Dr inż. Edyta Kwiatkowska
ð Stan odżywienia w Å›wietle miÄ™dzynarodowej
terminologii, jest to stan zdrowia wynikajÄ…cy ze
zwyczajowego spożycia żywności, wchłaniania i
wykorzystania wchodzących w jej skład składników
odżywczych oraz działania czynników patologicznych,
wpływających na te procesy.
Rodzaje badao
ð Wywiad i badania ogólnolekarskie,
ð Badania antropometryczne,
ð Badania biochemiczne,
ð Statystyka demograficzno-zdrowotna
Wywiad i badania ogólnolekarskie
We wstępnej i szybkiej ocenie stanu odżywienia osoby
zdrowej lub chorej, bÄ…dz
określonej populacji, zbiera
siÄ™ podstawowe informacje o:
qðHistorii żywienia,
qðSytuacji spoÅ‚ecznej,
qðHistorii choroby,
qðAktualnej sytuacji zdrowotnej
Punktowa ocena jadłospisu wg Starzyoskiej
Wyróżnik Liczba punktów
Ilość posiłków w ciągu dnia zaplanowana w jadłospisie
4-5 5
3 3
mniej 0
Ilość posiłków, w których występują produkty dostarczające białka zwierzęcego
we wszystkich posiłkach 5
w 75% posiłków 2
w mniejszej liczbie posiłków 0
Częstotliwość występowania mleka lub serów
codziennie co najmniej w 3 posiłkach 5
codziennie co najmniej w 2 posiłkach 2
rzadziej 0
Częstotliwość występowania warzyw lub owoców
codziennie co najmniej w 3 posiłkach 5
codziennie co najmniej w 2 posiłkach 2
rzadziej 0
Częstotliwość występowania warzyw i owoców w postaci surowej
codziennie 5
w 75% dni 2
rzadziej 0
Częstotliwość występowania razowego pieczywa, kasz i strączkowych suchych
codziennie co najmniej jeden z wymienionych produktów 5
w 75% dni jeden z wymienionych produktów 2
rzadziej 0
Razem 30
Skala ocen w zależności od uzyskanej
liczby punktów
Liczba uzyskanych Ocena jadłospisu Wnioski
punktów
30 dobry bez błędów
21-27 dostateczny błędy można wyeliminować
12-20,
bez ocen zerowych zaledwie dostateczny duże błędy
<12 zły nie nadaje się do poprawienia
Test Bielioskiej z modyfikacjÄ… Kuleszy i innych
Typ
Rodzaj posiłku Rodzaj posiłków w zależności od ich
posiłku
składu jakościowego
śniadanie obiad kolacja inne
I II
1 Węglowodany lub węglowodany i tłuszcze
2 Tak jak 1 + produkty będące z
ródłem białka
zwierzęcego
3 Tak jak 1 + dodatek mleka lub przetworów
mlecznych
4 Tak jak 1 + produkty będące z
ródłem białka
zwierzęcego +mleko lub prod. mleczne
5 Tak jak 2+ warzywa lub owoce
6 Tak jak 3 + warzywa lub owoce
7 Tak jak 4 + warzywa lub owoce
8 Tak jak 1 + warzywa lub owoce
9 Warzywa lub owoce
5,6 i 7  posiłki racjonalne
Lennard  Jones zaproponował
zastosowanie 4 pytao:
ð Czy w ostatnim czasie niezamierzenie straciÅ‚ (-a)
pan (pani) na wadze?
ð Czy jadÅ‚ (-a) pan (pani) ostatnio mniej niż zwykle?
ð Jaka jest pana (pani) zwykÅ‚a masa ciaÅ‚a?
ð Ile ma pan (pani) wzrostu?
Badania antropometryczne
Wskaz
nik Queteleta (BMI)
BMI poniżej 20  niedowaga
20-25  masa ciała należna
25-30  nadwaga
30-40  otyłość
powyżej 40  otyłość dużego stopnia
Badania antropometryczne
BMI Interpretacja
<16 III stopień chronicznego niedoboru energii
16,0-16,9 II stopień chronicznego niedoboru energii
17,0-18,4 I stopień chronicznego niedoboru energii
18,5-24,9 Zakres normy
25,0-29,9 I stopień otyłości
30,0-39,9 II stopień otyłości
>40 III stopień otyłości
Typy otyłości
Androidalny (typ Ginoidalny (typ
 jabłko  gruszka
Mężczyz
ni WHR > 1 WHR < 1
Kobiety WHR > 0,8 WHR < 0,8
W  obwód talii
R  obwód bioder
W/R = WHR
Badania biochemiczne
ð Testy biochemiczne stosowane w ocenie stanu
odżywienia białkowego
Test Wartości wskazujące
na niedożywienie
Stężenie albumin w surowicy krwi
Stężenie transferyny w surowicy krwi
Stężenie prealbumin w surowicy krwi <15 mg/dl
Stężenie białka wiążącego retinol w surowicy krwi <3 mg/dl
Test Whiteheada (stosunek 4 aminokwasów
endogennych do 6 aminokwasów egzogennych)
Wskaz
nik mocznik/kreatynina w moczu
Wskaz
nik kreatynina w moczu/wzrost
Całkowita liczba limfocytów we krwi <2000
Test skórny opóz
nionej wrażliwości wynik ujemny
Badania przesiewowe stanu
odżywienia
wskaz
niki biochemiczne:
" Liczba erytrocytów ( w milionach/mm3),
" Stężenie hemoglobiny (w g/dl), (jest uważane za najbardziej użyteczne
badanie przesiewowe do oceny niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz oceny
stanu odżywienia),
" Liczba limfocytów krwi obwodowej ( w mm3) (za prawidłową
przyjmuje się całkowitą liczbę limfocytów >1500 w mm3 (1,5x103/mm3); w
stanach niedożywienia liczba limfocytów krwi obwodowej ulega obniżeniu;
przyjęto, że wartości pomiędzy 900-1500 w mm3 (0,9-1,5x103/mm3) mogą
wskazywać na umiarkowane upośledzenie odżywienia, natomiast wartości <900
w mm3 na ciężkie niedożywienie),
" Stężenie albumin surowicy krwi (g/dl) (albuminy krwi są często
stosowanym wskaz
nikiem stanu odżywienia białkowego; wartości pomiędzy 2,8-
3,5 g/dl wskazują na możliwość niedożywienia białkowego, natomiast wartości
poniżej 2,8 g/dl przemawiają za głębokim niedożywieniem białkowym).
Kryteria diagnostyczne zespołu
metabolicznego
Czynniki ryzyka Wartość różnicująca
Otyłość brzuszna*/ Obwód w talii
Mężczyz
ni > 102 cm
Kobiety > 88 cm
Trójglicerydy ł 150 mg/dl (1,7 mmol/l)
Cholesterol HDL
< 40 mg/dl (1 mmol/l)
Mężczyz
ni
< 50 mg/dl (1,3 mmol/l)
Kobiety
Ciśnienie tętnicze ł 130/łł 85 mmHg
Stężenie glukozy na czczo ł 110 mg/dl (6,1 mmol/l)
*/ Otyłość brzuszna jest silniej skorelowana z metabolicznymi czynnikami ryzyka niż BMI.
Dlatego obwód w talii przyjęto za miernik otyłości.