako:

1. Jako BIBLIOLOGIĘ HISTORYCZNĄ;

2. Jako NIEZALEŻNĄ WIEDZĘ O KSIĄŻCE I PROCESACH Z NIĄ ZWIĄZANYCH (ujęcie w kontekście społecznym, politycznym, ekonomicznym i kulturalnym).

2. Składniki książki:

Najpełniejszym badaniem książki, jest badanie jej jako syntezy formy, treści i funkcji, procesów jej wytwarzania, rozpowszechniania i użytkowania. Aby tego dokonać należy uzupełnić takie badania o wiedzę historyczną, socjologiczną itd., np. znajomość poziomu alfabetyzmu w danym okresie, cen różnych produktów do porównania cen ksiązek, zamożność społeczeństwa w danym okresie etc.

3. Zastępowanie pojęcia “historia książki” określeniem “świat książki/ek”.

4. XVII - wieczne badania nad książką - stosowane metody:

1. Analiza piśmiennictwa (literatury przedmiotu);

2. Krytyka źródeł;

3. Porównanie;

4. Pragmatyka (podłoże zjawisk, ich powody i skutki);

5. Filologia (leksyka);

6. Topografia;

7. Statystyka;

8. Bibliologia;

9. Typografia;

10. Badanie papieru i znaków wodnych;

11. Proweniencja

METODY OGÓLNE W BADANICH NAD KSIĄŻKĄ (stosowane również w różnych dziedzinach nauk):

- Archiwalna;

- Analiza i krytyka piśmiennictwa;

- Metoda Filologiczna;

- Metoda Porównawcza.

5. Wprowadzone niedawno w Polsce metody:

1. Socjologiczna (wpływ środowiska społecznego na kształt książki, jej obieg i recepcję oraz odwrotnie)

2. Analizy tekstu literackiego;

3. Analizy systemowej.

6. Metoda socjologiczna w czytelnictwie - ankieta, jako narzędzie do badania zjawisk współczesnych. Ankieta w badaniach historycznych.

W badanich historycznych kwestionariusz ankietowy nie jest stosowany w odniesieniu do ludzi, lecz do źródeł: pamiętników, dzienników, korespondencji, autobiografii, ksiąg wypożyczeń bibliotecznych, not marginesowych. Problemem dla uogólnienia badań jest jednak mała próba - brak reprezentatywności.

7. Metoda analizy tekstu literackiego, jako droga do odczytania w utworze fikcji i konwencji. Może dostarczać informacji o:

1. Stosunkach pisarzy z wydawcami;

2. Określonych grupach społecznych (charakterystyka bohaterów);

3. Bibliotekach i księgozbiorach (opisy);

4. Stosunek społeczeństwa do książki.

8. Analiza systemowa wywodzi się z cybernetyki. Zakłada, że KSIĄŻKA, TO SAMODZIELNY SYSTEM KOMUNIKACYJNY, fukkcjonujący w obrębie systemu danej zbiorowości społecznej. Jako program może służyć do identyfikacji:

1. Drukarni według kroju czcionek dla niej typowego metoda typograficzna;

2. Katalogów wydawniczych, drukarskich, księgarskich metoda bibliograficzna i statystyczna;

3. Pisma ręcznego różnych epok paleografia

W analizie systemowej przedmiot traktowany jest jako system, składający się z podsystemów; analiza, oznacza badanie relacji pomiędzy poszczególnymi elementami systemu.

***

9. Metoda statystyczna - należy do metod ilościowych; odnosi się do badania zjawisk masowych (badaniu podlega wystarczająco duża liczba jednostek, bo tylko wtedy można określić pewne prawidłowości dla ogółu). Jednak nie wszystkie zjawiska masowe możemy poddać badaniu statystycznemu: nie można jej stosować do elementów, które są identyczne; możemy badać grupy złożone z elementów o podobnnych, ale nie takich samych właściwościach (np. nie będziemy badać 100 druków tego samego wydania, bo są identyczne).

Przedmiot badań: ZBIOROWOŚĆ STATYSTCZNA, której możemy wyróżnić wiele jednostek, charakteryzujących się pewnymi właściwościami, tzw. cechami statystycznymi.

CECHY STATYSTYCZNE:

1. Stałe - określają zbiorowość statystystystyczną pod kątem rzeczowym, czasowym i przestrzennym (co, kiedy i gdzie); są stałe dla zbiorowości i nie podlegają badaniu.

2. Zmienne - to takie cechy, którymi różnią się między sobą jednostki (elementy).

• Jakościowe - niemierzalne (wyrażone słownie)

• Ilościowe - mierzalne (wyrażone liczbowo)

RODZAJE BADAŃ STATYSTYCZNYCH:

1. Pełne (całkowite, wyczerpujące) - badane są wszytskie jednostki danej zbiorowości

2. Niepełne (częściowe) - obejmują tylko niektóre jednostki zbiorowości statystycznej; prowadzi się je na próbie, którą dobieramy celowo lub losowo

3. Szacunkowe - gdy nie przeprowadzimy badań bezpośrednio; ustala się pewne wielkości/ właściwości pewnej zbiorowości na podstawie zbiorowości już nam znanej; stosuje sie je, gdy brak źródła.

• Interpolacja - szacowanie nieznanych wartości cechy na podstawie znanych wartości sąsiednich

• Ekstrapolacja - szacowanie wartości wykraczających poza przedział wartości znanych = prognozowanie na przyszlość.

WARUNKI:

1. Badanie dotyczy zbiorowości statystycznej

2. Badanie dotyczy cech zmiennych tej zbiorowości

3. Badanie musi określać prawidłowości charakteryzujące całą zbiorowość

ETAPY BADANIA:

1. Przygotowanie/programowanie badań:

• Ustalenie celu badania, metody badania, badanej zbiorowości oraz jej jednostki (np. tom/tytuł)

2. Obserwacja statystyczna:

• Ustalenie wartości cech ilościowych (bezpośrednio lub korzystając ze źródeł)

• Ustalenie odmian cech jakościowych (bezpośrednio lub korzystając ze źródeł)

• Zebrany materiał, to materiał statystyczny - poddajemy go kontroli merytorycznej i formalnej

3. Opracowanie i prezentacja materiału statystycznego:

1. GRUPOWANIE (wyodrębnianie z badanej zbiorowości jednorodnych części)

• Proste - wg jednej cechy

• Złożone - wg wielu cech

2. LICZENIE DANYCH/OPRACOWANIE MATERIAŁU/TWORZENIE „SZEREGÓW STATYSTYCZNYCH” (tabele, wykresy)wg określonych zasad

• Tabela - musi zawierać: tytuł, oznaczenia słowne kolumn i wierszy, źródła danych; bezwzględnie wypełnione wszytskie pola; może mieć formę tabeli prostej (wg jednej cechy) lub tabeli złożonej (wg wielu cech)

• Wykres - zazwyczaj na podstawie tabeli - jest jej graficznym przedstawieniem; jest mniej szczegółowy, posiada legendę; przedstawiany w postaci np. diagramów, histogramów; w formie: dynamicznej, korelacyjnej itd.

4. Wnioskowanie statystczne/opis staytystyczny:

1. OPIS - tylko przy badaniu pełnym

2. WNIOSKOWANIE - do badania niepełnego = uogólnienie danych; analiza służąca wykryciu prawidłowości w badanej zbiorowości

Nowe metody w badaniach nad dawną książką_Gruca.

---