2010-10-22
Procaryota
Struktura Komórka Funkcje
prokariotyczna
Jądro komórkowe -/nukleoid Przekazywanie inf. Genetycznej, podział komórek;
Błona komórkowa + Pobieranie składników pokarmowych i wydalanie produktów
metabolizmu;
Ściana komórkowa + Ochrona wnętrza komórki przed uszkodzeniem;
Ćwiczenie 3
Cytoplazma + Układ białek koloidalnych i białek katalizujących reakcje
biochemiczne;
Budowa komórki prokariotycznej Pełnią funkcję asymilacyjną;
Chloroplasty -/chromatofory
Reticulum endoplazmatyczne - -
Nina Chrzanowska Wakuola - -
Zakład Biologii Wydział Inżynierii Środowiska PW Rybosomy + Miejsce syntezy białek;
Aparat Golgiego - -
Lizosomy - -
Mitochondriom -/mezosomy Centra energetyczne komórki, podział komórki;
Wić, rzęski +/wiele Narząd ruchu;
Bakterie
" Bakterie (łac. Bacteriae, od gr. bakterion 
"pałeczka")  grupa mikroorganizmów,
stanowiących osobne królestwo. Są to
jednokomórkowce lub zespoły komórek o
budowie prokariotycznej. Badaniem bakterii
zajmuje się bakteriologia- gałąz
mikrobiologii
Kształty komórek bakteryjnych
" Kuliste- ziarniaki- Coccus, dwoinki- Diplococcus, paciorkowce-
Streptococcus;
" Cylindyczne- pałeczki- Bacterium, laseczki-Bacillus;
" Spiralne- krętki- Spirochaetes, przecinkowce- Vibrio,
śrubowce- Spirillum;
" Nitkowate (rozgałęzione)- np. bakterie siarkowe z rodzaju
Beggiatoa;
1
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2010-10-22
Ziarenkowce
Formy cylindryczne
- Ziarniaki (pojedyncze komórki)  Enterococcus sp;
" Pałeczki  Salmonella thypi (pałeczka duru brzusznego) , Escherichia coli
(pałeczka okręznicy)
- Dwoinki (pary)- Streptococcus pneumoniae;
- Paciorkowiec (łańcuszki)- Streptococcus pyogenes;
- Skupiska- tetrady (czworaczek), pakietowiec sześcienny np.
Sarcina sp.;
- Nieregularne ugrupowania- gronkowiec np. Staphylococcus
aureus;
" Laseczki  Bacillus anthracis (laseczka wąglika) i Clostridium difficile
(laseczka rzekomobłoniastego zapalenia jelit)
Formy cylindryczne mogą występować pojedynczo, w parach i łańcuszkach
Nitkowate
Formy spiralne
" Promieniowce- organizmy prokariotyczne, tworzące rząd
" Przecinkowce- Vibrio cholerae;
gramdodatnich bakterii. Posiadają nieregularną, cylindryczną
" Śrubowce- Spirillum spp.;
budowę z tendencją do rozgałęziania się, co upodabnia je do
grzybów nitkowatych. Ze splątków nitek powstaje
pseudogrzybnia (pseudomycelium), która może być
powierzchniowa, wgłębna lub powietrzna;
" Bakterie żelaziste np. Cladotrhrix;
" Bakterie siarkowe Beggiatoa;
" Krętki- Treponema pallidum, Borrelia spp.;
Barwienie drobnoustrojów
" Bakterie posiadają małą zdolność załamywania promieni
świetlnych, dlatego są słabo widoczne w zwykłym mikroskopie
świetlnym. Ich obserwacja jest możliwa dopiero po
wybarwieniu;
" Barwniki są związkami chemicznymi zdolnymi do reagowania z
barwionymi substancjami, dając trwałe, barwne połączenia.
Większość barwników używanych w mikrobiologii to aniliny,
pochodne benzenu. W cząsteczkach tych związków
wyróżniamy grupę chromoforową (barwną) (np. grupy  azo, -
nitrozo, -azoksy, tiokarbonylową) i grupę auskochromową
zdolną do tworzenia soli z barwionym substratem (np. grupy 
NH2, -OH);
2
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2010-10-22
" Barwienie proste pozytywne - Polega na zabarwieniu komórek Barwienie proste pozytywne
mikroorganizmów w formie utrwalonej z zastosowaniem jednego
" Przygotowanie szkiełka podstawowego- szkiełka odtłuszczamy poprzez
barwnika. Tło preparatu po barwieniu pozostaje bezbarwne. W tym
nacieranie je kawałkiem mydła i następnie suchą szmatką bądz

barwieniu zastosowanie znalazły głównie zasadowe barwniki
ręcznikiem papierowym, bądz
poprzez 2-3-krotne opalenie nad
anilinowe (błękit metylenowy, zieleń malachitowa, zieleń
płomieniem palnika;
brylantowa, fuksyna zasadowa, czerwień obojętna, fiolet
" Wykonanie rozmazu- nanieść kroplę wody (soli fizjologicznej, zawiesiny
krystaliczny, goryczkowy i metylowy). Zasadowe barwniki wykazują
bakterii) na odpowiednio przygotowane szkiełko a następnie dodać do
silne powinowactwo do kwaśnej cytoplazmy wewnątrzkomórkowej
niej ezą niewielkiej kultury ze skosu. Rozprowadz
równomiernie
mikroorganizmów tworząc z nią trwałe, barwne kompleksy.
komórki w kropli wody, preparat pozostawić do wyschnięcia w
" Barwienie proste negatywne - Polega na zabarwieniu tła temperaturze pokojowej;
nieutrwalonego preparatu z zastosowaniem jednego barwnika i
" Utrwalenie- Po wyschnięciu szkiełko ująć w szczypczyki i przeciągnąć
powstaniu kontrastu pomiędzy wybarwionym tłem i bezbarwną trzykrotnie przez płomień palnika, szkiełko pozostawić do ostygnięcia,
komórką. Do barwienia negatywnego zastosowanie znalazły kwaśne a następnie barwić;
lub gruboziarniste barwniki (fuksyna kwaśna, eozyna, erytrozyna, " Barwienie- Utrwalony preparat zalać safraniną bądz
błękitem
czerwień Kongo, nigrozyna, Kolargol, tusz chiński). Należy pamiętać, metylenowym pozostawić na 2 minuty. Po tym czasie spłukać wodą,
osuszyć w bibule i oglądać w mikroskopie świetlnym (obiektyw 100x +
że preparat barwiony metodą negatywną nie jest utrwalany tylko
olejek imersyjny);
suszony w powietrzu atmosferycznym.
Bakterie gramdodatnie Bakterie gramujemne
Struktury
" Barwienie złożone pozytywne  Polega na zastosowaniu
Grubość ściany 20-80 nm 10 nm
minimum dwóch barwników w celu zabarwienia komórek na
komórkowej
różne kolory (barwienie Grama) lub zabarwienia struktur
Białka w mureinie Kowalencyjnie związane ze Lipoproteina Brauna
wewnątrzkomórkowych np. przetrwalników i całych komórek
ścianą i tkwiące w niej; związana kowalencyjnie;
(barwienie Wirtza/Schaeffer-Fultona).
" Barwienie metodą Grama  jest barwieniem różnicującym,
Lipidy w mureinie 0-3% 10-30%
które pozwala wyodrębnić dwie zasadniczo odmienne grupy
Aminocukry w ścianie 10-22% 2-8%
bakterii charakteryzujące się inną budową strukturalną ściany
Rola aminokwasów Kilka Wiele
komórkowej. Wyróżniamy bakterie Gram-ujemne i Gram-
Kwasy tejchojowe + -
dodatnie. W wyniku barwienia metodą Grama bakterie Gram-
ujemne barwią się na kolor różowy, a bakterie Gram-dodatnie LPS - +/13%
na kolor fioletowy. Jednak, żeby dokładnie zrozumieć
Błona zewnętrzna - +
mechanizm barwienia należy w pierwszej kolejności zapoznać
Wrażliwość na penicylinę + -
się z budową ściany komórkowej tych grup bakterii.
Wrażliwość na lizozym + Po zastosowaniu EDTA
Wymagania odżywcze Bardziej złożone/ brak Prostsze/ występują
autotrofów; autotrofy;
Barwienie Grama- przygotowanie preparatu
" Przygotowanie szkiełka podstawowego- szkiełka
odtłuszczamy poprzez nacieranie je kawałkiem mydła i
następnie suchą szmatką bądz
ręcznikiem papierowym,
bądz
poprzez 2-3-krotne opalenie nad płomieniem
palnika;
" Wykonanie rozmazu- nanieść kroplę wody (soli
fizjologicznej, zawiesiny bakterii) na odpowiednio
przygotowane szkiełko a następnie dodać do niej ezą
niewielkiej kultury ze skosu. Rozprowadz
równomiernie
komórki w kropli wody, preparat pozostawić do
wyschnięcia w temperaturze pokojowej;
" Utrwalenie- Po wyschnięciu szkiełko ująć w szczypczyki
i przeciągnąć trzykrotnie przez płomień palnika,
szkiełko pozostawić do ostygnięcia, a następnie barwić;
3
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2010-10-22
Barwienie Grama
" Utrwalony preparat zalać nad wanienką fioletem
gencjana ( bądz
fioletem krystalicznym) i
pozostawić na 1,5 min i następnie spłukać wodą;
" Zalać preparat płynem Lugola i pozostawić na 1,5
min;
" Ostrożnie odbarwić całość w etanolu przez ok. 30
sekund i następnie spłukać wodą;
" Dobarwić innym barwnikiem, np. safraniną czy
fuksyną zasadową przez ok. 1 minutę;
" Dobrze spłukać preparat wodą i oglądać pod
mikroskopem (obiektyw immersyjny);
Szczepy oglądane na zajęciach
" Staphylococcus aureus- gram(+)bakteria występująca w jamie nosowo-gardłowej oraz na
skórze ludzi i zwierząt. Nosicielstwo występuje szczególnie często pośród personelu
szpitalnego, co ma szczególne znaczenie dla szerzenia się zakażeń wewnątrzszpitalnych.
" Bacillus sp.-wydłużona, cylindryczna morfologiczna forma bakterii zdolna do tworzenia
przetrwalników (spor) czyli sporulacji. Mogą tworzyć łańcuchy. Występują formy
chorobotwórcze. W większości laseczki są Gram (+) np. laseczka tężca (Clostridium tetani),
laseczka wąglika (Bacillus anthracis)
" Enterococccus faecalis-czyli paciorkowce kałowe (wcześniej spotykany pod nazwą
Streptococcus faecalis) należą do ziarniaków Gram(+), wchodzi w skład flory fizjologicznej
przewodu pokarmowego i pochwy, naturalnie oporny na wiele antybiotyków.
" Sarcina sp.-pakietowce. Rozkładają one cukry i białka. Są przyczyną psucia się piwa. Niektóre
są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt
" Pseudomonas fluorescens- gram (-) pałeczka gatunek bakterii z rodzaju Pseudomonas,
będące tlenowcami. Wytwarzają fluoresceinę, powodującą świecenie w promieniach UV,
piocyjaninę oraz piowerdynę. Upłynniają żelatynę i niektóre z ich biotypów są zdolne do
denitryfikacji.
" Escherichia coli- Gram (-) bakteria należąca do rodziny Enterobacteriaceae. Wchodzi w skład
fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka oraz zwierząt stałocieplnych. W jelicie
ta symbiotyczna bakteria spełnia pożyteczną rolę, uczestnicząc w rozkładzie pokarmu, a także
przyczyniając się do produkcji witamin z grupy B i K.
4
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)