1. Radiofonia i telewizja

Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej,
Art. 46. 1. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
(…)
5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, z wyłączeniem programów
rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane
naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych;
zatem, jest to przykład działalności koncesjonowanej.

Z kolei zgodnie z Konstytucją,

Art. 213.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu
publicznego w radiofonii i telewizji.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały.

Art. 214.
Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani przez Sejm, Senat i Prezydenta
Rzeczypospolitej.
Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani
prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji.

Art. 215.
Zasady i tryb działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jej organizację oraz szczegółowe zasady
powoływania jej członków określa ustawa.

à ustawa o radiofonii i telewizji

Art. 1. 1. Zadaniem radiofonii i telewizji jest:

à ogólnie – każdego podmiotu, nie publicznej RTV!

1) dostarczanie informacji;
2) udostępnianie dóbr kultury i sztuki;
3) ułatwianie korzystania z oświaty, sportu i dorobku nauki;
3a) upowszechnianie edukacji obywatelskiej;
4) dostarczanie rozrywki;
5) popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.
1a. (1) Zadania radiofonii i telewizji, o których mowa w ust. 1, są realizowane przez dostarczanie usług
medialnych .
2. (2) Odbiór krajowych i zagranicznych programów oraz audiowizualnych usług medialnych na żądanie
przeznaczonych przez dostawców usług medialnych do powszechnego odbioru jest wolny, z zachowaniem
warunków określonych przepisami prawa.

Publiczną radiofonią i telewizją zajmuje się rozdział IV.
Publiczna radiofonia realizuje misję publiczną, a w jej ramach – liczne zadania (w tym takie,
jak upowszechnianie wiedzy o języku polskim…). Ogólnie należy zauważyć, iż omawiana
ustawa operuje raczej surowymi nakazami, a nie zakazami; szczególnie na publiczną RTV
nałożone jest wiele nakazów o różnym stopniu konkretności.
Art. 21. 1. Publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną, oferując, na zasadach
określonych w ustawie, całemu społeczeństwu i poszczególnym jego częściom, zróżnicowane
programy i inne usługi w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i

sportu, cechujące się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością oraz
innowacyjnością, wysoką jakością i integralnością przekazu.

1a. Do zadań publicznej radiofonii i telewizji, wynikających z realizacji misji, o której mowa w ust. 1, należy w
szczególności:
1) tworzenie i rozpowszechnianie programów ogólnokrajowych, programów regionalnych, programów dla odbiorców za
granicą w języku polskim i innych językach oraz innych programów realizujących demokratyczne, społeczne i kulturalne
potrzeby społeczności lokalnych;
2) tworzenie i rozpowszechnianie programów wyspecjalizowanych, na których rozpowszechnianie uzyskano koncesję;
3) budowa i eksploatacja nadawczych i przekaźnikowych stacji radiowych i telewizyjnych;
4) rozpowszechnianie przekazów tekstowych;
5) prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;
6) prowadzenie działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej związanej z twórczością audiowizualną, w tym eksportu i
importu;
7) popieranie twórczości artystycznej, literackiej, naukowej oraz działalności oświatowej i działalności w zakresie sportu;
8) upowszechnianie wiedzy o języku polskim;
8a) uwzględnianie potrzeb mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, w
tym emitowanie programów informacyjnych w językach mniejszości narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym;
9) tworzenie i udostępnianie programów edukacyjnych na użytek środowisk polonijnych oraz Polaków zamieszkałych za
granicą;
10) zapewnianie dostępności programów lub ich części i innych usług dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji
narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu;
11) upowszechnianie edukacji medialnej.

Ustawa reguluje także zawartość programów publicznej RTV

2. Programy i inne usługi publicznej radiofonii i telewizji powinny:
1) kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej radiofonii i telewizji;
2) rzetelnie ukazywać całą różnorodność wydarzeń i zjawisk w kraju i za granicą;
3) sprzyjać swobodnemu kształtowaniu się poglądów obywateli oraz formowaniu się opinii publicznej;
4) umożliwiać obywatelom i ich organizacjom uczestniczenie w życiu publicznym poprzez prezentowanie zróżnicowanych
poglądów i stanowisk oraz wykonywanie prawa do kontroli i krytyki społecznej;
5) służyć rozwojowi kultury, nauki i oświaty, ze szczególnym uwzględnieniem polskiego dorobku intelektualnego i
artystycznego;
6) respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki;

7) służyć umacnianiu rodziny;
7a) służyć kształtowaniu postaw prozdrowotnych;
7b) służyć propagowaniu i upowszechnianiu sportu;
8) służyć zwalczaniu patologii społecznych;
9) (uchylony);
10) służyć edukacji medialnej.

Z ust. 2 pkt 6 (chrześcijański system wartości) oraz z art. 18 ust. 2 (Art. 18. 2. Audycje lub
inne przekazy powinny szanować przekonania religijne odbiorców, a zwłaszcza chrześcijański
system wartości.) były przedmiotem badania przez TK, ale zostały uznane za zgodne z
Konstytucją.

Kategoria nadawcy społecznego – zwolniony jest z opłat za udzielenie lub zmianę koncesji.

Art. 4. W rozumieniu ustawy (…)
10) nadawcą społecznym jest nadawca:
a) którego program upowszechnia działalność wychowawczą i edukacyjną, działalność charytatywną,
respektuje chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki, oraz zmierza do
ugruntowania tożsamości narodowej,
b) w którego programie nie są rozpowszechniane audycje ani inne przekazy, o których mowa w art. 18 ust. 5,
c) który nie nadaje przekazów handlowych,
d) który nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub odbierania jego programu;
Art. 39b. 1. O uznanie za nadawcę społecznego może do Krajowej Rady wystąpić:

1) stowarzyszenie w ramach realizacji celów statutowych;
2) fundacja w ramach realizacji celów statutowych;
3) kościelna lub wyznaniowa osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego o uregulowanej w ustawie
sytuacji prawnej.
2. Nadawca społeczny jest zwolniony z opłat za udzielenie lub zmianę koncesji.

Art. 1a. 1. Ustawę stosuje się do dostawców usług medialnych ustanowionych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. à zniknęło pojęcie nadawcy.

Art. 2. 1. Prawo rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych przysługuje
jednostkom publicznej radiofonii i telewizji oraz osobom fizycznym, osobom prawnym i
osobowym spółkom handlowym, które uzyskały koncesję na taką działalność, albo - w
przypadku programów telewizyjnych rozpowszechnianych wyłącznie w systemach
teleinformatycznych - wpis do rejestru takich programów.
Koncesjonowane jest ROZPOWSZECHNIANIE programów radiowych i telewizyjnych;
ponadto (art. 33), obowiązek uzyskania koncesji nie dotyczy jednostek publicznej radiofonii i
telewizji (por. art. 26 1. Jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają wyłącznie w formie
jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa (…). Do publicznej telewizji należą TVP, do
publicznej radiofonii – Polskie Radio).

2. Ustawy nie stosuje się do:
1) programu rozpowszechnianego lub rozprowadzanego wyłącznie w obrębie jednego budynku;
2) programu rozpowszechnianego lub rozprowadzanego w systemie, w którym urządzenia nadawcze i
odbiorcze należą do tej samej osoby, prowadzącej działalność gospodarczą lub inną zarejestrowaną działalność
publiczną, a treść programu ogranicza się do spraw związanych z tą działalnością i jest adresowana do
pracowników lub innego określonego kręgu osób związanych z nadawcą;
3) programu rozprowadzanego w sieci kablowej, jeżeli liczba indywidualnych odbiorców nie przekracza 250;
4) programów radiowych rozpowszechnianych wyłącznie w systemach teleinformatycznych oraz audialnych
usług na żądanie;
5) korespondencji prowadzonej z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej;
6) elektronicznych wersji dzienników i czasopism oraz prasy udostępnianej w systemie teleinformatycznym pod
warunkiem że nie składają się w przeważającej części z audycji audiowizualnych;
7) gier losowych i zakładów wzajemnych, chyba że są częścią audycji usługi medialnej.

Drugi środek reglamentacji w ustawie – wpis do rejestru. Zgłasza się program
rozprowadzany, a nie sam fakt jego rozprowadzania.
Art. 41
1. Zgłoszenia do rejestru wymaga:
1) program rozprowadzany;
2) program telewizyjny rozpowszechniany wyłącznie w systemie teleinformatycznym.

W kwestii terminologicznej: charakter pierwotny rozpowszechniania i wtórny rozprowadzania (jest to przekazanie
rozpowszechnionego programu dalej).
7) rozpowszechnianiem jest emisja programu drogą bezprzewodową lub przewodową do odbioru przez odbiorców;
8) rozprowadzaniem jest przejmowanie rozpowszechnionego programu w całości i bez zmian oraz równoczesne, wtórne
jego rozpowszechnianie;

Rozdział V – Koncesja na rozpowszechnianie programów

Art. 33. 1. Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, z wyjątkiem programów
publicznej radiofonii i telewizji, wymaga uzyskania koncesji.
1a. Nie wymaga uzyskania koncesji rozpowszechnianie programów telewizyjnych wyłącznie w
systemach teleinformatycznych, chyba że program taki ma być rozprowadzany naziemnie,
satelitarnie lub w sieciach kablowych.
2. Organem właściwym w sprawach koncesji jest Przewodniczący Krajowej Rady.
3. Przewodniczący Krajowej Rady podejmuje decyzję w sprawie koncesji na podstawie
uchwały Krajowej Rady. Decyzja w tej sprawie jest ostateczna.
Istotne kwestie z tego przepisu:

- organem koncesyjnym jest przewodniczący KRRiTV, a nie – sama rada
- decyzja przewodniczącego jest ostateczna – więc od razu skarga do sądu

administracyjnego

- decyzja ta jest podejmowana na podstawie uchwały KRRiTV – ale nie ma w ustawie

nic o związaniu przewodniczącego uchwałą czy o sytuacji, gdy uchwała różni się w
treści od decyzji. W każdym razie, w zamiarze ustawodawcy co do treści decyzję
powinna podjąć Rada (jej uchwała powinna wiązać przewodniczącego).

• Komu może być przyznana koncesja?
Art. 35. 1. Koncesja może być udzielona osobie fizycznej, posiadającej obywatelstwo polskie i
stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobie prawnej lub
osobowej spółce handlowej, które mają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Koncesja dla spółki z udziałem osób zagranicznych może być udzielona, jeżeli:
1) udział kapitałowy osób zagranicznych w spółce lub udział osób zagranicznych w kapitale zakładowym spółki
nie przekracza 49%;
2) umowa lub statut spółki przewidują, że:
a) osobami uprawnionymi do reprezentowania lub prowadzenia spraw spółki albo członkami zarządu spółki
będą w większości osoby posiadające obywatelstwo polskie i stałe miejsce zamieszkania w Polsce,
b) w zgromadzeniu wspólników lub w walnym zgromadzeniu udział głosów osób zagranicznych i spółek
zależnych, w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, od osób zagranicznych nie może przekroczyć 49%,
c) osoby zagraniczne nie mogą dysponować bezpośrednio lub pośrednio większością przekraczającą 49%
głosów w osobowej spółce handlowej,
d) członkami rady nadzorczej spółki będą w większości osoby posiadające obywatelstwo polskie i stałe miejsce
zamieszkania w Polsce.
3. Koncesja może być również udzielona:
1) osobie zagranicznej lub
2) spółce zależnej, w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, od osoby zagranicznej
- których siedziba lub stałe miejsce zamieszkania znajduje się w państwie członkowskim Europejskiego Obszaru
Gospodarczego - bez stosowania ograniczeń zawartych w ust. 2.

• Oceniane w postępowaniu koncesyjnym kwestie: 1) stopień zgodności zamierzonej

działalności programowej z zadaniami określonymi w art. 1 ust. 1 ustawy, z
uwzględnieniem stopnia realizacji tych zadań przez innych nadawców działających na
obszarze objętym koncesją; 2) możliwości dokonania przez wnioskodawcę koniecznych
inwestycji i finansowania programu; 3) przewidywany udział w programie audycji
wytworzonych przez nadawcę lub na jego zamówienie albo we współdziałaniu z innymi
nadawcami; 4) przewidywany udział audycji, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 3, w
programie telewizyjnym albo utworów, o których mowa w art. 15 ust. 2, w programie

radiowym lub telewizyjnym; 5) dotychczasowe przestrzeganie przepisów dotyczących
radiokomunikacji i środków masowego przekazu.

• Przesłanki odmowy udzielenia koncesji:

2. Koncesji nie udziela się, jeżeli rozpowszechnianie programów przez wnioskodawcę
mogłoby spowodować:
1) zagrożenie interesów kultury narodowej, dobrych obyczajów i wychowania,
bezpieczeństwa i obronności państwa oraz zagrożenia dla bezpieczeństwa informacji
niejawnych;
2) osiągnięcie przez wnioskodawcę pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego
przekazu na danym terenie.

• Koncesja jest czasowa: 3. Koncesja jest udzielana na 10 lat.

• Koncesja może zostać cofnięta – art. 38:

o Obligatoryjne cofnięcie: 1. Koncesję cofa się, jeżeli:

1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące nadawcy wykonywania działalności
gospodarczej objętej koncesją;
2) nadawca rażąco narusza warunki określone w ustawie lub w koncesji;
3) działalność objęta koncesją jest wykonywana w sposób sprzeczny z ustawą lub z
warunkami określonymi w koncesji, a nadawca, pomimo wezwania Przewodniczącego
Krajowej Rady, w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego
niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub w ustawie;
4) nadawca, pomimo wezwania Przewodniczącego Krajowej Rady, nie rozpoczął
rozpowszechniania programu w terminie ustalonym w koncesji lub trwale zaprzestał
wykonywania rozpowszechniania programu za pomocą wszystkich lub niektórych stacji
nadawczych - chyba że nadawca wykaże, że opóźnienie rozpoczęcia rozpowszechniania
programu lub zaprzestanie rozpowszechniania programu zostały spowodowane
okolicznościami od niego niezależnymi. Za trwałe zaprzestanie rozpowszechniania
programu uważa się fakt nierozpowszechniania programu przez okres trzech kolejno
następujących po sobie miesięcy.

o Fakultatywne cofnięcie: 2. Koncesja może być cofnięta, jeżeli:

1) rozpowszechnianie programu powoduje zagrożenie interesów kultury narodowej,
bezpieczeństwa i obronności państwa lub narusza normy dobrego obyczaju;
2) nastąpi ogłoszenie upadłości nadawcy;
3) rozpowszechnianie programu powoduje osiągnięcie przez nadawcę pozycji
dominującej w dziedzinie środków masowego przekazu na danym rynku właściwym w
rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów; à znów pozycja
dominująca (ale tutaj jest mowa o osiągnięciu, nie nadużywaniu, co jest niespójne z
u.o.k.k.)
4) nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy
przez inną osobę.

• Art. 38a – to kolejna modyfikacja KSH.

Art. 38a. 1. Uprawnienia wynikające z koncesji są niezbywalne, z zastrzeżeniem ust. 3-5.
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, nie przechodzą na nabywcę przedsiębiorstwa upadłego.
3. W przypadku łączenia, podziału albo innego rodzaju przekształceń spółek handlowych,
uprawnienia, o których mowa w ust. 1, mogą przejść na inny podmiot za zgodą Krajowej Rady
wyrażoną w formie uchwały. Odmowa wyrażenia zgody następuje, gdy:
1) nadawca osiągnie pozycję dominującą w dziedzinie środków masowego przekazu na danym
rynku właściwym w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów;
2) nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy przez inną
osobę.
3a. Osoba fizyczna może przenieść uprawnienia wynikające z koncesji, za zgodą Krajowej Rady
wyrażoną w formie uchwały, na spółkę, której jest wspólnikiem i która spełnia warunki, o których
mowa w art. 35. Odmowa wyrażenia zgody następuje z przyczyn, o których mowa w art. 36 ust. 2.
4. Na podstawie uchwały Krajowej Rady, Przewodniczący Krajowej Rady wydaje decyzję w
sprawie wyrażenia zgody bądź odmowy, o której mowa w ust. 3 i 3a.

Zatem, cdz koncesja niezbywalna, ale za zgodą KRRiTV mogą przejść przy łączeniu spółek.
Zgodę wydaje (w formie decyzji) przewodniczący.
• Koncesja jest płatna; płatne jest również prawo do dysponowania częstotliwością.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – ustrój
• Jest to konstytucyjny organ państwowy; zgodnie z art. 5, KRRiTV to organ państwowy

właściwy w sprawach radiofonii i telewizji. (ale organem koncesyjnym jest jej
przewodniczący!)

• Liczny katalog, choć nie zamknięty katalog zadań w art. 6 ust. 2 – łącznie 13 zadań.

2. Do zadań Krajowej Rady należy w szczególności:
1) projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i
telewizji;
2) określanie, w granicach upoważnień ustawowych, warunków prowadzenia działalności przez dostawców usług
medialnych;
3) podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie
programów, wpisu do rejestru programów, zwanego dalej "rejestrem", oraz prowadzenie tego rejestru;
3a) uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na warunkach określonych ustawą;
4) sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności dostawców usług medialnych;
5) organizowanie badań treści i odbioru usług medialnych;
5a) prowadzenie monitoringu rynku audiowizualnych usług medialnych na żądanie w celu ustalenia kręgu podmiotów
dostarczających audiowizualne usługi medialne na żądanie oraz oceny wykonania obowiązków wynikających z ustawy
przez te podmioty;
6) ustalanie wysokości opłat za udzielenie koncesji oraz wpis do rejestru;
6a) ustalanie, na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych, wysokości
opłat abonamentowych;
7) opiniowanie projektów aktów prawnych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji lub
audiowizualnych usług medialnych na żądanie;
8) inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji;
9) organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą w dziedzinie radiofonii i telewizji, w tym współpracy z organami
regulacyjnymi państw członkowskich Unii Europejskiej, właściwymi w sprawach usług medialnych;
10) współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców,
praw producentów oraz dostawców usług medialnych;
11) przeprowadzanie jawnych i otwartych konkursów na stanowiska członków rad nadzorczych w jednostkach
publicznej radiofonii i telewizji;
12) inicjowanie i wspieranie samoregulacji i współregulacji w zakresie dostarczania usług medialnych;
13) upowszechnianie umiejętności świadomego korzystania z mediów (edukacji medialnej) oraz współpraca z innymi
organami państwowymi, organizacjami pozarządowymi i innymi instytucjami w zakresie edukacji medialnej.

• Skład osobowy – art. 7; 5 osób - 2 powołuje sejm, 1 senat, 2 prezydent – i ten sam organ

odwołuje z funkcji członka, w ściśle określonych okolicznościach: 6. Organ uprawniony
do powołania członka Krajowej Rady odwołuje go wyłącznie w przypadku: 1) zrzeczenia
się swej funkcji; 2) choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji; 3) skazania
prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej; 3a) złożenia
niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym
orzeczeniem sądu; 4) naruszenia przepisów ustawy stwierdzonego orzeczeniem
Trybunału Stanu.).
Wymagane kwalifikacje – wiedza i doświadczenie w zakresie środków społecznego
przekazu.
Członek KRRiTV może w jej ramach pełnić funkcję: przewodniczącego lub
wiceprzewodniczącego (przewodniczącego i wice- wybiera Rada ze swojego grona i też
ona odwołuje z tej funkcji)
Gwarancje niezależności członków Rady – sześcioletnia kadecja, zatem dłuższa, niż
kadencja powołujących członków organów; możliwość pełnienia tylko jednej pełnej
kadencji (pod rząd?); odwołanie tylko z pewnych przyczyn.
Quorum to 2/3 ustawowej liczby członków – czyli 4 osoby.

• Jednak cała niezależność to fikcja:

Art. 12. 1. Krajowa Rada przedstawia corocznie do końca marca Sejmowi, Senatowi i
Prezydentowi sprawozdanie ze swej działalności za rok poprzedzający oraz informację o
podstawowych problemach radiofonii i telewizji.
(…)
3. Sejm i Senat uchwałami przyjmują lub odrzucają sprawozdanie, o którym mowa w ust.
1. Uchwała o przyjęciu sprawozdania może zawierać uwagi i zastrzeżenia.
4. W wypadku odrzucenia sprawozdania przez Sejm i Senat kadencja wszystkich członków
Krajowej Rady wygasa w ciągu 14 dni, liczonych od dnia ostatniej uchwały, z
zastrzeżeniem ust. 5.
5. Wygaśnięcie kadencji Krajowej Rady nie następuje, jeżeli nie zostanie potwierdzone
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Sejm może wygasić kadencję wszystkich członków, nie przyjmując sprawozdania.

• Prawo tworzone przez KRRiTV – głównie uchwały (np. przy koncesji uchwała poprzedza

decyzję), także – rozporządzenia.

• Art. 10-11 uściślają funkcje przewodniczącego oraz wskazują na Biuro Krajowej Rady

jako jej „urząd”.

Treść programów radiowych i telewizyjnych – rozdz. 3 ustawy

• Przepisy bardziej ogólne:
Art. 14.
1. Nałożenie na nadawcę obowiązku lub zakazu rozpowszechniania określonej audycji lub
przekazu może nastąpić wyłącznie na podstawie ustawy. (…)

Art. 14a.
1. Nadawca jest obowiązany do zapewnienia odbiorcom łatwego, bezpośredniego i stałego
dostępu do informacji umożliwiających identyfikację programu i jego nadawcy, a w
szczególności do informacji o:
1) nazwie programu;
2) nazwisku, nazwie lub firmie tego nadawcy;
3) adresie jego siedziby;
4) danych kontaktowych, w tym adresu korespondencyjnego, adresu poczty elektronicznej
oraz witryny internetowej.

• Ilościowa ochrona (w tym ochrona języka polskiego i wartości patriotycznych)

o Art. 15. 1. Nadawcy programów telewizyjnych przeznaczają co najmniej 33%

kwartalnego czasu nadawania programu na audycje wytworzone pierwotnie w języku
polskim, z wyłączeniem serwisów informacyjnych, reklam, telesprzedaży, transmisji
sportowych, przekazów tekstowych i teleturniejów.
(utwór słowno-muzyczny debiutanta, po polsku, 5-24 à liczy się podwójnie)
3. Nadawcy programów telewizyjnych przeznaczają ponad 50% kwartalnego czasu
nadawania programu na audycje europejskie, z wyłączeniem serwisów
informacyjnych, reklam, telesprzedaży, transmisji sportowych, przekazów tekstowych i
teleturniejów.

Art. 15a. 1. Nadawcy programów telewizyjnych przeznaczają co najmniej 10%
kwartalnego czasu nadawania programu na audycje europejskie wytworzone przez
producentów niezależnych, z wyłączeniem serwisów informacyjnych, reklam,
telesprzedaży, transmisji sportowych, przekazów tekstowych i teleturniejów. (…)

• Handlowe treści i przekazy (gł. reklama) – definicje:

o Przekaz handlowy to pojęcie szersze, niż reklama: (art. 4)

16) przekazem handlowym jest każdy przekaz, w tym obrazy z dźwiękiem lub bez
dźwięku albo tylko dźwięki, mający służyć bezpośrednio lub pośrednio promocji
towarów, usług lub renomy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą lub
zawodową, towarzyszący audycji lub włączony do niej, w zamian za opłatę lub
podobne wynagrodzenie, albo w celach autopromocji, w szczególności reklama,
sponsorowanie, telesprzedaż i lokowanie produktu;
podczas gdy 17) reklamą jest przekaz handlowy, pochodzący od podmiotu publicznego
lub prywatnego, w związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową,
zmierzający do promocji sprzedaży lub odpłatnego korzystania z towarów lub usług;
reklamą jest także autopromocja;
trzecie pojęcie - 19) telesprzedażą jest przekaz handlowy zawierający bezpośrednią
ofertę sprzedaży towarów lub odpłatnego świadczenia usług;

o Trzy inne definicje:

20) ukrytym przekazem handlowym jest przedstawianie w audycjach towarów, usług, nazwy, firmy,
znaku towarowego lub działalności przedsiębiorcy będącego producentem towaru lub świadczącego
usługi, jeżeli zamiarem dostawcy usługi medialnej, w szczególności związanym z wynagrodzeniem lub

uzyskaniem innej korzyści, jest osiągnięcie skutku reklamowego oraz możliwe jest wprowadzenie
publiczności w błąd co do charakteru przekazu;
21) lokowaniem produktu jest przekaz handlowy polegający na przedstawieniu lub nawiązywaniu do
towaru, usługi lub ich znaku towarowego w taki sposób, że stanowią one element samej audycji w
zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, a także w postaci nieodpłatnego udostępnienia towaru lub
usługi;
22) lokowaniem tematu jest przekaz handlowy polegający na nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich
znaku towarowego w scenariuszu lub liście dialogowej audycji w zamian za opłatę lub podobne
wynagrodzenie;

o Art. 16

1. Przekazy handlowe powinny być łatwo rozpoznawalne.
2. Reklamy i telesprzedaż powinny być łatwo odróżnialne od materiału redakcyjnego.
Reklamy i telesprzedaż odróżnia się w programie za pomocą środków wizualnych,
dźwiękowych lub przestrzennych.

o Ograniczenie ilości reklamy – Art. 16 3. Reklamy i telesprzedaż nie mogą zajmować

więcej niż 12 minut w ciągu godziny zegarowej.

o Ograniczenie związane z treścią audycji, w trakcie której jest reklama:

Art. 16a. 1. Umieszczanie reklam lub telesprzedaży podczas audycji nie może naruszać integralności
audycji, przy uwzględnieniu naturalnych przerw w audycji, jej czasu trwania i charakteru, ani
uprawnień podmiotów praw do audycji.
2. W transmisjach zawodów sportowych zawierających przerwy wynikające z przepisów ich rozgrywania
oraz w transmisjach innych wydarzeń zawierających przerwy, reklamy lub telesprzedaż mogą być
nadawane wyłącznie w tych przerwach.
3. Filmy wyprodukowane dla telewizji, z wyłączeniem serii, seriali i audycji dokumentalnych, oraz filmy
kinematograficzne mogą zostać przerwane, w celu nadania reklam lub telesprzedaży, wyłącznie jeden
raz podczas każdego okresu pełnych 45 minut przewidzianych w programie.(…)

Niektórych audycji (serwisy informacyjne, dla dzieci, audycje religijne, publicystyczne
i dokumentalne krótsze, niż 30 minut) w ogóle nie wolno przerywać.
W publicznej radiofonii i telewizji w ogóle audycji przerywać nie wolno (poza
przerwami w meczach).

o Ograniczenia związane z treścią reklamy – zwykle są w ustawach szczegółowych

(alkohol, papierosy…) W ustawie zakazano pewnych typów przekazów handlowych ze
względu na treść (naruszających godność ludzką, zawierających treści dyskryminujące,
raniących przekonania polityczne/religijne, zagrażających rozwojowi małoletnich) oraz
formę (ukryty przekaz handlowy, lokowanie produktów – choć z wyjątkami, i
tematów).

• Ograniczenia treści audycji: np. Art. 18. 1. Audycje lub inne przekazy nie mogą

propagować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów
sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności nie mogą zawierać
treści nawołujących do nienawiści lub dyskryminujących ze względu na rasę,
niepełnosprawność, płeć, wyznanie lub narodowość. Zgodnie z poglądem SA w
Warszawie, nie bierze się pod uwagę tylko tekstu, ale całość przekazu, włącznie z
komentarzami prowadzącego i uczestników.

• Kategoria „ważnego wydarzenia”: Art. 20b. 1. Nadawca programu telewizyjnego może

nadać bezpośrednią transmisję z wydarzenia o zasadniczym znaczeniu społecznym,
zwanego dalej "ważnym wydarzeniem", tylko: w programie ogólnokrajowym w
rozumieniu ustawy lub koncesji, dostępnym w całości bez opłaty, z wyłączeniem opłat

abonamentowych (…) lub 2) jeżeli to samo wydarzenie jest transmitowane przez
nadawcę programu spełniającego wymogi określone w pkt 1, na podstawie umowy z
nadawcą, który nabył prawa do transmisji danego wydarzenia, lub z innym uprawnionym,
z zastrzeżeniem ust. 6..
Takimi wydarzeniami opisanymi w ustawie są tylko wydarzenia sportowe, ale Rada może
w rozporządzeniu określić inne takie ważne wydarzenia.

• Art. 20c. (63) 1. Nadawca programu telewizyjnego uprawniony do nadania na zasadzie

wyłączności transmisji z wydarzenia budzącego istotne zainteresowanie społeczne,
zwanego dalej "wydarzeniem", jest obowiązany umożliwić innym nadawcom telewizyjnym
realizację prawa do krótkiego sprawozdania. à obowiązek udostępniania skrótów.

2. Prawo pocztowe

• jest to działalność regulowana i pojawia się rejestr;
• działają w tym sektorze podmioty prywatne, ale widać resztki monopolu
• podobnie jak w ustawie o radiofonii… pojawiał się podmiot prywatny obok jednostki

publicznej radiofonii i telewizji, tutaj również jest [Art. 3. Użyte w ustawie określenia
oznaczają]:

o 12) operator pocztowy - przedsiębiorcę uprawnionego do wykonywania

działalności pocztowej, na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych;

o 13) operator wyznaczony - operatora pocztowego obowiązanego do świadczenia

usług powszechnych; à a w okresie od wejścia w życie ustawy (tj. od 1.01.2013
r.) pełni tę funkcję Poczta Polska. Operator wyznaczony jest zobowiązany do
świadczenia usług powszechnych!

• Usługa pocztowa a usługa powszechna?

o Art. 2. 1. Usługę pocztową stanowi, wykonywane w obrocie krajowym lub

zagranicznym, zarobkowe:

1) realizowane łącznie lub rozdzielnie przyjmowanie, sortowanie, doręczanie
przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych;
2) przemieszczanie przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych, jeżeli jest
wykonywane łącznie z przynajmniej jedną spośród czynności, o których mowa w
pkt 1; (i inne typowo pocztowe czynności)

o Art. 3. 30) usługi wchodzące w zakres usług powszechnych - usługi pocztowe

obejmujące przesyłki listowe i paczki pocztowe, o wadze i wymiarach określonych
dla usług powszechnych, oraz przesyłki dla ociemniałych, nieświadczone przez
operatora wyznaczonego w ramach obowiązku świadczenia usług powszechnych;
do usług wchodzących w zakres usług powszechnych nie zalicza się usług
pocztowych polegających na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i
doręczaniu przesyłek kurierskich.

• Konieczność wpisu do rejestru wynika z art. 6:

Art. 6.
1. Działalność pocztowa jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z
dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga wpisu do rejestru
operatorów pocztowych, zwanego dalej "rejestrem".
2. Nie wymaga wpisu do rejestru działalność pocztowa polegająca na przyjmowaniu,
sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu druków bezadresowych.
3. Nie wymaga wpisu do rejestru działalność wykonywana przez agenta pocztowego na
podstawie umowy agencyjnej, zawartej z operatorem pocztowym.
4. Nie wymaga wpisu do rejestru działalność pocztowa wykonywana przez podwykonawcę
w imieniu operatora pocztowego na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej.
Rejestr ten prowadzi (art. 8) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej.
Wniosek o wpis musi zawierać liczne elementy (art. 11 – w tym np. w załączeniu
regulamin i cennik świadczenia usług pocztowych).
Prezes UKE zajmuje się także wykreślaniem z rejestru:

Art. 11.

Prezes UKE wykreśla wpis z rejestru:
1) na wniosek operatora pocztowego;
2) z urzędu w przypadku:
a) stwierdzenia zakończenia wykonywania działalności gospodarczej lub zaprzestania
wykonywania działalności pocztowej w przypadku innym niż zawieszenie wykonywania tej
działalności,
b) wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności pocztowej objętej wpisem do rejestru.

• Wymogi dla przedsiębiorcy:

Art. 7. Działalność pocztową w zakresie objętym obowiązkiem wpisu do rejestru może wykonywać
przedsiębiorca, który:
1) zapewnia warunki do przestrzegania tajemnicy pocztowej, o której mowa w art. 41;
2) zapewnia warunki techniczne i organizacyjne świadczenia usług pocztowych niezbędne dla
zachowania bezpieczeństwa obrotu pocztowego;
3) posiada regulamin świadczenia usług pocztowych oraz cennik usług pocztowych;
4) nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko ochronie informacji,
wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami
wartościowymi lub umyślne przestępstwo skarbowe - dotyczy to osób fizycznych wykonujących we
własnym imieniu działalność gospodarczą lub osób kierujących działalnością osób prawnych lub
jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje
zdolność prawną;
5) zapewnia, że wykonywanie działalności objętej wpisem do rejestru nie zagraża obronności,
bezpieczeństwu państwa lub bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu.

• Świadczenie usług pocztowych – rozdział III ustawy.

o Specyficzna forma zawarcia umowy: Art. 15. 1. Zawarcie umowy o świadczenie

usługi pocztowej następuje w szczególności przez: (…) 2) wrzucenie przesyłki
listowej, z wyłączeniem przesyłek rejestrowanych oraz podlegających ustawowemu
zwolnieniu z opłat pocztowych, do nadawczej skrzynki pocztowej operatora
pocztowego;

• Usługa powszechna – rozdział IV.

o Usługi w ramach u. powszechnej: Art. 45. 1. Do usług powszechnych zalicza się

świadczone w obrocie krajowym i zagranicznym w ramach obowiązku, o którym
mowa w art. 46, usługi pocztowe obejmujące:
1) przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie:
a) przesyłek listowych, w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością, o wadze
do 2000 g i liczonych z tolerancją 2 mm wymiarach: (…)
b) przesyłek dla ociemniałych,
c) paczek pocztowych, w tym z zadeklarowaną wartością, o masie do 10 000 g i
wymiarach, z których największy nie przekracza 1500 mm, a suma długości i
największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość nie przekracza
3000 mm;
2) sortowanie, przemieszczanie i doręczanie nadesłanych z zagranicy paczek
pocztowych o masie do 20 000 g i wymiarach, o których mowa w pkt 1 lit. c.

2. Usług pocztowych, o których mowa w ust. 1, świadczonych dla nadawców
masowych nie zalicza się do usług powszechnych.

o Uściślenie obowiązków operatora wyznaczonego:

Art. 46. 1. Do świadczenia usług powszechnych na terytorium całego kraju jest
obowiązany operator wyznaczony.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, obejmuje świadczenie usług
powszechnych:
1) w sposób jednolity w porównywalnych warunkach;
2) przy zapewnieniu na terytorium całego kraju rozmieszczenia:
a) placówek pocztowych operatora wyznaczonego zgodnie z przepisami wydanymi
na podstawie art. 47 pkt 3 oraz
b) nadawczych skrzynek pocztowych odpowiedniego do zapotrzebowania na
danym terenie;
3) z zachowaniem wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych;
4) po przystępnych cenach; à co to oznacza?
5) z częstotliwością zapewniającą co najmniej jedno opróżnianie nadawczej
skrzynki pocztowej i doręczanie przesyłek pocztowych, co najmniej w każdy dzień
roboczy i nie mniej niż przez 5 dni w tygodniu z wyłączeniem dni ustawowo
wolnych od pracy;
6) w sposób umożliwiający uzyskanie przez nadawcę dokumentu
potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej.

3. Ustawa o radcach prawnych

Jest to przykład ograniczenia wolności wykonywania zawodu – lepszym określeniem takiego
zawodu jest „zawód regulowany”, a nie niegdysiejsze „wolny zawód” – to określenie
odchodzi do lamusa, ale tutaj będę używał właśnie jego.
Brakuje definicji legalnej wolnego zawodu. Jedynie w KSH jest katalog przedstawicieli
zawodów, którzy mogą założyć (lub być partnerami) w spółce partnerskiej – są jednak
zawody tradycyjnie uznawane za wolne, których przedstawiciele sp. partnerskiej założyć nie
mogą.

Cechy wolnego zawodu:
è

do jego wykonywania wymagane są jakieś kwalifikacje merytoryczne (ale już ich

wysokość jest różna)

è

kwalifikacje te weryfikują korporacje, które jednocześnie posiadają duże kompetencje (do

sprawdzania kwalifikacji, ale też do pociągania do odpowiedzialności dyscyplinarnej)

è

istnieją pewne zasady, kodeksy etyczne, których naruszenie prowadzi do

odpowiedzialności dyscyplinarnej

è

mogą być również pewne wymogi dot. cech moralnych (etycznych) niezbędnych do

wykonywania zawodu

è

świadczenie wykonywane jest osobiście i osobista jest również relacja z klientem

è

relacja ta oparta jest na zaufaniu oraz tajemnicy zawodowej, która czasem wykracza poza

samą relację

è

wreszcie, odrębna regulacja ustawowa wykonywania wolnego zawodu ogranicza swobodę

jego wykonywania

Rozdział I – przepisy ogólne ustawy o RP
Art. 1.
2. Tytuł zawodowy "radca prawny" podlega ochronie prawnej.

à nie można swobodnie używać tego tytułu

Art. 3.
2. Radca prawny wykonuje zawód ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej oraz zasad
etyki radcy prawnego. à kodeks etyczny RP
3. Radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w
związku z udzieleniem pomocy prawnej.
4. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.
5. Radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co
do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
6. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu - w zakresie określonym tymi przepisami. à wyjątek od
zachowywania tajemnicy zawodowej

Art. 4.

1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, z
wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w
sprawach o przestępstwa skarbowe. à to jest różnica wobec zawodu adwokata: zakaz
obrony, co nie oznacza zakazu pełnienia funkcji pełnomocnika w takim postępowaniu (RP
może być pełnomocnikiem pokrzywdzonego); ponadto, może być pełnomocnikiem w
postępowaniu o wykroczenie albo wykroczenie skarbowe. Pojęcie świadczenia pomocy
prawnej jest wyjaśnione dalej – w art. 6.

Art. 5.
1. Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego, zwanego dalej
"samorządem". à samorząd zawodowy, ma 8 organów (cztery na szczeblu centralnym, 4 na
regionalnym)
2. Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są okręgowe
izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych.
3. Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzór nad działalnością samorządu w zakresie i
formach określonych ustawą.

Rozdział II – wykonywanie zawodu RP
Art. 6.
1. Zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na
udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów
prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. à ale pomoc prawna – także w art. 7

3. Radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie
określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca jego
sporządzenia, na żądanie - również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski,
poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. à o ten przepis była spora kłótnia z notariuszami

Art. 7. Pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii
prawnych, zastępstwo prawne i procesowe. à nie można być zastępcą prawnym/procesowym
bez uprawnień.

Art. 8. 1. Radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy
cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce: (…) à nie ma pełnej swobody
wyboru formy działania (jest to też różnica wobec prawa o adwokaturze – adwokat nie może
być zatrudniony na umowę o pracę, ale ma możliwość wykonywania zawodu adwokata w
„zespole adwokackim”)
2. Wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie
pomocy prawnej. à nie ma również swobody w zakresie przedmiotu działalności zawodowej.

Brak koncesji/zezwolenia nie oznacza, że zawód ten ma faktycznie wolny charakter
(określenie ‘wolny zawód’ może być tutaj mylące):
è

Wymagane kwalifikacje oraz

è

Ograniczenie zarówno formy organizacyjnej, jak i przedmiotu swojej działalności

Odnośnie formy – jak wyżej:

o umowa cywilno-prawna

o kancelaria RP – jest to działalność osób fizycznych
o spółki:

cywilna/jawna/partnerska/komandytowa/komandytowo-akcyjna

–

ale

ograniczenie podmiotowe wspólników: cdz wspólnikami (komplementariuszami)
mogą być być radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi
lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy o
świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w RP

o stosunek pracy – ale w jego ramach trzeba też zapewnić „wolność” zawodu, więc

kierownictwo pracodawcy jest ograniczone:

Art. 9.
1. Radca prawny wykonujący zawód w ramach stosunku pracy zajmuje samodzielne stanowisko podległe
bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej.
2. Jeżeli jednostka organizacyjna zatrudnia dwóch lub więcej radców prawnych, jednemu z nich
powierza się koordynację pomocy prawnej w tej jednostce.
3. W organie państwowym lub samorządowym radca prawny wykonuje pomoc prawną w komórce lub w
jednostce organizacyjnej, w biurze, w wydziale lub na wyodrębnionym stanowisku do spraw prawnych
podległym bezpośrednio kierownikowi tego organu. W organie państwowym radca prawny może być
zatrudniony także w innej wyodrębnionej komórce lub jednostce organizacyjnej i podlegać jej
kierownikowi.
4. Radcy prawnemu nie można polecać wykonania czynności wykraczającej poza zakres pomocy
prawnej.

Art. 13.
1. Radca prawny nie jest związany poleceniem co do treści opinii prawnej.

Odnośnie czasu pracy RP:

Art. 18. 1. Do czasu pracy radcy prawnego zalicza się także czas niezbędny do załatwiania spraw poza
lokalem jednostki organizacyjnej, w szczególności w sądach i w innych organach, oraz czas
przygotowania się do tych czynności.
2. Czas pracy radcy prawnego w lokalu jednostki organizacyjnej nie może być krótszy niż dwie piąte
czasu pracy ustalonego w zawartej z radcą prawnym umowie.

Art. 19.
1. Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem z radcą prawnym przez jednostkę organizacyjną z
powodu nienależytego wykonywania obowiązków radcy prawnego wynikających z przepisów niniejszej
ustawy może nastąpić po uprzednim zasięgnięciu opinii rady okręgowej izby radców prawnych. Opinia
ta powinna być przesłana jednostce organizacyjnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania od tej
jednostki zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku pracy.

à podwyższona ochrona stosunku pracy – konieczność wcześniejszego
skonsultowania wypowiedzenia z samorządem

Inne ważne przepisy z rozdziału I :
• Art. 21.
1. Radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) innemu radcy
prawnemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w zakresie
wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w
Rzeczypospolitej Polskiej.
à możliwe jest udzielanie substytucji między przedstawicielami korporacji adwokackiej i
radcowskiej – „na krzyż”, ale już nie aplikantom z różnych korporacji.

• Art. 22.
1. Radca prawny może odmówić udzielenia pomocy prawnej tylko z ważnych powodów.

• Art. 22

1

.

Rada okręgowej izby radców prawnych jest uprawniona do kontroli i oceny wykonywania
zawodu przez radcę prawnego i prawnika zagranicznego wpisanego na listę prawników
zagranicznych, prowadzoną przez radę okręgowej izby radców prawnych. Kontrolę
przeprowadzają i oceny dokonują wizytatorzy powołani przez radę spośród radców
prawnych.

• Art. 22

7

.

1. Radca prawny podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za
szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1.
à obowiązkowe OC. Rygor?
Art. 64.
1a. Radcowie prawni podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej również za niespełnienie
obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 227 ust. 1 (…)
Inną obowiązkową płatnością jest składka członkowska, ustala ją Krajowa Rada Radców
Prawnych.

Rozdział III – uprawnienia do wykonywania zawodu RP
Ogólnie rzecz biorąc, wymagania te są dwojakiego rodzaju:

1) wymagania formalne – to wpis na listę oraz ślubowanie: Art. 23. Prawo wykonywania

zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców
prawnych i złożenia ślubowania.

2) Wymagania materialne – są niezbędne, by można było zostać wpisanym na listę.

Określa je art. 24.

a. Przesłanki wiedzy

- Przesłanka ukończenia studiów prawniczych: Art. 24. 1. Na listę radców

prawnych może być wpisany ten, kto:
1) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł
magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

- Przesłanka ukończenia aplikacji i zdania egzaminu: (…) 6) odbył w

Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski, z
zastrzeżeniem art. 25 ust. 1 i 2. à są wyjątki – można być wpisanym bez
aplikacji i egzaminu (doktorzy habilitowani, profesorowie nauk prawnych itp.)
albo podejść do egzaminu bez aplikacji (doktorzy nauk prawnych itp.)

b. Przesłanki moralno-etyczne

- Pełnia praw publicznych,
- Zdolność do czynności prawnych – te dwie na postawie oświadczenia,
- Nieskazitelny charakter – informacja o niekaralności z Krajowego Rejestru

Karnego

3) korzysta w pełni z praw publicznych; 4) ma pełną zdolność do czynności prawnych; 5) jest
nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego
wykonywania zawodu radcy prawnego;

Prawo do wykonywania zawodu może zostać zawieszone:
Art. 28.
1. Zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego następuje w wypadku:
1) wykonywania zawodu adwokata;
2) podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania lub
kancelarii notarialnej;
3) podjęcia pracy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
2. Zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego następuje także z chwilą
uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego o zastosowaniu tej kary. à tutaj
zawieszenie jest z urzędu.
Zawieszenie odbywa się w następującej procedurze:
Uchwała OIRP à odwołanie do Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (w terminie
14 dni) – Prezydium ma 30 dni na rozpatrzenie à od tego odwołanie do Ministra
Sprawiedliwości, zgodnie z KPA (14 dni) à od decyzji MS skarga do SA (w terminie 30 dni)

Należy pamiętać, że zawieszenie prawa wykonywania zawodu (na wniosek lub bez wniosku)
to nie to samo, co skreślenie z listy: zawieszenie można odwiesić, zaś przy skreśleniu trzeba
ponownie spełnić przesłanki.

Przesłanki skreślenia:
Art. 29. Skreślenie z listy radców prawnych następuje w wypadku:
1) wniosku radcy prawnego;
3) choćby częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych;
4) utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych;
4a) nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok; à wtedy też brak
OC, bo jest ono opłacane ze składki.
5) śmierci radcy prawnego;
6) orzeczenia dyscyplinarnego lub wyroku sądowego o pozbawieniu prawa do
wykonywania zawodu radcy prawnego.

Kwestia zaskarżenia uchwały o wpisie – inaczej zaskarża się uchwałę wpisującą, inaczej
odmawiającą wpisu.

1) Jeżeli jest to uchwała o wpisie: Art. 31 ust. 2. Od uchwały, o której mowa w ust. 1,

służy odwołanie do Prezydium Krajowej Rady Radców prawnych w terminie 14 dni od
daty doręczenia uchwały. à odwołanie do Prezydium (trudno znaleźć jakiś interes
prawny w odwoływaniu się…)
Ale Minister Sprawiedliwości może wyrazić sprzeciw: wszystkie uchwały o wpisie na
listę RP (i aplikantów) przesyłane są do Ministra.

Art. 31

2

. 1. Wpis na listę radców prawnych lub aplikantów radcowskich uważa się za

dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w
terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata.

2) Jeżeli jest odmowa wpisu: 2a. Od uchwały Prezydium Krajowej Rady Radców

Prawnych odmawiającej wpisu na listę radców prawnych służy zainteresowanemu
odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, zgodnie z Kodeksem postępowania
administracyjnego. à brak wpisu – odwołanie do Ministra Sprawiedliwości. W tym
przypadku nie służy Ministrowi prawo do sprzeciwu.

Ponadto, od obu decyzji służy skarga do SA: 2b. Od ostatecznej decyzji Ministra
Sprawiedliwości zainteresowanemu oraz Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych służy
skarga do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Rozdział IV – aplikacja – rozdział został znacząco rozbudowany po deregulacji zawodu
(kwestie egzaminacyjne są szczegółowo uregulowane w ustawie)

Art. 32.
2. Aplikacja radcowska rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku [czy od ślubowania?] i trwa
trzy lata.
3. Aplikację radcowską odbywa się w kancelarii radcy prawnego, w spółce radców prawnych
lub radców prawnych i adwokatów lub w jednostkach organizacyjnych. à gdzie można ją
odbywać

Aplikant jest przedstawicielem zawodu, jednak ma tylko ograniczone prawo jego
wykonywania.

Art. 32

1

1. Aplikacja radcowska jest odpłatna.

Art. 33
2. Aplikantem radcowskim może być osoba, która spełnia warunki określone w art. 24 ust. 1
pkt 1 i 3-5 i uzyskała pozytywną ocenę z egzaminu wstępnego.
3. Wpis na listę aplikantów radcowskich następuje na podstawie uchwały rady okręgowej izby
radców prawnych właściwej ze względu na miejsce złożenia zgłoszenia, o którym mowa w art.
333 ust. 2. Uzyskanie przez kandydata pozytywnego wyniku z egzaminu wstępnego uprawnia
go do złożenia wniosku o wpis na listę aplikantów radcowskich w ciągu 2 lat od dnia
doręczenia uchwały o wyniku egzaminu wstępnego. à po zdaniu egzaminu wstępnego OIRP
podejmuje uchwałę o wpisie na listę aplikantów – Minister Sprawiedliwości ma prawo
sprzeciwu. Wynik egzaminu jest ważny przez 2 lata.

Art. 35

1

. 1. Po upływie sześciu miesięcy od rozpoczęcia aplikacji radcowskiej aplikant

radcowski może zastępować radcę prawnego przed sądami rejonowymi, organami ścigania i
organami administracji publicznej. à tu powstaje wątpliwość: od kiedy liczyć pół roku –
1.01 czy od ślubowania. Po pół roku SR, organy ścigania i administracji publicznej…

2. Po upływie roku i sześciu miesięcy od rozpoczęcia aplikacji radcowskiej aplikant
radcowski może zastępować radcę prawnego także przed innymi sądami, z wyjątkiem Sądu
Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego. à po
półtora roku – wszystkie sądy poza SN, NSA, TK
Zwrot „zastępować RP” oznacza, iż aplikant zawsze potrzebuje upoważnienia.

4. Aplikant radcowski może sporządzać i podpisywać pisma procesowe związane z
występowaniem radcy prawnego przed sądami, organami ścigania i organami administracji
publicznej - z wyraźnego upoważnienia radcy prawnego, z wyłączeniem apelacji, skargi
kasacyjnej i skargi konstytucyjnej.
5. Aplikant adwokacki może zastępować radcę prawnego na takich samych zasadach jak
adwokata, jeżeli radca prawny jest wspólnikiem w spółce adwokacko-radcowskiej.

Po aplikacji - otrzymuje się zaświadczenie: Art. 32 ust. 4. Aplikantowi, który odbył aplikację
radcowską, o której mowa w ust. 2, właściwa rada okręgowej izby radców prawnych wydaje
zaświadczenie o ukończeniu aplikacji radcowskiej. Jest ono potrzebne do okazania przy
zapisywaniu się na egzamin kończący aplikację.

Art. 37. 1. Aplikanta radcowskiego skreśla się z listy aplikantów radcowskich:
1) w wypadkach, o których mowa w art. 29 pkt 1, 3-6, stosowanych odpowiednio;
(wniosek, utrata zdolności do CZP, utrata praw publicznych itp.)
2) niezakończenia przez niego bez usprawiedliwionej przyczyny aplikacji radcowskiej w
terminie, o którym mowa w art. 32 ust. 2. (tj. w trzy lata)

Rozdział V – samorząd zawodowy
8 organów samorządu: 4 na szczeblu centralnym, 4 na szczeblu regionalnym

szczebel centralny

Okręgowa Komisja
Rewizyjna

Wyższy

Sąd

Dyscsyplinarny

Krajowa Rada RP

Krajowy Zjazd RP

szczebel regionalny

Wyższa

Komisja

Rewizyjna

Okręgowy

Sąd

Dyscyplinarny

Rada

Okręgowej

Izby RP

Zgromadzenie
Okręgowej Izby RP

Okręgowa Izba RP i Krajowa Rada RP mają osobowość prawną.
Prezydium (OIRP, KRRP) – w nim m.in. dziekan OIRP/prezes KR à 3-letnia kadencja

Nadzór prowadzi Minister Sprawiedliwości:
Art. 47.
1. Organy samorządu przesyłają Ministrowi Sprawiedliwości odpis każdej uchwały w
terminie 21 dni od daty jej podjęcia.
2. Minister Sprawiedliwości zwraca się do Sądu Najwyższego o uchylenie sprzecznych z
prawem uchwał organów samorządu w terminie 3 miesięcy od dnia ich doręczenia. Jeżeli
zaskarżona uchwała rażąco narusza prawo, termin ten wynosi 6 miesięcy. Sąd utrzymuje
zaskarżoną uchwałę w mocy bądź uchyla ją i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
właściwemu organowi samorządu, ustalając wytyczne co do sposobu jej załatwienia. Skargę
spóźnioną Sąd Najwyższy pozostawia bez rozpoznania.

Rozdział VI – odpowiedzialność dyscyplinarna

Art. 62. 1. Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozpatruje odwołania od orzeczeń okręgowych sądów
dyscyplinarnych.
2. Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozpatruje, jako sąd pierwszej instancji, sprawy dyscyplinarne
członków Krajowej Rady Radców Prawnych i rad okręgowych izb radców prawnych.
Odwołania od orzeczeń wydanych w tym trybie rozpatruje ten sam sąd w innym,
pięcioosobowym składzie.

Art. 62

2

.

1. Od orzeczenia wydanego przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny w drugiej instancji przysługuje
stronom, Ministrowi Sprawiedliwości, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Prezesowi
Krajowej Rady Radców Prawnych kasacja do Sądu Najwyższego.
2. Orzeczenie, od którego służy kasacja podmiotom wymienionym w ust. 1, nie podlega
wykonaniu do czasu wniesienia kasacji lub bezskutecznego upływu terminu do jej wniesienia.

Art. 68.
1. Stronami w postępowaniu dyscyplinarnym są oskarżyciel, obwiniony i pokrzywdzony.
2. Oskarżycielem w postępowaniu przed okręgowym sądem dyscyplinarnym jest rzecznik
dyscyplinarny, a przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym - Główny Rzecznik Dyscyplinarny.

Za co RP i aplikant podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej?
Art. 64. 1. Radca prawny i aplikant radcowski podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej:
1) za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego;
2) za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego.
1a. Radcowie prawni podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej również za niespełnienie
obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 227 ust. 1, zgodnie z
przepisami wydanymi na podstawie art. 228.
2. Od odpowiedzialności dyscyplinarnej wyłączone są czyny naruszające przepisy dotyczące
porządku i dyscypliny pracy, określone w Kodeksie pracy.

Jakie kary mogą zostać orzeczone?
Art. 65. 1. Karami dyscyplinarnymi są:
1) upomnienie; à to nie to samo, co ostrzeżenie dziekańskie (Art. 66. 1. Jeżeli
przewinienie jest mniejszej wagi, dziekan rady okręgowej izby radców prawnych może
poprzestać na ostrzeżeniu radcy prawnego lub aplikanta radcowskiego.)
2) nagana z ostrzeżeniem;
3) zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na czas od trzech miesięcy
do pięciu lat;
3a) kara pieniężna nie niższa od połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia dyscyplinarnego i nie
wyższa od pięciokrotności tego wynagrodzenia;
4) pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, a w stosunku do
aplikantów radcowskich - wydalenie z aplikacji. à dopiero po 10 latach można się ponownie

ubiegać o wpis. Kiedyś w ogóle nie można było ubiegać się o ponowny wpis na listę RP –
teraz uznaje się otrzymanie takiej kary za niespełnienie przesłanki moralno-etycznej.
2. Kary określonej w ust. 1 pkt 3 nie stosuje się wobec aplikanta radcowskiego.
2a. Obok kary nagany z ostrzeżeniem i kary pieniężnej można orzec dodatkowo zakaz
wykonywania patronatu na czas od roku do pięciu lat. à to tylko środek karny.

4. Ustawa o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w RP

Art. 2.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) prawnik zagraniczny - prawnika z Unii Europejskiej i prawnika spoza Unii Europejskiej,
2) (1) prawnik z Unii Europejskiej - osobę będącą obywatelem państwa członkowskiego
Unii Europejskiej, uprawnioną do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów
zawodowych uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, określonych w wykazie
stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy,
3) prawnik spoza Unii Europejskiej - osobę niebędącą obywatelem państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, uprawnioną do wykonywania zawodu przy użyciu jednego
z tytułów zawodowych, o których mowa w pkt 2, a także każdą osobę, która przy użyciu tytułu
zawodowego uzyskanego w państwie niebędącym członkiem Unii Europejskiej jest
uprawniona do wykonywania zawodu odpowiadającego - pod względem wykształcenia i
uprawnień oraz podstawowych zasad jego organizacji i wykonywania - zawodowi adwokata
lub radcy prawnego,
4) usługa transgraniczna - jednorazową lub mającą charakter przejściowy czynność z
zakresu pomocy prawnej, wykonywaną w Rzeczypospolitej Polskiej przez prawnika
zagranicznego wykonującego stałą praktykę w innym państwie,
5) stała praktyka - stałe i systematyczne świadczenie pomocy prawnej przez prawnika
zagranicznego w Rzeczypospolitej Polskiej,

1. Stała praktyka – zasadą jest wpis na listę prawników zagranicznych, która ma dwie części:
Art. 5.
1. Lista składa się z części, na którą wpisuje się prawników z Unii Europejskiej, i z części, na
którą wpisuje się prawników spoza Unii Europejskiej.

Przy wykonywaniu praktyki używa się oryginalnego tytułu (uzyskanego w państwie
macierzystym).

Warunki wpisu:
Art. 22.
1. Prawnik z Unii Europejskiej lub obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
posiadający kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodu przy użyciu jednego
z tytułów, o których mowa w art. 2 pkt 2, może być wpisany na listę adwokatów lub listę
radców prawnych, jeżeli:
1) spełnia warunki określone w art. 65 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o
adwokaturze lub w art. 24 ust. 1 pkt 3, 4 i 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach
prawnych,
2) włada językiem polskim w mowie i w piśmie,
3) zda test umiejętności. à art. 25 (Test umiejętności dotyczy wiedzy zawodowej kandydata
i ma na celu ocenę jego zdolności do wykonywania zawodu adwokata lub zawodu radcy
prawnego, w nawiązaniu do wymagań stawianych adwokatom i radcom prawnym
wykonującym zawód na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ocena musi brać pod uwagę, że

kandydat posiada już kwalifikacje zawodowe wymagane w państwie członkowskim Unii
Europejskiej do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów, o których mowa w art. 2
pkt 2.). ORA lub OIRP może zwolnić z testu.

Odpowiedzialność dyscyplinarna i OC - jak RP/adwokat:
Art. 10.
1. Prawnik zagraniczny, w zależności od tego, na którą listę jest wpisany, podlega
odpowiedzialności dyscyplinarnej według przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej
adwokatów lub odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych.

Art. 11.
1. Prawnik zagraniczny podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności
cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu pomocy prawnej, na zasadach
obowiązujących adwokatów lub na zasadach obowiązujących radców prawnych, w zależności
od tego, na którą listę jest wpisany.

Jaka różnica dla prawnika z UE i spoza UE?
- prawnik z UE – zrównany z polskimi prawnikami:
Art. 13.
1. Prawnik z Unii Europejskiej wpisany na listę prowadzoną przez okręgową radę adwokacką
jest uprawniony do wykonywania stałej praktyki w zakresie odpowiadającym zawodowi
adwokata, a wpisany na listę prowadzoną przez radę okręgowej izby radców prawnych - w
zakresie odpowiadającym zawodowi radcy prawnego.

Art. 15
1. Prawnik z Unii Europejskiej wpisany na listę prowadzoną przez okręgową radę adwokacką
może wykonywać stałą praktykę w kancelarii indywidualnej, w zespole adwokackim, spółce
jawnej, spółce cywilnej, spółce komandytowo-akcyjnej, spółce komandytowej lub spółce
partnerskiej.
2. Prawnik z Unii Europejskiej wpisany na listę prowadzoną przez radę okręgowej izby
radców prawnych może wykonywać stałą praktykę w ramach stosunku pracy, na podstawie
umowy cywilnoprawnej, w kancelarii indywidualnej, spółce jawnej, spółce cywilnej, spółce
komandytowo-akcyjnej, spółce komandytowej lub spółce partnerskiej.
à zrównanie także w postaci możliwych do wybrania form.

- prawnik spoza UE – ma mniejsze uprawnienia i możliwość wyboru form. Art. 18. Prawnik
spoza Unii Europejskiej wpisany na listę prowadzoną przez okręgową radę adwokacką jest
uprawniony, w ramach wykonywania stałej praktyki, jedynie do udzielania porad prawnych i
sporządzania opinii prawnych dotyczących prawa państwa macierzystego lub prawa
międzynarodowego, w zakresie odpowiadającym zawodowi adwokata, a prawnik spoza Unii
Europejskiej wpisany na listę prowadzoną przez radę okręgowej izby radców prawnych jest
uprawniony, w ramach wykonywania stałej praktyki, jedynie do udzielania porad prawnych i
sporządzania opinii prawnych dotyczących prawa państwa macierzystego lub prawa
międzynarodowego, w zakresie odpowiadającym zawodowi radcy prawnego.

Dostępne formy – spółka jawna/komandytowa/komandytowo-akcyjna (wyłącznie z innymi
prawnikami zagranicznymi, adwokatami, RP, doradcami podatkowymi, rzecznikami
patentowymi jako wspólnikami/komplementariuszami)

2. usługa transgraniczna
a) prawnik z UE
Art. 35.
1. Prawnik z Unii Europejskiej jest uprawniony do świadczenia usług transgranicznych przy
użyciu tytułu zawodowego uzyskanego w państwie macierzystym, wyrażonego w języku
urzędowym tego państwa, z oznaczeniem organizacji zawodowej w państwie macierzystym,
do której należy, albo sądu, przed którym ma prawo występować zgodnie z prawem tego
państwa.
2. W ramach uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, prawnik z Unii Europejskiej może
wykonywać wszelkie czynności, do których uprawniony jest adwokat lub radca prawny.

Prawnik z UE ma obowiązek poinformować sąd:
Art. 40.
1. Prawnik z Unii Europejskiej obowiązany jest przy pierwszej czynności w postępowaniu
sądowym dołączyć do akt sprawy dokument stwierdzający, że jest on zarejestrowany w
państwie macierzystym jako osoba uprawniona do wykonywania zawodu przy użyciu jednego
z tytułów zawodowych, o których mowa w art. 2 pkt 2, oraz poinformować dziekana
okręgowej rady adwokackiej lub dziekana rady okręgowej izby radców prawnych, właściwej
ze względu na siedzibę sądu, o podjęciu świadczenia usługi transgranicznej.

b) prawnik spoza UE
Art. 42.
Na zasadzie wzajemności, o ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą
Polską lub przepisy organizacji międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest
członkiem, nie stanowią inaczej, w ramach świadczenia usług transgranicznych prawnik
spoza Unii Europejskiej jest uprawniony wyłącznie do reprezentowania w postępowaniu
cywilnym strony będącej obywatelem lub przynależącej do państwa, w którym prawnik ten
jest uprawniony do wykonywania zawodu.