WYTYCZNE DLA S
Ę
DZIÓW
W OPARCIU O OFICJALNE PRZEPISY GRY W PIŁK
Ę
SIATKOW
Ą
(wydanie 2002)
WPROWADZENIE
Uaktualnione „Wytyczne” s
ą
zgodne z przepisami na lata 2001-2004 . Zawieraj
ą
one nie tylko now
ą
struktur
ę
ale tak
ż
e bior
ą
pod uwag
ę
poprawki.
PRZEPIS 1 - POLE GRY
1.
Powierzchnia pola gry powinna by
ć
"płaska, pozioma i jednolita" -symetryczna i prostok
ą
tna
(wł
ą
cznie z polem zagrywki).
2.
Wymiary linii i pola boiska, temperatura, o
ś
wietlenie musz
ą
by
ć
zgodne z przepisami 1.1, 1.2, 1.3,
1.4, 1.5, 1.6. Mamy nowy przepis pkt.1.4.5 „Pole kar” .Prosz
ę
przeczyta
ć
tekst. W polu kar
znajduj
ą
si
ę
dwa krzesła dla zawodników ukaranych „wykluczeniem”.
3.
S
ę
dzia pierwszy powinien sprawdzi
ć
i zmierzy
ć
czy wszystkie wymiary s
ą
wła
ś
ciwe. Powinien te
ż
wskaza
ć
nieprawidłowo
ś
ci i spowodowa
ć
ich usuni
ę
cie. Podczas kontroli nale
ż
y sprawdzi
ć
w szczególno
ś
ci:
a) czy linie s
ą
rzeczywi
ś
cie szeroko
ś
ci 5 cm, ani wi
ę
cej, ani mniej (zmierzy
ć
),
b) długo
ś
ci linii i przek
ą
tnej ka
ż
dego pola boiska (12,73 m. / 41'9''),
c) kolor linii musi kontrastowa
ć
z kolorem boiska i wolnej strefy (zalecany kolor biały i ró
ż
ne
kolory boiska i wolnej strefy),
d) w przypadku gdy znajduj
ą
si
ę
na boisku linie boisk dla innych dyscyplin sportowych,
graniczne linie boiska do piłki siatkowej musz
ą
mie
ć
inne kolory od linii wyznaczaj
ą
cych
pozostałe boiska,
e) pole ataku przedłu
ż
one jest poza liniami bocznymi do ko
ń
ca wolnej strefy,
f) linia ataku przedłu
ż
ona jest z obu stron poza liniami bocznymi lini
ą
przerywan
ą
(patrz
przepis 1.3.4).
4.
Linia
ś
rodkowa zalicza si
ę
do obu stron boiska (przepis 1.3.3).
5.
Pole zagrywki ograniczone jest z czterech stron.
a) pole zagrywki o szeroko
ś
ci 9 m znajduje si
ę
poza lini
ą
ko
ń
cow
ą
(nie wchodz
ą
c
ą
w skład
tego pola). Jest ono ograniczone po bokach przez dwie 15 cm linie, prostopadłe do linii
ko
ń
cowej i odległe od niej o 20 cm . Linie te znajduj
ą
si
ę
na przedłu
ż
eniu linii bocznych.
b) dwie krótkie linie i ich umowne przedłu
ż
enie tworz
ą
boczn
ą
granic
ę
pola zagrywki,
c) gł
ę
boko
ść
pola zagrywki ograniczona jest szeroko
ś
ci
ą
wolnej strefy (przepis 1.4.2). S
ę
dzia
nie mo
ż
e zezwoli
ć
, aby zawodnik zagrywał na zewn
ą
trz wolnej strefy.
d) w momencie wykonania zagrywki, zagrywaj
ą
cy nie podlega ograniczeniom zwi
ą
zanym
z ustawieniem (przepis 7.4),
e) przy zagrywce z wyskoku, zagrywaj
ą
cy mo
ż
e rozpocz
ąć
rozbieg na zewn
ą
trz pola
zagrywki, ale odbi
ć
si
ę
musi w polu zagrywki,
f) je
ż
eli zagrywaj
ą
cy przechodzi na lew
ą
stron
ę
pola zagrywki w szczególno
ś
ci
w celu zagrywki z wyskoku, s
ę
dziowie liniowi musz
ą
przesun
ąć
si
ę
na bok,
6.
Zawodnicy maj
ą
prawo gra
ć
piłk
ą
z poza ich wolnej strefy (z wyj
ą
tkiem zagrywki). Piłka mo
ż
e by
ć
odzyskiwana z jakiegokolwiek punktu na zewn
ą
trz ich wolnej strefy. Gdy zawodnik gra w wolnej
strefie przeciwników nale
ż
y zastosowa
ć
inny przepis - 11.1.2.
PRZEPIS 2 - SIATKA I SŁUPKI
1.
Siatka (9.50 m - 10 m. długo
ś
ci, wychodz
ą
ca 25-50 cm za ta
ś
my boczne) i antenki nie mog
ą
by
ć
dotykane przez zawodników podczas akcji grania piłk
ą
lub je
ś
li kontakt ten przeszkadza w
grze(Przepis 12.4.4), ( taki przypadek uwa
ż
any jest za bł
ą
d). Linki naci
ą
gaj
ą
ce siatk
ę
poza 9.50 m
lub 10m. nie nale
żą
do siatki. Odnosi si
ę
to tak
ż
e do słupków i linek. Dlatego je
ś
li piłka dotknie
siatk
ę
poza ta
ś
mami bocznymi (9m) nale
ż
y uzna
ć
,
ż
e dotkn
ę
ła "ciało obce" i musi by
ć
odgwizdana
przez obu s
ę
dziów jako "piłka autowa".
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
2.
Długo
ść
siatki wynosi 9.50 m. lub 10m, a jej szeroko
ść
1m. (± 3cm). Siatka powinna by
ć
napr
ęż
ona i umieszczona pionowo nad osi
ą
linii
ś
rodkowej. Z powodu elastyczno
ś
ci siatki, s
ę
dzia
pierwszy powinien sprawdzi
ć
czy jest ona prawidłowo napr
ęż
ona. Przy rzucie piłki w siatk
ę
, musi
si
ę
ona prawidłowo odbi
ć
, a materiał z którego jest siatka wykonana nie mo
ż
e by
ć
zbyt elastyczny
(np. z gumy).
Siatka nie mo
ż
e by
ć
rozci
ą
gana na ko
ń
cach twardymi przedmiotami (listwy, pr
ę
ty o długo
ś
ci 1m.).
Wybrzuszona siatka nie mo
ż
e by
ć
u
ż
ywana.
Pionowa płaszczyzna siatki musi by
ć
prostopadła do linii
ś
rodkowej.
3.
Spotkanie nie mo
ż
e by
ć
rozegrane je
ś
li siatka ma rozdarte oczka.
4.
Pozioma biała płócienna ta
ś
ma (tylko biała) o szeroko
ś
ci 7 cm, w górnej cz
ęś
ci siatki musi mie
ć
przynajmniej 9.5m. lub 10 m. długo
ś
ci i pokrywa
ć
siatk
ę
na całej jej długo
ś
ci.
5.
W dolnej cz
ęś
ci siatki musi by
ć
5 cm szeroko
ś
ci pozioma ta
ś
ma podobna do ta
ś
my górnej.
6.
S
ę
dzia drugi musi zmierzy
ć
wysoko
ść
siatki przed losowaniem pr
ę
tem do mierzenia (je
ś
li to
mo
ż
liwe - metalowym) przeznaczonym dla tego celu, który nale
ż
y do wymaganego pomocniczego
wyposa
ż
enia boiska. Na pr
ę
cie powinna by
ć
oznaczona wysoko
ść
243 i 245 cm oraz 224 i 226cm.
Podczas pomiarów s
ę
dzia pierwszy asystuje s
ę
dziemu drugiemu nadzoruj
ą
c pomiar wysoko
ś
ci.
7.
Na pocz
ą
tku spotkania i setów, a tak
ż
e podczas gry s
ę
dziowie liniowi musz
ą
sprawdza
ć
czy ta
ś
my
boczne s
ą
dokładnie pionowe do linii bocznych i czy antenki s
ą
wła
ś
ciwie umocowane na
zewn
ę
trznej kraw
ę
dzi ta
ś
my bocznej. Gdy s
ą
jakie
ś
nieprawidłowo
ś
ci, powinny by
ć
natychmiast
usuni
ę
te.
8.
Przed spotkaniem (przed oficjaln
ą
rozgrzewk
ą
) i podczas gry, s
ę
dziowie musz
ą
sprawdzi
ć
czy
słupki (wystaj
ą
ce cz
ęś
ci, linki mocuj
ą
ce itp.) oraz stanowisko s
ę
dziego pierwszego nie stwarzaj
ą
niebezpiecze
ń
stwa dla graj
ą
cych.
9.
Wyposa
ż
enie dodatkowe: ławki dla dru
ż
yn, stolik sekretarza, stanowisko s
ę
dziego pierwszego,
pr
ę
t do pomiaru wysoko
ś
ci siatki, manometr do mierzenia ci
ś
nienia piłek meczowych, pompka,
stanowisko dla 5-ciu piłek meczowych, tablica wyników, tabliczki z numerami (1-18) na zmiany, 6
wycieraczek do wycierania podłogi (1 m szerokie), 8 małych
ś
ciereczek dla szybkich moppersów,
wycieraj
ą
cych, elektryczna aparatura sygnalizacyjna pomi
ę
dzy stolikiem sekretarza i ławkami
trenerów, dzwonek na stole sekretarza do sygnalizowania bł
ę
dów rotacji. Dwa krzesła w polu kar
ograniczonym ( 1x1 m ) lini
ą
o szeroko
ś
ci 5 cm ( Przepis 21.3 .2 .1 ) .
10. Obowi
ą
zkowa jest tablica wyników, a tak
ż
e r
ę
czna tablica wyników na stoliku sekretarza.
PRZEPIS 3 - PIŁKA
1. Do przechowywania 5 piłek potrzebny jest metalowy stojak umieszczony blisko stolika sekretarza
(trzy piłki do gry i dwie rezerwowe).
2. Organizator musi dostarczy
ć
manometr do mierzenia ci
ś
nienia powietrza wewn
ą
trz piłek i pompk
ę
na stolik sekretarza oraz rezerwow
ą
antenk
ę
i siatk
ę
pod stolik sekretarza.
3. S
ę
dzia drugi powinien wzi
ąć
pod nadzór 5 piłek meczowych przed meczem i sprawdzi
ć
ka
ż
d
ą
z nich (kolor, obwód i ci
ś
nienie). Piłki musz
ą
mie
ć
t
ę
sam
ą
charakterystyk
ę
(kolor, obwód, wag
ę
i ci
ś
nienie).
Obaj s
ę
dziowie wybieraj
ą
trzy piłki meczowe i dwie rezerwowe. S
ę
dzia drugi jest odpowiedzialny
za piłki meczowe i powinien pomóc w powrocie piłek do gospodarza obiektu po zako
ń
czonym
meczu.
4. Mog
ą
by
ć
u
ż
ywane tylko piłki ze znakiem firmowym i zatwierdzone przez FIVB. S
ę
dzia musi to
sprawdzi
ć
i je
ś
li piłka nie jest opatrzona stemplem FIVB (patrz ni
ż
ej) nie mo
ż
na rozpocz
ąć
meczu.
5. System trzech piłek podczas meczu:
Mecz powinno obsługiwa
ć
sze
ś
ciu podaj
ą
cych rozmieszczonych w wolnej strefie jak na rysunku
nr 10 w przepisach gry:
a) po jednym w ka
ż
dym rogu wolnej strefy, oznaczonych nr 1, 2, 4, 5,
b) jeden przed sekretarzem zawodów nr 3 i jeden za s
ę
dzi
ą
pierwszym nr 6
c) w momencie gdy piłka jest poza gr
ą
podaj
ą
cy bliski zagrywaj
ą
cego (nr 2 lub 5) musi poda
ć
piłk
ę
zagrywaj
ą
cemu mo
ż
liwie jak najszybciej, tak by zagrywaj
ą
cy mógł zaj
ąć
miejsce do
zagrywki bez opó
ź
nienia.
Przed rozpocz
ę
ciem meczu, podaj
ą
cy z pozycji 2 i 5, którzy s
ą
umieszczeni blisko strefy zagrywki
otrzymuj
ą
piłki od s
ę
dziego drugiego.
Podczas meczu kiedy piłki s
ą
poza gr
ą
:
2
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
a) je
ś
li piłka jest poza boiskiem, powinna by
ć
złapana przez najbli
ż
szego podaj
ą
cego
i niezwłocznie potoczona do podaj
ą
cego, który podaje piłk
ę
zawodnikowi zagrywaj
ą
cemu,
b) je
ś
li piłka znajduje si
ę
na boisku, zawodnik, który znajduje si
ę
blisko piłki musi natychmiast
potoczy
ć
j
ą
poza boisko przez najbli
ż
sz
ą
lini
ę
boczn
ą
boiska,
c) w momencie gdy piłka jest poza gr
ą
, podaj
ą
cy bliski zagrywaj
ą
cego (nr 2 lub 5) musi poda
ć
piłk
ę
zagrywaj
ą
cemu mo
ż
liwie jak najszybciej tak,
ż
eby mógł on zaj
ąć
miejsce do zagrywki.
Piłka jest podawana mi
ę
dzy podaj
ą
cymi przez toczenie jej po podło
ż
u (nie rzucana), w czasie gdy
piłka jest poza gr
ą
.
PRZEPIS 4 - ZESPOŁY
1.
S
ę
dziowie musz
ą
sprawdzi
ć
przed meczem liczb
ę
osób uprawnionych, które mog
ą
siedzie
ć
na
ławce lub by
ć
w polu rozgrzewki. Na oficjalnych zawodach FIVB je
ś
li zespół ma wi
ę
cej ni
ż
3
osoby obok zawodników, s
ę
dzia musi poprosi
ć
o pokazanie certyfikatu ze zdj
ę
ciem oficjalnie
akredytowanego "lekarza" przez FIVB dla czwartej osoby. Z wyj
ą
tkiem zawodników i lekarza, tylko
3 osoby, nie wi
ę
cej (trener, asystent trenera i masa
ż
ysta) mog
ą
siedzie
ć
na ławce.
Podczas zawodów rozgrywanych w Polsce trener , asystent trenera, masa
ż
ysta i lekarz musz
ą
posiada
ć
licencje wydane przez PZPS. Je
ś
li ich nie maj
ą
, nie maj
ą
prawa siedzie
ć
na ławce, by
ć
w polu rozgrzewki, ani bra
ć
udziału w rozgrzewce.
2.
W turniejach mi
ę
dzynarodowych, 12 zawodników tego samego zespołu, musi mie
ć
te same
numery na koszulkach w ka
ż
dym meczu.
3.
Zazwyczaj, je
ś
li nie ma na zawodach s
ę
dziego głównego s
ę
dzia pierwszy pełni jego funkcj
ę
i musi
poprosi
ć
przed zawodami o dokumenty identyfikuj
ą
ce nazwiska zawodników znajduj
ą
ce si
ę
w
protokole zawodów. Oba zespoły zobowi
ą
zane s
ą
dostarczy
ć
oddzielne wykazy członków
całego zespołu z odpowiednimi dokumentami (licencje - je
ś
li s
ą
wymagane, karty zgłosze
ń
ksi
ąż
eczki zdrowia itp.). W przypadku jakichkolwiek w
ą
tpliwo
ś
ci s
ę
dzia pierwszy powinien
umie
ś
ci
ć
adnotacj
ę
o swojej decyzji w protokole zawodów lub w zał
ą
czonym specjalnym raporcie.
4.
Trener lub kapitan dru
ż
yny (bior
ą
c pod uwag
ę
ich podpisy w protokole zawodów) s
ą
odpowiedzialni
za identyfikacj
ę
nazwisk i numerów zawodników w protokole zawodów.
5.
Tylko członkowie zespołu upowa
ż
nieni s
ą
do siedzenia na ławce podczas spotkania i do
uczestniczenia w rozgrzewce.
ś
adne inne osoby nie mog
ą
uczestniczy
ć
w oficjalnej rozgrzewce
(patrz przepis 4.2.2). Wszyscy wchodz
ą
cy na boisko musz
ą
posiada
ć
sportowe obuwie.
6.
Przepis 4.2.4 : Podczas przerwy mi
ę
dzy setami, zawodnicy mog
ą
rozgrzewa
ć
si
ę
piłkami (lecz nie
meczowymi) w wolnej strefie.
7.
S
ę
dzia pierwszy musi sprawdzi
ć
strój członków zespołu. Koszulki, spodenki i skarpetki powinny
by
ć
takie same, czyste i tego samego koloru w całym zespole. Je
ś
li nie s
ą
, musz
ą
by
ć
zmienione
przed rozpocz
ę
ciem spotkania. Podczas
ś
wiatowych zawodów seniorskich FIVB, ka
ż
dy członek
zespołu musi posiada
ć
taki sam kolor obuwia sportowego, ale kolory znaków firmowych mog
ą
by
ć
ró
ż
ne. Przepis 4.3.4: Kapitan zespołu powinien by
ć
naznaczony, pozwoli to jasno rozró
ż
nia
ć
go
podczas całej gry. S
ę
dziowie powinni sprawdza
ć
oznaczenie kapitana przed rozpocz
ę
ciem
spotkania. Przepis 4.3.3.2: Podczas
ś
wiatowych i oficjalnych zawodów FIVB numery zawodników
musz
ą
by
ć
tak
ż
e umieszczone na prawej nogawce spodenek. Wysoko
ść
numerów musi wynosi
ć
od 4 do 6 cm a szeroko
ść
ta
ś
my tworz
ą
cej numer powinna wynosi
ć
co najmniej 1 cm .
8.
Je
ś
li oba zespoły wyst
ę
puj
ą
w strojach tego samego koloru, zespół który jest umieszczony
w protokole na pierwszym miejscu musi zmieni
ć
stroje. Zaleca si
ę
, aby zespół go
ś
ci informował
przed meczem gospodarza o kolorze stroju w jakim wyst
ą
pi.
9.
Koszulki zawodników musz
ą
by
ć
ponumerowane od 1 do 18.
10. Zawodnicy mog
ą
nosi
ć
szkła kontaktowe na własne ryzyko.
11. Zakazane jest noszenie przedmiotów, które mog
ą
powodowa
ć
zranienie lub dawa
ć
sztuczn
ą
przewag
ę
zawodnikowi.
PRZEPIS 5 - OSOBY PROWADZ
Ą
CE ZESPÓŁ
1.
Trener i inni członkowie zespołu siedz
ą
c na ławce lub stoj
ą
c w polu rozgrzewki mog
ą
udziela
ć
rad
oraz komunikowa
ć
si
ę
z zawodnikami na boisku i wstawa
ć
z rado
ś
ci , jak równie
ż
trener w zgodzie
z nowym przepisem 5.2.3.4. Trener mo
ż
e udziela
ć
rad stoj
ą
c lub chodz
ą
c w
wolnej strefie
naprzeciw swojej ławki , a
ż
do pola rozgrzewki,
pod warunkiem,
ż
e nie przeszkadza to i nie
opó
ź
nia gry.
2.
Ponadto ,
ż
aden z członków zespołu siedz
ą
cych na ławce lub stoj
ą
cych w polu rozgrzewki nie
maj
ą
prawa protestowa
ć
lub kwestionowa
ć
decyzj
ę
s
ę
dziów . Takie zachowanie musi by
ć
karane
przez s
ę
dziego pierwszego.
3
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
3.
Kapitan mo
ż
e pyta
ć
s
ę
dziów o wyja
ś
nienie dotycz
ą
ce zastosowania przepisów, s
ę
dzia pierwszy
musi udzieli
ć
odpowiedzi kapitanowi , nie tylko przez powtórzenie swojej sygnalizacji , ale musi
u
ż
ywa
ć
sformułowa
ń
z oficjalnych przepisów gry. Kapitan ma prawo do zapyta
ń
o wyja
ś
nienie
zastosowania przepisów równie
ż
w imieniu kolegów swojego zespołu, jak wymaga tego przepis
5.1.2 ( jednak , gdy zmieniony kapitan zespołu znajduje si
ę
na ławce lub stoi w polu rozgrzewki –
nie ma tego prawa).
4.
Trener nie ma prawa zgłaszania pró
ś
b do członków komisji s
ę
dziowskiej, z wyj
ą
tkiem oficjalnych
przerw (przerwa na odpoczynek i zmian
ę
zawodników). Mo
ż
e jednak zasi
ę
gn
ąć
informacji u
sekretarza (kiedy piłka jest poza gr
ą
) dotycz
ą
cych ilo
ś
ci wykorzystanych przerw ewentualnie
zgodno
ś
ci wyniku z tablic
ą
ś
wietln
ą
.
5.
S
ę
dzia drugi musi kontrolowa
ć
podczas gry czy trener siedzi na ławce blisko stolika sekretarza
b
ą
d
ź
stoi lub chodzi w wolnej strefie naprzeciw swojej ławki , a
ż
do pola rozgrzewki bez
przeszkadzania i opó
ź
niania gry.(patrz przepis 5.2.3.4).
6.
S
ę
dzia drugi musi podczas gry kontrolowa
ć
zawodników rezerwowych czy siedz
ą
na ławce lub
znajduj
ą
si
ę
w polu rozgrzewki. Zawodnicy w polu rozgrzewki podczas trwania setów nie mog
ą
u
ż
ywa
ć
piłek.
7.
S
ę
dziowie musz
ą
wiedzie
ć
kto jest kapitanem na boisku.
8.
Libero nie mo
ż
e by
ć
kapitanem zespołu.
PRZEPIS 6 - ZDOBYCIE PUNKTU, WYGRANIE SETA I WYGRANIE SPOTKANIA
Kongres w Tokio zmienił system liczenia punktów. Nowy system liczenia punktów jest bardzo wa
ż
ny dla
całego meczu. Dlatego nowy przepis 6 musi by
ć
powa
ż
nie studiowany w szczególno
ś
ci punkt 6.2
wygranie seta i 6.3 wygranie meczu!
PRZEPIS 7 - STRUKTURA GRY
1.
Przed spotkaniem s
ę
dzia pierwszy dokonuje losowania w celu okre
ś
lenia zespołu , który wykona
pierwsz
ą
zagrywk
ę
oraz stron boiska, na których zespoły b
ę
d
ą
grały w pierwszym secie. Je
ś
li
rozgrywany jest set decyduj
ą
cy s
ę
dzia pierwszy ponownie dokonuje losowania. Losowanie
dokonywane jest w obecno
ś
ci dwóch kapitanów zespołów. Wygrywaj
ą
cy losowanie wybiera: b
ą
d
ź
prawo do zagrywki lub te
ż
odbioru zagrywki; lub stron
ę
boiska. Przegrywaj
ą
cy losowanie wybiera z
pozostałych mo
ż
liwo
ś
ci.
2.
We wszystkich spotkaniach "oficjalna rozgrzewka" musi by
ć
wł
ą
czona do ceremoniału (patrz
ceremoniał gry w piłk
ę
siatkow
ą
- doł
ą
czony do oficjalnych przepisów).
3.
Kartka z ustawieniem pocz
ą
tkowym musi by
ć
sprawdzona przez s
ę
dziego drugiego i sekretarza
przed wpisaniem ustawienia pocz
ą
tkowego do protokołu. Musz
ą
oni sprawdzi
ć
czy numery
zawodników na kartce zgadzaj
ą
si
ę
z list
ą
zawodników w protokole. Je
ż
eli nie, kartka
z ustawieniem pocz
ą
tkowym musi by
ć
zwrócona trenerowi i s
ę
dzia drugi prosi o inn
ą
.
4.
Po zako
ń
czeniu seta, s
ę
dzia drugi natychmiast prosi trenera o ustawienie pocz
ą
tkowe
w nast
ę
pnym secie, w celu unikni
ę
cia przedłu
ż
enia 3 minutowej przerwy przeznaczonej na zmian
ę
stron boiska. Je
ś
li trener przedłu
ż
a systematycznie przerw
ę
przez opó
ź
nianie dostarczania kartki z
ustawieniem pocz
ą
tkowym, s
ę
dzia pierwszy musi ukara
ć
zespół upomnieniem za opó
ź
nianie.
Przestudiuj powa
ż
nie przepisy 7.4, 7.5, 7.6 i 7.7. Pami
ę
taj,
ż
e je
ś
li dwóch zawodników stało w
bł
ę
dzie ustawienia , to po sygnalizacji bł
ą
d ustawienia musisz pokaza
ć
tych dwóch zawodników . Je
ś
li
kapitan zespołu pyta o wi
ę
cej informacji na temat tego bł
ę
du , wyci
ą
gnij z kieszeni kartk
ę
z
ustawieniem pocz
ą
tkowym i poka
ż
mu numery zawodników , którzy popełnili bł
ą
d ustawienia.
PRZEPIS 8 - ZMIANA ZAWODNIKÓW
1.
Gdy trener prosi o zmian
ę
, musi u
ż
ywa
ć
oficjalnej sygnalizacji r
ę
cznej. Je
ś
li trener tylko wstaje
z ławki, prosz
ą
c ustnie o przerw
ę
lub tylko naciska przycisk sygnalizatora, s
ę
dziowie nie mog
ą
zna
ć
charakteru pro
ś
by i odrzucaj
ą
pro
ś
b
ę
o przerw
ę
regulaminow
ą
.
4
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
2.
Je
ś
li trener prosi o wi
ę
cej ni
ż
jedn
ą
zmian
ę
zawodników musi (po sygnale r
ę
cznym o zmian
ę
)
pokaza
ć
(palcami) liczb
ę
zmian. W tym przypadku wszyscy zmieniaj
ą
cy zawodnicy musz
ą
by
ć
blisko trenera gotowi do gry. S
ę
dzia drugi zezwalaj
ą
c na zmian
ę
(gwi
ż
d
żą
c) musi tak
ż
e pokaza
ć
palcami liczb
ę
zmian. Nast
ę
pnie s
ę
dzia drugi staje w rogu strefy zmian przy wła
ś
ciwej linii, twarz
ą
do sekretarza. Wielokrotne zmiany musz
ą
by
ć
udzielane wył
ą
cznie po kolei. Pierwsza, jedna para
zawodników, jeden zawodnik schodzi z boiska, a zmieniaj
ą
cy wchodzi na boisko itd.
Pozwala to sekretarzowi zapisa
ć
zmian
ę
i sprawdzi
ć
numery w protokole. Podczas zmian wymaga
si
ę
u
ż
ywania tabliczek z numerami do zmian zawodników. Jednak je
ś
li w momencie pro
ś
by o kilka
zmian, jakikolwiek ze zmieniaj
ą
cych nie jest gotowy do wej
ś
cia na boisko, zmiana ta powinna by
ć
odrzucona (bez karania).
3.
Gdy zawodnik jest kontuzjowany, s
ę
dzia pierwszy powinien zarz
ą
dzi
ć
zmian
ę
, która musi by
ć
dokonana natychmiast. Je
ś
li jest to mo
ż
liwe zawodnik powinien by
ć
zmieniony regulaminowo.
Je
ś
li nie - zespół korzysta ze zmiany narzuconej. Zmiana narzucona z powodu kontuzji, nie
podlega ograniczeniom wynikaj
ą
cym z przepisu 8.2. Nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
musi nowy przepis 8.2
który stanowi ,
ż
e zmieniony kontuzjowany zawodnik nie mo
ż
e wróci
ć
do gry w tym meczu. Zmiana
narzucona nie jest liczona w
ż
adnym przypadku do zmian regulaminowych (Przepis 8.2).
4.
Zmiana jest nie regulaminowa je
ś
li przekracza ograniczenia przewidziane w przepisie 8.1.
S
ę
dziowie powinni zna
ć
ró
ż
nic
ę
pomi
ę
dzy zmian
ą
nie regulaminow
ą
(kiedy zespół dokonał
zmiany nie regulaminowej i gra jest wznowiona, a ani sekretarz, ani s
ę
dzia drugi nie zauwa
ż
yli tego
( przepis 8.1), a pro
ś
b
ą
w celu dokonania zmiany nie regulaminowej o której, sekretarz czy s
ę
dzia
drugi (przepis 17.1.3) wie,
ż
e jest nie regulaminowa i która powinna by
ć
odrzucona i karana
"upomnieniem za opó
ź
nianie" lub „ostrze
ż
eniem za opó
ź
nianie” je
ż
eli zespół był ju
ż
upominany za
opó
ź
nianie w meczu.
PRZEPIS 9 – SYTUACJE W GRZE
Przepis 9.1:
S
ę
dzia pierwszy zezwala na wykonanie zagrywki. Piłka jest w grze od momentu uderzenia
piłki przez zagrywaj
ą
cego.
Przepis 9.4.1:
Nale
ż
y zdawa
ć
sobie spraw
ę
z wa
ż
no
ś
ci słowa "całkowicie" w zdaniu "cz
ęść
piłki dotykaj
ą
ca
podło
ż
a jest "całkowicie" poza liniami ograniczaj
ą
cymi boisko".
PRZEPIS 10 - GRA PIŁK
Ą
1.
Podkre
ś
la si
ę
,
ż
e s
ę
dzia mo
ż
e odgwizdywa
ć
tylko bł
ę
dy, które zobaczył. Podczas oceny odbicia
piłki musi on patrze
ć
na cz
ęść
ciała zawodnika, która ma kontakt z piłk
ą
. Oceniaj
ą
c odbicie nie
powinien
sugerowa
ć
si
ę
pozycj
ą
zawodnika
przed,
ani
po
kontakcie
z
piłk
ą
.
Komisja s
ę
dziowska FIVB wymaga od s
ę
dziów dopuszczania odbi
ć
palcami sposobem górnym
oraz pozostałych odbi
ć
, które s
ą
zgodne z przepisami.
2.
Je
ś
li zespół wykonał cztery odbicia piłki (cztery dotkni
ę
cia - poza blokiem), s
ę
dzia drugi powinien
wykona
ć
oficjalny sygnał r
ę
k
ą
, na wysoko
ś
ci swojej klatki piersiowej
w kierunku s
ę
dziego
pierwsze, go ,nie mo
ż
e jednak odgwizdywa
ć
tego bł
ę
du, jak napisano w przepisie 25.2.2: „S
ę
dzia
drugi mo
ż
e
równie
ż
sygnalizowa
ć
, bez u
ż
ycia gwizdka, bł
ę
dy nie le
żą
ce w jego kompetencji, ale
nie mo
ż
e nalega
ć
na s
ę
dziego pierwszego, aby te bł
ę
dy uznał”.
3.
Niestety wielu s
ę
dziów nie rozumie praktycznie przepisu
10.2.3.2.Nie rozumiej
ą
konkretnie w
jakich przypadkach mo
ż
emy mówi
ć
o "pierwszym odbiciu piłki przez zespół”. W czterech
przypadkach zespół odbija piłk
ę
w pierwszym odbiciu :
i. - odbiór zagrywki,
ii. - odbiór ataku (nie tylko zbicie, wszystkie ataki patrz przepis 10.1.1 (tak
ż
e 14.1.1),
iii. - odbicie piłki od bloku przeciwnika,
iv. - odbicie piłki od własnego bloku.
4.
Je
ś
li po jednoczesnym odbiciu piłki przez dwóch zawodników przeciwnych zespołów, piłka toczy
si
ę
po górnej cz
ęś
ci siatki i dotyka antenki, gra musi by
ć
powtórzona. Jest to "bł
ą
d obustronny".
5.
Komisja s
ę
dziowska nalega, aby s
ę
dzia podczas słownego wyja
ś
niania bł
ę
du odbicia piłki, u
ż
ywał
oficjalnej terminologii przepisu 10.3 lub innych przepisów.
6.
Nale
ż
y zwróci
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na fakt,
ż
e podczas ataku dozwolony jest tzw. "tipping", pod
warunkiem,
ż
e piłka nie jest złapana, ani rzucona. Tipping oznacza atak piłki całkowicie
ponad siatk
ą
, palcami jednej r
ę
ki. S
ę
dzia pierwszy musi obserwowa
ć
wykonanie ataku
jedn
ą
r
ę
k
ą
(lekkie). Je
ś
li takiemu uderzeniu piłki towarzyszy ruch r
ę
ki, jest to bł
ą
d i musi by
ć
ukarany.
5
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
7.
Nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
,
ż
e podczas bloku, czyli akcji nad siatk
ą
, której celem jest uniemo
ż
liwienie
przej
ś
cia piłki ze strony przeciwnika, piłka nie mo
ż
e by
ć
trzymana (pchana, rzucana itp.). W takim
przypadku s
ę
dzia musi odgwizda
ć
bł
ą
d
"piłka rzucona".
(Nale
ż
y jednak zachowa
ć
znaczn
ą
tolerancj
ę
).
8.
Przepis
10.1.3:
"Wewn
ą
trz
pola
gry
(boisko
i
wolna
strefa),
zawodnik
nie
mo
ż
e
korzysta
ć
z
pomocy partnera
lub
dowolnego
przedmiotu
w
celu
dosi
ę
gni
ę
cia
piłki...”.
W nawi
ą
zaniu do tego mamy
przepis 10.3 2 : ODBICIE Z POMOC
Ą
: „zawodnik korzysta z
pomocy partnera lub dowolnego przedmiotu w celu dosi
ę
gni
ę
cia piłki wewn
ą
trz pola gry”.
Praktycznie, ka
ż
dy zespół musi gra
ć
wewn
ą
trz własnego pola gry i własnej przestrzeni. Piłka
mo
ż
e jednak by
ć
odzyskiwana z poza wolnej strefy przepis 10. i nowy przepis 11.1.2.
Ingerencja podczas gry piłk
ą
:
•
je
ś
li piłka dotyka obiekt poza boiskiem, sufit lub osob
ę
nie bior
ą
c
ą
udziału w grze (Przepis 9.4.2)
lub piłka dotyka s
ę
dziego, podawaczy czy trenera stoj
ą
cego blisko boiska, uwa
ż
a si
ę
j
ą
za piłk
ę
autow
ą
.
•
je
ś
li zawodnik korzysta z pomocy poprzez kontakt z wymienionymi , jest to bł
ą
d
zawodnika
(odbicie z pomoc
ą
) przepis 10.1.3 i w rezultacie gra nie b
ę
dzie powtórzona.
9
Przepis 10.2.1. - " Piłka mo
ż
e by
ć
dotkni
ę
ta ka
ż
d
ą
cz
ęś
ci
ą
ciała".
a) celem wprowadzenia tego przepisu było wzmocnienie obrony.
b) nie ma znaczenia czy kontakt z cz
ęś
ci
ą
ciała jest słaby czy silny, wa
ż
ne jest tylko to czy
piłka została zatrzymana w grze czy nie. Je
ś
li nie jest to odbicie i piłka jest trzymana
w kontakcie z ciałem, bł
ą
d został popełniony.
10 W celu lepszego zrozumienia
tekstu przepisu 10.2.2.
„ Piłka musi by
ć
odbita, nie mo
ż
e
by
ć
łapana lub rzucana. Mo
ż
e ona odbi
ć
si
ę
w dowolnym kierunku”: Co oznacza słowo "odbita" ?
Słowo odbita oznacza pojedyncze zdarzenie, piłka odbija si
ę
od punktu kontaktowego, podczas
gdy rzucenie piłki wymaga dwóch zdarze
ń
po pierwsze piłka musi by
ć
złapana, a nast
ę
pnie
rzucona.
PRZEPIS 11 - PIŁKA PRZY SIATCE
PRZEPIS 12 - ZAWODNIK PRZY SIATCE
Nowy artykuł 11.2 :Piłka przechodz
ą
c przez siatk
ę
mo
ż
e j
ą
dotkn
ąć
. Tak
ż
e podczas zagrywki!
Ka
ż
dy zespół musi gra
ć
we własnym polu gry i we własnej przestrzeni. Piłka mo
ż
e by
ć
jednak,
odzyskiwana z poza jego wolnej strefy (przepis 10).
Jednak przepisy daj
ą
tak
ż
e prawo do odzyskiwania piłki z wolnej strefy zespołu przeciwnego: nowy
przepis 11.1.2: „Piłka przechodz
ą
ca pionow
ą
płaszczyzn
ę
siatki w kierunku wolnej strefy przeciwnika
całkowicie lub cz
ęś
ciowo poza przestrzeni
ą
przej
ś
cia, mo
ż
e by
ć
skierowana z powrotem na własne
pole gry w ramach limitu odbi
ć
zespołu pod warunkiem,
ż
e boisko przeciwnika nie zostało dotkni
ę
te
przez zawodnika, a piłka grana z powrotem przekracza płaszczyzn
ę
pionow
ą
siatki całkowicie lub
cz
ęś
ciowo w przestrzeni zewn
ę
trznej
po tej samej stronie boiska. Zespół przeciwny nie mo
ż
e
zapobiega
ć
takiej akcji.
S
ę
dzia drugi i s
ę
dziowie liniowi musz
ą
dobrze zrozumie
ć
t
ą
poprawk
ę
! Podczas meczu musz
ą
oni
umie
ć
zachowa
ć
si
ę
praktycznie, aby da
ć
miejsce zawodnikowi, który b
ę
dzie odzyskiwał piłk
ę
do
swojego pola gry.
Niezwykle wa
ż
ne jest nowy tekst kontakt zawodnika z siatk
ą
, Przepis 12.3 podkre
ś
lamy szczególnie
znaczenie nowego przepisu 12.3.1. Kontakt z siatk
ą
lub antenk
ą
(Przepis 12.4.4) nie jest bł
ę
dem, z
wyj
ą
tkiem dotkni
ę
cia podczas akcji z piłk
ą
lub gdy kontakt ten wpływa na przebieg gry. Tekst
przepisu 12.3.3 jest wi
ę
c bardzo wa
ż
ny, mimo,
ż
e nie jest nowym , nie jest stosowany przez s
ę
dziów.
a)
je
ś
li zawodnik jest na swojej stronie boiska, a piłka uderzona w siatk
ę
od strony
przeciwnika powoduje,
ż
e siatka dotyka tego zawodnika (Przepis 12.3.3) bł
ą
d nie został
popełniony.
b) Niestety , mimo nacisku z naszej strony s
ę
dziowie nie przywi
ą
zuj
ą
wagi do znaczenia tego
przepisu. Dlatego musimy cz
ę
sto przypomina
ć
ten przepis, aby był prawidłowo stosowany!
c)
Kongres w Sevilli zaakceptował uwag
ę
Komisji Administracyjnej do wprowadzenia do
wytycznych dla s
ę
dziów dotycz
ą
c
ą
przepisu 12 .3. Jest to nast
ę
puj
ą
cy tekst: „Gdy jeden
lub wi
ę
cej zawodników znajduje si
ę
blisko piłki uwa
ż
a si
ę
,
ż
e uczestnicz
ą
w akcji grania
piłk
ą
, i dotkni
ę
cie przez któregokolwiek z nich siatki jest bł
ę
dem”
6
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
PRZEPIS 13 - ZAGRYWKA
1.
Gł
ę
boko
ść
pola zagrywki ograniczona jest szeroko
ś
ci
ą
wolnej strefy (Przepis 1.4.2).
2.
S
ę
dzia pierwszy zezwala na wykonanie zagrywki po stwierdzeniu,
ż
e zawodnik zagrywaj
ą
cy
posiada piłk
ę
i oba zespoły s
ą
przygotowane do gry (Przepis 13.3).
Gdy s
ę
dzia gwi
ż
d
ż
e na zagrywk
ę
, powinien chwilowo opó
ź
nia
ć
gwizdek w dwóch przypadkach:
•
dla powtórek w TV
•
dla wzrostu atmosfery na sali , jak równie
ż
wzmo
ż
enia kontrastu mi
ę
dzy wi
ę
kszymi lub mniejszymi
emocjami po wpływem gry.
3.
W momencie wykonania zagrywki czy te
ż
w chwili odbicia piłki
przy zagrywce z wyskoku,
zawodnik nie mo
ż
e dotkn
ąć
boiska (ani linii ko
ń
cowej) oraz podło
ż
a na zewn
ą
trz pola zagrywki
(nowy Przepis13.4.2). S
ę
dzia pierwszy i odpowiedni s
ę
dziowie liniowi musz
ą
zwraca
ć
uwag
ę
na
ten przepis. S
ę
dziowie liniowi musz
ą
natychmiast sygnalizowa
ć
s
ę
dziemu je
ś
li bł
ą
d nast
ą
pił.
Zagrywaj
ą
cy mo
ż
e jednak rozpocz
ąć
rozbieg do zagrywki na zewn
ą
trz strefy zagrywki, ale musi
by
ć
w polu zagrywki w momencie uderzenia piłki (musi by
ć
w polu zagrywki w momencie uderzenia
piłki lub przed wyskokiem).
4.
Podczas zagrywki s
ę
dzia pierwszy musi obserwowa
ć
zespół zagrywaj
ą
cy, podczas gdy s
ę
dzia
drugi obserwuje zespół przyjmuj
ą
cy.
5.
W momencie gdy piłka jest zagrywana (moment uderzenia piłki) wszyscy zawodnicy z wyj
ą
tkiem
zawodnika zagrywaj
ą
cego musz
ą
znajdowa
ć
si
ę
całkowicie w swoich polach boiska (Przepis 7.4).
Dla przykładu, je
ś
li w tym momencie zawodnik przekroczy stop
ą
lini
ę
boczn
ą
, jest to bł
ą
d i musi
by
ć
sygnalizowany przez s
ę
dziego liniowego i odgwizdany przez jednego z s
ę
dziów.
6.
Nowy Przepis 13.4.4 stanowi ,
ż
e zagrywaj
ą
cy musi uderzy
ć
piłk
ę
w ci
ą
gu 8 sekund po gwizdku
s
ę
dziego pierwszego na zagrywk
ę
. Uwaga: nie ma próby wykonania zagrywki! Jednak
ż
e je
ś
li
zagrywaj
ą
cy nie idzie normalnie na zagrywk
ę
lub nie przyjmuje piłki od podawacza powoduje
opó
ź
nianie gry i zespół powinien by
ć
ukarany za opó
ź
nianie gry.
Uwaga : wielu s
ę
dziów i zawodników
ź
le interpretuje ten tekst, my
ś
l
ą
c,
ż
e te 8 sekund liczy si
ę
tylko od momentu
kiedy zagrywaj
ą
cy rzuci lub opu
ś
ci piłk
ę
do chwili uderzenia piłki przy zagrywce.
Jest to nieprawda! Przepis mówi jasno „...od gwizdka s
ę
dziego pierwszego na zagrywk
ę
”.
7.
Sygnalizacja nr 19
jest wła
ś
ciw
ą
sygnalizacj
ą
i jest u
ż
ywana je
ż
eli piłka przy zagrywce nie
przechodzi przez siatk
ę
.
8.
Narodowe Komisje S
ę
dziowskie nie zwracaj
ą
uwagi na fakt,
ż
e przepis zasłona istnieje. W ich
rozgrywkach krajowych nie stosuje si
ę
karania za zasłon
ę
(Przepis 13.5). W konsekwencji mamy
wiele problemów z s
ę
dziami i zespołami podczas meczów mi
ę
dzynarodowych.
9.
Nowy przepis 11.1.1 i 11.2, je
ś
li podczas zagrywki piłka dotyka siatki to nie jest ju
ż
bł
ę
dem!
PRZEPIS 14 - ATAK
1.
Silne uderzenie piłki nie jest jedyn
ą
form
ą
ataku. Podczas ataku "tipping" jest dozwolony.
2.
Atak jest spełniony, je
ś
li piłka przekroczy całkowicie pionow
ą
płaszczyzn
ę
siatki lub zostanie
dotkni
ę
ta przez blokuj
ą
cego (Przepis 14.1.3).
3.
W celu lepszego zrozumienia Przepisu 14.2.3 na uwag
ę
zasługuje fakt,
ż
e tylko pozycja piłki
podlega sprawdzeniu, a nie pozycja zawodnika. Bł
ą
d nast
ę
puje ,je
ś
li atak jest spełniony.
Dlatego s
ę
dzia drugi lub pierwszy musi odgwizda
ć
bł
ą
d, je
ś
li atak jest spełniony.
4.
Przy tek
ś
cie Przepisu 14.1.2 (Podczas ataku dopuszcza si
ę
„kiwanie” pod warunkiem,
ż
e odbicie
jest czyste i piłka nie jest złapana lub rzucona.) musi by
ć
zrozumiałe,
ż
e uderzenie nie jest
złapaniem i rzuceniem.
5.
Libero nie mo
ż
e wykona
ć
ataku spełnionego je
ż
eli w momencie uderzenia, piłka znajduje si
ę
całkowicie powy
ż
ej górnej ta
ś
my siatki (Przepis 20.3.1.2 i 14.3.5).
PRZEPIS 15 - BLOK
1.
Blokuj
ą
cy ma prawo blokowa
ć
piłk
ę
w przestrzeni przeciwnika z przeło
ż
eniem r
ą
k ponad siatk
ą
•
je
ś
li piłka po pierwszym lub drugim odbiciu przez przeciwnika bezpo
ś
rednio jest
kierowana przez siatk
ę
i
•
ż
aden z przeciwników nie jest do
ść
blisko siatki w cz
ęś
ci przestrzeni gry gotowy do
kontynuowania akcji.
Po trzecim odbiciu piłki przez przeciwnika, ka
ż
da piłka mo
ż
e by
ć
blokowana z przeło
ż
eniem r
ą
k.
7
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
Po pierwszym i drugim odbiciu piłki, gdy zawodnik zespołu przeciwnego jest blisko piłki i zamierza
j
ą
odbi
ć
, blok z przeło
ż
eniem r
ą
k jest bł
ę
dem je
ś
li kontakt z piłk
ą
ma miejsce przed lub
w momencie akcji, dlatego
ż
e jest to przeszkadzanie w akcji przeciwnikowi.
2.
Piłka, która leci równolegle do siatki (nie atak), która nie przechodzi przez siatk
ę
na stron
ę
dru
ż
yny
przeciwnej, nie mo
ż
e by
ć
blokowana z wyj
ą
tkiem gdy nast
ę
puje to po trzecim odbiciu.
3.
Bł
ę
dem jest przeło
ż
enie r
ą
k ponad siatk
ą
na stron
ę
przeciwnika przez blokuj
ą
cego i uderzenie piłki
zamiast wykonywania akcji bloku.
4.
Bł
ę
dem jest złapanie czy rzucenie piłki podczas bloku.
5.
Zawodnik linii obrony mo
ż
e bra
ć
udział w próbie bloku, ale je
ś
li blok jest spełniony, lub uczestniczy
on w bloku spełnionym popełniany jest bł
ą
d. Jednak
ż
e Libero nie mo
ż
e bra
ć
udział w próbie bloku
(Przepisy 15.6.6 i 20.3.1.3)
6.
Tekst Przepisu 15.6.3: "blokowanie zagrywki przeciwnika" oznacza,
ż
e zabronione jest wtedy gdy
blok jest spełniony przy blokowaniu zagrywki.
7.
Gdy zawodnik blokuje piłk
ę
z przeło
ż
eniem r
ą
k poza antenk
ą
, jest to bł
ą
d i s
ę
dzia pierwszy musi
natychmiast go odgwizda
ć
.
8.
Nowy Przepis 10.2.1 pozwala: "Piłka mo
ż
e dotyka
ć
ka
ż
dej cz
ęś
ci ciała". Pro
ś
ciej " kontakt z piłk
ą
mo
ż
e dotyczy
ć
dowolnej cz
ęś
ci ciała".
Dla przykładu je
ś
li podczas bloku piłka dotyka stóp
zawodnika nie jest to bł
ą
d!
PRZEPIS 16 - REGULAMINOWE PRZERWY W GRZE
1.
Ka
ż
dy zespół ma prawo w ka
ż
dym secie do maksimum dwóch przerw na odpoczynek i sze
ś
ciu
zmian zawodników (Przepis 16.1)
2.
Wszystkie przerwy na odpoczynek trwaj
ą
30 sekund (Przepis 16.4.1).
W
ś
wiatowych i oficjalnych zawodach FIVB w setach 1-4 ,wyst
ę
puj
ą
dwie 60 sek „Przerwy techniczne”
przyznawane automatycznie kiedy zespół prowadz
ą
cy zdob
ę
dzie 8-my, a nast
ę
pnie 16-ty punkt.
W
decyduj
ą
cym (5-tym) secie, mog
ą
by
ć
przyznane dla ka
ż
dego zespół tylko dwie przerwy dla
odpoczynku trwaj
ą
ce po 30 sekund. W secie tym nie ma „Przerw technicznych”.(Przepis 16.4.1)
3.
Asystent
lub
rezerwowy
sekretarz
musi
sygnalizowa
ć
automatycznie
przez
naci
ś
ni
ę
cie
sygnalizatora, po tym jak pierwszy zespół zdob
ę
dzie 8-my lub 16-ty punkt .S
ę
dzia drugi nie
ingeruje w t
ą
czynno
ść
. Ten sam rezerwowy sekretarz musi nacisn
ąć
sygnalizator na koniec
„Przerwy technicznej”. Spiker musi zapowiedzie
ć
przy pierwszej przerwie: ”Pierwsza przerwa
techniczna”. Na zako
ń
czenie musi powiedzie
ć
„ koniec przerwy technicznej”. S
ę
dzia drugi musi
zwraca
ć
uwag
ę
czy zawodnicy nie wchodz
ą
na boisko przed ogłoszeniem ko
ń
ca przerwy
technicznej. Naturalnie je
ś
li jest problem z prac
ą
sekretarza s
ę
dzia drugi musi kontrolowa
ć
czy
przerwy techniczne udzielane s
ą
po osi
ą
gni
ę
ciu odpowiednich punktów.
4.
W momencie pro
ś
by o zmian
ę
trener i zmieniaj
ą
cy musz
ą
post
ę
powa
ć
jak podano w przepisie
16.5. Pro
ś
ba o zmian
ę
przed rozpocz
ę
ciem seta jest dozwolona i zostaje zapisana jako zmiana
regulaminowa w tym secie.
5.
Zmieniaj
ą
cy, w momencie pro
ś
by musi by
ć
gotowy do wej
ś
cia na boisko, sta
ć
blisko strefy zmian
(nowy Przepis 16.5.3) trzyma
ć
tabliczk
ę
z numerem lub po prostu podnosi r
ę
k
ę
(je
ś
li nie ma
tabliczek). Je
ż
eli w momencie pro
ś
by zawodnicy nie s
ą
blisko strefy zmian, nie zezwala si
ę
na
zmian
ę
i zespół musi by
ć
ukarany po raz pierwszy w meczu "upomnieniem za opó
ź
nianie". Gdy
zespół był ju
ż
karany "upomnieniem za
opó
ź
nianie" w tym meczu, s
ę
dzia musi ukara
ć
zespół
"ostrze
ż
eniem za opó
ź
nianie". Nie jest to kara osobista za nie sportowe zachowanie, ale kara
techniczna i jest to kara dla całego zespołu. Sekretarz musi zapisa
ć
kar
ę
do protokołu w kolumnie
"Kary".
6.
S
ę
dzia pierwszy i drugi musz
ą
dokładnie zna
ć
przepis 16.6 "pro
ś
by nieuzasadnione" i dokładnie
go rozumie
ć
:
•
co znaczy "pro
ś
ba nieuzasadniona",
•
jakie s
ą
przypadki pró
ś
b nieuzasadnionych,
•
jakie jest post
ę
powanie w takim przypadku,
•
co trzeba zrobi
ć
je
ś
li zespół powtarza pro
ś
by nieuzasadnione w tym samym meczu.
Uwaga : Przepis 16.6.2 Wszystkie pro
ś
by nieuzasadnione, nie maj
ą
ce wpływu na gr
ę
oraz nie
powoduj
ą
ce opó
ź
nienia gry, b
ę
d
ą
odrzucane lecz Przepis 17.1.4 mówi
ż
e powtarzaj
ą
ca si
ę
pro
ś
ba
nieuzasadniona (Przepis 16.6.2) musi by
ć
uwa
ż
ana jako opó
ź
nianie.
8
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
Podczas meczu s
ę
dzia pierwszy musi zwraca
ć
uwag
ę
czy s
ę
dzia drugi stosuje te przepisy
prawidłowo.
7.
Jest ró
ż
nica mi
ę
dzy „zamian
ą
Libero” (Przepis 20), a normaln
ą
zmian
ą
zawodników , która musi
by
ć
poproszona
przez trenera lub kapitana zespołu i zezwalana
przez s
ę
dziego drugiego, a
nast
ę
pnie zapisana do protokołu zawodów (Przepisy 8.1, 8.2, 8.3 i 8.4). Zalecamy , aby rezerwowy
sekretarz zapisywał na oddzielnej kartce zmiany Libero, tak
ż
eby numer zawodnika zamienianego
przez Libero był tak
ż
e znany.
PRZEPIS 17 - OPÓ
Ź
NIANIE GRY
1.
S
ę
dzia musi doskonale zna
ć
wszystkie rodzaje opó
ź
nie
ń
gry i kary za opó
ź
nianie.
Co wi
ę
cej musi on zna
ć
dokładnie ró
ż
nice mi
ę
dzy pro
ś
b
ą
nieuzasadnion
ą
, a opó
ź
nianiem.
2.
Kary za opó
ź
nianie s
ą
dla zespołu, a nie kar
ą
za nie sportowe zachowanie, w przypadku je
ś
li
członek zespołu spowoduje opó
ź
nianie. Drugie i nast
ę
pne opó
ź
nianie gry przez któregokolwiek
zawodnika lub innego członka tego samego zespołu w tym samym meczu uznaje si
ę
za bł
ą
d
i karze si
ę
OSTRZE
ś
ENIEM ZA OPÓ
Ź
NIANIE - przegraniem akcji (przepis 17.2).
3.
Na uwag
ę
zasługuje fakt ,
ż
e „Upomnienie za opó
ź
nianie” jest pokazywane r
ę
cznie (nr 25) oraz
musi by
ć
zapisane w protokole zawodów w kolumnie „W” kary. Jednak
ż
e „Ostrze
ż
enie za
opó
ź
nianie” jest identyfikowane przez pokazanie
ż
ółtej kartki i tak
ż
e jest zapisywane w protokole
zawodów w kolumnie „P.”
PRZEPIS 18 - WYJ
Ą
TKOWE PRZERWY W GRZE
Punkt 18.1.2. okre
ś
la,
ż
e je
ż
eli zawodnik kontuzjowany nie mo
ż
e by
ć
zmieniony regulaminowo, ani
w trybie narzuconym, przyznaje si
ę
3 min. przerw
ę
, ale tylko raz dla tego samego zawodnika
w trakcie spotkania.
PRZEPIS 19 - PRZERWY MI
Ę
DZY SETAMI I ZMIANA STRON BOISKA
1.
Przerwy mi
ę
dzy setami trwaj
ą
3 minuty (równie
ż
mi
ę
dzy 4-tym i 5-tym setem).Przerwa mi
ę
dzy
drugim, a trzecim setem mo
ż
e trwa
ć
10 minut, je
ż
eli zezwoli kompetentna komisja na pro
ś
b
ę
organizatora(Przepis 19.1)
2.
W secie decyduj
ą
cym, po 8-u punktach zespoły zmieniaj
ą
strony boiska bez opó
ź
nienia
i kontynuuj
ą
gr
ę
. (Je
ś
li 8-my punkt zdobył zespół odbieraj
ą
cy, to zespół ten po zmianie stron boiska
musi dokona
ć
rotacj
ę
przed wykonaniem zagrywki. Musi to by
ć
sprawdzone przez sekretarza i
s
ę
dziów).
3.
Podczas przerwy mi
ę
dzy setami, piłka nie musi by
ć
oddawana do s
ę
dziego drugiego; wszystkie
trzy piłki pozostaj
ą
u podaj
ą
cych nr.2 i 5 (nie maj
ą
oni prawa dawa
ć
tych piłek zawodnikom do
rozgrzewki). Przed setem decyduj
ą
cym, s
ę
dzia drugi podaje piłk
ę
, do pierwszej zagrywki w
secie.
Podczas przerw na odpoczynek, przy zmianach i podczas zmiany stron boiska w secie
decyduj
ą
cym przy 8 punktach, s
ę
dzia drugi nie zajmuje si
ę
piłkami. Znajduj
ą
si
ę
one u podaj
ą
cych.
PRZEPIS 20 ZAWODNIK LIBERO
1.
Libero (Przepis 20.1.1) musi by
ć
zapisany w protokole zawodów przed spotkaniem, w specjalnie
zarezerwowanej do tego linii. Numer Libero musi by
ć
zapisany na kartce z ustawieniem w
pierwszym secie spotkania (Przepis 20.1.2).
2.
Libero obowi
ą
zuj
ą
nast
ę
puj
ą
ce zasady:
2.1 Wyposa
ż
enie:
Libero musi nosi
ć
ubiór innego koloru ni
ż
pozostali członkowie zespołu , jego koszulka i
spodenki musi kontrastowa
ć
z koszulkami i spodenkami innych członków zespołu lub mie
ć
inny wzór
(Przepis 4.3.5) ale musi by
ć
ponumerowany podobnie jak pozostałych członków zespołu.
2.2 Gra
a)
Zawodnikowi Libero wolno zast
ę
powa
ć
w grze ka
ż
dego zawodnika linii obrony.
9
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
b)
Libero mo
ż
e gra
ć
wył
ą
cznie jako zawodnik linii obrony i nie wolno mu atakowa
ć
z
ż
adnego miejsca (wł
ą
czaj
ą
c całe boisko i woln
ą
stref
ę
) je
ś
li w momencie kontaktu z
piłk
ą
, piłka jest całkowicie powy
ż
ej górnej ta
ś
my siatki.
c)
Libero nie mo
ż
e zagrywa
ć
, blokowa
ć
lub wykonywa
ć
próby bloku.
d)
Piłka odbita palcami sposobem górnym przez Libero znajduj
ą
cego si
ę
w polu ataku,
nie mo
ż
e by
ć
atakowana powy
ż
ej górnej ta
ś
my siatki. W przypadku takiej samej akcji
Libero spoza pola ataku, piłka mo
ż
e by
ć
atakowana na dowolnej wysoko
ś
ci.
2.3 Zast
ę
powanie zawodników:
a)
Zast
ę
powanie zawodników przez Libero nie jest zaliczane do zmian regulaminowych.
Liczba takich zast
ą
pie
ń
jest nieograniczona, z tym ,
ż
e Libero mo
ż
e by
ć
zast
ą
piony
tylko przez zawodnika, którego zast
ą
pił wchodz
ą
c na boisko , a pomi
ę
dzy dwiema
takimi zmianami musi by
ć
rozegrana akcja gra.
b)
Zast
ę
powanie mo
ż
e mie
ć
miejsce wył
ą
cznie przed gwizdkiem s
ę
dziego na zagrywk
ę
:
I
na pocz
ą
tku ka
ż
dego seta, po sprawdzeniu ustawienia przez s
ę
dziego
drugiego;
II gdy piłka jest poza gr
ą
c)
Zast
ą
pienie dokonane po gwizdku na zagrywk
ę
nie powinno by
ć
odrzucone lecz musi
. by
ć
dane r
ę
czne upomnienie. Ponowna opó
ź
niona zamiana musi by
ć
karana za . . ..
. opó
ź
nianie gry (przepis 20.3.2.3 )
2.4 Ponowne wyznaczenie Libero:
a)
Kontuzjowany Libero mo
ż
e by
ć
zast
ą
piony za zgod
ą
s
ę
dziego pierwszego przez ka
ż
-
dego zawodnika z zespołu nie graj
ą
cego na boisku podczas ponownego wyznaczenia.
Kontuzjowany Libero nie mo
ż
e wróci
ć
do gry do ko
ń
ca spotkania.
b)
Zawodnik wyznaczony do zast
ą
pienia kontuzjowanego Libero musi pełni
ć
t
ę
funkcj
ę
do ko
ń
ca spotkania.
Ponowna gra kontuzjowanego Libero w nast
ę
pnym meczu mo
ż
e nast
ą
pi
ć
za zgod
ą
komitetu
kontrolnego danych zawodów.
PRZEPISY 21 + 22
PRZEPIS 21 - WYMAGANIA DOTYCZ
Ą
CE ZACHOWANIA.
+
PRZEPIS 22 - NIEWŁA
Ś
CIWE ZACHOWANIE I SKALA KAR
1.
Nale
ż
y dokładnie przestudiowa
ć
te przepisy dla zrozumienia ich nowego ducha, tre
ść
i skal
ę
niewła
ś
ciwego zachowania. Jednak
ż
e niektóre punktu musz
ą
by
ć
podkre
ś
lone:
Przepis 22.1 Niewła
ś
ciwe zachowanie nie podlegaj
ą
ce sankcjom. Upomnienie dawane jest
kapitanowi lub innemu członkowi zespołu, tylko słownie lub gestem r
ę
k
ą
( nie przy u
ż
yciu kartek! i
nie zapisujemy w protokóle!).
Przepis 22.2 Niewła
ś
ciwe zachowanie podlegaj
ą
ce sankcjom. Zgodnie z tym przepisem
zachowanie obra
ź
liwe i agresja musz
ą
by
ć
surowo karane. Zapisuje si
ę
je w protokóle zawodów
odpowiednio do skali. Sankcje dotycz
ą
całego spotkania i podlegaj
ą
gradacji, tzn. za ka
ż
de kolejne
przewinienie musi by
ć
stosowana wy
ż
sza sankcja.
Przykład: Wykluczony
zawodnik musi opu
ś
ci
ć
pole gry, ale zgodnie z Przepisem 22.3.2.1 i
22.3.2.2, musi siedzie
ć
w polu kar za ławk
ą
zespołu. W przypadku wykluczenia trenera nie ma
prawa do interwencji w tym secie lecz musi siedzie
ć
tak
ż
e w polu kar za ławk
ą
zespołu.
Pierwsze obra
ź
liwe zachowanie członka zespołu karane jest wykluczeniem
bez innych
konsekwencji ( członek zespołu nie musi by
ć
wcze
ś
niej ukarany za grubia
ń
skie zachowanie, aby
by
ć
wykluczonym).
Nale
ż
y podkre
ś
li
ć
znaczenie koloru kartek podczas karania:
•
pierwsze grubia
ń
skie zachowanie : ostrze
ż
enie i
ż
ółta kartka
•
drugie grubia
ń
skie zachowanie : wykluczenie i czerwona kartka
•
trzecie grubia
ń
skie zachowanie: dyskwalifikacja oraz czerwona i
ż
ółta kartka w jednej r
ę
ce.
Sankcje dotycz
ą
całego spotkania i podlegaj
ą
gradacji tzn. za ka
ż
de kolejne przewinienie przez tego
samego zawodnika musi by
ć
stosowana wy
ż
sza sankcja (Przepis 22.4.2).
2.
Praktycznie o nało
ż
eniu kary na członka zespołu decyduje s
ę
dzia pierwszy:
10
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
a) je
ś
li niewła
ś
ciwe zachowanie dotyczy członka zespołu znajduj
ą
cego si
ę
na boisku:
W celu zapobie
ż
enia stosowania sankcji s
ę
dzia zobowi
ą
zany jest reagowa
ć
wcze
ś
niej, ju
ż
gdy
członkowie zespołów niewła
ś
ciwie zachowuj
ą
si
ę
, a zachowanie to nie osi
ą
ga najni
ż
szej
kategorii w klasyfikacji. S
ę
dzia słownie lub gestem upomina zespół ( nie kartk
ą
, nie zapisem w
protokole). Upomnienie nie jest kar
ą
i nie ma konsekwencji.
W przypadku gdy niewła
ś
ciwe zachowanie podlega sankcjom , s
ę
dzia pierwszy gwi
ż
d
ż
e
(zazwyczaj gdy piłka jest poza gr
ą
, lecz jak najszybciej gdy jest to mo
ż
liwe gdy niewła
ś
ciwe
zachowanie jest powa
ż
ne). S
ę
dzia przywołuje karanego zawodnika do siebie. Kiedy jest on przy
stanowisku s
ę
dziego pierwszego pokazuje odpowiedni
ą
kartk
ę
i mówi „ostrze
ż
enie” (lub
wykluczenie lub dyskwalifikacja).
b) Je
ś
li niewła
ś
ciwe zachowanie dotyczy członka zespołu nie znajduj
ą
cego si
ę
na boisku:
S
ę
dzia pierwszy gwi
ż
d
ż
e , przywołuje do siebie kapitana zespołu i mówi: ostrze
ż
enie lub
wykluczenie lub dyskwalifikacja dla zawodnika rezerwowego nr lub innego członka zespołu i
pokazuje odpowiedni
ą
kartk
ę
. Kapitan zespołu musi poinformowa
ć
odpowiedniego członka
zespołu , który musi wsta
ć
i potwierdzi
ć
kar
ę
przez podniesienie r
ę
ki.
Gdy karany podnosi r
ę
k
ę
, s
ę
dzia pierwszy powtórnie pokazuje kartk
ę
, aby kara była
zrozumiana dla zespołu , s
ę
dziego drugiego, sekretarza i publiczno
ś
ci.
PRZEPIS 23 - KOMISJA S
Ę
DZIOWSKA I SPOSÓB S
Ę
DZIOWANIA
1.
Jest bardzo wa
ż
ne, aby s
ę
dziowie u
ż
ywali gwizdka tylko w przypadku:
•
gdy s
ą
pewni,
ż
e bł
ą
d został popełniony,
•
gdy znaj
ą
rodzaj popełnionego bł
ę
du.
2. Nale
ż
y sygnalizowa
ć
dokładnie zespołom rodzaj odgwizdanego bł
ę
du (jest to tak
ż
e informacja dla
publiczno
ś
ci, telewizji itp.), s
ę
dziowie musz
ą
zna
ć
oficjaln
ą
sygnalizacj
ę
s
ę
dziowsk
ą
(patrz przepis
23.2 i 28.1) i tylko j
ą
stosowa
ć
, a nie inn
ą
(lokaln
ą
, wymy
ś
lon
ą
przez siebie czy inn
ą
nie b
ę
d
ą
c
ą
oficjaln
ą
).
PRZEPIS 24 - S
Ę
DZIA PIERWSZY
1.
S
ę
dzia pierwszy musi zawsze współpracowa
ć
z cał
ą
komisj
ą
s
ę
dziowsk
ą
(s
ę
dzi
ą
drugim,
sekretarzem, liniowymi). Musi on pozwala
ć
pracowa
ć
im w ramach ich kompetencji.
Dla przykładu: po gwizdku na zako
ń
czenie akcji, natychmiast patrzy na innych s
ę
dziów
(nast
ę
pnie pokazuje decyzj
ę
sygnalizacj
ą
r
ę
czn
ą
):
•
gdy rozstrzyga czy piłka była w boisku czy na aucie, zawsze patrzy na s
ę
dziego liniowego
odpowiedzialnego za lini
ę
, przy której upadła piłka,
•
podczas spotkania, s
ę
dzia pierwszy musi cz
ę
sto patrze
ć
na s
ę
dziego drugiego - je
ś
li to
mo
ż
liwe,
po
ka
ż
dej
akcji,
a
tak
ż
e
przed
ka
ż
dym
gwizdkiem
na
zagrywk
ę
.
S
ę
dzia drugi powinien w trakcie sygnalizacji sta
ć
twarz
ą
do s
ę
dziego pierwszego aby jego
sygnalizacja była dla s
ę
dziego pierwszego widoczna, dla stwierdzenia czy sygnalizuje
bł
ą
d czy nie (np. cztery odbicia, podwójne odbicie itp.).
2.
Kwestia czy piłka "autowa" dotkn
ę
ła wcze
ś
niej zawodnika (przy bloku zespołu odbieraj
ą
cego itd.)
nale
ż
y do s
ę
dziego pierwszego i liniowych. Jednak s
ę
dzia pierwszy pokazuje decyzj
ę
ostateczn
ą
po popatrzeniu na sygnały innych członków komisji s
ę
dziowskiej (s
ę
dzia nigdy nie mo
ż
e pyta
ć
zawodnika czy piłka dotkn
ę
ła go czy nie).
3.
S
ę
dzia pierwszy musi mie
ć
zawsze pewno
ść
czy s
ę
dzia drugi i sekretarz maj
ą
wystarczaj
ą
co du
ż
o
czasu na czynno
ś
ci administracyjne i zapis w protokole. Np. czy sekretarz miał wystarczaj
ą
co du
ż
o
czasu na sprawdzenie prawidłowo
ś
ci pro
ś
by o zmian
ę
i to zapisał. Je
ś
li s
ę
dzia pierwszy nie potrafi
da
ć
koledze
wystarczaj
ą
co
du
ż
o
czasu
dla
jego
pracy,
sekretarz
i s
ę
dzia drugi nigdy nie b
ę
d
ą
mogli „zd
ąż
y
ć
w nast
ę
pnej akcji meczu”, wi
ę
c mo
ż
e si
ę
zdarzy
ć
,
ż
e
z winy komisji s
ę
dziowskiej na tablicy znajdzie si
ę
zły wynik. Je
ś
li s
ę
dzia pierwszy nie potrafi da
ć
sekretarzowi i s
ę
dziemu drugiemu odpowiedniej ilo
ś
ci czasu potrzebnego im dla kontroli i
czynno
ś
ci administracyjnych, s
ę
dzia drugi musi zatrzyma
ć
gr
ę
gwi
ż
d
żą
c.
4.
S
ę
dzia pierwszy mo
ż
e zmieni
ć
decyzj
ę
ka
ż
dego członka komisji s
ę
dziowskiej czy te
ż
swoj
ą
.
Je
ś
li wydał decyzj
ę
(gwi
ż
d
żą
c) i widzi,
ż
e inny s
ę
dzia (s
ę
dzia drugi, liniowy czy sekretarz) pokazuje
decyzj
ę
przeciwn
ą
mo
ż
e on:
•
gdy jest pewny,
ż
e ma racj
ę
, powinien utrzyma
ć
swoj
ą
decyzj
ę
,
•
gdy widzi,
ż
e popełnił bł
ą
d, mo
ż
e zmieni
ć
swoj
ą
decyzj
ę
,
•
gdy okre
ś
lony bł
ą
d został popełniony równocze
ś
nie przez oba zespoły (zawodników),
pokazuje sygnał na powtórzenie akcji,
11
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
•
gdy uwa
ż
a,
ż
e decyzja s
ę
dziego drugiego, była bł
ę
dna, mo
ż
e j
ą
zmieni
ć
.
Dla przykładu, gdy s
ę
dzia drugi wskazuje bł
ą
d ustawienia w dru
ż
ynie przyjmuj
ą
cej, a s
ę
dzia
pierwszy od razu albo po prote
ś
cie kapitana zespołu stwierdza,
ż
e okre
ś
lona pozycja była
prawidłowa, nie akceptuje decyzji s
ę
dziego drugiego i powinien powtórzy
ć
zagrywk
ę
.
5.
Gdy s
ę
dzia pierwszy stwierdza,
ż
e kto
ś
z komisji s
ę
dziowskiej nie wykonuje swojej pracy dobrze
lub nie jest obiektywny, powinien usun
ąć
go z komisji s
ę
dziowskiej.
6.
Tylko s
ę
dzia pierwszy i tylko on mo
ż
e nakłada
ć
kary. S
ę
dzia drugi, sekretarz i liniowi nie maj
ą
do
tego prawa. Gdy, który
ś
z s
ę
dziów stwierdzi nieregulaminowe zachowanie którego
ś
z członków
zespołu powinien zasygnalizowa
ć
ten fakt s
ę
dziemu pierwszemu.
PRZEPIS 25 - S
Ę
DZIA DRUGI
S
ę
dzia drugi musi mie
ć
takie same kwalifikacje s
ę
dziowskie jak s
ę
dzia pierwszy: gdy s
ę
dzia pierwszy
stanie si
ę
niezdolny do wykonywania swoich obowi
ą
zków musi go zast
ą
pi
ć
.
Obowi
ą
zki i prawa s
ę
dziego drugiego podane s
ą
w przepisach.
Nowy przepis 25.3.2.3: "bł
ę
dnego kontaktu z doln
ą
cz
ęś
ci
ą
siatki lub antenk
ą
po swojej stronie boiska".
Uwaga : przestudiuj nowy tekst przepisu 12.3.1 : „Kontakt z siatk
ą
lub antenk
ą
nie jest bł
ę
dem z
wyj
ą
tkiem gdy zawodnik dotyka siatki lub antenki podczas akcji z piłk
ą
lub gdy kontakt ten wpływa na
przebieg gry”.
Nowy przepis 25.3.2.5: "zetkni
ę
cie si
ę
piłki z ciałem obcym oraz upadek piłki na boisko w przypadku,
gdy s
ę
dzia pierwszy nie jest w stanie tego zauwa
ż
y
ć
".
Nale
ż
y zna
ć
obowi
ą
zki s
ę
dziego drugiego , a mianowicie w jakich przypadkach s
ę
dzia drugi „musi
odgwizda
ć
i sygnalizowa
ć
bł
ą
d” podczas meczu! Patrz Przepis 25.3.2.2.
S
Ę
DZIA PIERWSZY I DRUGI, CEREMONIAŁ PRZED, PODCZAS I PO MECZU
a)
Przed rozpocz
ę
ciem spotkania: komisja s
ę
dziowska przygotowuje rozpocz
ę
cie spotkania jak
wymaga tego obecny "Protokół" meczu (FIVB):
•
Komisja s
ę
dziowska musi by
ć
obecna najpó
ź
niej 40 min. przed rozpocz
ę
ciem ka
ż
dego spotkania.
•
S
ę
dzia pierwszy i s
ę
dzia drugi 30 min. przed spotkaniem mog
ą
przechodzi
ć
test alkoholowy,
wykonany przez lekarza organizatora zawodów.
•
Je
ś
li s
ę
dzia pierwszy nie przyb
ę
dzie na czas, s
ę
dzia drugi przejmuje jego funkcje i rozpoczyna
czynno
ś
ci przed meczowe i b
ę
dzie prowadził mecz jako s
ę
dzia pierwszy. W takim przypadku
nale
ż
y poczyni
ć
starania, aby inny s
ę
dzia zaj
ą
ł miejsce s
ę
dziego drugiego.
b)
Po "protokole przed meczowym": s
ę
dzia pierwszy i s
ę
dzia drugi podchodz
ą
do s
ę
dziego
głównego zawodów (komisarza)[je
ś
li jest] i prosz
ą
o zezwolenie na rozpocz
ę
cie spotkania.
•
S
ę
dzia pierwszy gwi
ż
d
ż
e i zawodnicy ustawienia pocz
ą
tkowego wchodz
ą
bezpo
ś
rednio na boisko.
S
ę
dzia drugi sprawdza (w równym stopniu jak sekretarz) czy zawodnicy s
ą
na prawidłowych
pozycjach ( w porz
ą
dku rotacji), zgodnie z kartk
ą
ustawienia. Po sprawdzeniu pozycji zespołów,
s
ę
dzia drugi podaje piłk
ę
zagrywaj
ą
cemu. Nast
ę
pnie s
ę
dzia drugi pokazuje s
ę
dziemu pierwszemu
przez podniesienie dwóch r
ą
k,
ż
e wszystko jest w porz
ą
dku i s
ę
dzia pierwszy gwi
ż
d
ż
e na pierwsz
ą
zagrywk
ę
w spotkaniu.
•
S
ę
dzia pierwszy kontroluje pozycj
ę
zespołu zagrywaj
ą
cego, s
ę
dzia drugi zespołu odbieraj
ą
cego.
Kontroluj
ą
c zespół odbieraj
ą
cy, s
ę
dzia drugi, który przewa
ż
nie pozostaje przy słupku po stronie
zespołu odbieraj
ą
cego, mo
ż
e porusza
ć
si
ę
od linii
ś
rodkowej najdalej do linii ataku, poza boiskiem.
Jednak kiedy gra jest przy siatce, powinien wróci
ć
blisko słupka (po stronie dru
ż
yny broni
ą
cej).
Przy zagrywce musi obowi
ą
zkowo znajdowa
ć
si
ę
po stronie dru
ż
yny odbieraj
ą
cej; odpowiednio
przy ataku, powinien znajdowa
ć
si
ę
po stronie zespołu blokuj
ą
cego. Tak wi
ę
c podczas meczu musi
nieustannie zmienia
ć
swoj
ą
pozycj
ę
.
•
S
ę
dzia pierwszy obserwuje lot piłki i jej kontakt z zawodnikiem (zawodnikami), wyposa
ż
eniem lub
ciałem obcym. Zgodnie z tym tylko s
ę
dzia pierwszy kontroluje prawidłowo
ść
odbicia piłki.
W momencie ataku, obserwuje atakuj
ą
cego i piłk
ę
i powinien widzie
ć
k
ą
tem oka mo
ż
liwy kierunek
lotu piłki. Gdy piłka jest uderzona w siatk
ę
, musi patrze
ć
w kierunku pionowej płaszczyzny siatki.
S
ę
dzia pierwszy sprawdza w momencie zagrywki ustawienie zespołu zagrywaj
ą
cego, s
ę
dzia drugi
sprawdza ustawienie zespołu odbieraj
ą
cego.
•
Je
ś
li członkowie zespołu siedz
ą
cy na ławce lub w polu rozgrzewki zachowuj
ą
si
ę
niezgodnie
z przepisami, s
ę
dzia drugi, gdy piłka jest poza gr
ą
, musi natychmiast powiadomi
ć
o tym s
ę
dziego
pierwszego. Ten ostatni jest osob
ą
, która nakłada kary.
12
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
•
Je
ś
li s
ę
dzia drugi gwi
ż
d
ż
e bł
ą
d ustawienia w zespole przyjmuj
ą
cym, musi natychmiast po gwizdku
wskaza
ć
zawodnika czy zawodników popełniaj
ą
cych bł
ą
d, stosuj
ą
c oficjaln
ą
sygnalizacj
ę
.
•
Zgodnie z przepisami gry, pierwszy (w czasie) bł
ą
d
jest karany. Z tego wzgl
ę
du jest bardzo
wa
ż
ne, aby s
ę
dziowie pierwszy i drugi oceniaj
ą
cy ró
ż
ne bł
ę
dy zespołów, natychmiast gwizdali bł
ą
d,
który le
ż
y w ich kompetencjach. Gwizdek jednego z s
ę
dziów przerywa gr
ę
(patrz przepis 9.2, piłka
poza
gr
ą
).
Po
gwizdku
s
ę
dziego
pierwszego,
s
ę
dzia
drugi
nie
powinien
gwizda
ć
.
Gra jest przerwana z chwil
ą
pierwszego gwizdka s
ę
dziów. Gdy dwóch s
ę
dziów gwi
ż
d
ż
e
jeden po drugim - dla ró
ż
nych bł
ę
dów - powoduje to dezorientacj
ę
u zawodników, publiczno
ś
ci itd.
•
Zazwyczaj s
ę
dzia drugi ( tekst przepisów mówi "s
ę
dziowie") zatwierdza pro
ś
b
ę
o regulaminowe
przerwy w grze (przerwa dla odpoczynku i zmiany), ale tylko je
ś
li piłka jest
"poza gr
ą
".
Je
ś
li s
ę
dzia drugi nie zauwa
ż
ył pro
ś
by o przerw
ę
w grze, s
ę
dzia pierwszy mo
ż
e udzieli
ć
przerwy,
pomagaj
ą
c s
ę
dziemu drugiemu.
•
Gdy w czasie meczu s
ę
dzia drugi zauwa
ż
y niesportowe gesty czy słowa mi
ę
dzy przeciwnikami,
przy najbli
ż
szej okazji (gdy piłka jest poza gr
ą
) musi poinformowa
ć
o tym s
ę
dziego pierwszego,
który natychmiast karze zawodnika zale
ż
nie od wagi wykroczenia.
c)
Po meczu : dwóch s
ę
dziów staje obok stanowiska s
ę
dziego pierwszego. Zawodnicy obu zespołów
staj
ą
na swoich liniach ko
ń
cowych. S
ę
dzia pierwszy gwi
ż
d
ż
e, zespoły przychodz
ą
do linii
ś
rodkowej do s
ę
dziów, kapitanowie podaj
ą
c r
ę
k
ę
s
ę
dziom dzi
ę
kuj
ą
za prowadzenie spotkania.
Zawodnicy id
ą
wzdłu
ż
siatki
ś
ciskaj
ą
c r
ę
ce przeciwnikom wracaj
ą
do swoich ławek.
S
ę
dzia pierwszy i drugi id
ą
wzdłu
ż
siatki do stolika sekretarza, sprawdzaj
ą
protokół, podpisuj
ą
go,
dzi
ę
kuj
ą
sekretarzowi i s
ę
dziom liniowym za ich prac
ę
. W tym momencie praca s
ę
dziów nie jest
jeszcze zako
ń
czona!
Musz
ą
oni kontrolowa
ć
sportowe zachowanie zespołów po gwizdku
ko
ń
cz
ą
cym mecz! Pod warunkiem,
ż
e zespoły stoj
ą
w polu gry, wszystkie niesportowe zachowania
po
meczu
musz
ą
by
ć
wpisane
do
protokołu
zawodów
w
rubryce
"uwagi" lub w oddzielnym sprawozdaniu.
PRZEPIS 26 - SEKRETARZ
Praca sekretarza jest bardzo wa
ż
na, szczególnie podczas zawodów mi
ę
dzynarodowych, gdzie
członkowie komisji s
ę
dziowskiej i zespoły s
ą
z ró
ż
nych krajów. Wszyscy s
ę
dziowie musz
ą
umie
ć
wypełnia
ć
protokół, a gdy potrzeba musz
ą
by
ć
zdolni do pracy jako sekretarz.
Sekretarz:
•
Musi sprawdzi
ć
, przed pierwszym setem, po otrzymaniu kartki z ustawieniem pocz
ą
tkowym, czy
numery ustawienia pocz
ą
tkowego znajduj
ą
si
ę
na wykazie zespołu w protokole (je
ś
li nie, musi
zawiadomi
ć
s
ę
dziego drugiego).
•
Musi dopilnowa
ć
podpisania protokołu przed spotkaniem przez kapitanów i trenerów obu zespołów.
•
Sprawdza kolejno
ść
zagrywki (przej
ś
cia - rotacj
ę
) przy ka
ż
dej zagrywce. Gdy stwierdzi pomyłk
ę
w kolejno
ś
ci rotacji w zespole zagrywaj
ą
cym, sygnalizuje t
ę
sytuacj
ę
(d
ź
wi
ę
kiem), natychmiast
po wykonaniu zagrywki (nie przed).
•
Informuje s
ę
dziego drugiego o drugiej przerwie dla odpoczynku i 5-tej i 6-tej zmianie w ka
ż
dym
zespole (s
ę
dzia drugi zawiadamia o tym s
ę
dziego pierwszego i trenera).
•
W decyduj
ą
cym pi
ą
tym secie stosuje system "punkt za ka
ż
d
ą
wygran
ą
akcj
ę
".
•
W przypadku przerw technicznych TTO sygnalizuje automatycznie TTO i jej koniec (1').
•
W trakcie zmian zawodników musi
ś
ci
ś
le współpracowa
ć
z s
ę
dzi
ą
drugim:
S
ę
dzia drugi przyznaj
ą
c zmian
ę
zawodników gwi
ż
d
ż
e, idzie do rogu pola ataku blisko linii bocznej,
staje twarz
ą
do sekretarza. W tym czasie, zmieniaj
ą
cy zawodnik musi podej
ść
(z miejsca blisko
trenera) do strefy zmian, podnie
ść
r
ę
k
ę
z tabliczk
ą
, stan
ąć
przodem do s
ę
dziego drugiego.
W przypadku sygnału trenera o wi
ę
kszej ilo
ś
ci zmian ni
ż
jedna, zmiany musz
ą
nast
ę
powa
ć
pojedynczo
i w taki sposób, aby s
ę
dzia drugi i sekretarz mieli czas sprawdzi
ć
prawidłowo
ść
zmian. S
ę
dzia drugi
patrzy na sekretarza, który widzi tabliczk
ę
z numerem i numer zawodnika na jego koszulce, sprawdza
czy pro
ś
ba o zmian
ę
jest dozwolona, gdy stwierdzi,
ż
e jest dozwolona musi natychmiast podnie
ść
do
góry jedn
ą
r
ę
k
ę
.
S
ę
dzia drugi widz
ą
c podniesion
ą
r
ę
k
ę
sekretarza, wie,
ż
e pro
ś
ba jest dozwolona i natychmiast
zawodnik zmieniaj
ą
cy wchodzi na boisko, podczas gdy zmieniany opuszcza je.
•
Sekretarz, po pokazaniu s
ę
dziemu drugiemu,
ż
e pro
ś
ba jest prawidłowa, natychmiast zapisuje
w odpowiedniej rubryce protokołu zawodów numer zmieniaj
ą
cego i wynik w momencie zmiany.
Nast
ę
pnie podnosi obie r
ę
ce do góry pokazuj
ą
c,
ż
e zako
ń
czył czynno
ś
ci administracyjne.
W przypadku zmian wielokrotnych, sekretarz musi powtarza
ć
te czynno
ś
ci przy ka
ż
dej zmianie.
S
ę
dzia drugi widz
ą
c sygnał sekretarza "OK" (obie r
ę
ce w górze), powtarza ten sygnał s
ę
dziemu
pierwszemu, który dopiero teraz ma prawo da
ć
sygnał na nast
ę
pn
ą
zagrywk
ę
. W tym momencie,
13
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
sekretarz
musi
skoncentrowa
ć
si
ę
na
sprawdzaniu
czy
zagrywa
uprawniony
zawodnik. Je
ś
li zobaczy,
ż
e zagrywa zawodnik nie uprawniony, musi natychmiast zatrzyma
ć
gr
ę
u
ż
ywaj
ą
c
sygnału
d
ź
wi
ę
kowego
po
uderzeniu
piłki
przez
zagrywaj
ą
cego.
S
ę
dzia drugi musi podej
ść
do stolika sekretarza w celu skontrolowania decyzji sekretarza
i poinformowa
ć
zespoły i s
ę
dziego pierwszego o zaistniałej sytuacji.
•
Je
ś
li sekretarz stwierdza, po porównaniu numerów zawodników uczestnicz
ą
cych w zmianie,
ż
e "zmiana" jest nieprawidłowa, natychmiast podnosi jedn
ą
r
ę
k
ę
i machaj
ą
c ni
ą
mówi: "pro
ś
ba
o zmian
ę
jest nieprawidłowa". W tym przypadku s
ę
dzia drugi musi natychmiast podej
ść
do stolika
sekretarza
i
sprawdzi
ć
na
podstawie
zapisu
w
protokole,
nieprawidłowo
ść
pro
ś
by.
Je
ś
li stwierdzi,
ż
e pro
ś
ba jest nieprawidłowa musi by
ć
ona odrzucona przez s
ę
dziego drugiego,
a s
ę
dzia pierwszy pokazuje sygnalizacj
ą
r
ę
czn
ą
sygnał "kara za opó
ź
nianie". Sekretarz musi
zapisa
ć
kar
ę
do protokołu w rubryce "Kary". S
ę
dzia drugi musi sprawdzi
ć
prawidłowo
ść
zapisania.
•
Sekretarz musi umie
ć
zapisa
ć
ró
ż
ne kary nakładane przez s
ę
dziego pierwszego, za niewła
ś
ciwe
zachowanie zawodników i innym członków zespołu. Je
ś
li sekretarz, opieraj
ą
c si
ę
na zapisie w
protokole, stwierdza,
ż
e decyzja s
ę
dziego pierwszego jest niezgodna z "Oficjalnymi przepisami
gry", odno
ś
nie skali kar, musi natychmiast poinformowa
ć
o tym s
ę
dziego drugiego. Ten informuje
s
ę
dziego
pierwszego
w
celu
weryfikacji
jego
decyzji.
S
ę
dzia pierwszy musi dokona
ć
korekty swojej decyzji. Je
ś
li nie akceptuje uwag sekretarza
i s
ę
dziego drugiego, sekretarz musi zapisa
ć
jego decyzj
ę
w protokole w rubryce "Uwagi"
(patrz wytyczne dla przepisu 22 - niewła
ś
ciwe zachowanie).
•
W oficjalnych zawodach mi
ę
dzynarodowych obowi
ą
zkowo musi by
ć
asystent sekretarza
(rezerwowy) zajmuj
ą
cy miejsce przy stoliku sekretarza. Jego ogólnym obowi
ą
zkiem jest pomoc
sekretarzowi, a w przypadku niedyspozycji sekretarza zast
ą
pienie go. Praktycznie przygotowuje
rezerwowy protokół zawodów ( nie wypełnia go) , obsługuje r
ę
czn
ą
tablic
ę
wyników na stoliku,
wł
ą
cza stoper podczas TTO (czasów technicznych) i przerw mi
ę
dzy setami oraz kontroluje
zamian
ę
libero .
Asystent sekretarza ( rezerwowy lub tablicowy):
Siedzi blisko sekretarza. W przypadku kontuzji sekretarza zmienia go.
Jego obowi
ą
zki:
•
kieruje i kontroluje czas trwania przerw technicznych (TTO), naciska sygnalizator d
ź
wi
ę
kowy na
pocz
ą
tek przerwy, mierzy czas trwania i sygnalizuje koniec przerwy,
•
sprawdza prawidłowo
ść
zmian libero podczas meczu,
•
sprawdza czy obsługuj
ą
cy główn
ą
tablic
ę
wyników pokazuje prawidłowy wynik dla publiczno
ś
ci i
je
ś
li nie , poprawia go,
•
zajmuje si
ę
rezerwow
ą
r
ę
czn
ą
tablic
ą
wyników (obowi
ą
zkow
ą
w ka
ż
dym meczu) i w razie potrzeby,
przygotowuje i aktualizuje j
ą
.
Uwaga: Nazwisko asystenta sekretarza musi by
ć
wpisane w protokole zawodów i musi on podpisa
ć
protokół po zako
ń
czeniu meczu.
PRZEPIS 27 - S
Ę
DZIOWIE LINIOWI
Praca s
ę
dziów liniowych jest bardzo wa
ż
na. Praktycznie wszyscy s
ę
dziowie musz
ą
zna
ć
prac
ę
s
ę
dziego liniowego, gdy
ż
mog
ą
by
ć
delegowani na zawody jako s
ę
dziowie liniowi.
•
S
ę
dzia liniowy musi stawi
ć
si
ę
na polu gry 30 minut przed rozpocz
ę
ciem meczu.
•
Gospodarz musi zaopatrzy
ć
s
ę
dziów liniowych w chor
ą
giewki. Kolor chor
ą
giewek musi by
ć
kontrastowy do koloru podłogi.
•
S
ę
dziowie liniowi musz
ą
zna
ć
swoje obowi
ą
zki, w przypadku gdy jest ich dwóch lub czterech
(patrz diagram 10 w Oficjalnych przepisach gry).
•
Od s
ę
dziego liniowego wymaga si
ę
pokazywania wszystkich bł
ę
dów, które wyst
ę
puj
ą
blisko linii,
za któr
ą
jest odpowiedzialny, tak
ż
e bł
ę
dy w momencie wykonania zagrywki.
•
Je
ś
li piłka dotyka antenki lub przechodzi ponad ni
ą
, czy przechodzi poza ni
ą
, s
ę
dzia liniowy
najbli
ż
szy piłki, musi sygnalizowa
ć
ten bł
ą
d,
•
Bł
ę
dy powinny by
ć
sygnalizowane czytelnie, w sposób nie budz
ą
cy w
ą
tpliwo
ś
ci s
ę
dziego
pierwszego.
14
WS DZPS
Wytyczne dla s
ę
dziów
Wrocław czerwiec 2002
Kom. Szkolenia i Kwalifikacji
PRZEPIS 28 - OFICJALNA SYGNALIZACJA
S
ę
dziowie musz
ą
stosowa
ć
sygnalizacj
ę
r
ę
czn
ą
i tylko sygnalizacj
ę
mi
ę
dzynarodow
ą
Bezpo
ś
rednio po
u
ż
yciu gwizdka, na zako
ń
czenie akcji s
ę
dzia musi wskaza
ć
, u
ż
ywaj
ą
c oficjalnej sygnalizacji jedno po
drugim: (na pro
ś
b
ę
przedstawicieli mass mediów, FIVB zmodyfikowała sygnalizacj
ę
, Przepis 23.2.3.1 ,
23.2.3.2 , 23.2.3.3 i Przepis 28.1 i 28.2):
Po pierwsze: wskaza
ć
r
ę
k
ą
odpowiedni zespół, który ma prawo do wykonywania zagrywki,
utrzymuj
ą
c sygnał przez moment;
nast
ę
pnie: sygnalizacj
ą
r
ę
czn
ą
pokaza
ć
rodzaj popełnionego bł
ę
du - tak
ż
e utrzyma
ć
sygnał przez
moment;
nast
ę
pnie: wskaza
ć
r
ę
k
ą
zawodnika lub zespół, który popełnił bł
ą
d (z wyj
ą
tkiem "autu" lub "piłka w
boisku") - utrzymuj
ą
c sygnał przez moment.
•
Kiedy s
ę
dzia drugi gwi
ż
d
ż
e po zaistnieniu bł
ę
du (np. dotkni
ę
cie siatki przez zawodnika) musi ten
bł
ą
d pokaza
ć
sygnalizacj
ą
r
ę
czn
ą
, po stronie zespołu, który go popełnił. Dla przykładu: je
ś
li
zawodnik z zespołu, który jest po jego prawej stronie dotkn
ą
ł siatki, s
ę
dzia drugi gwi
ż
d
ż
e ten bł
ą
d i
powinien tak si
ę
przemie
ś
ci
ć
, aby sygnalizacj
ę
wykona
ć
po stronie zespołu, który bł
ą
d popełnił.
•
S
ę
dziowie powinni zwraca
ć
uwag
ę
na prawidłowe pokazanie i u
ż
ywanie sygnalizacji "aut":
a) Dla wszystkich piłek, które upadły "bezpo
ś
rednio na aucie" po ataku lub bloku, sygnalizacja
(nr.15) piłka autowa, musi by
ć
u
ż
yta jako oficjalna,
b) Je
ś
li po ataku piłka przechodzi przez siatk
ę
i upada na aut, ale blokuj
ą
cy czy inny
zawodnik wcze
ś
niej j
ą
dotyka - ,jedynym oficjalnym sygnałem jest "piłka dotkni
ę
ta" (nr.24).
c) Je
ś
li piłka, po zagraniu przez zespół po pierwszym, drugim czy trzecim odbiciu ,jest autowa
i nie przechodzi na stron
ę
przeciwn
ą
musi by
ć
u
ż
yta oficjalna sygnalizacja "piłka dotkni
ę
ta"
(nr.24).
d) Je
ś
li po ataku piłka uderzyła w siatk
ę
(ta
ś
m
ę
), a nast
ę
pnie upadła na "aut" nie dotykaj
ą
c
bloku przeciwnika, musi by
ć
sygnalizacja "piłka autowa", a nast
ę
pnie musi by
ć
wskazany
atakuj
ą
cy
(tak,
ż
eby
wszyscy
zrozumieli,
ż
e
piłka
nie
była
dotkni
ę
ta
przez
blokuj
ą
cych). Je
ś
li w tym przypadku piłka dotkn
ę
ła bloku, a nast
ę
pnie upadła na aut, s
ę
dzia
pierwszy musi pokaza
ć
sygnalizacj
ę
"piłka autowa" i pokaza
ć
blokuj
ą
cego (blokuj
ą
cych).
•
Sygnalizacja chor
ą
giewkami przez s
ę
dziów liniowych jest bardzo wa
ż
na z
punktu widzenia uczestników zawodów i publiczno
ś
ci. S
ę
dzia pierwszy musi kontrolowa
ć
sygnalizacj
ę
chor
ą
giewkami s
ę
dziów liniowych, je
ś
li nie pokazuj
ą
oni prawidłowo mo
ż
e korygowa
ć
ich decyzje.
Podczas spotka
ń
najwy
ż
szej rangi, kiedy pr
ę
dko
ść
piłki po ataku osi
ą
ga 100 - 120 km/godz. ,jest
bardzo wa
ż
ne, aby s
ę
dziowie liniowi koncentrowali si
ę
na locie piłki, szczególnie czy piłka po ataku
dotkn
ę
ła bloku przed wyj
ś
ciem na aut.
Przetłumaczył i opracował: Ryszard Dietrich
15