1

Dr hab. inż. Michał LISOWSKI, prof. P.Wr.

[e-mail]

Uwaga: poniższe materiały maja charakter autorski na prawach rękopisu. Ich udostępnianie
bez zgody autora, a także rozpowszechnianie jest prawnie zabronione.

Wykład 4a

PRZYRZĄDY POMIAROWE

Przyrządy pomiarowe można podzielić na:

• wskazujące i
• rejestrujące (rejestratory).

Przyrządy wskazujące pokazują aktualnie mierzoną wielkość i nie pamiętają poprzednich
wskazań. Przyrządy rejestrujące pamiętają poprzednie mierzone wartości i je rejestrują.
Wyniki tych rejestracji przedstawiane są w postaci wykresu.

Przyrządy wskazujące dzieli się na:

• analogowe i
• cyfrowe.

W przyrządach analogowych zmianie mierzonej wielkości towarzyszy ciągła zmiana
wskazania, a w przyrządach cyfrowych obserwujemy dyskretną zmianę wskazań, wynikającą
z dyskredytacji miernika cyfrowego (jedna ostatnia cyfra). Odczyt z przyrządów analogowy
też jest ograniczony w skutek rozdzielczości oka ludzkiego i stąd często mniej dokładny niż w
przyrządach cyfrowych.

Przyrządy analogowe mają podziałkę, wzdłuż której porusza się wskazówka lub

słupek, np. cieczy w termometrze (rys. 4.1a).
\

Rys. 4.1. Przykłady przyrządów wskazujących: a) analogowego (termometr cieczowy),

b) cyfrowego (miernik wilgotności)

2

PRZYRZĄDY ANALOGOWE

Charakterystyczną cechą przyrządów analogowych jest posiadanie przez nie podziałki

i wskazówki, której położenie zmienia się mechanicznie wraz ze zmianą wielkości mierzonej.
Przykładami mogą tu być: zegarek, przymiar liniowy, suwmiarka, śruba mikrometryczna,
mikromierz (rys. 4.2), manometr, mierniki elektryczne itd.

Rys. 4.2. Mikromierz analogowy: a) zasada działania; b) budowa (1 – tuleja chwytna, 2 –

trzpień pomiarowy, 3) końcówka pomiarowa, 4 – podziałka główna, 5 – wskazówka główna,

6 – wskazówka mała; c) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą wychyłową;

d) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą różnicową

ANALOGOWE PRZYRZĄDY ELEKTRYCZNE

Ogólny schemat analogowego przyrządu elektrycznego pokazano na rys. 4.3.

Rys. 4.3. Schemat ogólny analogowego uniwersalnego przyrządu elektrycznego

W analogowych przyrządach uniwersalnych miernikiem (wskaźnikiem), z którego dokonuje
się odczytu, jest najczęściej przyrząd magnetoelektryczny. Obwodami wejściowymi
(przetwornikami) są: dzielniki napięcia przy pomiarach dużych napięć, wzmacniacze małych
napięć, boczniki do pomiarów prądów, prostowniki napięcia zmiennego na stałe, przetworniki
rezystancji na prąd, itp.

3

Charakterystyczną cechą mierników analogowych jest posiadanie wskazówki, która

przemieszcza się wzdłuż podziałki miernika (rys.4.4a). Budowę urządzenia odczytowego
pokazano na rys. 4.4.

Rys. 4.4. Urządzenia odczytowe w miernikach analogowych: a) ze wskazówką materialną:

1 – podzielnia, 3 – lusterko, 3 – wskazówka

Podziałki mogą być liniowe (rys. 4.4) lub nieliniowy (rys.4.5). Kreski na podziałce nazywa
się wskazami, a odległość między sąsiednimi wskazami – działką. Należy zauważyć, że nie
wszystkie wskazy są ocyfrowane.

Rys. 4.5. Podziałki mierników analogowych: a) laboratoryjnego, b) tablicowego z podziałką

rozciągniętą na końcu wskazań, c) tablicowego z podziałką rozciągniętą na początku

wskazań, wskaźnika do wskazań orientacyjnych

Budowa mierników zależy od ich zastosowania. Na rys. 4.6 pokazano miernik w

wykonaniu przeciwwybuchowym, na rys. 4.7 miernik tablicowy szerokokątny, na rys. 4.8.
miernik tablicowy płaski.

4

Rys. 4.6. Miernik w wykonaniu przeciwwybuchowym

Rys. 4.7. Miernik tablicowy

Rys. 4.8. Miernik tablicowy płaski