Zespół Pradera-Williego

Zespół Pradera-

Williego

Zespół

Pradera-Williego

syndroma Prader-Willi

ICD-10

Q87.1

Obraz hiszpańskiego malarza barokowego Juana

Carreño de Mirandy (1616–1685)

przedstawiający Doñę Eugenię Martinez Vallejo

w wieku około 6 lat (circa 1680)

Zespół Pradera-Williego (zespół Pradera-Labharta-Williego, ang.

Prader-Willi syndrome, Prader-Labhart-Willi syndrome, PWS) –

zespół wad wrodzonych spowodowany aberracją chromosomalną,

najczęściej częściową utratą (delecją) długiego ramienia chromosomu

15 , pochodzącego od ojca. Na obraz kliniczny choroby składają się

niski wzrost, upośledzenie umysłowe, niedorozwój narządów

płciowych (hipogonadyzm) oraz otyłość spowodowana mniejszym niż

u zdrowych ludzi zapotrzebowaniem energetycznym przy

jednoczesnym ciągłym niepohamowanym uczuciu głodu. Uważa się,

że zespół Pradera-Williego jest najczęstszą genetycznie uwarunkowaną

przyczyną otyłości

[1]

Historia

Przypuszczalnie jednym z pierwszych opisów choroby był ten

pozostawiony przez Johna Langdona Downa

[2]

[3]

[4]

, który w 1864

[5]

ponownie w 1887 roku w słynnej monografii "Mental Afflictions of

Childhood and Youth" opisał pacjentkę o inicjałach E.C.,

pensjonariuszkę Earlswood Asylum for Idiots, w wieku 14 lat ważącą

196 funtów (84 kg) przy wzroście 4 stóp i 4 cali (1,32 m). Jej

chrapanie w nocy przeszkadzało innym pensjonariuszom, a w dzień

była senna. Pacjentka miała także objawy hipogonadyzmu i

charakterystycznie małe stopy i dłonie. W autopsji zmarłej przedwcześnie kobiety stwierdzono hipoplastyczne

jajniki i macicę. Langdon Down dla opisu choroby użył terminu "polysarcia"

[6]

, podobnie jak I.D. Hopkins w opisie

z 1861 roku

[7]

. Zachowane dane nie pozwalają jednak na ocenę tego ostatniego przypadku według przyjętych dziś

kryteriów.

Nazwa choroby upamiętnia szwajcarskich lekarzy Andreę Pradera, Heinricha Williego i Alexisa Labharta, którzy w

1956 roku na łamach Schweizerische medizinische Wochenschrift opisali nowy zespół u dziewięciorga pacjentów z

niskorosłością, opóźnieniem umysłowym, otyłością, oraz małymi dłońmi i stopami

[8]

. W 1961 roku Prader i Willi

opublikowali kolejną pracę, w której szczegółowiej przedstawili fenotyp nowo opisanego zespołu

[9]

. Nazwa zespołu

Pradera-Williego jest spotykana obecnie częściej niż nazwa zespołu Pradera-Williego-Labharta. W starszym

piśmiennictwie spotyka się też zarzuconą nazwę zespołu HHHO (akronim głównych objawów zespołu:

hypotonia-hypomentia-hypogonadism-obesity)

[10]

[11]

Mikrodelecje chromosomu 15 odkrył w 1981 David Ledbetter i wsp.

[12]

. W 1983 Merlin Butler stwierdził, że

delecja dotyczyła fragmentu chromosomu pochodzącego od ojca

[13]

, a w 1989 Robert Nicholls wykazał obecność

jednorodzicielskiej disomii w tych przypadkach, w których nie dało się stwierdzić delecji chromosomu ojcowskiego

i zaproponował mechanizm imprintingu (piętnowania genomowego)

[14]

Zespół Pradera-Williego

Epidemiologia

Częstość występowania zespołu ocenia się na 1:10 000-1:25 000 żywych urodzeń. Nie donoszono o różnicach w

częstości PWS w różnych grupach etnicznych, jednak w jednej pracy wykazano, że fenotyp zespołu u

Afroamerykanów może być mniej wyraźnie zaznaczony: dysmorfia twarzy łagodniej wyrażona, stopy i dłonie

prawidłowej wielkości, a wzrost mniej wyraźnie obniżony. Autorzy pracy zasugerowali, że w populacji

afroamerykańskiej PWS może być niedodiagnozowany

[15]

. PWS jednakowo często dotyka obie płci

[16]

Oszacowania częstości występowania PWS

Autor

Kraj

Częstość/żywych urodzeń

Butler et al.[1]

USA

1:25 000

Akefeldt et al.[17]

Szwecja

1:8 000

Ehara et al.[18]

Japonia

1:15 000

Oiglane-Shlik et

al.[19]

Estonia

1:30 000

Vogels[20]

Flandria

1:27 000

Smith[21]

Australia

1:25 000

Whittington et al.[22]

Wielka Brytania 1:45 000

Zespół Pradera-Williego

Etiologia

Ideogram chromosomu 15 (po lewej) i region

krytyczny zespołu (PWCR, po prawej);

zaznaczono loci genów i charakter ich ekspresji

(legenda na dole). Wg Bittela i Butlera[23]

Zespół Pradera-Williego spowodowany jest nieprawidłowością w

regionie 15q11-q13, określanym jako region krytyczny zespołu

Pradera i Williego (PWCR, Prader-Willi critical region) powstałą na

skutek jednego z kilku mechanizmów:

• delecji fragmentu ojcowskiego chromosomu 15q11.2-q13 (około

70%)

• uniparentnej (jednorodzicielskiej – matczynej) heterodisomii (UPD,

uniparental disomy) chromosmomu 15

• mutacji imprintingowej (mikrodelecji w miejscu imprintingowym)

przekazanej na chromosomie ojcowskim

• zrównoważonej rearanżacji chromosomalnej w obrębie 15q11.2-q13

(mniej niż 1%).

Nieprawidłowości w obrębie PWCR dotyczą ponad 99% pacjentów z

fenotypem PWS.

Zespół Pradera-Williego był pierwszym opisanym u człowieka

przykładem zjawiska imprintingu. Zespół Angelmana jest schorzeniem

spowodowanym utratą matczynego fragmentu chromosomu

obejmującego region PWCR. Duplikacje PWCR powodują opóźnienie

umysłowe, drgawki i autyzm.

PWS należy do grupy tzw. zespołów przyległych genów (contiguous

gene syndromes), ponieważ fenotyp wynika z delecji kilku genów o

sąsiadujących loci. W PWS delecji ulegają ojcowskie kopie genu

SNRPN kodującego dwa białka: czynnik splicingowy SmN i

polipeptyd SNURF (SNRPN upstream reading frame). SNRPN

przepisywany jest też na długi, podlegający alternatywnemu splicingowi RNA, zawierający liczne, małe jąderkowe

RNA (snoRNA, small nucleolar RNAs)

[24]

. W PWCR znajduje się też gen NDN kodujący nekdynę.

Model zwierzęcy

Dziesięciodniowe myszy z jednego miotu;

pierwsza z mutacją w locus Snrnp

odziedziczonym po ojcu (PWScrm

+/p−

) wykazuje

opóźnienie wzrastania, druga z mutacją w allelu

odziedziczonym po matce (PWScrm

−/p+

) rozwija

się prawidłowo.

Przeprowadzono szereg badań na myszach, które pozwoliły

zaproponować mechanizmy patogenezy schorzenia u ludzi. W jednym

z nich mysz z mutacją wewnątrzgenową genu Snrpn była fenotypowo

normalna, co sugerowało, że mutacje ludzkiego genu SNRPN nie są

wystarczające do wywołania fenotypu PWS. Myszy z większymi

delecjami obejmującymi zarówno Snrpn jak i domniemane centrum

imprintingu (PWS-IC) nie wykazywały ekspresji piętnowanych genów

Zfp127 (mysi ortolog ZNF127), Ndn i lpw, a ich fenotyp wykazywał

podobieństwo do obrazu klinicznego PWS u ludzkich noworodków

[25]

. W jednym z najnowszych badań poddano delecji region krytyczny

zawężony do klastra genów MBII-85 kodujących małe jąderkowe RNA

(snoRNA). Myszy dziedziczące allel po matce (PWScrm

−/p+

) są

nieodróżnialne od myszy dzikiego typu; wszystkie myszy z

odziedziczonym allelem po ojcu (PWScrm

+/p−

) wykazywały

Zespół Pradera-Williego

opóźnienie wzrostu i 15% śmiertelność w okresie pourodzeniowym

[26]

Czynniki ryzyka

Niemal wszystkie przypadki PWS są sporadyczne, co oznacza, że zespół nie jest dziedziczony. Opisywano

przypadki rodzinnego występowania, przyjmuje się jednak, że ryzyko wystąpienia PWS u kolejnego dziecka jest

rzędu 0,1% (patrz: Poradnictwo genetyczne).

Wykazano, że narażenie ojca na działanie węglowodorów w okresie okołokoncepcyjnym wiąże się ze zwiększeniem

ryzyka wystąpienia PWS u dziecka

[27]

. W jednym retrospektywnym badaniu stwierdzono, że około połowa ojców

dzieci z PWS była narażona na te mutageny w związku z wykonywaną pracą

[28]

Objawy kliniczne i przebieg

15-letni chłopiec z zespołem Pradera-Williego o

słabo wyrażonym fenotypie (brak cech

dysmorficznych twarzy), z otyłością typu

centralnego, małymi dłońmi i stopami

(odpowiednio 20 i 5 percentyl dla płci i

wieku)[29]

Charakterystyczne objawy w zespole Pradera-Williego to:

• hipotonia mięśniowa (obniżenie napięcia mięśni) w okresie

prenatalnym objawia się słabymi ruchami płodu, brakiem postępu

akcji porodowej; utrzymuje się u niemowląt i małych dzieci,

napięcie mięśniowe poprawia się około 2–4 roku życia; z hipotonią

wiąże się słaby odruch ssania i trudności w karmieniu. PWS jest

jednym z zespołów predysponujących do ułożenia pośladkowego

płodu.

• opóźniony rozwój psychoruchowy;

• hipogonadyzm hipogonadotropowy

[30]

, manifestujący się jako

hipogenitalizm (niedorozwój narządów płciowych), małe prącie,

mała, hipoplastyczna, nie pomarszczona moszna o słabej

pigmentacji (zabarwieniu skóry), jednostronne lub obustronne

wnętrostwo (80-90%)

[31]

;

• nadmierne łaknienie (hiperfagia) i wynikające z niej nadwaga i otyłość. Szczegółowe badanie zachowania

pacjentów z PWS pozwoliło zasugerować, że istotą hiperfagii nie jest nadmierny głód, tylko zahamowanie

uczucia sytości

[32]

• zmieniona budowa (cechy dysmorficzne) twarzy: węższe czoło, antymongoloidalne ustawienie szpar

powiekowych, "migdałowaty" kształt szpar powiekowych, skierowane do dołu kąciki ust, małe i trójkątne usta

("rybie"), wąska czerwień wargowa górnej wargi. Dysmorfia twarzy może być bardzo delikatna lub nieobecna u

noworodka i ewoluować z wiekiem

[33]

;

• małe dłonie i stopy (akromikria), zwężające się ku końcom palce;

• zez zbieżny

[34]

;

• niezwykle gęsta ślina , zwiększająca podatność na próchnicę

[35]

i stwarzająca problemy przy anestezjologicznej

kontroli pracy dróg oddechowych podczas zabiegów operacyjnych;

• wysoki próg odczuwania bólu;

• skłonność do hipertermii

[36]

;

• opóźnienie rozwoju mowy; później mogą wystąpić zaburzenia artykulacji;
• zmiany zachowania – dzieci z PWS mogą być kapryśne, uparte, czasem agresywne, skłonne do wybuchów złości,

zachowań obsesyjno-kompulsyjnych i psychoz; typowym zachowaniem jest skubanie skóry (ang. skin picking),

nieraz poważnie utrudniające gojenie się ran pooperacyjnych

[37]

;

• niezwykłe zdolności poznawcze u pacjentów wykazujących jednocześnie opóźnienie umysłowe: opisywano

zamiłowanie do układania puzzli

[38]

i szczególną umiejętność zapamiętywania czytanego tekstu

[39]

;

• zaburzenia snu, bezdech nocny;

Zespół Pradera-Williego

• hipopigmentacja skóry, tęczówek i włosów, wynikająca z tyrozynazo-dodatniego albinizmu (około 30%

[40]

);

• niski wzrost (niskorosłość), spowodowany niedoborem hormonu wzrostu

[41]

;

• wady ośrodkowego układu nerwowego (szczególnie mózgu): poszerzenie układu komorowego

(wentrikulomegalia, do 100%), zmniejszona objętość płatów ciemieniowych i potylicznych (50%), spłycenie

bruzdy Sylwiusza (60%), niecałkowite zamknięcie wyspy (65%)

[42]

Obraz kliniczny PWS w zależności od wieku

Ciąża i poród

Okres noworodkowy i

niemowlęcy

Dzieciństwo

Dojrzewanie i

dorosłość

Zmniejszona aktywność

ruchowa płodu

Ułożenie pośladkowe

Poród przedwczesny lub po

czasie

Wąskie czoło

Niezstąpione jądra

Małe narządy płciowe

zewnętrzne i jądra

Słabe napięcie mięśni

Problemy z karmieniem

Słaby odruch ssania

Lepka ślina

Cichy płacz

Zmienna temperatura ciała

Opóźnienie w rozwoju

Niskorosłość

Małe dłonie i stopy

Jasna skóra i tęczówki

Migdałowate szpary powiekowe

Zez

Krótkowzroczność

Skubanie skóry

Próchnica zębów

Nadmierny apetyt/ szukanie jedzenia

Otyłość

Deficyt intelektualny

Zaburzenia zachowania (napady złości, upór, zachowania

obsesyjno-kompulsywne)

Niskorosłość

Małe dłonie i stopy

Skolioza

Osteoporoza

Opóźnione dojrzewanie

płciowe

Cukrzyca

Depresja

Nadmierna senność

Powikłania

Powikłania otyłości są główną przyczyną zgonu pacjentów z PWS. Należą tu:

• niewydolność krążeniowo-oddechowa

• cukrzyca

• zespół bezdechu sennego

• zakrzepowe zapalenie naczyń

• obrzęki nóg

• ostre rozdęcie żołądka, mogące skutkować jego martwicą

[43]

[44]

Rozpoznanie

Opracowano kryteria diagnostyczne dla PWS. Dla dzieci w wieku do 3 lat do rozpoznania wystarcza 5 punktów, z

czego co najmniej 4 za kryteria duże; dla dzieci w wieku powyżej 3 lat rozpoznanie wymaga 8 punktów, z czego co

najmniej 5 za kryteria duże. Kryteria dodatkowe jedynie zwiększają lub zmniejszają pewność postawionej

diagnozy

[45]

[46]

Kryteria duże (1 punkt każde)

1. Hipotonia mięśniowa w okresie noworodkowym i wczesnodziecięcym, ze słabo wykształconym odruchem ssania

i ustępująca w miarę dorastania

2. Problemy z karmieniem i (lub) niechęć do ssania w niemowlęctwie, wymuszające konieczność specjalnych

technik karmienia

3. Szybki wzrost masy ciała między 1. a 6. rokiem życia powodujący otyłość centralną

4. Hiperfagia, obsesja na punkcie jedzenia, szukanie jedzenia
5. Charakterystyczne cechy dysmorficzne twarzy (dolichocefalia w niemowlęctwie, wąski wymiar czołowy,

migdałowate szpary powiekowe, skierowane w dół kąciki ust – wymagane przynajmniej 3)

Zespół Pradera-Williego

6. Hipogonadyzm (hipoplazja narządów płciowych, małe wargi sromowe mniejsze u dziewcząt, hipoplastyczna

moszna i wnętrostwo u chłopców; niecałkowite lub opóźnione dojrzewanie płciowe; niepłodność)

7. Opóźnienie rozwoju psychoruchowego, łagodne do średniego opóźnienie umysłowe, trudności w uczeniu się u

dziecka <6 roku życia.

8. Delecja 15q11-13 stwierdzona w badaniu cytogenetycznym wysokiej rozdzielczości (>650 prążków), lub inna

nieprawidłowość chromosomu w PWSCR, w tym matczyna disomia

Kryteria małe (0,5 punktu każde)

1. Obniżone ruchy płodu, letarg płodu, poprawa z wiekiem

2. Zaburzenia zachowania u dziecka (zmiany nastroju, zachowania obsesyjno-kompulsywne, upór, skłonność do

kradzieży i kłamstwa)

3. Zaburzenia snu/ okresy bezdechu

4. Niskorosłość w wieku 15 lat (przy niewdrożeniu terapii GH; należy wziąć pod uwagę wzrost rodziców)

5. Hipopigmentacja skóry i włosów w porównaniu do reszty rodziny

6. Małe i wąskie dłonie (<25 percentyla), małe stopy (<10 percentyla) – sprawdzane na siatkach centylowych

7. Zez zbieżny, krótkowzroczność

8. Wydzielanie gęstej i lepkiej śliny, zbierającej się w kącikach ust

9. Zaburzenia artykulacji

10. Nawykowe skubanie skóry

Kryteria dodatkowe

1. Wysoki próg bólu

2. Osłabiony odruch wymiotny

3. Skolioza (w zależności od wieku występuje u 30–80% osób z zespołem

[47]

) i (lub) kifoza

4. Wczesne adrenarche

5. Osteoporoza

6. Niezwykłe zamiłowanie do układania puzzli

7. Prawidłowe wyniki badań nerwowo-mięśniowych (biopsji mięśnia, EMG, NCV).

Metody cytogenetyczne

Rozpoznanie kliniczne PWS powinno być potwierdzone cytogenetycznie. Dostępne metody to:

• analiza metylacji DNA

• metoda FISH

• techniki oparte na markerach mikrosatelitarnych

Testy stosowane w diagnostyce PWS

[40]

Metoda

Rozpoznawane mutacje

Odsetek

pacjentów

Analiza metylacji

Nieprawidłowa metylacja DNA 99%

FISH/Ilościowe metody

PCR

Delecja PWCR

70%

Badania w kierunku UPD

UPD regionu PWCR

25%

Sekwencjonowanie

Defekt centrum imprintingu

<1%

Zespół Pradera-Williego

Różnicowanie

• Czaszkogardlak i efekty jego leczenia wywołują obraz kliniczny najbardziej pokrywający się z fenotypem PWS;

uszkodzenie podwzgórza przez guz, zabieg neurochirurgiczny albo radioterapię, zwłaszcza w młodym wieku,

wywołuje niskorosłość i zaburzenia łaknienia. Dawniej zespół objawów wynikających z uszkodzenia podwzgórza

rozpoznawano jako dystrofię tłuszczowo-płciową albo podwzgórzycę.

• Hiperfagiczna niskorosłość (hyperphagic short stature) jest nabytym stanem związanym z psychospołecznym

stresem skutkującym niedoborem GH, hiperfagią i zaburzeniami poznawczymi.

Hipotonia w okresie noworodkowym wymaga uwzględnienia w diagnostyce różnicowej następujących chorób:

• zespołu Downa;

• depresji ośrodkowego układu nerwowego;

• wrodzonej dystrofii miotonicznej typu 1;

• zaniku rdzeniowego mięśni;

• rzadkich zespołów spowodowanych aberracjami chromosomalnymi (dup Xq27.2-ter, del q16.2, del 1p36, del

10q26);

• zespołu Angelmana;

• zespołu łamliwego X;

• zespołu Retta.

Opóźnienie rozwoju psychoruchowego, otyłość i hipogonadyzm występują w takich zespołach jak:

• jednorodzicielska disomia chromosomu 14;

• wrodzona osteodystrofia Albrighta – występuje niskorosłość, ale nie stwierdza się hipotonii, a dysmorfia twarzy

jest odmienna (okrągła twarz);

• zespół Bardeta-Biedla;

• zespół Cohena – charakterystyczna dysmorfia twarzy (krótka rynienka podnosowa, mikrocefalia, ciężkie

opóźnienie umysłowe);

• zespół Börjesona-Forssmana-Lehmana – chorują mężczyźni, znaczenie różnicujace mają mikrocefalia, ciężkie

opóźnienie umysłowe, charakterystyczne grube rysy twarzy, głęboko osadzone oczy, ptoza.

Zespoły podobne do PWS z przykurczami stawowymi w obrazie klinicznym:

• zespół Urbana-Rogersa-Meyera;

• zespół Camery-Marugi-Cohena;

• zespół Vasqueza.

Leczenie

Nie ma metody leczenia przyczynowego PWS. Dowiedziono, że korzystne efekty daje terapia hormonem wzrostu,

poprawiająca stosunek tkanki mięśniowej do tłuszczowej i pozwalająca na normalizację wzrostu. Obecnie, PWS jest

obok zespołu Turnera i somatotropinowej niedoczynności przysadki, wskazaniem do standardowego leczenia GH.

W Polsce program terapii GH objął dzieci z zespołem Pradera-Williego w 2006 rokuWikipedia:Weryfikowalność.

Terapia wymaga jednoczesnej diety, ograniczania dostępu do jedzenia i intensywnej rehabilitacji. Leczenie zostaje

przerwane gdy wystąpią przeciwwskazania (np. cukrzyca), w przypadku zakończenia wzrastania, braku rehabilitacji.

Terapie eksperymentalne

Podejmowano próby chirurgicznego leczenia pacjentów z PWS, przez wytworzenie zespolenia omijającego żołądek

sposobem Roux-en-Y

[48]

. Chirurgiczne możliwości obok gastroplastyki obejmują jeszcze wagotomię, są jednak

stosunkowo mało skuteczne

[49]

Leki teoretycznie mogące poprawić gospodarkę lipidową pacjentów z PWS: orlistat i tiazolidynediony, nie mają do

tej pory sprawdzonej skuteczności

[50]

Zespół Pradera-Williego

Rokowanie

Jakość życia pacjentów z PWS jest znacznie obniżona i zazwyczaj osiągana długość życia jest krótsza niż średnia w

populacji. Jednak postępy w prowadzeniu chorych z PWS przyczyniły się w ostatnich latach do wydłużenia

oczekiwanej długości życia; opisano przypadek zgonu pacjenta z PWS w wieku 71

[51]

i 68 lat

[52]

Poradnictwo genetyczne

Większość chorych z PWS jest niepłodnych i nie wymaga konsultacji genetycznej pod kątem ryzyka urodzenia

chorego potomstwa. W większości przypadków ryzyko wystąpienia PWS u kolejnych dzieci rodziców dziecka z

PWS jest małe, zależy jednak od typu choroby i może sięgać nawet 50%. Informacje podsumowane są w tabeli:

Ryzyko wystąpienia PWS u rodzeństwa probanda w zależności od mechanizmu

genetycznego, który wywołał chorobę

[40]

Mechanizm genetyczny

Ryzyko

Delecja PWCR

<1%

UPD

<1%

Defekt imprintingu i mutacja

≤50%

Defekt imprintingu bez mutacji

<1%

Translokacja zrównoważona powstała de novo

<1%

Odziedziczona translokacja zrównoważona[53] .

25%

Zespół Pradera-Williego w kulturze

Za najstarsze przedstawienie zespołu Pradera-Williego uważane są dwa obrazy hiszpańskiego malarza barokowego

Juana Carreño de Mirandy (1616–1685), La Monstrua vestida i La Monstrua desnuda, przedstawiające dziewczynkę

o imieniu Eugenia Martinez Vallejo, przebywającą wówczas na dworze króla Karola II i przezywaną "La Monstrua"

z powodu monstrualnej otyłości. Podobno dr Andrea Prader po zobaczeniu obrazów w madryckim Museo del Prado

od razu rozpoznał charakterystyczne cechy PWS

[54]

[55]

Zauważono też, że Joe sportretowany w Klubie Pickwicka Dickensa ma wiele cech zespołu Pradera i Williego

[50]

Bibliografia

• Couper RT, Couper JJ. Prader-Willi syndrome. „Lancet”. 356. 9230, ss. 673-5 (2000). PMID 10968453.

DOI:10.1016/S0140-6736(00)02617-9

[56]

• Wattendorf DJ, Muenke M. Prader-Willi syndrome

[57]

. „Am Fam Physician”. 72. 5, ss. 827-30 (2005). PMID

16156341.

• Douglas C. Bittel, Merlin G. Butler. Prader–Willi syndrome: clinical genetics, cytogenetics and molecular

biology. „Expert Rev Mol Med”. 7. 14 (2005). DOI:10.1017/S1462399405009531

[58]

• Gunay-Aygun M, Schwartz S, Heeger S, O'Riordan MA, Cassidy SB. The changing purpose of Prader-Willi

syndrome clinical diagnostic criteria and proposed revised criteria

[59]

. „Pediatrics”. 108. 5, ss. E92 (2001).

PMID 11694676.

• Schüle B, Albalwi M, Northrop E, Francis DI, Rowell M, Slater HR, Gardner RJ, Francke U. Molecular

breakpoint cloning and gene expression studies of a novel translocation t(4;15)(q27;q11.2) associated with

Prader-Willi syndrome. „BMC Medical Genetics”. 6. 18 (2005). PMID 15877813. DOI:10.1186/1471-2350-6-18

[60]

Zespół Pradera-Williego

• Joyce E Whittington, Jill V Butler, Anthony J Holland. Changing rates of genetic subtypes of Prader–Willi

syndrome in the UK. „European Journal of Human Genetics”. 15, ss. 127–130 (2007).

DOI:10.1038/sj.ejhg.5201716

[61]

Linki zewnętrzne

• PRADER-WILLI SYNDROME; PWS

[62]

w bazie Online Mendelian Inheritance in Man

(

ang.

)

• Suzanne B Cassidy, Stuart Schwartz: Prader-Willi Syndrome

[63]

. GeneReviews.

• Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Zespołem Pradera-Williego

[64]

(

pol.

)

• Ann Scheimann: Prader-Willi Syndrome

[65]

. eMedicine Genetics. [dostęp 5 stycznia 2008].

• Prader-Labhardt-Willy syndrome

[66]

w bazie Who Named It

(

ang.

)

Przeczytaj zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii!

Przypisy

[1] Butler MG. Prader-Willi syndrome: current understanding of cause and diagnosis. „Am J Med Genet”. 35, ss. 319-332 (1990). PMID

2309779.

[2] Historical introduction. W: Brain RT: Mongolism. Wolstenholme GEW, Porter R. Boston: Little, Brown and Co, 1967, ss. 1-5.

[3] O Conor Ward. Prader-Willi syndrome. „Lancet”. 356, ss. 1586 (2000). DOI: 10.1016/S0140-6736(05)73324-9 (http:/

S0140-6736(05)73324-9)

[4] Ward OC. Down's 1864 case of Prader Willi syndrome: a follow-up report. „J R Soc Med”. 90, ss. 694-696 (1997). PMID 9496304.

[5] Langdon Down J. Polysarcia and its treatment. „London Hasp Rep”. 1, ss. 97-103 (1864).

[6] Langdon Down J: Mental Affections of Childhood and Youth. London: Churchill, 1887.

[7] Hopkins ID. A case of polysarcia. „Buffalo Med Surg J”. 1, ss. 114-115 (1861).

[8] Prader A, Labhart A, Willi H. Ein Syndrom von Adipositas, Kleinwuchs, Kryptorchismus und Oligophrenie nach Myatonieartigem Zustand im

Neugeborenenalter. „Schweiz Med Wschr”. 86, ss. 1260-1261 (1956).

[9] Prader A, Willi H: Das Syndrom von Imbezilität, Adipositas, Muskelhypotonie, Hypogenitalismus, Hypogonadismus und Diabetes mellitus

mit "Anamnese". T. Part 1. Basel & New York: Karger, 1961, s. 353.

[10] Schneider HJ, Zellweger H. Forme fruste of the Prader-Willi syndrome (HHHO) and balanced D-E translocation. „Helv Paediatr Acta”. 23.

2, ss. 128-35 (1968). PMID 4387003.

[11] Endokrynologia kliniczna, tom I. Walenty Hartwig (red.). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1978, s. 1047.

[12] Ledbetter DH, Riccardi VM, Airhart SD, Strobel RJ, Keenan BS, Crawford JD. Deletions of chromosome 15 as a cause of the Prader-Willi

syndrome. „New England Journal of Medicine”. 304. 6, ss. 325-9 (1981). PMID 7442771.

[13] Butler MG, Palmer CG. Parental origin of chromosome 15 deletion in Prader-Willi syndrome. „Lancet”, ss. 1285-1286 (1983). PMID

6134086.

[14] Nicholls RD et al. Genetic imprinting suggested by maternal heterodisomy in nondeletion Prader-Willi syndrome. „Nature”. 342, ss. 281-285

(1989). PMID 2812027.

[15] Hudgins L, Geer JS, Cassidy SB. Phenotypic differerencss in African Americans with Prader-Willi syndrome. „Genet Med”. 1. 1, ss. 49-51

(1998).

[16] Ann Scheimann: Prader-Willi Syndrome (http:/

htm). eMedicine Genetics. [dostęp 5 stycznia

2008].

[17] Akefeldt A, Gillberg C, Larsson C. Prader-Willi syndrome in a Swedish rural county: epidemiological aspects. „Dev Med Child Neurol”. 33.

8, ss. 715-21 (1991).

[18] Ehara H, Ohno K, Takeshita K. Frequency of the Prader-Willi syndrome in the San-in district, Japan. „Brain Dev”. 17. 5, ss. 324-6 (1995).
[19] Oiglane-Shlik E, Talvik T, Zordania R, Põder H, Kahre T, Raukas E, Ilus T, Tasa G, Bartsch O, Väisänen ML, Ounap K. Prevalence of

Angelman syndrome and Prader-Willi syndrome in Estonian children: sister syndromes not equally represented. „Am J Med Genet A”. 140.
18, ss. 1936-43 (2006). PMID 16906556.

[20] Vogels A, Van Den Ende J, Keymolen K, Mortier G, Devriendt K, Legius E, Fryns JP. Minimum prevalence, birth incidence and cause of

death for Prader-Willi syndrome in Flanders. „Eur J Hum Genet”. 12. 3, ss. 238-40 (2004). PMID 14679397.

[21] Smith A, Egan J, Ridley G, Haan E, Montgomery P, Williams K, Elliott E. Birth prevalence of Prader-Willi syndrome in Australia. „Arch

Dis Child”. 88. 3, ss. 263-4 (2003). PMID 12598399.

[22] Whittington JE, Holland AJ, Webb T, Butler J, Clarke D, Boer H. Population prevalence and estimated birth incidence and mortality rate

for people with Prader-Willi syndrome in one UK Health Region. „J Med Genet”. 38. 11, ss. 792-8 (2001). PMID 11732491.

Zespół Pradera-Williego

[23] Douglas C. Bittel, Merlin G. Butler. Prader–Willi syndrome: clinical genetics, cytogenetics and molecular biology. „Expert Rev Mol Med”.

7. 14 (2005). DOI: 10.1017/S1462399405009531 (http:/

[24] Rodriguez-Jato S, Nicholls RD, Driscoll DJ, Yang TP. Characterization of cis- and trans-acting elements in the imprinted human

SNURF-SNRPN locus. „Nucleic Acids Res”. 33, ss. 4740-4753 (2005). PMID 16116039.

[25] Yang T, Adamson TE, Resnick JL, Leff S, Wevrick R, Francke U, Jenkins NA, Copeland NG, Brannan CI. A mouse model for Prader-Willi

syndrome imprinting-centre mutations. „Nature Genet”. 19, ss. 25-31 (1998). PMID 9590284.

[26] Skryabin BV, Gubar LV, Seeger B, Pfeiffer J, Handel S, et al. Deletion of the MBII-85 snoRNA Gene Cluster in Mice Results in Postnatal

Growth Retardation. „PLoS Genet”. 3. 12, ss. e235 (2007). DOI: 10.1371/journal.pgen.0030235 (http:/

[27] Strakowski SM, Butler MG. Paternal hydrocarbon exposure in Prader-Willi syndrome (Letter). „Lancet”, ss. 1458 (1987).

[28] Cassidy SB, Gainey AJ, Butler MG. Occupational hydrocarbon exposure among fathers of Prader-Willi syndrome patients with and without

deletions of 15q. „Am J Hum Genet”. 44, ss. 806-810 (1989). PMID 729276.

[29] Schüle B, Albalwi M, Northrop E, Francis DI, Rowell M, Slater HR, Gardner RJ, Francke U. Molecular breakpoint cloning and gene

expression studies of a novel translocation t(4;15)(q27;q11.2) associated with Prader-Willi syndrome. „BMC Medical Genetics”. 6. 18 (2005).

PMID 15877813. DOI: 10.1186/1471-2350-6-18 (http:/

[30] Hamilton CR, Jr, Scully RE, Kliman B. Hypogonadotropism in Prader-Willi syndrome: induction of puberty and spermatogenesis by

clomiphene citrate. „Am J Med”. 52, ss. 322-329 (1972). PMID 5011391.

[31] Crinò A, Schiaffini R, Ciampalini P, Spera S, Beccaria L, Benzi F, Bosio L, Corrias A, Gargantini L, Salvatoni A, Tonini G, Trifirò G,

Livieri C; Genetic Obesity Study Group of Italian Society of Pediatric endocrinology and diabetology (SIEDP). Hypogonadism and pubertal

development in Prader-Willi syndrome. „Eur J Pediatr”. 162. 5, ss. 327-33 (2003). PMID 12692714. DOI: 10.1007/s00431-002-1132-4 (http:/

[32] Lindgren AC, Barkeling B, Hagg A, Ritzen EM, Marcus C, Rossner S. Eating behavior in Prader-Willi syndrome, normal weight, and obese

control groups. „J Pediat”. 137, ss. 50-55 (2000). PMID 10891821.

[33] Aughton DJ, Cassidy SB. Physical features of Prader-Willi syndrome in neonates. „Am J Dis Child”. 144. 11, ss. 1251-4 (1990). PMID

2239867.

[34] Hered RW, Rogers S, Zang YF, Biglan AW. Ophthalmologic features of Prader-Willi syndrome. „J Pediatr Ophthalmol Strabismus”. 25. 3,

ss. 145-50 (1988). PMID 3397859.

[35] Scardina GA, Fucà G, Messina P. Oral diseases in a patient affected with Prader-Willi syndrome. „Eur J Paediatr Dent”. 8. 2, ss. 96-9

(2007). PMID 1757193.

[36] Wise MS, Zoghbi H, Edwards M, Byrd LK, Guttmacher AE, Greenberg F. Hyperthermia in infants with Prader-Willi syndrome (Abstract).

„Am J Med Genet”. 41, ss. 528 (1991).

[37] Bhargava SA, Putnam PE, Kocoshis SA, Rowe M, Hanchett JM. Rectal bleeding in Prader-Willi syndrome. „Pediatrics”. 97, ss. 265-267

(1996). PMID 8584392.

[38] Dykens EM. Are jigsaw puzzle skills 'spared' in persons with Prader-Willi syndrome?. „J Child Psychol Psychiatry”. 43. 3, ss. 343-52

(2002). PMID 11944876.

[39] Pacjent opisany przez Couperów (2000) potrafił cytować z pamięci wybrane wersy Bleak House Dickensa.

[40] Ann Scheimann: Prader-Willi Syndrome (http:/

htm). eMedicine Genetics. [dostęp 5 stycznia

2008].

[41] Burman P, Ritzén EM, Lindgren AC. Endocrine dysfunction in Prader-Willi syndrome: a review with special reference to GH (http:/

787). „Endocr Rev”. 22. 6, ss. 787-99 (2001). PMID 11739333.

[42] Miller JL, Couch JA, Schmalfuss I, He G, Liu Y, Driscoll DJ. Intracranial abnormalities detected by three-dimensional magnetic resonance

imaging in Prader-Willi syndrome. „Am J Med Genet”. 143A, ss. 476-483 (2007).

[43] Wharton RH, Wang T, Graeme-Cook F, Briggs S, Cole RE. Acute idiopathic gastric dilation with gastric necrosis in individuals with

Prader-Willi syndrome. „Am J Med Genet”. 73, ss. 437-41 (1997). PMID 9415471.

[44] Stevenson DA, Heinemann J, Angulo M, Butler MG, Loker J, Rupe N, Kendell P, Cassidy SB, Scheimann A. Gastric rupture and necrosis

in Prader-Willi syndrome. „J Pediatr Gastroenterol Nutr”. 45(. 2, ss. 272-4 (2007). PMID 17667731.

[45] Holm VA, Cassidy SB, Butler MG, Hanchett JM, Greenswag LR, Whitman BY, Greenberg F. Prader-Willi syndrome: consensus diagnostic

criteria. „Pediatrics”. 91. 2, ss. 398-402 (1993). PMID 8424017.

[46] Gunay-Aygun M, Schwartz S, Heeger S, O'Riordan MA, Cassidy SB. The changing purpose of Prader-Willi syndrome clinical diagnostic

criteria and proposed revised criteria (http:/

e92). „Pediatrics”. 108. 5, ss. E92

(2001). PMID 11694676.

[47] de Lind van Wijngaarden RF., de Klerk LW., Festen DA., Duivenvoorden HJ., Otten BJ., Hokken-Koelega AC. Randomized controlled trial

to investigate the effects of growth hormone treatment on scoliosis in children with Prader-Willi syndrome.. „The Journal of clinical

endocrinology and metabolism”. 4 (94), ss. 1274–80 (kwiecień 2009). doi:10.1210/jc.2008-1844 (http:/

2008-1844). PMID 19158197.

[48] Kobayashi J, Kodama M, Yamazaki K, Morikawa O, Murano S, Kawamata N, Kawamura I. Gastric Bypass in a Japanese Man with

Prader-Willi Syndrome and Morbid Obesity. „Obesity Surgery”. 13. 5 (2003). PMID 14627483. DOI: 10.1381/096089203322509453 (http:/

Zespół Pradera-Williego

[49] Scheimann AO, Butler MG, Gourash L, Cuffari C, Klish W. Critical analysis of bariatric procedures in Prader-Willi syndrome. „J Pediatr

Gastroenterol Nutr”. 46. 1, ss. 80-3 (2008). PMID 18162838.

[50] Couper RT, Couper JJ. Prader-Willi syndrome. „Lancet”. 356. 9230, ss. 673-5 (2000). PMID 10968453. DOI:

10.1016/S0140-6736(00)02617-9 (http:/

S0140-6736(00)02617-9)

[51] Carpenter PK. Prader-Willi syndrome in old age. „J Intellect Disabil Res”. 38. Pt 5, ss. 529-531 (1994). PMID 7841690.

[52] Butler MG. A 68-year-old white female with Prader-Willi syndrome. „Clin Dysmorphol”. 9, ss. 65-67 (2000). PMID 10649803.

[53] Sytuacja teoretyczna

[54] Management of Prader-Willi Syndrome. Merlin G. Butler, Phillip D.K. Lee, Barbara Y. Whitman. Springer, 2006. ISBN 0-387-25397-1.

[55] Pozzilli P, Khazrai YM. "La Monstrua Vestida", a case of Prader-Willi syndrome. „J Endocrinol Invest”. 28. 2, ss. 199 (2005). PMID

15887871.

[56] http:/

S0140-6736(00)02617-9

[57] http:/

[58] http:/

[59] http:/

[60] http:/

[61] http:/

[62] http:/

[63] http:/

access?db=geneclinics&

[64] http:/

[65] http:/

[66] http:/

Źródła i autorzy artykułu

Źródła i autorzy artykułu

Zespół Pradera-

Williego Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=20991866 Autorzy: Admirał Bum, DrPZ, Enejsi, Filip em, Gładka, Kauczuk, Kenraiz, Kpjas, Leesec75, Louve,

Masur, MesserWoland, Milen, Mroman, Mrug, Nevermore, Psyche, Remedios44, Sati, SkyMaja, Szoltys, Tescobar, ToSter, Vuvar1, Żbiczek, 5 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Caduceus.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Caduceus.svg Licencja: Public Domain Autorzy: User:Fadookie, User:Rama

Plik:Eugenia Martinez Vallejo. Carrena.jpg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Eugenia_Martinez_Vallejo._Carrena.jpg Licencja: nieznany Autorzy: Ecummenic, Enrique
Cordero, Gryffindor, Nevit, Shakko, 3 anonimowych edycji

Plik:Pws.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Pws.svg Licencja: Creative Commons Attribution 2.0 Autorzy: User:Filip em

Plik:PWS mice.jpg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:PWS_mice.jpg Licencja: Creative Commons Attribution 2.0 Autorzy: Skryabin BV, Gubar LV, Seeger B, Pfeiffer J,
Handel S, et al.

Plik:Pws.jpg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Pws.jpg Licencja: Creative Commons Attribution 2.0 Autorzy: Schüle B et al

Plik:Star of life2.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Star_of_life2.svg Licencja: Attribution Autorzy: User:Verdy p

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

Document Outline

Zespół Pradera-Williego
Licencja

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zespół Pradera Williego
Zespół Pradera Williego
zespół pradera Williego
PRZEMÓWIENIE SĄDOWE OSKARŻAJĄCE WILLIEGO SONNENBRUCHA
Zespół Pradera Willego i Angelmana
LIST W IMIENIU MARIKI DO WILLIEGO LEKTURA NIEMCY
zespol Angelmana i zespol Pradera - Willego, VI rok, Genetyka, Genetyka, Egzamin
03 0000 037 02 Leczenie dzieci z zespolem Prader Willi hormonem wzrostu
willie riley
Blind Willie
Zespół Pradera
The Space Willies Eric Frank Russell
Konspekt lekcji z zespoowych gier sportowyc1 doc
WILLIE BOY TU BYĹ 90 MIN
Wee Willie Winkie
Willie Nelson On My Mind

więcej podobnych podstron

zespoół pradera williegoe

Document Outline