RYNEK WALUTOWY- zespół transakcji walutowych, które dotyczą instytucji finansowych o najwyższym
stopniu płynności, denominowanych w jednostkach pieniężnych dwóch różnych krajów, zdominowany
przez banki, niebankowe organizacje finansowe, korporacje. Jest rozproszony:
geograficznie- jest
zespołem narodowych rynków walut; funkcjonuje przez 24 h dzięki zróżnicowaniu
stref czasowych.
2.technicznie- transakcje walutowe mogą być dokonywane w bankach, kasach, kantorach, np. przez firmy
brokerskie.
FUNKCJE RYNKU:
1.umożliwia porównanie cen towarów i usług w różnych krajach
2.ulatwia rozwój handlu międzynarodowego
3.pogłębia międzynarodowy podział pracy
4.rozwój wymiany międzynarodowej umożliwia specjalizację producentów w zakresie tych dóbr i usług, w
których mają najniższe koszty wytwarzania
5.umożliwia dokonywanie transferu siły nabywczej
6.transfer kapitału w skali międzynarodowej
PRZEDMIOTEM TRANSAKCJI są instrumenty finansowe o najwyższym stopniu płynności denominowane
w dwóch różnych jednostkach pieniężnych.
RYNEK FINANSOWY przedmiotem transakcji są instrumenty o różnym stopniu płynności denominowane
w tej samej jednostce pieniężnej.
SEGMENTY RYNKU FIN.
RYNEK PIENIĘŻNY- tworzą go transakcje instrumentów fin charakteryzujące
się najwyższym stopniem bezpieczeństwa ; termin spłaty do 1 roku ; uczestnicy: rządy, banki, duże
korporacje ;podlega bezpośrednio oddziaływaniu BC ; instrumenty: weksle skarbowe, własne, trasowane,
certyfikaty depozytowe, akcepty bankowe, pożyczki międzynarodowe i typu call.
RYNEK KAPITAŁOWY- tworzą go transakcje instrumentami charakteryzującymi się dużą płynnością i
bezpieczeństwem ; termin spłaty powyżej 1 roku ; instrumenty-SUBRYNKI: obligacje-charakter
wierzycielski, akcje-charakter własnościowy ; bardziej dostępny od rynku pieniężnego ; funkcje: zapewnia
transfer wolnych funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami do tych, którym brakuje
środków na rozpoczęcie lub rozszerzenie bezpośredniej działalności gospodarczej ; składa się z rynku
pierwotnego i wtórnego.
RYNEK KREDYTOWY- zawierane są tu transakcje między bankami i innymi instytucjami fin. a klientami
o różnej wiarygodności, którzy nie mają dostępu ani do rynku pieniężnego, ani kapitałowego;
podstawowymi instrumentami są tu kredyt bankowy czy niebankowy (hipoteczny, konsumpcyjny); między
kredytodawcą a kredytobiorcą istnieje bezpośredni kontakt, a każda umowa jest indywidualnie
negocjowana. Jest detalicznym rynkiem zindywidualizowanych transakcji fin. ; nie posiada rynku
wtórnego.
RYNEK POZABILANSOWYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH- tworzą go transakcje finansowe,
które nie powodują powstania klasycznie rozumianych wierzytelności i zobowiązań, w związku z tym
transakcje te są zapisywane poza bilansem; obejmuje: transakcje futures, opcyjne, swap dotyczące stóp
procentowych oraz transakcje futures i opcyjne dotyczące głównych wskaźników pap. wart.. Funkcje:
dostarczenie instrumentów pozwalających na ochronę przed ryzykiem kursowym.
MIĘDZYNARODOWY RYNEK WALUTOWY- to największy rynek na świecie (przeszło 800 $ dziennie).
Dominują tu banki komercyjne, które zajmują się finansowaniem bieżących i długoterminowych operacji
zagranicznych. Dzieli się na: Rynek bieżący (natychmiastowy, kasowy, spot)-obejmuje transakcje kupna
i sprzedaży walut z natychmiastową dostawą po kursie bieżącym. Rynek terminowy- oferuje możliwość
kupna i sprzedaży walut z dostawą w późniejszym terminie po kursie wcześniej ustalonym. Uczestnikami
rynku są banki, ale są tu również: bankowi i niebankowi dealerzy- zarabiają na różnicach kursowych
osoby fizyczne i firmy profesjonalne uprawiające działalność inwestycyjną (importerzy, eksporterzy,
inwestorzy międzynarodowych giełd spekulanci i arbitrażyści-arbitraż BC i administracja Skarbu Państwa
poszczególnych rządów-upłynnienie rezerw, kupno walut walutowi brokerzy- działają jako pośrednicy i
ułatwiają nawiązanie kontraktu z dealerami.
TRANSAKCJE RYNKU WALUTOWEGO obejmują: 1.TRANSAKCJE TERMINOWE: Transakcje
natychmiastowe- ustalenie kursu kupna- sprzedaży waluty A za walutę B w momencie zawierania
umowy z jednoczesnym zobowiązaniem obydwu stron do dostarczenia walut będących przedmiotem
transakcji w ciągu 2 dni roboczych. Transakcje terminowe-kupno/ sprzedaż waluty A za B przy
założeniu, że dostawa walut następuje w ściśle określonym momencie w przyszłości. Ustalenie kursu
terminowego następuje w momencie zawierania transakcji. Dotyczy zwykle regularnego odcinka czasu,
tzn. 1 tygodnia, 1 m.-ca, 1/2 roku. Coraz częściej transakcje te obejmują nieregularne okresy np. 35, 49,
95 dni. Podstawą transakcji terminowej jest wyznaczanie dnia, w którym nastąpiłby transfer walut, gdyby
transakcja był natychmiastowa przy ustaleniu daty trzeba przestrzegać pewnych zasad- termin dostaw w
transakcji terminowej nie może wykraczać poza ostatni dzień miesiąca. Możemy wyróżnić transakcje
terminowe nie mające sprecyzowanego terminu realizacji-TRANSAKCJE TERMINOWE Z OPCYJNYM
TERMINEM REALIZACJI-dają klientowi możliwość wyboru konkretnego terminu dostawy walut. Operacje
swap- polega na kupnie waluty A za B z określonym terminem odbioru i jednoczesną sprzedażą waluty A
za B z późniejszym terminem dostawy (lub odwrotnie). Najbardziej znane to: połączenie natychmiastowej
z terminową, forward- forward TRANSAKCJE NOWE.(początek lat 70) Transakcje futures- polegają na
kupnie/ sprzedaży waluty A za B w ten sposób, że kurs transakcji zostaje ustalony w dniu zawarcia
umowy, natomiast dostawa walut następuje w określonym dniu w przyszłości.
RÓŻNICE MIĘDZY WALUTOWYMI TRANSAKCJAMI FUTURES A TRANSAKCJAMI TERMINOWYMI:
-Chociaż futures jest zawierana między nabywcą a sprzedawcą, to jednak strony kontraktu nie są
zobowiązane wobec siebie, lecz wobec Izby Clearingowej Giełdy Futures.Futures stwarza użytkownikowi
duże możliwości jej realizacji (fizyczna dostawa walut w określonym momenci czasu lub wyrównanie
pozycji walutowej wobec Izby Clearingowej przed normalnym terminem ich realizacji). Transakcja
opcyjna
-
umowa między nabywcą a sprzedawcą, która daje nabywcy prawo, ale nie stwarza zobowiązania
kupna lub sprzedaży określonej ilości walut po z góry określonym kursie. Strona sprzedając jest
zobowiązana do dostarczenia lub odbioru tej waluty jeżeli zażąda tego nabywca opcji. Nabywca
dysponuje 3 możliwościami realizacji kontraktu: może doprowadzić do jej realizacji poprzez dostawę walut
w określonym momencie,
może wyrównać pozycję wobec Izby Clearingowej, może zdecydować się na
wygaśnięcie opcji. Liderem takich transakcji jest Giełda w Filadelfii.
KURSY WALUTOWE- klasyfikacja ze względu na: 1.Rodzaj transakcji walutowej:-bieżące,-terminowe,-
swapowe-futures –opcyjne 2.Zakres ograniczeń:-waluty wymienialnej-waluty niewymienialnej-oficjalny –
czarnorynkowy 3.Sposób dokonywania zmian kursu:-stały różnica polega na zakresie interwencji władz
państwa –zmienny- sztywne kursy urzędowe-nie kształtują się na rynku dewizowym, są mniej lub bardziej
arbitralnie ustalane przez władze monetarne 4.Liczba kursów danej waluty:- jednolite – zróżnicowane 5.
Sposób ustalania kursów:-fixing- występują gdy kurs danej waluty jest wyznaczany nawet kilka razy
dziennie w warunkach centralizacji-ciągłe- mogą zmieniać się z sekundy na sekundę, występują na
tradycyjnym rynku walutowym, na giełdach futures i opcji. 6. Inne (kursy przekazu telegraficznego, kursy
czeku, weksli, bankomatów)Kryterium czy podmioty kupują czy sprzedają:-nabycia-sprzedaży
POZYCJA WALUTOWA- zajmuje ją każdy podmiot zawierający transakcję. Jest zestawieniem
wierzytelności i zobowiązań dowolnego podmiotu w walutach obcych bez względu na termin ich realizacji.
Możemy rozróżnić: Pozycję walutową zamkniętą-wierzytelności = zobowiązania Pozycję walutową
otwartą- wierzytelności ≠ zobowiązania, przewaga wierzytelności nad zobowiązaniami bądź odwrotnie.
Pozycja walutowa otwarta występuje w dwóch formach:- długa- mamy do czynienia z nadwyżką
wierzytelności nad zobowiązaniami-krótka- przewaga zobowiązań w stosunku do wierzytelności. Podmiot
może mieć kilka pozycji walutowych (w zależności od ilości walut, w których podmiot ma zobowiązania i
wierzytelności). Oprócz pozycji walutowej występuje:
POZYCJA PŁYNNOŚCI-jest również zestawieniem wierzytelności i zobowiązań w walutach obcych, ale
również w walucie własnej, przy czym muszą one być zrealizowane w ciągu najbliższych 48 h- to jest
różnicą od pozycji walutowej). Pozycję płynności posiada każdy podmiot dokonujący transakcji dewizowej
lub depozytowo- pożyczkowej. Może być otwarta lub zamknięta (podobnie jak w pozycji walutowej).Długa
pozycja płynności oznacza przewagę płynnych (tzn. takich, które mogą być realizowane w ciągu
najbliższych 48 h) wierzytelności nad zobowiązaniami. Krótka pozycja płynności oznacza przewagę
płynnych zobowiązań w danej walucie (lub walucie własnej) nad płynnymi wierzytelnościami w tej walucie
(lub walucie własnej). Podmiot może mieć kilka pozycji płynności (w zależności od ilości walut, w których
ma zobowiązania i wierzytelności). Terminy realizacji wierzytelności i zobowiązań nie mają znaczenia dla
określenia pozycji walutowej, ale są bardzo ważne dla pozycji płynności.
POZYCJA WYMIANY WALUTOWEJ- POZYCJA WALUTOWA
Pozycja Długa Pozycja Krótka
USD 1000 DEM 950
CHF 800 FRF 150
ATS 700 GBP 200
2500 1300
Pozycja walutowa maxymalna: suma wartości bezwzględnych pozycji walutowych:
|
1000|+|800|+|700|+|950|+|150|+|200|=3800
Pozycja walutowa globalna długa: (1000+800+700)- (950+150+200) = 1200
POZYCJA WYMIANY WALUTOWEJ- służy do pomiaru ryzyka walutowego. Ze względu na dokonywanie
przeliczenia wartości wszystkich kontraktów walutowych na ich równowartość w walucie krajowej ryzyko
pozycji wymiany (ryzyko pozycji otwartej) często jest nazywane ryzykiem przeliczenia. Obserwacja
zarówno pozycji globalnej jak i maksymalnej daje prawidłowy i rzeczywisty obraz ponoszonego ryzyka
kursowego. Aby nie dopuścić do nadmiernego ryzyka kursowego NBP ustalił normy dopuszczalnego
ryzyka, wprowadzając następujące wysokości limitów: 1 pozycja walutowa banku otwarta (netto długa lub
krótka) względem pojedynczej waluty obcej nie może przekraczać 15% funduszy własnych banku 2
pozycja globalna (długa lub krótka) nie może przekraczać 30% funduszy własnych banku 3 pozycja
maksymalna względem wszystkich walut obcych nie może przekraczać 40% funduszy własnych banku.
WYMIENIALNOŚĆ WALUT Aby przemieszczanie się siły nabywczej między poszczególnymi krajami
odbywało się bez zakłóceń powinna istnieć możliwość wymiany jednego pieniądza na drugi wg
określonego kursu, w instytucjach, w których ta wymiana może być dokonana. Treść wymienialności
ulegała zmianom. W okresie funkcjonowania systemu kruszcowego-wymiana pieniądza kruszcowego za
pośrednictwem weksli, czeków. O wymienialności mówimy tylko wtedy, gdy w transakcji kupna-
sprzedaży uczestniczy przynajmniej jeden rodzaj pieniądza (lub forma pieniądza) uznawany za pieniądz
również poza granicami danego państwa lub obszaru walutowego.
ROZRÓŻNIAMY WYMIENIALNOŚCI: 1.pełna-każdy posiadacz waluty może ją zamienić po odpowiednim
kursie na jakąkolwiek inną walutę, bez względu na cel wymiany i pochodzenia pieniądza, który jest
wymieniany. 2.ograniczona- ograniczenia:-podmiotowe -przedmiotowe 3.wewnętrzna- zagwarantowana
jedynie krajowcom dewizowym 4.zewnętrzna- przysługuje także cudzoziemcom dewizowym.
WSPÓŁCZEŚNIE PEŁNY ZAKRES WYMIENIALNOŚCI-że władze pieniężne nie stosują restrykcji, ani ze
względu na rodzaj podmiotu dokonującego wymiany, ani ze względu na typ płatności, na jaką mają być
przeznaczone waluty uzyskane w wymianie, ani ze względu na pochodzenie lub rodzaj legalnie
uzyskanego pieniądza przeznaczonego do wymiany.
WYMIENIALNOŚĆ RYNKOWA-prawo do wymiany na rynku walutowym jednej waluty na inne posiadane
przez prywatnych uczestników, osoby fiz. i prawne.
WYMIENIALNOŚĆ OFICJALNA- prawo władz pieniężnych poszczególnych krajów do dokonywania
wzajemnej wymiany walut albo wymiany walut na inne aktywa rezerwowe bezpośrednio przez państwowe
i inne instytucje pieniężne poza rynkiem dewizowym.
3 PODSTAWOWE RODZAJE WYMIENIALNOŚCI ZE WZGLĘDU NA ZAKRES OGRANICZEŃ:
Wymienialność zewnętrzna (cechuj ją największy zakres restrykcji walutowych) Wymienialność wg
standardów MFW (najczęściej stosowana), jest to tak zwana wymienialność wg artykułu 8,jest
ograniczona do bieżących transakcji międzynarodowych, obejmujących następujące pozycje:-wszelkie
płatności z tytułu handlu zagranicznego-innej bieżącej działalności handlowej i przemysłowej z usługami
włącznie oraz-zwykle kredyty krótkoterminowe-płatności z tytułu odsetek od pożyczek i z tytułu dochodu
netto osiąganego z innych lokat-płatności niewielkich kwot z tyt. umorzenia pożyczek lub amortyzacji
inwestycji bezpośrednich-przekazy umiarkowanych kwot na wydatki związane z utrzymaniem. Powyższa
wymienialność nie obejmuje płatności z tytuł operacji kapitałowych. Wymienialność całkowita- kraj
posiadający walutę całkowicie wymienialną praktycznie nie stosuje żadnych ograniczeń dewizowych bez
względu na to kto dokonuje zamiany takiej waluty na inną oraz bez względu na to jakiej transakcji
zamiana dotyczy (bieżącej czy terminowej) Warunki przy wprowadzaniu całkowitej
wymienialności:-gospodarka dynamiczna i zdolna do wyrównania bilansu płatniczego w dłuższym
okresie czasu (struktura gospodarki elastyczna).-gospodarka powinna dysponować odpowiednimi
rezerwami walut lub zapewnić sobie łatwy dostęp do kredytów zagranicznych-musi istnieć równowaga
wewnętrzna tzn. ograniczony poziom inflacji oraz musi istnieć dostosowanie struktury cen wew. do cen
światowych.
KORZYŚCI Z WIĄZANE Z PEŁNĄ WYMIENIALNOŚCIĄ: producenci, inwestorzy, konsumenci mają
swobodę wyboru miejsca zakupu lub sprzedaży bezpośrednia konfrontacja producentów krajowych z
producentami zagranicznymi, która zmusza producentów krajowych do podnoszenia efektywności im
pełniejsza jest wymienialność waluty danego kraju tym pełniejsze jest otwarcie gospodarki na działanie
rynku światowego.
Do kraju posiadającego walutę wymienialną napływa kapitał zagraniczny ponieważ można go w każdej
chwili zamienić na inną walutę i przenieść do innego kraju.
ZAGROŻENIA Gospodarka otwarta jest bardziej narażona na przenoszenie różnych impulsów (np.
kryzysowych) z kraju do kraju, narażona na wahania koniunkturalne, przenoszą się impulsy inflacyjne,
niekorzystnie mogą działać wahania kursów. Na pełną wymienialność mogą się zdecydować tylko kraje
silne.
MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY Obejmuje zespół układów, reguł, instytucji, zasad i
zwyczajów, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynar.
Istnienie MSW jest niezbędne, gdyż w każdym kraju istnieje odrębny system walutowy i pieniężny. Muszą
dlatego istnieć zasady regulujące stosunki walutowe między krajami. Dotyczą one:-problemów kursów
walut-wyrównywania bilansów płatniczych-tworzenie pieniądza światowego. Na przestrzeni wieków MSW
kształtował się w postaci: systemu kruszcowego systemu waluty złotej, systemu sztabowo-złotego.
SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ- jest systemem optymalnym ze względu na sprawność wyrównywania bilansu
płatniczego. 1816r- początek pojawienia się systemu. Podstawą są 4 filary: emisja banknotów była
podporządkowana pokryciu rezerwami złota 2.BC zobowiązany do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie
w walucie krajowej 3.występowała pełna wymienialność wszystkich form pieniądza na złoto 4.swoboda
wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej. Te 4 filary decydowały o sprawności bilansu
płatniczego.
ZMIANY SYTUŁACJI PŁATNICZEJ ZWIĄZANE ZE ZMIANĄ STANU REZERW-
KSERO
Mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego działał samoczynnie. Warunkiem by ten mechanizm
działał efektywnie, była pełna elastyczność cen i płac, a jednocześnie nie występowały tu zakłócenia ze
strony deficytów budżetowych, bo występowała tu dyscyplina finansowa, warunkiem była też liberalizacja
handlu i przepływów, nie występowały żadne restrykcje. System ten działał efektywnie do I wojny
światowej. Trzeba było od niego odejść, bo nie można było utrzymać zasad pokrycia podaży złotem.
Dopiero z chwilą stabilizacji powrócono do systemu sztabowo- złotowego, który zastąpił system złotowy.
System sztabowo- złotowy wprowadziła W. Brytania w 1925r, ale straciła na tym. Odpływ złota
podwyższył stopę dyskontową, co źle wpłynęło na gospodarkę. Francja, Holandia, Węgry, Polska też
wróciły do systemu sztabowo-złotowego. W innych krajach dominował system dewizowo- złoty. Powrót do
waluty złotej nie trwał długo- do Wielkiego Kryzysu (1929-33r). Później wprowadzono płynne kursy
walutowe, clearing.
CECHY MIĘDZYNARODOWYCH SYSTEMÓW WALUTOWYCH SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ uzależnienie podaży
pieniądza od posiadanych rezerw złota, pełna wymienialność, stały kurs waluty, swoboda przewozu,
KORZYŚCI sprawny mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego, brak inflacji (równowaga
wewnętrzna). System waluty złotej trwał do I wojny światowej. SYSTEM DEWIZOWO ZŁOTY Brak pełnej
wymienialności, brak stałego kursu walutowego, nie ma swobody w wywozie i w przywozie, wymiana na
dewizy. LATA 30-te -chaos walutowy: zastępowanie stałego kursu systemem kursów manipulowanych,
wprowadzenie reglamentacji dewizowej w obrotach z zagranicą, upowszechnienie się clearingu
walutowego, powstały w tym okresie bloki walutowe i sfery handlowe (nie została utrzymana zasada
uzależnienia podaży od rezerw złota i stąd inflacja i konieczność dewaluacji walutowej. Te negatywne
doświadczenia doprowadziły do uzgodnienia wspólnego systemu walutowego (1944r), który miał
obowiązywać po zakończeniu II wojny światowej. SYSTEM Z BRETTON WOODS- pierwszy system, który
powstał w drodze formalnego porozumienia; odmiana systemu dewizowo- złotowego. Cechy
charakterystyczne: kurs sztywny (mógł być okresowo korygowany), parytet walutowy określony w
złocie albo w stosunku do dolara, bieżący kurs mógł się wahać w granicach +- 1% (jeżeli więcej to kraj
zmuszony był do interwencji w tej sprawie).,zmiany kursu (dewaluacja lub rewaluacja), dopuszczalne
wyłączenie, gdy bilans płatniczy danego kraju znajdował się w stanie fundamentalnego niezrównoważenia,
zmiany do 10% mogły odbywać się bez akceptacji MSW. Po zakończeniu II wojny światowej kraje
europejskie straciły dużo złota na rzecz USA. Ich waluty był bardzo słabe, więc pożądały dolara. USA
ułatwiało sytuację godząc się na udzielenie pożyczek np. 12 mld $ z tytuły planu Marshalla. USA w 1948
posiadało 24.350 mld $ w złocie, a Europa Zachodnia 5.155 mld. 5.pod koniec lat 50- tych ponad 50%
światowych płatności światowych płatności było przeprowadzane w $. Zdecydowało o tym:-wymienialność
dolara na złoto dla zagranicznych BC- stabilność wartości dolara-dostępność dolara na rynku światowym
dzięki polityce pożyczkowej USA-mała podaż złota. Korzyści dla USA:-finansowanie importu nie było
ograniczone do eksportu-USA urosły do rangi centrum finansowego świata (Nowy Jork). W ramach
systemu z Bretton Woods funkcjonowały dwa rodzaje walut:-rezerwowa (złoto, $)-kluczowa. Rolę waluty
rezerwowej pełniły złoto i dolary, dzięki wymienialności zewnętrznej na złoto wg stałego parytetu. Funkcję
waluty kluczowej pełnił $ jako jedyna waluta wymienialna na złoto wg parytetu 35$ za uncję złota.
Pozostałe waluty były wymieniane na złoto pośrednio przez ich wymianę na $. W wyniku tego, kursy
centralne tych walut były ustalane w stosunku do $. MFW podejmował wysiłki, by waluty innych krajów
też były wymienialne. MFW doprowadził do zewnętrznej wymienialności walut zachodnioeuropejskich
(1958r). Dominująca pozycja dolara zaczęła słabnąć. Usunięto trudności w zrównoważeniu bilansów
płatniczych krajów zachodnioeuro.. Nastąpiła poprawa stanu międzynarodowych płynności. Lata 60- te-
liberalizacja obrotów płatniczych i kapitałowych. Wystąpiła możliwość międzynarodowego podziału pracy
wg kosztów komparatywnych. W całym okresie powojennym (1945-60r) USA cały czas wykazywały
ujemny bilans płatniczy (nadwyżka importu nad eksportem). W USA pojawiły się pierwsze odznaki inflacji-
spadek zaufania do $. Czynnikiem pogłębiający kryzys zaufania do $ był ogromny wzrost rynku
eurodolarowego (fundusze w $ są lokowane na kontach w bankach europejskich). W latach 60- tych
wzrosła pozycja złota. USA nie były w stanie sprostać potrzebom wymiany. Wzrost deficytu bilansu
płatniczego USA spowodował, że do zagranicznych BC napływały ogromne ilości $. BC skupywały je na
rachunkach dewizowych starając się utrzymać kursy swych walut w stosunku +- 1%. W rezultacie rezerwy
BC wzrosły z 12 mld $ (koniec 1969r) do 40,7 mld $ (sierpień 1971r). 15. VIII. 1971r USA zawiesiły
wymienialność dolara na złoto i tym samym załamały się podstawy systemu z Bretton Woods. Specjalne
prawa ciągnienia SDR- międzynarodowy pieniądz kreowany przez MFW w celu udostępnienia go krajom
członkowskim mającym deficyt w bilansie płatniczym, aby mogły go użyć w charakterze waluty
rezerwowej na dokonanie transakcji wyrównawczych.Jednostka SDR = 1/35 uncji złota- 1 SDR = 1$.
Nawet I dewaluacja dolara w wysokości 7.8% nie wskrzesiła systemu z Bretton Woods- wzrost 35$ na
38$ za uncję. W 1973r dewaluacja o 10%- wzrost ceny złota do 42$ za uncję. W 1973r USA wprowadziły
płynny kurs walutowy, a za ich przykładem szereg innych krajów. System dewizowo- złoty z Bretton
Woods wymagał dla sprawnego działania spełnienia szeregu warunków: utrzymania stabilności $ i jego
wymienialności na złoto, ograniczenie rozmiarów deficytu amerykańskiego bilansu płatniczego, gotowość
innych krajów do dalszego gromadzenia $ w ich rezerwach walutowych oraz do dostosowania poziomu
swych kursów walutowych do kursu $. PŁYNNE KURSY WALUTOWE MFW powołał komitet, który miałby
określić nowy system. SDR-y powinny stać się głównym składnikiem rezerw. Cele założenia komitetu:-
system kursowy-zmniejszenie roli złota-zwiększenie roli SDR-ów. W listopadzie 1975r uzgodniono, że
kraje będą miały możliwość wyboru reguł kursowych, a MFW jedynie nadzoruje przyjęte reguły.
Ograniczenie roli złota- nie ustala się w złocie parytetu, nie ma urzędowej ceny złota. Zapasy złota zostały
sprzedane wg cen rynkowych (1 uncja- 460-500$) i przeznaczono je na pożyczki dla krajów III-go świata.
SDR-y- zostaje rozszerzony zakres ich stosowania. Zmiana statutu MFW, w który zostały zawarte nowe
założenia MSW. MFW ustalił zasady: każdy kraj członkowski powinien powstrzymać się od manipulacji
kursami walutowymi i systemem walutowym, jeżeli mogłoby to utrudnić procesy dostosowawcze w
zakresie równowagi zewnętrznej lub zapewnić danemu krajowi niesprawiedliwą przewagę konkurencyjną
nad innymi krajami, każdy kraj powinien dokonywać interwencji na rynku walut w celu zapobieżenia
chaosowi, który polega np. na krótkookresowych postulacjach kursu walutowego, w praktyce
interwencyjnej kraje powinny brać pod uwagę interesy innych krajów członkowskich, a szczególnie tych
których waluty stanowią przedmiot interwencji. Ustalenie MFW dotyczące klasyfikacji kursu walut w 3
szerokich kategoriach: kursu płynnego (rynkowego w czystej postaci) zmieniającego się bez żadnych
ograniczeń pod wpływem popytu i podaży rynku walutowego kierowany kurs płynny- władze walutowe
oddziaływają na kurs poprzez interwencje walutowe, ale sam kurs jest kształtowany przez siły rynkowe.
Władze walutowe nie są zobowiązane do interwencji. kurs centralny wymagający od nowych władz
utrzymywania kursów walutowych waluty krajowej w stosunku do wybranej waluty zagranicznej lub wiązki
takich walut na stałym poziomie. Najwięcej krajów ma kurs kierowany płynny do dolara i kurs
nieograniczenie płynny.
Od 1981r SDR opiera się na koszyku 5 walut: USA 39% Niemcy 21% Francja 11% Japonia 18% Wielka
Brytania 11%
Lata ’70 Tworzenie się systemu wielodewiozowego. Dolar traci pozycję monopolistyczną. Wzrost walut
zachodnioeuropejskich. Płynne kursy walutowe (spadek wartości $- wzrost wartości DM). Dywersyfikacja
rezerw walutowych przez banki centralne. Trzymanie rezerw w walutach zachodnioeuropejskich dawało
większe oprocentowanie niż trzymanie rezerw w dolarach. Motyw przezorności i bezpieczeństwa. SYSTEM
WIELODEWIZOWY w szerszym znaczeniu składa się z różnych rodzajów pieniędzy: złoto, waluty
międzynarodowe, SDR-y i inne. SYSTEM WIELODEWIZOWY w węższym znaczeniu- wielość walut
międzynarodowych. O tworzeniu pieniądza decydują: Producenci i eksporterzy. Władze pieniężne USA.
Władze walutowe pozostałych krajów, których waluty są w obiegu. Władze MFW, który kieruje SDR-y.
Rynek eurowalut.
FUNKCJA WALUTY REZERWOWEJ, INTERWENCYJNEJ, LOKACYJNEJ, TRANSAKCYJNEJ. Rola
waluty rezerwowej: złoto, SDR-y, dewizy. Waluty jakich krajów trzymane są jako rezerwy w b.c
poszczególnych krajów:-dolar amerykański-funt szterling-marka RFN-frank francuski-frank szwajcarski-
gulden holenderski-jen japoński-inne waluty Waluty międzynarodowe jako waluty interwencyjne
(waluta, w której b.c lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach
walutowych w celu nie dopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursów walutowych): dolar, funt szterling,
marka RFN, frank francuski, gulden holenderski. W USA posługują się marką, jenem i frankiem
szwajcarskim. FUNKCJA WALUTY LOKACYJNEJ (waluta, w której nie rezydenci utrzymują swoje
należności i zobowiązania,w której są dokonywane emisje międzynarodowych akcji i obligacji przez
inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych): dolar, marka, frank szwajcarski, jen, funt szterling, frank
francuski, gulden. Emisje międzynarodowych obligacji: frank szwajcarski, dolar amerykański, jen
japoński. Emisje euroobligacji: dolar, jen, marka, funt szterling, dolar australijski, europejska jednostka
walutowa, dolar kanadyjski. FUNKCJA WALUTY TRANSAKCYJNEJ (waluta występująca w obrotach na
rynkach walutowych oraz używana do fakturowania eksportu i importu): dolar amerykański, marka, funt,
jen, frank szwajcarski, frank francuski, gulden holenderski. Tendencje w krajach uprzemysłowionych:-
walutą transakcyjną jest waluta eksportera (za wyjątkiem USA),może też być waluta narodowa. Udział
waluty kraju eksportera w fakturowaniu i rozliczaniu eksportu jest z reguły największy w eksporcie do
krajów zachodnioeuropejskich, najmniejszy w eksporcie na rynek amerykański. CHARAKTERYSTYKA
SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: 1.Występowanie wielu walut (system jest mało stabilny) 2.Wielość
walut ograniczona- ryzyko związane ze zmianami kursów 3.Eksporterzy i importerzy dobrze sobie radzą z
rozliczeniami w wielu walutach. EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY. Podstawowa idea: chęć
stabilizowania kursów walut, by umożliwiać rozwój handlu światowego. a: ułatwienie rozliczeń między
krajami Europy Zachodniej, udoskonalenie systemu rozliczeń wielostronnych. Na miejsce UNII:
EUROPEJSKI UKŁAD WALUTOWY 28. 12. 1958 1.Utrzymanie i wzmocnienie wymienialności oraz
zacieśnienie współpracy walutowej. 2.Utrzymanie wartości walut państw członkowskich w określonym
stosunku do złota lub dolarów. Na mocy EUW utworzono fundusz europejski, z którego udzielano
pożyczeki. POWSTANIE EWG W 1958 r. 1.tworzenie ram prawnych 2.koordynowanie współpracy walut
krajów członkowskich 3.organizowanie wspólnych posiedzeń ministerstw finansów. Koncepcja
Europejskiego Systemu Walutowego, który został zatwierdzony przez Radę EWG w XII 1978 i zaczął
funkcjonowanie od 13. III. 1979r. ESW składa się z: Europejskiej Jednostki Walutowej ECU Systemu
Kursowego Systemu interwencyjnego Systemu kredytowego banków handlowych Europejskiego Funduszu
Współpracy Walutowej. ECU jest: denominatorem walut krajów członkowskich ESW podstawą wskaźnika
odchyleń kursów jednostką obrachunkową operacji interwencyjnych i kredytowych instrumentem
rozliczania i wyrównywania sald między instytucjami walutowymi ESW pełni funkcje aktywu rezerwowego i
znajduje coraz szersze zastosowanie w operacjach banków komercyjnych na rynku kredytowym. ESW
oparty jest na 3 zasadach: stałym kursie walutowym, podziale kosztów interwencji i kredytowych rozwoju
współpracy między krajami członkowskimi. ECU:30,4% Deutsche Mark 19,3% frank francuski 12,6% funt
szterling 9,9% lir włoski 9,5% gulden holenderski 7,8% frank belgijski 5,2% peseta hiszpańska 2,5%
korona duńska 1,1% funt irlandzki 0,7% drachma grecka 0,8% escudo portugalskie 0,3% frank
luxemburski Każda waluta ma określony kurs w stosunku do ECU i innych walut, maksymalny margines
wahań +- 2,25% (1979-93r), dla krajów z problemami. W ramach ESW stosowane są 3 formy pomocy:
bardzo krótkookresowa w walutach krajów członkowskich z terminem spłaty do 60 dni 2.krótkoterminowa
pomoc w walutach krajów członkowskich z terminem spłaty od 3-9 miesięcy 3.średnioterminowa pomoc w
walutach krajów członkowskich z terminem spłaty od 2-5 lat (warunek uruchomienia rat- przedstawienie
programu sanacji). W wyniku funkcjonowania ESW nastąpił wzrost wykorzystania ECU.Fundusze
niezbędne do utrzymania kursów walutowych są pozyskiwane z udzielonych przez banki kredytów.
Integracja walutowa- jako proces ma prowadzić do pełnej wymienialności walut krajów członkowskich
po nieodwracalnie stałych kursach i zastąpieniu tych walut wspólną walutą. Efektem końcowym integracji
walutowej jest prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez instytucje ponadnarodowe, emisja
wspólnego pieniądza i prowadzenie wspólnej polityki walutowej stosowanych do krajów trzecich.
Wprowadzenie wspólnej waluty pozwala zaoszczędzić wielkie kwoty (0,3-0,4% PKB Unii Europejskiej, 20-
25 mld ECU).
EURPOEJSKA UNIA GOSPODARCZO- WALUTOWA Utworzenie Europejskiej Unii Gospodarczo-
Walutowej zostało zainicjowane na podstawie planu Delorsa i wkomponowane w traktat z Mastrich, który
zawiera istotne nowe dyspozycje dotyczące utworzenia Unii Gospodarczo- Walutowej przewidziane na 3
etapy: I do 31.XII. 93r II do 31.XII.98r III rozpocznie się 1.I. 1999r
Zadania etapów: Etap I- wszystkie kraje członkowskie realizują pełną wolność przemieszczania się
kapitału, wzmacniają współpracę między bankami,- włączenie możliwie największej liczby członków ESW
do mechanizmu interwencji walutowych- zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez emisje pieniądza-
utworzenie jednolitego rynku europejskiego, umożliwiającego swobodny przepływ kapitału, siły roboczej,
dóbr i usług. Etap II- powołany zostanie Europejski Instytut Walutowy, który jest uważany za prekursora
przyszłego Europejskiego Banku Centralnego.Funkcja jego to wzmocnienie kooperacji między narodowymi
BC.
Kraje członkowski stymulują procesy prowadzące do niezależności swych narodowych BC.Dążą też do
unikania nadmiernych deficytów budżetowych. Etap III- kursy wymiany walut w stosunkach między
uczestniczącymi krajami ustalone na stałym poziomie. Europejski Bank Centralny rozpocznie swoją
działalność i będzie odpowiedzialny za politykę monetarną. Zadanie: stabilizacja poziomu cen i popieranie
polityki ekonomicznej UE.
Podstawa kwalifikacji do EUGW- wypełnieni kryteriów konwergencji (zbieżności): 1.stopa inflacji nie może
przekraczać o więcej niż 1,5 pkt. Średniego poziomu obliczanego dla 3 państw EWG o najniższej inflacji
(osiągnięcie wysokiego poziomu stabilizacji cen) 2.deficyt budżetowy musi być niższy od 3% PKB
3.zadłużenie sektora publicznego nie może przekraczać 60% PKB 4.długoterminowe stopy procentowe w
ostatnich dwóch latach nie mogą przewyższać o więcej niż 2 pkt. średniej stopy dla 3 krajów o
najniższym oprocentowaniu 5.stabilizacja kursów walut w ESW przez co najmniej 2 poprzednie lata
Kryteria konwergencji: 1. Monetarne- stopa inflacji, stopa %, stopa stabilizacji kursów walutowych.
2.Budżetowe- deficyt budżetowy, zadłużenie sektora publicznego.
Europejski Instytut Monetarny przekształci się w 1998r w Europejski Bank Centralny. Zadania EBC:
prowadzenie wspólnej polityki wspólnoty 2.dokonywanie transakcji walutowych 3.utrzymywanie rezerw
walutowych i zarządzania nimi 4.wspieranie rozliczeń pieniężnych między uczestnikami i krajami trzecimi.
Narzędzia EBC:- zakaz finansowania deficytów publicznych przez EBC- niezależność EBC od władz Unii.
KSERO
- etapy prowadzące do EURO. Pakt stabilizacyjny- po starcie EUGW kraje członkowskie będą
dążyć do niwelowania deficytu budżetowego. K raje, które przekroczą deficyt i nie będzie to uzasadnione,
będą płacić kary za każdy 1%. Na poziom cen BC może oddziaływać tylko pośrednio, na ilość pieniądza
bezpośrednio. SPODZIEWANE KORZYŚCI WPROWADZENIA EWG I EURO: zdyskontowanie korzyści
jakie daje wspólny rynek (370 mln konsumentów) wspólna waluta- rynek bardziej przejrzysty dla
konsumentów, porównywanie cen towarów i usług, wzrost konkurencji wśród producentów, niższe ceny,
wyższa jakość, szersza oferta zaostrzy konkurencję, pojawią się nowe produkty, technologie; konkurencja
będzie dotyczyła rynku pracy, kapitału i wiedzy swobodny przepływ kapitału, zwiększenie mobilności
kapitału. Ostrzejsza konkurencja będzie bodźcem do przeprowadzenia reform strukturalnych: 1.większa
konkurencyjność krajów 2.przezwyciężenie zastoju przeprowadzania reform 3.możliwość
długoterminowego inwestowania i planowania, zniknie niepewność w inwestowaniu, skutki decyzji
finansowych będą łatwiej przewidywalne 4.wzrost znaczenia EURO jako międzynarodowej waluty
transakcyjnej, rezerwowej i lokacyjnej. Niektórzy uważają, że stworzenie EUGW jest przedwczesne.
Przeciwnicy tej koncepcji przedstawiają następujące powody: 1.zostały już poczynione kosztowne
przygotowania 2.oficjalne przesunięcie może rozluźnić presję konsolidacyjną w poszczególnych krajach
3.przesunięcie oznacza, że układ z Mastrich musiałby zostać zmieniony. Trzeba by wynegocjować nowy
układ, który musiałby być ratyfikowany przez kraje członkowskie, a to się wydaje niemożliwe.
BILANS PŁATNICZY W gospodarce globalnej istnieje możliwość ulokowania produkcji tam, gdzie jest ona
najtańsza.
MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY- obejmuje także pewne reguły i zalecenia odnoszące się do
eliminowania odchyleń od stanu równowagi bilansu płatniczego oraz preferuje określone metody
wyrównywania bilansu płatniczego.
POZYCJE BILANSU PŁATNICZEGO
Transakcje zagraniczne można ująć w 2 podstawowych grupach: I- RACHUNEK BIEŻĄCY-niefinansowane
elementy transportu zagranicznego: 1. towary (eksport i import wg FOB lub CIF), usługi, dochody i
transfery 2.wysyłka towarów- frachty (opłaty za przewóz), ubezpieczenia (składki, odszkodowania), inne
usługi związane z wysyłką towarów (składanie, przechowywanie, spedycja 3.inne usługi transportowe-
przewozy pasażerów, usługi portowe, wyładunek, pilotaż holowanie, opłaty za czarter 4.podróże
zagraniczne- wpływy- wartość towarów i usług sprzedanych w kraju cudzoziemcom ;- wydatki- wartości
zakupione przez krajowców za granicą 5.dochody z inwestycji- dochody z tytułu własności zagranicznych
aktywów finansowych (dochody z inwestycji bezpośrednich, z inwestycji finansowanych za granicą-
odsetki od wkładów bankowych, z obligacji, od kredytów zagranicznych, dywidendy) 6.inne towary, usługi
i transfery- transakcje rządowe (utrzymywanie placówek), transakcji prywatnych (dochody z pracy poniżej
1 roku, z tytułu własności aktywów niefinansowych) 7.transfery nieodpłatne- jednostronne dostarczanie
zagranicznemu odbiorcy towaru, usługi, kwoty pieniężnej bez otrzymania za to rekompensaty (rządowe,
prywatne) II-RACHUNEK KAPITAŁOWY- finansowe elementy transportu zagranicznego A. kapitały z
wyłączeniem rezerw 1.inwestycje bezpośrednie- ulokowanie kapitału w przedsiębiorstwa zagraniczne w
celu uzyskania stałego wpływu na kierowanie jego działalnością i osiągnięcie zysku 2.inwestycje
portfelowe- przyjmują postać lokaty kapitału w zagranicznych i rządowych papierach wartościowych oraz
obligacjach i akcjach przedsiębiorstw prywatny 3.inne kapitały długoterminowe i krótkoterminowe-
rządowe, banków komercyjnych, przedsiębiorstw i osób 4.saldo błędów i opuszczeń- z powodu braku
pełnej informacji B. rezerwy- aktywa finansowe, które należą do władzy monetarnej kraju i są przez nie
używane na potrzeby bilansu płatniczego. 1.złoto monetarne- występuje, gdy nabywa je władza
monetarna 2.SDR- specjalne prawa ciągnienia, może być wymieniona na zakup walut wymienialnych lub
uregulowania bezpieczeństwa niektórych płatności 3.pozycja rezerwowa w MFW- składa się z
niewykorzystanej transzy rezerwowej jaka pozostaje do dyspozycji kraju członkowskiego 4.dewizy-
najczęściej występują w formie należności na rachunkach w bankach zagranicznych lub inne należności od
cudzoziemców posiadane przez władze monetarne. Obie części bilansu pozostają w ścisłym związku.
Obroty bieżące wywierają zawsze wpływ na stan należności i zobowiązań. Natomiast druga część bilansu
wyjaśnia z jakich źródeł została sfinansowana nadwyżka wypłat nad wpływami w obrotach bieżących, bądź
na co została zużyta nadwyżka wpływów.
Dla określenia nadwyżki lub deficytu trzeb wszystkie transakcje podzielić na:-transakcje podstawowe-
obroty bieżące, transfery nieodpłatne, ruch kapitału długoterminowego-transakcje wyrównawcze- ruch
kapitału krótkoterminowego (zmiany zagranicznych rachunków bankowych, stan kredytów
krótkoterminowych, włącznie z saldem błędów i opuszczeń oraz zmianami złota monetarnego.
CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE RÓWNOWAGĘ BILANSU PŁATNICZEGO: 1.Zewnętrzne: -związane z
komunikacją zewnętrzną- gdy koniunktura jest słaba to eksport maleje -strukturalne zmiany w popycie
zagranicznym na towary eksportowane przez dany kraj -zmiany wzajemnych relacji światowych cen
towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj (terms of trade) -zmiany wysokości stopy % za
granicą w stosunku do stopy % w kraju (w kraju o niższej stopie %- deficyt, o wyższej- nadwyżka)
2. Wewnętrzne:- wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu inwestycji lub wydatków rządowych
powoduje wzrost środków konsumowanych z importu - wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu
eksportu prowadzi do pojawienia się nadwyżki w bilansie płatniczym, która może być przeznaczona na
zwiększenie importu - klęski żywiołowe 3.Psychologiczne- np. przekonanie o tym, że waluta jakiegoś kraju
ulegnie dewaluacji. 4.Przyczyn polityczne:- np. wojna w Zatoce Perskiej - polityka protekcyjna
stosowana przez rządy różnych krajów uniemożliwiająca eksport do tego kraju - pomoc udzielana krajom
słabo rozwiniętym. Następstwa zakłóceń w równowadze: - utrata lub nagromadzenie rezerw walutowych -
ruchy międzynarodowego kapitału w postaci udzielonych lub zaciągniętych kredytów.Przywracanie
równowagi w bilansie płatniczym: I. procesy przystosowawcze zachodząc automatycznie lub
zainicjowane przez państwo polegające na przywracaniu równowagi bilansu płatniczego za pomocą
mechanizmu rynkowego.
Mechanizmy zmian zachodzących w sytuacji kraju deficytowego: odpływ dewiz- zmniejszają się
aktywa banku komercyjnego i BC- obniża się stan wkładów bankowych przedsiębiorstw, które zakupiły
dewizy- ograniczeni kredytów- zahamowanie wzrostu, ograniczenie produkcji i zatrudnienia- zmniejszenie
dochodu globalnego- zmniejszenie importu, zostaje przywrócona równowaga bilansu płatniczego.
Mechanizm zmian zachodzących w sytuacji kraju nadwyżkowego: napływ dewiz- rosną wkłady
eksporterów w bankach- banki mogą zwiększyć kredyt- rozszerza się produkcja i zatrudnienie- rośnie
dochód globalny- rośnie zapotrzebowanie na import i z czasem zanika nadwyżka w bilansie płatniczym.
Procesy te wymagają bardzo długiego czasu, są często zainicjowane przez rządy:- stosowanie polityki
kursu walutowego - przy deficycie należy obniżyć wydatki budżetowe, co zmniejszy dochody ludności i
przedsiębiorstw produkujących na potrzeby państwa ; można też ponieść wydatki. Skutki polityki kursu
walutowego: 1.wzrastają w walucie krajowej ceny towarów importowanych z kraju, w którym waluta nie
ulega dewaluacji 2.wzrost cen towarów importowanych i krajowych, w których zawarte są koszty
materiałów importowanych 3.wzrost cen towarów importowanych powoduje wzrost popytu na te towary
krajowe, które mogą zastąpić importowane spadek kursu waluty krajowej sprawia, że towary stają się
tańsze dla cudzoziemców 5.wskutek wzrostu cen krajowych może nastąpić stopniowo wzrost kosztów
utrzymania w kraju o zdewaluowanej walucie II środki odcinkowego korygowania bilansu płatniczego
DEFICYT- można oddziaływać na wzrost eksportu poprzez subwencje eksportową - można oddziaływać na
obniżenie importu - podwyższyć lub wprowadzić cła - można ustalić kontyngenty ilościowe - wprowadzić
obowiązek posiadania licencji - wprowadzić reglamentację dewizową
Metody przywracania równowagi w bilansie płatniczym w zależności od sytuacji danego kraju: 1.przy
bezrobociu w bilansie płatniczym jest nadwyżka- ekspansywna polityka pieniężna i fin. By powiększyć
dochód i wywołać wzrost importu 2.bezrobociu towarzyszy deficyt bilansu płatniczego- przeprowadzić
dewaluację 3.panuje presja inflacyjna, deficyt bilansu płatniczego- polityka deflacyjna (ograniczeni
popytu) lub dewaluacja, gdy nie można przeprowadzić deflacji 4.presja inflacyjna, bilans wykazuje
nadwyżkę- rewaluacja waluty.
SWAP Korzyści: - ułatwiają finansowanie międzynarodowych obrotów gospodarczych - dogodne
możliwości zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym - ułatwiają przepływ funduszy pieniężnych od
indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów do końcowych odbiorców funduszy - dogodne warunki
techniczne SWAP- transakcje finansowe, w których obie strony zgadzają się wymienić strumienie
płatności w przyszłości. Pozwalają uniknąć niedogodności i ograniczeń dewizowych, ryzyka kursowego,
wahania stóp procentowych, obniżają koszty obsługi długu, stwarzają efektywne możliwości obniżenia
kosztów inwestycji.
ZAMIANA STOPY PROCENTOWEJ Opiera się na porozumieniu dwóch partnerów zainteresowanych w
zamianie wzajemnych płatności odsetkowych w ściśle określonym terminie od pewnej jednakowej i z góry
odnotowanej kwoty pożyczonego kapitału
Rodzaje: - transakcje kuponowe A - transakcje bazowe Transakcje kuponowe A- partnerzy dokonuję
zamiany płatności odsetkowych naliczonych od tzw. odnotowanej kwoty kapitału wg. stałej stopy % na
płatności odsetkowe naliczone od tej samej kwoty pożyczonego kapitału wg. zmiennej stopy % w ciągu
całego okresu trwania porozumienia. Transakcje bazowe- każda ze stron porozumienia płaci odsetki od
swego partnera naliczone wg. zmiennej stopy % ale jednocześnie różniące się od siebie wysokością stopy
% Przykład Dwaj partnerzy chcą zamienić płatności odsetkowe. Firma leasingowa oddała maszynę
otrzymując dochody wg. stałej stopy %. Maszyna została sfinansowana krótkoterminowa pożyczką (firma
leasingowa musi spłacać odsetki według stopy LIBOR, która może kształtować się na wyższym poziomie
niż odsetki otrzymywane od leasingobiorcy). Firma leasingowa chce zamienić LIBOR na stała stopę %.
Bank udzielił pożyczek dla różnych firm handlowych, z których otrzymuje dochody w wysokości LIBOR +
80 pkt. bazowych (0,8 %). Bank musi emitować obligacje, za które płaci stałe odsetki 12 %. Dochody z
udzielonych kredytów mogą okazać się niższe od kosztów obsługi euroobligacji. Szuka partnera, który
chciałby pozyskać jego stałą st. % w zamian za zmienną LIBOR. Arbitraż- wykorzystanie różnic st.% na
różnych rynkach
PROBLEMATYKA TERMINOWYCH KURSÓW WALUTOWYCH Wyznaczanie kursu walutowego:
W Polsce: kursy wyznaczane przez NBP- kurs płynny kierowany:- kurs średni dnia –fixing-średni
zamknięcia –ważony kursy wyznaczane przez banki i kantory- zbliżone do kursów płynnych, wyznaczane
na podstawie popytu i podaży. Elementy brane pod uwagę przy wyznaczaniu kursu centralnego:
koszyk walut (lipiec 91 rozporządzenie MF) dolar 45% marka 35% funt angielski 10% frank francuski
5% frank szwajcarski 5% 2.stopień dewaluacji (koszyka)- od stycznia 1996r 1% w skali miesiąca.3 dane
z MRW (z Reutera w danym dniu) Te elementy wstawia się do wzoru objętego tajemnicą bankową. Dla $ i
DM podaje się średnie kursy kupna i sprzedaży (od 8h- 14h). Są też granice odchyleń 7%- określają kurs
w stosunku do następnego lub poprzedniego dnia. Granicy nie mają banki i kantory. Kurs średni to taki,
po którym NBP do 14.00 jest wstanie zawrzeć transakcje. Kursy banków są kursami zmiennymi. 14.00-
15.00- na międzynarodowym rynku bankowym panuje cisza. I etap-14.00- 14.30- składanie ofert, banki
zgłaszają się do NBP swoje oferty (po kursie fixing, bądź podaje górne lub dolne granice, w zależności
czy kupują czy sprzedają). II etap - 14.30- 15.00- fixing- wyznaczanie kursu obowiązującego od
popołudnia do dnia następnego (tylko dla DM i $). Do kursu dochodzą jeszcze propozycje zgłaszane przez
banki. Po kursie wyliczonym przez NBP i zaakceptowanym przez prezesa dochodzi do sfinalizowania umów
między NBP a bankami. Po 15.00- wyliczany jest kurs zamknięcia pozostałych 19 walut. Zaczyna działać
międzybankowy rynek kredytowy. Od 8.00-9.00 dnia następnego rozpoczyna się ten sam proces. Kursy
średnio ważone- są wyznaczane przez NBP, służą do ustalania wartości celnych i ustalania statystycznych
towarów, są podawane przez GUS, są niezmienne w ciągu całego tygodnia. TERMINOWY RYNEK
WALUTOWY WALUTA BAZOWA- jednostka waluty transakcji, która jest kupowana bądź sprzedawana.
Występuje w stałej postaci, dokładnie jest określona. Za podstawę w banku przyjmuje się 1, 10 lub
wielokrotność 10.
WALUTA NOTOWANA- podawana w systemie pięciocyfrowym np. 1,8743 gdzie dziesiętne i setne 87 to
figura (uznawana za część waluty notowanej, która nie ulega częstym zmianom), a tysięczne 43 to
pestka. Dealerz podają zazwyczaj tylko pestkę.
Te dwie waluty skupiają się w systemie notowań. System notowań (kwotowań): zwykłych
(bezpośrednich)- waluta zagraniczna jest uznawana jako waluta bazowa, a waluta notowana jest waluta
krajową. Taki system notowań ma 132 kraje, także Polska. odwrotnych (kwotowań pośrednich)- walutą
bazową jest zawsze waluta krajowa, a walutą notowaną waluta zagraniczna. Występuje w 47 państwach
(najpierw Wlk. Brytania, Kanada, Irlandia, Meksyk, Szwajcaria- obydwa system notowań).
Na bazie tych systemów powstały kursy krzyżowe (parytetowe). Istota polega na wyeliminowaniu dolara z
transakcji.
Zasady wyznaczania kursu krzyżowego: obydwie waluty, które nas interesują są podawane w
kwotowaniach bezpośrednich lub zwykłych. Trzeba się zastanowić, która waluta jest bazową, a która jest
notowana. I DM- waluta bazowa frank szwajcarski- waluta notowaną
kurs kupna = kurs kupna franka / kurs sprzedaży marki = kurs kupna waluty notowanej / kurs sprzedaży
waluty bazowej
kurs sprzedaży = kurs sprzedaż waluty notowanej * kwotowanie waluty notow. / kurs kupna waluty
bazowej *kwotowanie waluty bazowej 1 DEM = 0,8957- 0, 8967 CHF
obydwie waluty są podawane w systemie kwotowań pośrednich. Która waluta będzie bazową ?
waluty podawane w dwóch różnych systemach.
Wtedy mnoży się kursy. Kurs kupna= kurs kupna jednej waluty * kurs kupna drugiej waluty
POZYCJE WALUTOWE-różnica pomiędzy należnościami a zobowiązaniami w danej walucie- powodują
powstanie kursów terminowych. I Jeżeli różnica między należnościami a zobowiązaniami = 0- pozycja
walutowa zamknięta (ryzyko nie występuje). Muszą zobowiązania odpowiadać należnościom, nie musi
być ten sam termin płatności. II Gdy występuje różnica między zobowiązaniami a należnościami, mamy
do czynienia z pozycją otwartą. pozycja walutowa długa- należności > zobowiązania
III pozycja walutowa krótka- należności < zobowiązania Niezabezpieczenie zobowiązań lub należności
powoduje pojawienie się spekulacji walut - gra na zwyżce lub zniżce walutowej. Wtedy pojawia się
ryzyko walutowe.
Do ograniczenia ryzyka służy terminowy rynek kredytowy. Rozporządzenie prezesa NBP mówi jak dużą
pozycję walutową może mieć bank (nie większa niż 15% funduszy własnych banku). Wtedy nie muszą
być zabezpieczone zobowiązania. Nie dotyczy to przedsiębiorstw. Jeśli nastąpi wzrost kursu waluty obcej
w stosunku do waluty krajowej- osiąga się pozycję walutową długą- gdy osiąga zysk walutowy. Gdy
nastąpi spadek waluty obcej w stosunku do waluty krajowej- osiąga pozycję krótką. W odwrotnych
przypadkach nastąpi strata dewizowa: - przy długiej pozycji- gdy nastąpi spadek kursu waluty obcej w
stosunku do waluty krajowej
- przy pozycji krótkiej- gdy nastąpi wzrost waluty obcej w stosunku do waluty krajowej.
Pozycja walutowa maksymalna- suma wszystkich pozycji walutowych długich i krótkich. Maksymalna
pozycja- nie więcej niż 45% funduszy własnych banku. Pozycja walutowa globalna- różnica między
sumą pozycji długich i krótkich: pozycja walutowa globalna krótka- różnica ujemna- pozycje krótkie >
pozycje długie pozycja walutowa globalna długa- różnica dodatnia- pozycje krótkie < pozycje długie.
Wielkość nie może przekroczyć 30% funduszy własnych. Do zabezpieczenia pozycji jest rynek terminowy.
Podstawą jest kura terminowy: kurs kasowy- służy do rozliczania transakcji spot, natychmiastowych.
Wyznaczany przez banki. Istotą transakcji spot- po podpisaniu umowy dostarczenie walorów musi
nastąpić w ciągu 2 dni roboczych. Transakcje muszą być sfinalizowane w danym miesiącu. kursy
terminowe- obsługują transakcje terminowe (odroczenie płatności o 30 do 360 dni). TRANSAKCJE
TERMINOWE: 1.tradycyjne (forward) – outright- swap:-swap in-swap out 2.nowe instrumenty
finansowe:-swap odsetkowo-walutowy (swap generowany, arbitraż dwustronny, wielostronny)-na okresy
płatnicze (do 10 lat)-future (można dokonywać spekulacji, arbitraż walut i hedging)-opcje:-call –put-
transakcje hybrydowe- kombinacje wszelkich poprzednich (np. future+opcje)
Podstawą dla rynku terminowego jest kurs terminowy. Bazą przy wyznaczaniu jest marża terminowa-
różnica między kursem terminowym a kursem klasowym. Może przyjąć formę: 1.premii- strata na kursie
terminowym 2.dyskonta- zysk na kursie terminowym. Bazą wyznaczenia jest:-kurs natychmiastowy
(klasowy) stopa procentowa dwóch walut, które są przedmiotem wyznaczenia kursu terminowego.
M.= (K natychmiastowy *(%
2
- %
1
) * t) / T T: -365dni w Polsce-360dni w Polsce %
2
-wysokość
oprocentowania, waluty wyżej oprocentowanej %
1
-wysokość oprocentowania, waluty niżej oprocentowanej
t-ilość dni, na którą została zawarta transakcja (30, 60, 90, 120, 180). *1 USD= 1,48800DM- kurs
natychmiastowy (klasowy) kurs terminowy dla 3 miesięcy- t=90 USD- 4 % (roczna) DM- 10%
(depozyty)
Waluta, której kurs terminowy > kursu natychmiastowego ma zawsze premię (waluta niżej
oprocentowana ma zawsze premię w kursie terminowym) Waluta wyżej oprocentowana będzie zawsze
notowana z dyskontem w kursie terminowym. Waluta bazowa- dolar-waluta niżej oprocentowana- marża
jest premią-dodajemy ją do kursu terminowego Gdy punkty dla kursu kupna < dla kursu sprzedaży-
waluta bazowa, notowana jest niżej oprocentowana (występuje z premią), należy
1
Gdy punkty dla kursu
kupna < dla kursu sprzedaży- waluta bazowa, notowana jest niżej oprocentowana (występuje z premią),
należy ją dodać do kursu natychmiastowego. Gdy punkty dla kursu kupna > dla kursu sprzedaży- waluta
bazowa jest wyżej oprocentowana (występuje z dyskontem)- należy ją odjąć od kursu natychmiastowego.
Zawarcie transakcji typu forward- podpisanie umowy z bankiem na kupno\sprzedaż waluty po kursie, jaki
obowiązywał w dniu zawarcia umowy. Realizacja nastąpi w terminie określonym w umowie.
Transakcje swap- zawarte jednocześnie i na rynku kasowym, i na rynku terminowym.-swap out-
polegają na sprzedaży waluty bazowej w transakcji natychmiastowej swap-u i równoczesnym odkupieniu
tej waluty w transakcji terminowej swap-u.-swap in- kupno waluty bazowej w transakcji natychmiastowej
swap-u i sprzedaży w transakcji terminowej swap-u. Kontrakty future-(na wyspecjalizowanych
giełdach) kontrakty przyszłościowe, są one wystandaryzowane, wiadomo do jakich walut się odnoszą (DM,
jen frank szwajcarski, funt szterling). CECHY: Każda giełda ma swoje wielkości kontraktów. Stały
kontrakt odnosi się do DM- 125 DM. Chcąc być uczestnikiem giełdy future trzeba wpłacić prowizję lub
marżę wejściową, ale nie trzeba przynosić walut na kontrakty. Marża wejściowa wynosi 1000$. Prowizja
wejściowa pobierana jest przez dealera za usługi na giełdzie. Każda zmiana kursu futre wynosi 1
dziesięciotysięcznej Jest to tick- minimalna zmiana kursu na dowolnej giełdzie. Kosztuje on 12,5$.
Kontrakty nie są miesięczne, ale tylko: marcowe, wrześniowe, grudniowe i czerwcowe. Dolar jest walutą
notowaną (system notowań odwrotnych). Termin dostawy- faktyczne przelanie pieniędzy dokonuje się na
giełdzie w Londynie- druga środa miesięcy. Każda giełda ma swój wyznaczony dzień do sfinalizowania
kontraktów. Dzienne rozliczenie kontraktu- rozliczeni zysków i strat. Dziennie mogą wziąć zysk lub pokryć
stratę. Występuje jeden kurs- dla sprzedaży i kupna- kurs średni. PRZYKŁAD: środa 10.00- kupno 1
kontraktu DM czerwcowy (125 tys. DM); na giełdę wpłaciliśmy 1000$, 1 DM- 0,6060 USD; środa 18.00-
kurs wzrósł do 0,6250 USD- gdy sprzedamy- zysk: 190 ticków ; 190 tick * 12,5$ = 2375 $- zysk w ciągu
dnia ; Czwartek 18.00- 0,6100$ (spadek) ; 150 tick * 12,5 = 1875 – strata ; Gdy w środę wzięliśmy zysk,
to w czwartek trzeba spłacić stratę, jeśli nie, to w czwartek odbijają nam stratę. ; Piątek 16.00- 0,6180 ;
80 tick * 12,5 = zysk ; otrzymujemy: zysk (środa)- strata- zysk + 1000. FUTURE: long hatch- zakup
kontraktów future w sytuacji, gdy przewiduje się wzrost kursu waluty short hatch-sprzedaż future w
sytuacji, gdy przewiduje się wzrost kursu waluty. OPCJA CALL (kupna):- nabywca opcji kupna zajmuje
długą pozycję kupna- daje nabywcy prawo zakupu określonej ilości waluty, po z góry ustalonym kursie, w
określonym momencie w przyszłości lub wcześniej. Sprzedaż:-zobowiązuje sprzedawcę do dostarczenia
określonej ilości waluty, według z góry ustalonego kursu, w określonym momencie w przyszłości lub
wcześniej, jeżeli nabywca tej opcji zażąda dostawy-sprzedawca opcji kupna zajmuje krótką pozycję
walutową. OPCJA PUT (sprzedaży):- daje nabywcy prawo sprzedaży określonej ilości waluty po z góry
ustalonym kursie w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- nabywca opcji sprzedaży zajmuje
długą pozycje sprzedaży. Sprzedaż:- zobowiązuje sprzedawcę do odbioru określonej ilości waluty wg z
góry ustalonego kursu w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- jeśli nabywca tej opcji zażąda
odbioru, sprzedawca opcji sprzedaży zajmuje krótka pozycję sprzedaży. Do każdego kursu opcyjnego
dodawana jest premia (na rzecz banku lub instytucji, która opcję nam sprzedawała) bez względu czy opcje
wykorzystamy czy nie. Kurs opcyjny- kurs, po którym opcja faktycznie jest rozliczana, płacimy go na
rzecz banku- premia. Im wyższy kurs dla opcji kupna, tym premia niższa i odwrotnie. Odwrotnie przy
opcji sprzedaży.
MIĘDZYNARODOWY RYNEK FINANSOWY: międzynarodowy rynek pieniężny- eurorynek walutowy
międzynarodowy rynek kapitałowy- eurorynek akcji i obligacji międzynarodowy rynek kredytowy- rynek
eurokredytów
FORMY ORGANIZACYJNE BANKOWOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ:
Biuro przedstawicielskie- to zagraniczne biuro banku krajowego, w którym jedna lub kilka osób
reprezentuje bank. Koszty działalności takiego biura są niewielkie. Takie biuro nie może przyjmować
wkładów, udzielać kredytów, zbiera jedynie informacje i przekazuje je do centrali banku. Agencja- ma
cechy pośrednie między biurem przedstawicielskim a oddziałem. Nie może przyjmować wkładów, ale może
udzielać kredytów mobilizując środki. Środki zdobywa przez zaciągnięcie pożyczek na lokalnym rynku lub
rynku eurowalutowym, może też pożyczać od banku macierzystego lub innych banków afiliowanych przy
banku macierzystym.
Bank afiliowany- bank lokalny działający wg prawa miejscowego, w którym bank zagraniczny ma
mniejszą, nie dającą kontroli część udziałów. Dzięki bankowi afiliowanemu bank zagraniczny ma pełny
dostęp do działalności wkładowo- pożyczkowej na lokalnym rynku finansowym. Oddział zagraniczny- to
przedłużenie działalności banku macierzystego poza granice. Oddział nie jest jednostką prawnie
wyodrębnioną i nie emituje oddzielnie akcji, nie ma własnych aktywów i zobowiązań. Może wprowadzić
cały wachlarz usług finansowych, zarówno w skali krajowej i międzynarodowej, ze wszystkimi
ograniczeniami nakładanymi przez lokalne przepisy. Zabezpieczeniem jego działalności jest cały kapitał
zagranicznego banku macierzystego. Oddziały są lokowane w głównych centrach finansowych świata.
Bank pomocniczy- odrębna organizacja bankowa, w której bank zagraniczny posiada taką część
udziałów, która pozwala mu kontrolować jego działalność. Bank konsorcjalny- jednostka będąca
wspólnym przedsięwzięciem kilku banków zagranicznych. Jest jednostką prawną na stale prowadzącą
międzynarodową działalność bankową. Celem zakładania konsorcjum jest wejście na dany rynek
finansowy. Jest on dobrym rozwiązaniem dla małych i średnich banków. Konsorcjum bankowe- to grupa
banków, z których każdy jest odrębną instytucją finansową i działa we własnym imieniu. W konsorcjum
banki połączone są więzami wspólnie udzielonego kredytu. Kiedy kredyt zostaje spłacony konsorcjum
zanika. Banki konsorcjalne:- ukierunkowane na międzynarodowa działalność lokacyjną, świadczące
wyspecjalizowane usługi finansowe na rynkach kapitałowych: fuzje, przejęcia akcji i porady finansowe dla
przedsiębiorstw, finansowanie konkretnych projektów inwestycyjnych- nastawione na penetrację lokalnego
rynku finansowego (hurtowego i detalicznego), ich zadaniem jest opanowanie danego terytorium trudnego
do zdobycia tylko przez jednego udziałowca- tworzone w celu reprezentowania interesów zagranicznych
banków handlowych, tam gdzie koszty założenia własnego oddziału przekroczyły zyski.Najwięcej banków
konsorcjalnych w:Luksemburgu, Panamie, Hongkongu Zagraniczny korespondent handlowy-
działalność ta wiąże się z regulowaniem rachunków rozliczeniowych wzajemnie utrzymanych przez banki w
różnych krajach. Korzystanie z jego usług jest opłacalne, jeżeli prowizje za usługi nie są wysokie. Rynek
eurowalutowy- międzynarodowa działalność bankowa prowadzona jest przede wszystkim na rynku
eurowalutowym Wywodzi się z rynku eurodolarowego. Eurodolary- depozyty w dolarach ulokowane za
granicami USA. Banki prowadzące działalność międzynarodową muszą gromadzić kapitał stanowiący 8%
aktywów kredytowych.
Przyczyny powstania rynku eurowalutowego:-Kryzys sueski-1958r- przywrócono zewnętrzna
wymienialność walut europejskich-Wprowadzenie przez USA 1963r podatku wyrównawczego od dochodów
a procentów. 1965r- program dobrowolnych ograniczeń w eksporcie kapitału z USA i ograniczenia w akcji
pożyczkowej amerykańskiej instytucji finansowej na rzecz cudzoziemców.-różnice w oprocentowaniu (w
Europie oprocentowanie było wyższe). Eurobanki zaczęły emitować certyfikaty depozytowe w wysokości 25
tys. $. Popyt w eurowalutach zgłaszały: rządy, władze komunalne, korporacje międzynarodowe,
przedsiębiorstwa. Rynek eurowalutowy służył jako źródło kredytu krótkoterminowego na finansowanie
handlu zagranicznego. Później Eurobanki rozpoczęły handel walutami wyłącznie w celach zarobkowych.
Zaczął funkcjonować międzynarodowy rynek eurowalutowy.
Główne źródła funduszy eurowalutowych:- lokaty wolnych środków wielkich korporacji
międzynarodowych -rezerwy BC i banków handlowych-wkłady, depozyty wielkich szejków naftowych.
Rola rynku eurowalutowego:-w początkowym okresie umożliwił sfinansowanie wielu transakcji
eksportowych i importowych.
- później eurorynki przyczyniły się do nieskuteczności polityki pieniężnej.
Pozytywne strony rynku eurowalutowego:-w zakresie wyrównywania deficytów i nadwyżek w
bilansach płatniczych. Rynek eurowalutowy jest elastyczny i wygodny, utrzymuje depozyty jednodniowe
aż do 5- cio letnich.
Rynek euroobligacji = międzynarodowy rynek kapitałowy, na którym zawiera się transakcje kredytowe
w długoterminowych, wyrażonych w obcych walutach papierów wartościowych. Powstał w 1963r w wyniku
wprowadzenia przez USA
podatku wyrównującego dochody z oprocentowania. Podatek miał zniechęcić zagran..
Euroobligacje różnią się od zwykłych obligacji tym, że konsorcjum bankowe (lub syndykat)
rozprowadzające je w różnych walutach ma zasięg międzynarodowy. Emisje euroobligacji rejestruje się na
międzynarodowych giełdach. Istnieje pierwotny rynek euroobligacji (nowo emitowane obligacji)
i wtórny (euroobligacje przed terminem ich wykupu).
Procedura emitowania obligacji odbywa się za pośrednictwem syndykatu bankowego, który
składa się z 3 podstawowych grup
kierownicza (kupuje obligacje od emitenta i zabezpiecza mu sprzedaż obligacji) subskrypcyjna
sprzedająca
Grupa kierownicza zawiera z grupą subskrypcyjną umowę partycypacyjną.
Emisja euroobligacji rozpoczyna się z chwilą publicznego zaanonsowania emisji przez Bank prowadzący,
który wspólnie z emitentem ustala ostateczne warunki emisji i cenę obligacji. Później następuje ostateczna
dystrybucja.
Główną rolę wśród członków grupy kierowniczej odgrywa bank prowadzący, który:
- ściśle współpracuje z emitentem
- wypracowuje koncepcję emisji
- ustala warunki emisji wspólnie z emitentem
Subskrypcja obligacji- zajmuje się nią bank z grupą subskrypcyjną wraz z bankami i grupą kierowniczą.
Subskrypcja polega na zakupie od emitenta obligacji w celu ich odsprzedaży ostatecznym inwestorom. W
ten sposób subskrybenci gwarantują emitentowi otrzymanie umownej kwoty bez względu na to, czy i w
jakich warunkach będą w stanie uplasować dane obligacje wśród inwestorów. Kupując obligacje po
ustalonej cenie subskrybenci angażują w procesie emisji własny kapitał i przyjmują na siebie ryzyko
odsprzedaży inwestorom zakupionych papierów po cenie takiej samej lub wyższej od ceny emisyjnej.
Banki grupy kierowniczej zawierają odrębna umowę między sobą, która ustala ich wzajemne funkcje i
obowiązki oraz umowę z pozostałymi subskrybentami (n. partycypacyjna), ustalając w niej kwotę
subskrybowaną przez każdego z subskrybentów (udział w danej emisji). W umowie partycypacyjnej każdy
z subskrybentów zobowiązuje się do wykupienia po cenie emisyjnej części obligacji nie sprzedanych
inwestorom, ustalonych w proporcji do jego udziałów.
Do zadań grupy sprzedającej należy dystrybucja obligacji wśród inwestorów (duża część każdej emisji jest
rozprowadzana bezpośrednio przez subskrybentów). Z grupą sprzedającą banki z grupy kierowniczej
zawierają umowę sprzedaży obligacji wśród inwestorów. Zobowiązuje ona banki sprzedające do przyjęcia
przydziałów obligacji przydzielonych im do sprzedaży i zapłacenia za nie. Formalnie rozpoczęcie emisji
następuje w dniu formalnego ogłoszenia emisji.
Przyśpieszone metody emisji obligacji związane są ze wzrostem roli i ryzyka banku prowadzącego, a
zarazem eliminuje bądź znacznie ogranicza dział grupy subskrypcyjnej lub sprzedawczej.
1.emisja o warunkach ustalonych z wyprzedaniem w ramach której bank prowadzący wraz z grupą
kierowniczą subskrybuje całą emisję o definitywnie ustalonych warunkach. Te same banki rozprowadzają
następnie emisje korzystając z marginalnej pomocy wyselekcjonowanej grupy banków sprzedających.
2.emisja kupiona polega na tym, że bank prowadzący subskrybuje całą emisję o ustalonych warunkach na
własny rachunek, a następnie samodzielnie organizuje syndykat banków dla jego redystrybucji.
AKCJE- tworzy się syndykat, który składa się z banków z poszczególnych krajów i są one odpowiedzialne
za planowanie akcji na rynku międzynarodowym.
Instrumenty polityki handlowej:
Narzędzia bezpośrednie: kurs walutowy, oddziaływanie polityki pieniężnej i finansowej. Instrumenty o
działaniu selektywnym globalnym na całą gospodarkę. Podział na instrumenty administracyjnego i
rynkowego oddziaływania.
Kierunek:cła importowe, eksportowe, transportowe Cele: poprawa bilansu płatniczego, ochrona
przemysłu krajowego, forsowanie rozwoju produkcji eksportowej. Nałożenie ceł powoduje pojawienie się
nowych warunków rentowności w imporcie i eksporcie.
Cło wprowadza zmiany w popycie na towar w danym kraju (instrument polityki handlowej do ograniczania
bądź zwiększania importu).-Kryterium celu: Cła fiskalne- dostarczenie wpływów do budżetu Cła
ochronne Cła dyskryminujące Cła preferencyjne
Wysokość stawek celnych:- w procencie od towarów,- cła specyficzne (od ilości, od wagi),- cła
mieszane Większe znaczenie mają instrumenty pozataryfowe (parataryfowe- bariery), wszelkiego
rodzaju bariery dla importu związane z działaniem mechanizmu cenowego, które nie będąc cłami
wywołują skutki podobne do ceł (zwiększają importowe towarów, zmniejszają konkurencyjność na rynku
wewnętrznym danego kraju). Bariery zastępują bądź uzupełniają cła Najważniejsze bariery
parataryfowe:-opłaty wyrównawcze (stosowane zamiast lub obok ceł) mają nie dopuszczać na rynek
wewnętrzny towarów zagranicznych po cenie niższej niż ta która funkcjonuje na danym rynku
wewnętrznym. Opłaty wyrównawcze wyrównują ceny towarów zagranicznych do poziomu
obowiązującego na rynku wewnętrznym Są bardzo skuteczną barierą trudną wręcz niemożliwą do
sforsowania, gdyż wszystkie obniżki cen towarów eksportowych powodują automatycznie wzrost opłat
wyrównawczych.-opłaty (podatki wewnętrzne) nakładane na pewne zagraniczne towary pochodzące z
importu. Są dla każdego kraju składnikiem wewnętrznej polityki gospodarczej. Nie muszą być
przedmiotem negocjacji z organizacją typu WTO. Stosuje się do ochrony bilansu płatniczego.-depozyty
importowe, państwo uzależnia zgodę na dokonanie importu od wpłacenia od importera na specjalny
rachunek depozytowy sumy odpowiadającej określonemu procentowi wartości importowanych towarów.
Ograniczają popyt na import.-procedury podwyższające podstawę od której wymierzane jest cło (cło
na granicy importera lub na rynku wewnętrznym)-opłaty za clenie lub rozładowywanie towarów na
granicy celnej, opłaty skarbowe pobierane od dokumentacji towarowej przechodzącej przez granicę celną,
opłaty sanitarne Instrumenty pozataryfowe- wszystkie te posunięcia które nie zastępują ceł
(niezależnie od cen towarów limitują obroty handlowe i ograniczają ich wolumen)-ograniczenia
ilościowe (mogą mieć różny poziom, poz. 0- nie sprowadzać) ochrona własnego przemysłu. Mogą
występować w formie kontyngentów sztywnych bądź bilateralnych (wysokość kwoty jest elastyczna, za
każdym razem uzależniona od wynegocjonowanych ustępstw)-licencje importowe za ich pomocą
realizuje się określone kontyngenty ilościowe-kontyngenty taryfowe- ustępstwa celne dotyczące
określonej wielkości importu-przepisy dotyczące receptur, norm technicznych, sanitarnych, norm w
zakresie opakowania, oznakowania, miar i wag- dobrowolne ograniczenie eksportowe-subwencje
eksportowe- wszelkiego rodzaju premie, subsydia, ulgi i ułatwienia przyznawane przez państwo
eksporterom mające na celu zachęcić ich do rozwoju eksportu i do zwiększenia konkurencyjności danego
towaru na rynku zagranicznym. Bezpośrednie i pośrednie (nie są wypłacane eksporterom, państwo
przyznaje je w postaci ulg i ułatwień pozwalających na zmniejszenie kosztów wytwarzania o charakterze
fiskalnym- niższe podatki, zwroty ceł importowych, itp. o charakterze finansowo- kredytowym
ulgowe kredyty, przejęcie przez państwo kosztów oprocentowania, państwowe gwarancja kredytów na
eksport towarów.
Cele: Doprowadzenie do równowagi bilansu płatniczego, zwiększenie stopnia wykorzystania mocy
produkcyjnej, pozbywanie się nadwyżek. Czynniki zakłócające równowagę w polskim bilansie
płatniczym: Spadek eksportu spowodowany spadkiem koniunktury na rynkach światowych w krajach UE,
do których kierowana jest większość eksportu. Pogarszająca się sytuacja, jeżeli chodzi o konkurencyjność
naszych towarów (mało przetworzone) Rosnący popyt na import Krajowi kandydaci na kooperantów
zagranicznych spółek nie potrafią sprostać wyśrubowanym standardom jakości. Zależność od importu
zaopatrzeniowego jest tym silniejsza im więcej zagranicznych inwestycji ogranicza się do montażu
podzespołów pochodzących z zagranicy.
Przepływy kapitałowe na świecie
Kapitał: Obcy Zewnętrzny
(1)
kredyty rządowe i organizacji międzynarodowych udzielane na warunkach preferencyjnych lub
rynkowych
(2)
w formie bezpośrednich inwestycji portfelowych, kredytów banków komercyjnych, kredyty handlowe
Inwestycje bezpośrednie to lokaty kapitału w przedsiębiorstwa zagraniczne użyte w celu uzyskania
trwałego wpływu na jego działalność. Główną cechą ich jest zamiar wywierania bezpośredniego wpływu na
zagraniczne przedsiębiorstwo. Minimalny udział pozwalający na efektywny wpływ przynosi 10% kapitału,
udziałów (od 10 do 25%)
Jeżeli udziały w przedsiębiorstwie zagranicznym są mniejsze, nie wpływają na podejmowanie decyzji to
wtedy mają charakter inwestycji portfelowych lub strategicznych.
Zasadnicza różnica między inwestycjami pośrednimi i bezpośrednimi to możliwość zarządzania i
sprawowania kontroli nad inwestycjami kapitału.
Najkorzystniejszą formą napływu zagranicznego kapitału są inwestycje zagraniczne.
Występują one:-jako samodzielne prowadzenie przez przedsiębiorstwo działalności za granicą (solo
venture)-prowadzenie tej działalności wspólnie z innymi partnerami (joint venture)
Z prawnego punktu widzenia przedsiębiorstwo w kraju przyjmującym może występować w formie
podmiotu prawa kraju przyjmującego lub obcego (przedstawicielstwo w formie oddziału, biura lub agencji)
– nie posiadają osobowości prawnej w tym kraju.
Filia – w odróżnieniu od oddziału posiada osobowość prawną utworzoną zgodnie z prawem kraju
przyjmującego.
Akwizycje:- polega na nabywaniu przez przedsiębiorstwo innych firm lub osiągnięciu w nim przewagi
decyzyjnej przez wykupienie ponad 50% udziałów. Jako podmiot funkcjonuje od tej pory nabywca. Może
mieć charakter przymusowy. Różnica polega na odmiennych procedurach przygotowywania tych
przedsięwzięć i ich realizacji.
Typy fuzji (akwizycje): fuzje poziome (horyzontalne) polega na połączeniu przedsiębiorstw będących
konkurentami, które mają podobne produkty i rynki ; cel- osiągnięcie korzyści skali i zwiększenie udziału
w rynku fuzje pionowe (wertykalne) nabywanie przedsiębiorstw pokrewnych technologicznie lub rynkowo
powiązanych fazami procesu technologicznego lub rynkowego fuzje dywersyfikacja powiązana
(koncentryczne) gdy następuje połączenie przedsiębiorstw należących do różnych sektorów ale
prowadzących działalność powiązaną w zakresie technicznym lub handlowym. Osiąganie korzyści jest
rezultatem transferu wiedzy i umiejętności posiadanych w dotychczasowej dziedzinie do innych obszarów
o dużym stopniu prawdopodobieństwa fuzje konglomeratowe polegają na przejmowaniu
przedsiębiorstw i rozszerzaniu zakresu działania o niepokrewne i niepowiązane ze sobą obszary
działalności. Brak więzi technologicznych co uniemożliwia zakwalifikowanie tych firm do konkretnej
branży. Najważniejsza jest akwizycja horyzontalna gdyż stwarza korzyści z szybkiego wejścia na rynek
zagraniczny, jest ona najkorzystniejsza. Mniejsze ryzyko i koszty- łączą się przedsiębiorstwa już istniejące.
Najpopularniejsza forma inwestycji zagranicznych. Przedsiębiorstwa z gotowymi produktami i rynkami,
występuje tu też ryzyko przejęcia słabej firmy. JOINT VENTURES: szersze znaczenie obejmuje każdą
formę więzi między partnerami- węższe znaczenie oznacza współpracę partnerów z różnych państw w
ramach przedsiębiorstwa (międzynarodowe joint ventures) JOINT VENTURES 1. udziałowepowstają w
wyniku porozumienia partnerów z co najmniej 2 państw, którzy do realizacji wspólnych celów
gospodarczych wnoszą nakłady kapitałowe i tworzą wyodrębnione organizacyjnie i prawnie
przedsiębiorstwo 2. kontraktowe nie ma charakteru inwestycji bezpośrednich; współpraca między
partnerami oparta na formie kontaktu bez łączenia kapitału i tworzenia jednego przedsiębiorstwa
(koprodukcja, przedsięwzięcie licencyjne i inne formy kooperacji) Wady JOINT VENTURES: Możliwość
powstawania konfliktów:-kwestie dotyczące zarządzania wspólnym przedsiębiorstwem-kwestie z
udostępnianiem i przenikaniem wiedzy i tajemnic-kwestie podziału dochodów