W numerze 3/2005 „Weterynarii w praktyce” publikowaliśmy pierwszą część arty-

kułu „Choroby powiek u małych zwierząt” autorstwa Jacka i Magdaleny Garncarzów,
w której opisane zostały różne spotykane w praktyce klinicznej schorzenia powiek oraz
trzeciej powieki.

42

KULISTYKA

O

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

przeszczepu oraz ubytku po odpreparo-
wanym płacie szyte są za pomocą wchła-
nialnych nici (4-0 do 6-0) szwem ciągłym
prostym. Warstwy: skórno-mięśniowa
przeszczepu i ubytku szyte są za pomocą
nici niewchłanialnych (4-0 lub 6-0) pro-
stym szwem przerywanym. Przylegająca
spojówka powiekowa przyszywana jest
do głębokiej części przeszczepu za po-
mocą nici wchłanialnych (6-0) prostym
szwem przerywanym (rys. 1d).

L

ECZENIE

AGENEZJI

I

CZĘŚCIOWEGO

UBYTKU

POWIEK

Leczenie braku powieki polega na

wykonaniu przeszczepu uszypułowanego
płata skóry, mięśnia okrężnego oka oraz
tarczki powiekowej na górnoboczną
część ubytku powieki. Ubytek górnej
powieki preparuje się nożyczkami w celu
oddzielenia skóry mięśnia okrężnego
oka – tarczki powiekowej – od spojówki
powiekowej. Spojówka powiekowa musi
być odpreparowana aż do sklepienia, tak,
aby zapewnić pokrycie nią tylnej części
przeszczepu bez jej napięcia (rys. 1a).
Płat skóry przygotowywany jest przez
nacięcie skalpelem około 2 mm poniżej
dolnego brzegu powiekowego przeciwle-
głej powieki. Długość płata skóry zależna
jest od długości ubytku górnej powieki
(rys. 1b). Płat skóry oddzielany jest od
spojówki powiekowej nożyczkami do
ścięgien (rys. 1c). Warstwa tarczkowa

Choroby powiek

u małych zwierząt

LECZENIE CHIRURGICZNE WYBRANYCH,

NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYCH CHORÓB

–CZ. II

1

1a

1

1b

1

1c

1

1d

1

2

lek. wet. Jacek Garncarz
dr n. wet. Magdalena Garncarz

1

3a

43

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

OKULISTYKA

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

polega na wycięciu płata skóry nad górną
powieką oraz wywinięciu jej brzegu.
Skóra nacinana jest w odległości 1 mm
od otworów gruczołów tarczkowych
wzdłuż brzegu powiekowego górnej po-
wieki i usuwane jest 1,5-2-centymetrowe
pasmo skóry z górnej powieki. Koniecz-
ne jest usunięcie wszystkich mieszków
włosowych z tej okolicy (rys. 4a i b).
Górny brzeg rany przyszywany jest do
otwartej części rany w miejscu podstawy
gruczołów tarczkowych przy zastosowa-
niu prostych, przerywanych lub ciągłych
szwów z wchłanialnej nici 5-0 (rys. 4c).
Niepokryta część rany goi się przez

bli-

znowacenie.

L

ECZENIE

EKTROPIUM

Boczna resekcja klinowa wszystkich

tkanek powieki w większości „prostych”
przypadków ektropium wystarcza do
skrócenia odstającej i wywiniętej po-
wieki. Pełnej grubości trójkątna część
powieki wycinana jest nożyczkami.
Pęseta umieszczona w kącie bocznym za-
pewnia napięcie dolnej powieki (rys. 5a).
Brzegi cięcia chirurgicznego zszywane
są dwiema warstwami szwów. Warstwa
tarczkowo-spojówkowa zszywana jest
wchłanialną nicią o grubości od 3-0 do
5-0, szwem prostym ciągłym. Warstwa
skórno-mięśniowa zszywana jest nie-
wchłanialną nicią (4-0 do 5-0), szwem
prostym przerywanym (rys. 5b).

W przypadku „diamentowego oka”

wymagana jest bardziej skomplikowa-

L

ECZENIE

ENTROPIUM

Trwałą korekcję chirurgiczną en-

tropium anatomicznego najlepiej
wykonać po osiągnięciu dojrzałości
zwierzęcia (7-8 miesiąc życia). Tym-
czasowe wywinięcie powiek u młodszych
zwierząt można wykonać za pomocą
szwów wywijających. W każdej powiece
umieszcza się po 2 lub 3 szwy wywija-
jące z nici niewchłanialnej (3-0 do 4-0).
Można przykleić końce nitek do skóry,
aby ograniczyć przedwczesne wyrywanie
szwów (rys. 2). Często jest to wystarcza-
jące, by na dłuższy czas zapewnić zwie-
rzęciu dobrostan, aż dorośnie do wieku
operacyjnego.

Najłatwiejszy i najbardziej efektywny

zabieg operacyjny trwałego wywinięcia
anatomicznego powiek to metoda Holz-
-Celsusa – resekcja skórno-mięśniowa
części powieki. Przed zabiegiem należy
ocenić nasilenie choroby u przytomnego
pacjenta po zaaplikowaniu środka miej-
scowo znieczulającego, który zlikwiduje
ewentualną komponentę spastyczną. Cię-
cie skóry wykonywane jest około 3 mm
od brzegu powiekowego (rys. 3a), następ-
nie usuwane jest łódkowate pasmo skóry
wraz z częścią mięśnia okrężnego oka
w miejscu występowania podwinięcia
powieki (rys. 3b). Brzegi rany zszywane
są prostymi szwami przerywanymi z nici
niewchłanialnej 4-0 do 5-0, węzełkami
skierowanymi

od rogówki (rys. 3c, d).

Entropium atoniczne lub starcze najle-

piej jest operować metodą Stadesa, która

1

3b

1

3c

1

3d

1

4a

1

5a

1

4c

1

4b

1

5b

1

6a

44

KULISTYKA

O

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

na, kompleksowa operacja, np. metodą
Kuhnt-Szymanowskiego. Metoda ma
na celu skrócenie powiek dolnych i jed-
nocześnie prawidłowe wymodelowanie
kątów bocznych. Dolna powieka naci-
nana jest tak, jak zaznaczona na rysun-
ku „linia przerywana”, wzdłuż brzegu
powiekowego. Wykonywane jest cięcie,
które sięga aż za boczny kąt oka (rys. 6a).
Za pomocą tępych nożyczek oddzielany
jest płat skórno-mięśniowy za pomo-
cą nożyczek (rys. 6b). Również za ich
pomocą wycinane są równej wielkości
kliny przez spojówkę i mięsień okręż-
ny oka. Nadmiar skóry z płata w kącie
bocznym jest odcinany (rys. 6c). Cięcia
przezspojówkowe zszywane są prostym,
przerywanym, wchłanialnym szwem tak,
aby węzełki nie stykały się z powierzch-
nią rogówki. Rana skóry zaszywana jest
prostym, przerywanym szwem za pomo-
cą niewchłanialnych nici o grubości od
4-0 do 6-0. Brzeg powiekowy zaszywany
jest przerywanym szwem materacowym,
ósemkowym, przy zastosowaniu nie-
wchłanialnej nici o grubości od 5-0 do
6-0 (rys. 6d).

W celu leczenia ektropium bliznowate-

go można stosować plastykę powieki „V”
do „Y”. Zbiegające się w jednym punkcie
cięcia skóry rozpoczynające się 1 mm od
brzegu powiekowego wykonywane są
przy użyciu skalpela (rys. 7a). Płat skóry
w kształcie literki „V” odpreparowywany
jest od tkanki podskórnej, a tkanka bli-
znowata jest wycinana (rys. 7b). Skóra

zszywana jest niewchłanialną nicią
o grubości od 4-0 do 6-0 – prostymi
przerywanymi szwami w kształt litery
„Y” (rys. 7c).

L

ECZENIE

ZBYT

DUŻEJ

SZPARY

POWIEKOWEJ

Plastyka kąta bocznego szpary powie-

kowej według zmodyfikowanej metody
Fuchsa polega na zrotowaniu trójkątnego
fragmentu skóry dolnej i górnej powieki
oraz mięśnia okrężnego oka. Boczne czę-
ści górnej i dolnej powieki nacinane są za
pomocą skalpela (rys. 8a). Trójkątna część
górnej powieki wycinana jest nożyczkami.
Dolna powieka nacinana jest nożyczkami,
a jej brzeg zostaje wycięty (rys. 8b). Część
dolnej powieki przekręcana jest tak, aby
leżała na ubytku górnej powieki (rys. 8c).
Warstwa tarczkowo-spojówkowa zszy-
wana jest za pomocą nici wchłanialnej
o grubości od 4-0 do 6-0, szwem pro-
stym ciągłym. Warstwa skórna powieki
i mięśnia okrężnego oka zszywana jest
nicią niewchłanialną (4-0 do 6-0), szwem
prostym przerywanym (rys. 8d).

L

ECZENIE

PODWINIĘCIA

RZĘS

(

TRICHIASIS

)

W leczeniu podwiniętych rzęs na sku-

tek fałdów nosowych należy ostrożnie
wyciąć fałdy nosowe za pomocą zagiętych
nożyczek Mayo (rys. 9a). Brzegi ran zszy-
wane są prostymi przerywanymi szwami
za pomocą niewchłanialnej nici 4-0 do
5-0 (rys. 9b).

1

6b

1

6c

1

6d

1

7a

1

7b

1

7c

1

8a

1

8c

1

8b

46

KULISTYKA

O

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

L

ECZENIE

PODWÓJNEGO

RZĘDU

RZĘS

(

DISTICHIASIS

)

W przypadku niewielkiej liczby po-

dwójnych rzęs wykonuje się resekcję
głębszych części brzegu powiekowego
wraz z warstwą tarczkowo-spojówkową
i podwójnymi rzęsami, stosując ostrze
nr 11 lub 15. Brzeg powiekowy ustabi-
lizowany jest kleszczykami do gradówki
(rys. 10a). Bloczek tarczkowo-spojów-
kowy z dodatkowymi rzęsami wycinany
jest małymi nożyczkami na głębokości
4-5 mm (rys. 10b). Cięcie (a) chirurgiczne
nie powinno być dłuższe niż 5-7 mm. Nie
należy wykonywać więcej niż trzech cięć
na powiekę.

W celu leczenia bardziej uogólnionej

postaci podwójnego rzędu rzęs u psów
można je wyciąć tylko z częścią płytki
tarczkowej, w ten sposób zmniejszając
utratę tkanki z brzegu powiekowego.
Cięcie w kształcie litery „V” wykonywane
jest na głębokość 4-5 mm, a następnie
wycinana jest część powieki z podwój-
nymi rzęsami. Podczas tego zabiegu
powieka stabilizowana jest za pomocą
kleszczyków (rys. 11).

L

ECZENIE

RZĘS

EKTOPOWYCH

(

ECTOPIC

CILIA

)

Jedną ze skutecznych metod leczenia

rzęs ektopowych jest metoda ich krio-
destrukcji. Podwójny cykl: zamrożenie-
-rozmrożenie w większości przypadków
niszczy mieszki włosowe rzęs ektopo-
wych (rys. 12).

L

ECZENIE

RAN

POWIEK

Szew ósemkowy należy stosować

w celu zszycia warstwy tarczkowo-spo-
jówkowej pionowego przecięcia powieki.
Dokładne zestawienie brzegu powieko-
wego zmniejsza prawdopodobieństwo
wytworzenia się garbu pooperacyjnego
(rys. 13).

L

ECZENIE

NOWOTWORÓW

POWIEK

Prostą i skuteczną metodą leczenia

zmian nowotworowych powiek jest me-
toda kriodestrukcji tych zmian. Podwójny
cykl: zamrożenie-rozmrożenie w więk-
szości przypadków niszczy komórki
nowotworowe powiek (rys. 14).

Osobne opracowanie poświęcone

będzie leczeniu wypadnięcia gruczołu
trzeciej powieki oraz leczeniu zwichnięcia
chrząstki trzeciej powieki.

‰

Obie części artykułu

są fragmentem książki:

„Podstawy Okulistyki Małych Zwierząt”

autorstwa

Jacka i Magdaleny Garncarzów.

Zdjęcia: Jacek Garncarz

Rysunki: Konrad Niziołek

Jacek i Magdalena Garncarz

Okulistyczny Gabinet Weterynaryjny

02-927 Warszawa, ul. Zdrojowa 12

www.garncarz.pl, www.garncarz.com.pl

1

12

1

14

1

8d

1

13

1

11

1

10a

1

10b

1

9b

1

9a