1 

Dr hab. inŜ. Michał LISOWSKI, prof. P.Wr. 

michal.lisowski@pwr.wroc.pl

  

 

Uwaga: poniŜsze materiały maja charakter autorski na prawach rękopisu. Ich udostępnianie 
bez zgody autora, a takŜe rozpowszechnianie jest prawnie zabronione. 
 

Wykład 4a  

 

PRZYRZĄDY POMIAROWE 

 

Przyrządy pomiarowe moŜna podzielić na:  

•  wskazujące i 
•  rejestrujące (rejestratory).  

Przyrządy  wskazujące  pokazują  aktualnie  mierzoną  wielkość  i  nie  pamiętają  poprzednich 
wskazań.  Przyrządy  rejestrujące  pamiętają  poprzednie  mierzone  wartości  i  je  rejestrują. 
Wyniki tych rejestracji przedstawiane są w postaci wykresu. 
 

Przyrządy wskazujące dzieli się na:  

•  analogowe i  
•  cyfrowe.  

W  przyrządach  analogowych  zmianie  mierzonej  wielkości  towarzyszy  ciągła  zmiana 
wskazania, a w przyrządach cyfrowych obserwujemy dyskretną zmianę wskazań, wynikającą 
z  dyskredytacji  miernika  cyfrowego  (jedna  ostatnia  cyfra).  Odczyt  z  przyrządów  analogowy 
teŜ jest ograniczony w skutek rozdzielczości oka ludzkiego i stąd często mniej dokładny niŜ w 
przyrządach cyfrowych.  
 

Przyrządy analogowe mają podziałkę, wzdłuŜ której porusza się wskazówka lub 

słupek, np. cieczy w termometrze (rys. 4.1a).  
\ 

 

Rys. 4.1. Przykłady przyrządów wskazujących: a) analogowego (termometr cieczowy),  

b) cyfrowego (miernik wilgotności) 

 
 
 
 
 

 

2 

PRZYRZĄDY ANALOGOWE  

 

 

Charakterystyczną cechą przyrządów analogowych jest posiadanie przez nie podziałki 

i wskazówki, której połoŜenie zmienia się mechanicznie wraz ze zmianą wielkości mierzonej. 
Przykładami  mogą  tu  być:  zegarek,  przymiar  liniowy,  suwmiarka,  śruba  mikrometryczna, 
mikromierz (rys. 4.2), manometr, mierniki elektryczne itd.  
 

 

Rys. 4.2. Mikromierz analogowy: a) zasada działania; b) budowa (1 – tuleja chwytna, 2 – 

trzpień pomiarowy, 3) końcówka pomiarowa, 4 – podziałka główna, 5 – wskazówka główna, 

6 – wskazówka mała; c) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą wychyłową;  

d) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą róŜnicową  

 
 

ANALOGOWE PRZYRZĄDY ELEKTRYCZNE 

 

 

Ogólny schemat analogowego przyrządu elektrycznego pokazano na rys. 4.3.  

 

 

 

Rys. 4.3. Schemat ogólny analogowego uniwersalnego przyrządu elektrycznego 

 

W  analogowych  przyrządach  uniwersalnych  miernikiem  (wskaźnikiem),  z  którego  dokonuje 
się  odczytu,  jest  najczęściej  przyrząd  magnetoelektryczny.  Obwodami  wejściowymi 
(przetwornikami) są: dzielniki napięcia przy pomiarach duŜych napięć, wzmacniacze małych 
napięć, boczniki do pomiarów prądów, prostowniki napięcia zmiennego na stałe, przetworniki 
rezystancji na prąd, itp.  

 

3 

 

Charakterystyczną cechą mierników analogowych jest posiadanie wskazówki, która 

przemieszcza się wzdłuŜ podziałki miernika (rys.4.4a). Budowę urządzenia odczytowego 
pokazano na rys. 4.4.  
 

 

Rys. 4.4. Urządzenia odczytowe w miernikach analogowych: a) ze wskazówką materialną:  

1 – podzielnia, 3 – lusterko, 3 – wskazówka 

 
Podziałki mogą być liniowe (rys. 4.4) lub nieliniowy (rys.4.5). Kreski na podziałce nazywa 
się wskazami, a odległość między sąsiednimi wskazami – działką. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe nie 
wszystkie wskazy są ocyfrowane.  
 

 

 

Rys. 4.5. Podziałki mierników analogowych: a) laboratoryjnego, b) tablicowego z podziałką 

rozciągniętą na końcu wskazań, c) tablicowego z podziałką rozciągniętą na początku 

wskazań, wskaźnika do wskazań orientacyjnych 

 

Budowa mierników zaleŜy od ich zastosowania. Na rys. 4.6 pokazano miernik w 

wykonaniu przeciwwybuchowym, na rys. 4.7 miernik tablicowy szerokokątny, na rys. 4.8. 
miernik tablicowy płaski.  

 

4 

 

 

Rys. 4.6. Miernik w wykonaniu przeciwwybuchowym  

 

 

 

Rys. 4.7. Miernik tablicowy  

 
 

 

 

Rys. 4.8. Miernik tablicowy płaski