Oznaczanie potasu w glebie

Potas, obok fosforu i azotu, należy do podstawowych pierwiastków, niezbędnych do

prawidłowego rozwoju roślin. Przeważająca ilość potasu glebowego jest pochodzenia
pierwotnego, tj. pochodzi ze skały macierzystej danej gleby. Nieporównanie mniejsza część
dostaje się do gleby przez nawożenie i z wód głębinowych oraz (w nieznacznych ilościach) z
atmosfery. Potas zawarty w pierwotnych minerałach glebowych jest, praktycznie biorąc,
niedostępny dla roślin. Pod wpływem procesów wietrzeniowych i glebotwórczych (działanie
wody przy współudziale kwasów nieorganicznych i organicznych oraz temperatury, procesy
życiowe mikro- i makroorganizmów) minerały zawierające potas ulegają przekształceniom, w
toku których pierwiastek ten zostaje uwolniony.

Zawartość potasu ogólnego w glebach polskich waha się w szerokich granicach, od

0,013% gleby torfowej do 2,06% w przypadku ciężkiej mady. Zawartość potasu ogólnego nie
jest jednak miernikiem ilości potasu dostępnego dla roślin, ponieważ większość tego
składnika występuje w formie związanej w minerałach glebowych. Potas przyswajalny
określa się w badaniach agrochemicznych, dobierając odpowiednie roztwory ekstrakcyjne, za
pomocą których można wyodrębnić z gleby potas dostępny dla roślin.

Odczynniki



bufor mleczanu amonu w kwasie octowym:

10 g kwasu mlekowego rozpuścić na gorąco 20 cm

3

wody, a po oziębieniu dodać 17,8 cm

3

kwasu octowego 96% (18,7 g) 77 g octanu amonowego i uzupełnić wodą destylowaną do
1000 cm

3

. Roztwór ten jest 0,1 M wobec kwasu mlekowego i 0,4 M wobec jonów

octanowych. Jego pH powinno wynosić 3,7.



roztwór wzorcowy potasu - 1 mg K/cm

3

:

do kolby miarowej o pojemności 1000 cm

3

wprowadzić 1,907 g KCl cz.d.a. wysuszonego

w 105°C, rozpuścić i uzupełnić wodą do kreski.

Przyrządy i naczynia

Fotometr płomieniowy Flapo, 2 mieszadła magnetyczne, sito o średnicy oczek 0,75 - 0,80

mm, moździerz, 2 naczyńka wagowe, statyw do sączenia, 4 zlewki o poj. 250 cm

3

, 5 kolb

miarowych
o poj. 100 cm

3

, pipeta jednomiarowa o poj. 100 cm

3

, pipeta wielomiarowa o poj.: 5 cm

3

; 2

lejki ilościowe, sączki średnie.

Sposób wykonania

Ekstrakcja potasu z gleby

Otrzymaną próbkę gleby przesiać przez sito o średnicy oczek 0,75 - 0,80 mm. Pozostałą na

sicie grubszą frakcję rozetrzeć w moździerzu i ponownie przesiać. Czynność powtarzać aż
cała próbka zostanie przesiana. Z przesianej próbki odważyć na wadze analitycznej z
dokładnością do 0,0001 g dwie odważki o masie w granicach 0,950 - 1,30 g. Do 2 zlewek o
poj. 250 cm

3

wprowadzić przygotowane odważki, dodać po 100 cm

3

buforu mleczanu amonu

w kwasie octowym i mieszać na mieszadłach magnetycznych przez 30 minut (czas ten
wykorzystać do przygotowania krzywej wzorcowej). Każdą z próbek przesączyć przez sączek
średni, odrzucając pierwsze 10–20 cm

3

przesączu.

Przygotowanie roztworów do krzywej wzorcowej

Do kolb miarowych o pojemności 100 cm

3

wprowadzić kolejno za pomocą pipety 1,0; 2,0;

3,0; 4,0; 5,0 cm

3

roztworu wzorcowego o zawartości 1 mg K w 1 cm

3

, uzupełnić wodą do

kreski i dokładnie wymieszać. Tak przygotowane roztwory zawierają 10; 20; 30; 40; 50 mg K
w 1 dm

3

.

Wykonanie oznaczenia
Uruchomić fotometr płomieniowy zgodnie z instrukcją obsługi przyrządu, w obecności
prowadzącego ćwiczenia,



ustawić filtr potasowy,



ustawić przepływ powietrza zgodnie ze specyfikacją przyrządu,



ustawić przepływ gazu palnego zgodnie ze specyfikacją przyrządu,



wyzerować przyrząd używając wody dejonizowanej nie zawierającej K (ślepej próby),



ustawić wartość 100 na skali podczas wzbudzania wzorca o największym stężeniu,



zmierzyć kolejno emisję pozostałych roztworów wzorcowych,



zmierzyć emisję badanych próbek przesączu glebowego. Dla każdej próbki wykonać
trzykrotny odczyt. W przypadku, gdy wielkość emisji mierzonej próbki nie mieści się w
zakresie krzywej wzorcowej próbkę należy rozcieńczyć.

Obliczanie wyników
Wykreślić na papierze milimetrowym albo obliczyć metodą regresji, korzystając z komputera
lub kalkulatora, krzywą wzorcową przedstawiającą zależność wielkości emisji wzorców od
stężenia potasu we wzorcach. Odczytać z krzywej wzorcowej stężenie potasu odpowiadające
średniej arytmetycznej z 3 pomiarów emisji dla każdej próbki. Wynik podać w procentach
wagowych uwzględniając objętość buforu ekstrahującego i masę odważki.