Erling Roland and Grete S. Vaaland
Uniwersytet w Stavanger
Centrum Badań Behawioralnych
PROGRAM 2 ZERO2 :
całościowe podejście do bullyingu w szkole
Scenariusz zajęć
Cele nauczania:
A. Zrozumienie głównych zasad programu 2 Zero2 , roli autorytetu nauczyciela, zagadnień spójności
i ciągłości działań.
B. Zrozumienie całościowego podejścia szkoły.
C. Zrozumienie organizacji programu 2 Zero2 .
D. Zapoznanie się z ankietą programu 2 Zero2 .
A. Główne założenia programu 2 ZERO2
Zero tolerancji w kwestii bullyingu
W odniesieniu do definicji bullyingu, która zakłada systematyczne dręczenie ofiary, a nie zwyczajny
konflikt, powinno się omówić korzyści płynące z podstawowej zasady  zero tolerancji . Użyteczna
może być również dyskusja nad znaczeniem  zerowej tolerancji .
Autorytet nauczyciela
Omówienie różnicy pomiędzy autorytarnym nauczycielem a takim, którego autorytet bierze się z silnej
pozycji.
Spójność działań
Zasada spójności powinna zostać omówiona w odniesieniu do kwestii autorytetu nauczyciela, jak
i w znaczeniu spójności działań w każdym miejscu szkoły.
Ciągłość działań
W tym miejscu powinno się zaznaczyć, że warunkiem efektywności programu anty-bullyingowego jest
jego kontynuacja przez dłuższy czas zanim ulegnie on instytucjonalizacji; omówienie ryzyka
związanego z dobrym początkiem i szybkim zapominaniu o działaniach.
B. Całościowe podejście
Dobrą ilustrację podejścia stanowi afrykańskie powiedzenie:  Potrzeba całej wioski, aby wychować
jedno dziecko .
Podstawowe założenie całościowego podejścia szkoły dobrze nadaje się do dyskusji, w jaki sposób
kultura szkoły socjalizuje uczniów w znaczeniu ogólnym i w odniesieniu do bullyingu w odróżnieniu od
społeczno-kognitywnego podejścia, które najczęściej nastawione jest na indywidualnych uczniów,
2
specyficzne zachowanie i zdolności poznawcze. Można w tym zakresie przeprowadzić porównanie
innych programów anty-bullyingowych, a także przedyskutować ich efekty.
C. Organizacja programu
Główna uwaga powinna być położona na zrozumienie organizacji programu 2 Zero2 : czasu,
zaangażowanych w niego stron, badania przypadków bullyingu etc.
Model integracyjny kontra model projektowy w organizacji działań jest tematem bardziej
abstrakcyjnym, który również może być poddany dyskusji.
Poza uzyskaniem informacji na temat organizacji programu uczestnicy zajęć mogą również odgrywać
scenki z podziałem na role w celu zilustrowania spotkania rodzicielskiego etc.
D. Ankieta
Program 2 Zero2 zaleca coroczne przeprowadzenie ankiety wśród uczniów na temat bullyingu. Może
ona zawierać kilka podstawowych pytań lub też przybrać formę bardziej rozbudowaną, jeśli chce się
pozyskać więcej informacji na temat sytuacji w szkole. Oto kwestionariusz używany w programie
2 Zero2 . Zapoznaj się z nim i omów z pozostałymi uczestnikami cele, jakim może on służyć.
3
Kwestionariusz szkolny
dotyczący bullyingu
Kwestionariusz dla uczniów  język polski
4
Uniwersytet w Stavanger
Wydział Nauk Humanistycznych i Edukacji
Centrum Badań Behawioralnych
Kwestionariusz do Programu 2 Zero2
przeciwdziałającemu bullyingowi
Informacja dla uczniów
Twoja szkoła bierze udział w programie 2 Zero2 . Jest to program nastawiony na walkę z przejawami
bullyingu. Został on opracowany przez Centrum Badań Behawioralnych Uniwersytetu w Stavanger
w Norwegii. Niniejsza ankieta stanowi element programu. Jej wyniki zostaną przekazane
Departamentowi Ochrony Danych. Celem ankiety jest pozyskanie informacji na temat bullyingu
w Twojej szkole.
Gorąco prosimy o wypełnienie poniższej ankiety. Na pytania należy odpowiedzieć szczerze i zgodnie
z Twoją wiedzą na zadane pytanie. Odpowiedz
na poszczególne pytania nie powinna wymagać od
Ciebie szczególnego namysłu. Najczęściej najlepsze odpowiedzi pojawiają się jako pierwsze zaraz po
przeczytaniu pytania.
Wypełnianie ankiety będzie przebiegało w następujący sposób: nauczyciel odczytuje pytanie,
następnie masz czas na udzielenie odpowiedzi. Nauczyciel przechodzi wówczas do kolejnego
pytania.
Ankieta jest anonimowa, a odpowiedzi poufne, tzn. pozostali uczniowie, nauczyciele lub pracownicy
szkoły nie będę mieć możliwości zapoznania się z nimi. Oznacza to, że jesteś jedyną osobą, która
znać będzie swoje odpowiedzi.
Na zakończenie lekcji wypełniona ankieta zostanie umieszczona w kopercie i zaklejona. Następnie
nauczyciel i przedstawiciel uczniów przekaże koperty osobie wyznaczonej w tym celu przez szkołę.
Ankiety zostaną przesłane do Centrum Badań Behawioralnych.
Z góry dziękujemy!
5
1. Jak nazywa się Twoja Szkoła?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
2. Wpisz poniżej numer identyfikacyjny Twojej szkoły (zostanie on podany przez nauczyciela).
3. Do której klasy uczęszczasz?
Ą% 2 klasa Ą% 5 klasa Ą% 8 klasa
Ą% 3 klasa Ą% 6 klasa Ą% 9 klasa
Ą% 4 klasa Ą% 7 klasa Ą% 10 klasa
4. Jesteś chłopcem czy dziewczyną? Ą% Chłopiec Ą% Dziewczyna
Bullying w szkole
Bullyingiem nazywamy sytuację, podczas której jedna lub więcej osób (razem) okazuje negatywne zachowanie
wobec kolegi lub koleżanki, który/a nie ma możliwości, aby się przed nim obronić. Sytuacja ta powtarza się
kilkakrotnie. Negatywne zachowanie oznacza, np. kopanie, popychanie lub bicie kolegi lub koleżanki. Może
polegać ono także na wyszydzaniu tej osoby lub wykluczaniu jej z grupy.
5. Jak często zdarzyło Ci się w tym półroczu:
2-3 razy Mniej więcej Mniej więcej
Nigdy Rzadko
w miesiącu raz na tydzień każdego dnia
bullyingować inne osoby w szkole?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
bullyingować kogoś w szkole poprzez
drażnienie się z tą osobą lub Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
obrażenie jej?
bullyingować kogoś poprzez izolację i
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
wykluczenie tej osoby?
bullyingować kogoś poprzez bicie,
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
popychanie lub kopanie?
6
6. Jak często zdarzyło się w tym półroczu, że:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy
Nigdy Rzadko raz każdego
w miesiącu
na tydzień dnia
spotkałeś/łaś się z bullyingiem ze strony
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
kolegów?
koledzy/koleżanki drażnili się z tobą lub
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
obrażali cię?
koledzy/koleżanki wykluczyli Cię ze
wspólnej aktywności lub że byłeś/łaś
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
w inny sposób izolowany/a?
zostałeś/łaś uderzony/a, popchnięty/a lub
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
kopnięty/a przez kolegów/ koleżanki?
7. Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu ze strony osoby dorosłej w szkole?
2-3 razy Mniej więcej raz Mniej więcej
Nigdy Rzadko
w miesiącu na tydzień każdego dnia
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
8. Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu w czasie wolnym od zajęć (tzn. poza
szkołą, ale nie na drodze do i ze szkoły?
2-3 razy Mniej więcej raz Mniej więcej
Nigdy Rzadko
w miesiącu na tydzień każdego dnia
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
9. W jakim miejscu w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu?
Tak Nie
Na szkolnym placu zabaw?
Ą% Ą%
W klasie?
Ą% Ą%
Na korytarzu?
Ą% Ą%
Na drodze do szkoły?
Ą% Ą%
W szatni / pod prysznicem / w toalecie?
Ą% Ą%
W innych miejscach w szkole?
Ą% Ą%
Na kolejne pytanie należy odpowiedzieć, jeśli w drodze do szkoły korzystasz ze szkolnego autobusu lub łodzi.
W autobusie / na łodzi?
Ą% Ą%
7
Korzystanie z telefonu komórkowego
(dotyczy korzystania w szkole, domu i w innych miejscach)
10.Jak często korzystasz z telefonu komórkowego?
Nigdy
Ą%
Mniej więcej co tydzień
Ą%
Mniej więcej każdego dnia
Ą%
Kilka razy na dzień
Ą%
11.Jak często w tym półroczu:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy w
Nigdy Rzadko raz każdego
miesiącu
na tydzień dnia
bullyingowałeś/łaś innych,
rozmawiając z nimi przez telefon Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
komórkowy?
bullyingowałeś/łaś innych,
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
wysyłając wiadomości SMS?
bullyingowałeś/łaś innych,
wysyłając telefonem zdjęcia lub
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
filmiki?
12.Jak często w tym półroczu:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy w
Nigdy Rzadko raz każdego
miesiącu
na tydzień dnia
padłeś/łaś ofiarą bullyingu w trakcie
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
rozmowy telefonicznej?
padłeś/łaś ofiarą, odbierając
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
wiadomości SMS?
padłeś/łaś ofiarą, odbierając przez
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
telefon zdjęcia i filmiki?
8
Korzystanie z Internetu
(dotyczy korzystania z poczty e-mailowej, czatów i wizyt na portalach internetowych)
13.Jak często korzystasz z internetu:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy
Nigdy Rzadko raz każdego
w miesiącu
na tydzień dnia
w szkole?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
w domu?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
w innych miejscach?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
14.Jak często w tym półroczu buillyingowałeś/łaś innych przy pomocy internetu:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy
Nigdy Rzadko raz każdego
w miesiącu
na tydzień dnia
pisząc do kogoś?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
wysyłając wiadomości dotyczące
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
danej osoby?
wysyłając zdjęcia danej osoby?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
wysyłając filmy dotyczące danej
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
osoby?
15.Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu w internecie:
Mniej więcej Mniej więcej
2-3 razy
Nigdy Rzadko raz każdego
w miesiącu
na tydzień dnia
gdy ktoś pisał do Ciebie?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
gdy ktoś rozsyłał wiadomości o
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
Tobie?
gdy ktoś rozsyłał Twoje zdjęcia?
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
gdy ktoś rozsyłał filmy, na których
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
jesteś?
9
16.Gdybym padł/a ofiarą bullyingu, powiedziałbym/łabym o tym następującej osobie
(możesz zaznaczyć kilka pozycji):
jednemu z bliskich
innym osobom
Ą% Ą%
kolegów/koleżanek
osobie lub osobom dorosłym
nikomu
Ą% Ą%
w szkole
rodzicom nie wiem
Ą% Ą%
17.Gdyby znany mi był przypadek bullyingu wobec ucznia/uczennicy w szkole,
powiedziałbym/łabym o tym następującej osobie (możesz zaznaczyć kilka pozycji):
jednemu z bliskich
innym osobom
Ą% Ą%
kolegów/koleżanek
osobie lub osobom dorosłym w
nikomu
Ą% Ą%
szkole
rodzicom nie wiem
Ą% Ą%
18.Co myślisz na temat swojej szkoły? (odpowiedz na pytanie zgodnie ze swoim doświadczeniem)
Czasem
Raczej prawda, Raczej
Fałsz Prawda
fałsz czasem prawda
fałsz
Lubię chodzić do szkoły.
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
Nie mogę się doczekać, kiedy pójdę do szkoły.
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
Moja szkoła to miejsce, w którym chce się być.
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
W szkole czuję się bezpiecznie.
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
Czuję się bezpiecznie w drodze do i ze szkoły.
Ą% Ą% Ą% Ą% Ą%
Twoje odpowiedzi bardzo nam pomogą.
Dziękujemy!
10