SOFTWARE

38

PC

Format

11/2007

230 V bez zakłóceń

Ú

Wybór odpowiedniego zasilacza UPS

Komputer jest wrażliwy na awarie zasilania. Krótka przerwa w dopływie prądu może

poważnie zakłócić jego pracę, a nawet spowodować utratę danych. Istnieje jednak

prosty i niedrogi sposób zabezpieczenia go przed tym – użycie zasilacza UPS.

Zanik napięcia

Całkowity brak napięcia w sieci za-

silającej. Przyczyną jest uszkodzenie

sieci lub wyłączenie bezpieczników

(zabezpieczenie przed przeciążeniem).

Skutkiem jest oczywiście natych-

miastowe wyłączenie komputera.

Zachodzi niebezpieczeństwo utraty

danych.

Spadek napięcia

Chwilowe obniżenie napięcia w sieci

zasilającej spowodowane np. prze-

ciążeniem sieci elektrycznej lub

włączeniem urządzeń o dużej mo-

cy. Jeśli spadek jest znaczny, może

spowodować reset lub wyłączenie

komputera.

Przepięcie

Krótkotrwały wzrost napięcia spowo-

dowany często uderzeniem pioruna,

ale powstający także np. podczas

wyłączania silników elektrycznych

o dużej mocy. Zbyt duże przepięcie

powoduje zakłócenia pracy kompute-

ra, a nawet jego uszkodzenie.

Szumy w sieci zasilającej

Dodatkowe sygnały w sieci elek-

trycznej wywoływane przez wszystkie

praktycznie urządzenia pracujące

w tej sieci, odległe wyładowania at-

mosferyczne itp. Skutkiem mogą być

zakłócenia pracy komputera.

Przed czym chroni UPS

Zadaniem zasilacza UPS (ang. Unin-

terruptible Power Supply), zwanego

niekiedy również zasilaczem awaryj-

nym lub bezprzerwowym, jest za-

silanie komputera czy innych urzą-

dzeń w chwili, gdy nastąpi przerwa

w dopływie prądu. Każdy UPS ma

wbudowany akumulator, dzięki któ-

remu może zasilać komputer zwy-

kle przez kilka czy kilkanaście mi-

nut. Tyle wystarczy do zamknięcia

wszystkich programów i systemu.

Nie podoła temu zadaniu żaden

standardowy zasilacz wbudowany

w komputer. W wypadku awarii

zasilania komputer niepodłączony

do UPS-a natychmiast się wyłącza,

a wielogodzinna niekiedy praca pój-

dzie na marne. Poza tym w czasie ta-

kich gwałtownych skoków napięcia

może nastąpić uszkodzenie kompu-

www.pcformat.pl/ocena

Ú

Oceń lub skomentuj na

Zasilacz UPS powinien mieć przede

wszystkim odpowiednią moc

i zapewnić wystarczający czas za-

silania sprzętu komputerowego.

Moc zasilacza

UPS musi wytrzymać obciążenie

podłączonych do niego urządzeń.

Zwykle jest to komputer i monitor,

które pobierają łącznie 100–300 wa-

tów. Drukarek czy skanerów nie

trzeba podłączać do zasilaczy UPS,

bo nie jest konieczne ich nieprze-

rwane działanie.

Niestety, moc zasilaczy zwykle

jest podawana w woltoamperach,

jest to tzw. moc pozorna. Np. mo-

del zasilacza Ever Duo CDS 350 ma

moc pozorną 350 VA, ale jego moc

czynna jest mniejsza – 210 watów.

Ten ostatni parametr można znaleźć

tylko w specyfikacji.

Czas podtrzymania

Choć wiele awarii zasilania trwa

ułamki sekund, zasilacz UPS po-

winien zasilać sprzęt komputero-

wy przez dłuższy czas. Musi to być

przynajmniej kilka minut, co pozwo-

li na bezpieczne zamknięcie aplika-

cji oraz systemu, włącznie z zapisa-

niem otwartych plików. Dobrym

rozwiązaniem jest także hibernacja

lub wstrzymanie systemu. W zasa-

dzie każdy zasilacz UPS spełnia to

wymaganie, bo czas podtrzymania

zasilania komputera podłączonego

do UPS wynosi przynajmniej 5–10

minut.

Choć czas podtrzymania zależy

od wielu parametrów i producent

nie jest w stanie precyzyjnie podać

tej wartości, niektóre firmy mają na

swoich stronach WWW specjalne ta-

Jednym z parametrów zasilacza UPS jest szacowany czas pracy autonomicznej

(czas podtrzymania). Na ilustracji jest pokazany czas pracy (w minutach) zasilacza

w przypadku obciążenia równego 0,8 oraz 0,5 mocy maksymalnej.

tera. Warto więc stosować zasilacz

UPS. Pozostaje tylko kwestia wybo-

ru odpowiedniego modelu – w tym

pomoże nasz artykuł.

bele lub kalkulatory, które pozwalają

w przybliżeniu określić ten czas dla

każdego modelu zasilacza.

Typy zasilaczy

W domowych warunkach najczę-

ściej są wykorzystywane zasilacze

typu offline (ceny od 100 zł). W nor-

malnym trybie pracy (przy zasilaniu

sieciowym) tylko filtrują napięcie

zasilające, jednocześnie akumulator

jest doładowywany z sieci elektrycz-

nej. Zasilacz przechodzi na pracę

z akumulatora, gdy napięcie siecio-

we przekroczy określony próg (dol-

ny lub górny).

Lepszą ochronę zapewniają zasi-

lacze typu line-interactive (od 200 zł)

oraz online (od 500 zł). Te pierwsze

mogą na bieżąco regulować wartość

napięcia wyjściowego, by zawsze

wynosiło 230 V. Urządzenia online

same generują napięcie o idealnych

parametrach. Są stosowane tylko do

zasilania najbardziej czułych urzą-

dzeń elektronicznych.

Zasilacze UPS

HARDWARE

005-Zasilanie bez zaklocen.indd 38

2007-09-21 12:54:39

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

HARDWARE

39

PC

Format

11/2007

Zasilacze UPS

Wiesz już, że odpowiednim ty-

pem zasilacza do domu będzie ta-

nie urządzenie o topologii offl i-

ne, zwykle o mocy 300 W, czyli

około 500 VA. W przypadku zasi-

lania dwóch pecetów zasilacz po-

winien mieć oczywiście większą

moc – 700–800 VA. Zapewni wtedy

czas podtrzymania od kilku do kil-

kunastu minut. Teraz czas poznać

praktyczne możliwości wykorzysta-

nia zasilacza.

Rodzaje

gniazd wyjściowych

Zasilacze mogą mieć dwa typy

gniazd wyjściowych. W przypad-

ku UPS-ów wykonanych w posta-

ci listew zasilających są to okrągłe

gniazda CEE 7. Można podłączać do

nich kable zasilające od komputera,

monitora, drukarki itp.

Jednak w większości zasilaczy

stosowane są gniazda typu IEC 320,

które są mniejsze niż CEE 7, więc

można je gęsto upakować na ścian-

ce niewielkiego UPS-a. Potrzebują

jednak specjalnych kabli zasilają-

cych, zakończonych z jednej strony

wtyczką, a z drugiej gniazdem IEC



Praktyczne aspekty wykorzystania zasilaczy UPS

320. Niestety, kable te nie zawsze

są w zestawie z zasilaczem.

Nie wszystkie gniazda zasilające

zapewniają ochronę przed zanikiem

zasilania. Część gniazd, oznaczo-

nych jako Battery Backup, zapew-

nia zasilanie z akumulatora. Należy

do nich podłączać urządzenia po-

trzebujące niezawodnego zasilania,

a więc zwykle komputer i monitor

(może być też np. router). Każdy

zasilacz ma też kilka gniazd, któ-

re tylko fi ltrują napięcie, podobnie

jak listwy zasilające. Gniazda te są

oznaczone jako Surge Protection.

Można do nich podłączać np. dru-

karki czy skanery.

Ochrona

telefonu i modemu

Wiele zasilaczy UPS może chronić

przed zakłóceniami pochodzący-

mi z sieci telefonicznej. W sieci tej

często występują silne przepięcia,

związane m.in. z wyładowaniami

atmosferycznymi, które powodują

uszkodzenia modemu lub nawet ca-

łego komputera. Dlatego modem

warto podłączyć do gniazdka tele-

fonicznego za pośrednictwem UPS-a

– kabel z gniazdka telefonicznego

podłącza się do zasilacza, a kabel

z zasilacza do modemu.

Uruchamianie zasilacza

Przed pierwszym uruchomieniem

zasilacza warto pamiętać, że może

on mieć niepodłączony akumulator.

Akumulator znajduje się w komo-

rze, której pokrywę trzeba otwo-

rzyć i podłączyć do zasilacza od-

powiednie przewody. Dopiero wte-

dy możliwe będzie uruchomienie

urządzenia. Trzeba też pamiętać,

że UPS zyskuje swoją pełną spraw-

ność po kilku godzinach pracy, gdy

akumulator zostanie naładowany

do pełna.

Sygnalizacja

O stanie pracy zasilacza UPS infor-

mują odpowiednie kontrolki. W cza-

sie pracy sieciowej powinna zazwy-

czaj świecić jedna zielona kontrolka.

Podczas pracy bateryjnej kontrolka

zmienia kolor albo zapala się dodat-

kowa lampka, a także słychać sygnał

dźwiękowy. Jeżeli dzieje się to co-

dziennie, nawet gdy jest zasilanie

sieciowe, oznacza to zbyt dużą czu-

łość urządzenia na wahania napięcia

sieciowego (można ją zmienić).

Wszystkie zasilacze potrafi ą tak-

że informować o przeciążeniu, za-

równo sygnałem dźwiękowym, jak

i kontrolką. Wiele urządzeń ma też

automatyczny bezpiecznik, który

powoduje wyłączenie UPS-a w mo-

mencie przeciążenia.

Przeciążenie często powoduje

monitor CRT (podczas włączania)

lub drukarka laserowa (podczas na-

grzewania), więc urządzenia te nie

powinny być podłączane do UPS-

a. Jeśli jednak przeciążenie powo-

duje sam komputer, oznacza to, że

kupiłeś za słaby zasilacz. Niestety,

urządzenia kiepskich marek często

mają parametry niższe, niż podaje

producent.

Komunikacja

z komputerem

Jedną z zalet nowoczesnych zasilaczy

UPS jest to, że mogą komunikować

się z komputerem, informować o sta-

nie zasilania, automatycznie zamykać

system operacyjny itp. Podłącza się je

do portu USB komputera za pomocą

kabla dołączonego przez producenta

(czasem standardowy kabel USB nie

pasuje do gniazda zasilacza). Nie-

które modele zasilaczy korzystają

jeszcze z portu szeregowego.

System taki jak Windows XP czy

Vista automatycznie wykryje podłą-

czony zasilacz. Jednak w celu pełne-

go wykorzystania jego możliwości

trzeba zainstalować oprogramowa-

nie dołączone do UPS-a. Dzięki nie-

mu system będzie automatycznie

Niektóre modele zasilaczy

UPS mają postać listew zasi-

lających (poniżej), można do

nich podłączać standardowe

wtyczki zasilające. Jednak

większość UPS-ów ma gniaz-

da IEC 320. Potrzebne są do

nich specjalne kable.

Zasilacz umożliwiający fi ltrowanie na-

pięcia w linii telefonicznej. Gniazdo

1

podłącza się do gniazdka telefonicznego,

2

do modemu lub telefonu,

3

to port

USB (z nietypowym złączem) do połącze-

nia zasilacza z komputerem.

W tym zasilaczu 4 gniazda



są zabezpieczone przed zanikiem

zasilania, a dwa dodatkowe



mają tylko ochronę przeciwprzepięciową.

Oprogramowanie zasilacza może dostarczać wszystkich informacji o stanie urządze-

nia, na przykład: jakie jest jego obciążenie i ile czasu może zasilać z akumulatora

odbiornik (komputer) o danej mocy.

zamykany w razie długotrwałej awa-

rii zasilania, a użytkownik będzie

miał możliwość ustawienia czasu,

po którym ma to nastąpić.

Innym parametrem, jaki można

ustawiać za pomocą oprogramowa-

nia, są napięcia progowe, przy któ-

rych zasilacz ma się przełączać na

pracę autonomiczną (z akumulato-

ra). Jeśli wahania (zazwyczaj spadki)

napięcia w sieci zasilającej są bardzo

duże i zasilacz zbyt często korzysta

z akumulatora, można spróbować

obniżyć dolny próg napięcia.

Wreszcie oprogramowanie daje

możliwość sprawdzenia stanu zasi-

lacza – aktualnego stanu naładowa-

nia akumulatora, obciążenia (mocy

komputera), a także szacowanego

czasu podtrzymania przy danym

obciążeniu.

Zasilacze UPS są zazwyczaj

traktowane jako urządzenia zbęd-

ne, bo przecież bez nich komputer

również działa. Jednak dzięki nim

pecet może pracować w znacznie

lepszych warunkach, rzadziej ule-

gać awariom i lepiej chronić dane

użytkownika.

1

2

3

005-Zasilanie bez zaklocen.indd 39

2007-09-21 12:54:52

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER