711[04] Z3 01 Mocowanie okladzi Nieznany

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Władysława Maria Francuz

Mocowanie okładzin ściennych z kamienia 711[04].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Anna Kusina
mgr inż. Marek Machnik

Opracowanie redakcyjne:
mgr Halina Zwolska

Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[04].Z3.01
„Mocowanie okładzin ściennych z kamienia” zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu kamieniarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady montażu rusztowań stosowanych w robotach okładzinowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Narzędzia i sprzęt do robót okładzinowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Płyty okładzinowe z kamienia – rodzaje i wielkości

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Kryteria doboru okładzin

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Montaż okładzin konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów
4.6. Naprawa okładzin kamiennych
4.6.1. Materiał nauczania
4.6.2. Pytania sprawdzające
4.6.3. Ćwiczenia
4.6.4. Sprawdzian postępów
4.7. Wykonywanie spoin twardych i elastycznych
4.7.1. Materiał nauczania
4.7.2. Pytania sprawdzające
4.7.3 Ćwiczenia
4.7.4. Sprawdzian postępów
4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót Przepisy bezpieczeństwa
i higieny pracy
4.8.1. Materiał nauczania
4.8.2. Pytania sprawdzające
4.8.3. Ćwiczenia
4.8.4. Sprawdzian postępów

30
31
31
32
32
34
35
35
36
36
38

39
39
40
40
40

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Zasady rozliczenia robót okładzinowych
4.9.1. Materiał nauczania
4.9.2. Pytania sprawdzające
4.9.3. Ćwiczenia
4.9.4. Sprawdzian postępów
5. Sprawdzian osiągnięć
6. Literatura

41
41
42
42
42
43
48

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Uczysz się zawodu kamieniarz, wykorzystując modułowy program nauczania. Program

taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą aktywnością i samodzielnie
rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne kwalifikacje,
stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do awansu zawodowego.

Do nauki otrzymujesz poradnik

„

Mocowanie okładzin ściennych z kamienia

”,

który

zawiera:

−

wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie
realizacji programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do
realizacji materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś
nowego),

−

wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
się nauczysz),

−

nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia),

−

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczenia (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),

−

ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co i w
jaki sposób masz wykonać praktycznie),

−

sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś).
Po przeczytaniu każdego pytania działu zaznacz w odpowiednim miejscu – TAK albo NIE

– właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy
i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz powróć do
elementów programu nauczania, lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego elementy).
Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK. Zestawy zadań
testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej wiedzy).

Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich

umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z taką
formą sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania, przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.

Poradnik zawiera również literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby

więcej wiedzieć i lepiej wykonać zadania).

Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy związanej

z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz sięgnąć do
przedstawionych pozycji, oraz do wymienionych czasopism, które przedstawiają najbardziej
aktualną wiedzę w zawodzie. Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś
stałym i w każdej chwili mogą pojawić się na rynku nowe pozycje.
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc
do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze
wykonujesz daną czynność.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska. wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz się w trakcie nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Mocowanie okładzin

ściennych z kamienia” powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

posługiwać się sprzętem pomiarowym i wykonywać pomiary,

−

rozróżniać elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku,

−

rozróżniać podstawowe materiały budowlane i kamienne,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane i kamienne,

−

rozróżniać rodzaje ścian ze względu na konstrukcję i użyte materiały,

−

odróżnić materiały i technologie wykończenia budynku,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich i budowlanych,

−

wykonywać obróbkę mechaniczną kamienia,

−

wykonywać obróbkę ręczną kamienia,

−

wykonywać podstawowe roboty ślusarsko-kowalskie,

−

przygotować, eksploatować i demontować rusztowania,

−

przygotować podstawowe zaprawy budowlane,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska obowiązujące w budownictwie,

−

wykonać przedmiary i obmiary robót,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

uczestniczyć w dyskusji i prezentacji,

−

stosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych,

−

udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania okładziny kamiennej,
– posłużyć się sprzętem pomiarowym w celu dokonania pomiarów,
– zorganizować i zlikwidować stanowisko pracy,
– przygotować podłoże pod ustawienie rusztowania,
– zmontować, eksploatować i zdemontować rusztowania: ramowe, typu Warszawa,

i stojakowe z rur stalowych,

– składować i transportować elementy rusztowań,
– określić szacunkowo ilość materiału niezbędnego do wykonania robót i sporządzić

zapotrzebowanie materiałowe,

– dobrać narzędzia i sprzęt do robót okładzinowych,
– przygotować podłoże pod okładziny kamienne,
– wykonać cięcie płyty kamiennej na żądany kształt i wielkość,
– wykonać obróbkę krawędzi elementu okładzinowego,
– dobrać odpowiednie rodzaje kotew do wykonywanej pracy i prawidłowo je osadzić,
– wykonać otwory na zakotwienia w płytach kamiennych oraz w podłożu,
– wykonać okładzinę konstrukcyjną z kamienia,
– wykonać montaż okładziny pionowej na pełna zalewkę z kotwieniem,
– wykonać montaż okładziny pionowej na zaprawie w układzie mozaikowymi

i cyklopowym,

– wykonać montaż okładziny pionowej na sucho,
– wykonać montaż okładziny z osadzaniem pośrednim,
– wykonać montaż okładziny podwieszonej,
– wykonać spoiny twarde,
– wykonać spoiny elastyczne,
– dokonać wykończenia spoin okładzin kamiennych,
– naprawić okładzinę z kamienia,
– ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
– sporządzić rozliczenie materiałowe wykonanej pracy,
– wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady montażu rusztowań stosowanych w robotach
okładzinowych

4.1.2. Materiał nauczania

W trakcie wykonywania robót kamieniarskich na elewacjach nowych lub starych

budynków, kamieniarze korzystają zazwyczaj z rusztowań ustawionych do robót tynkarskich.
Jeżeli zachodzi konieczność specjalnego ustawienia rusztowania, wybiera się najlżejsze typy
rusztowań spośród tych, które można stosować przy danej wysokości budynku.
Do prac kamieniarskich wykonywanych na wysokościach stosuje się rusztowania takie jak:
– rusztowania drabinowe,
– rusztowania stalowe z rur,
– rusztowania aluminiowe przejezdne,
– rusztowania składane typu Warszawa (rysunek 1),
– rusztowania wiszące,
– rusztowania na wysięgnikach, rusztowania przesuwne wolnostojące.

Rys. 1. Rusztowanie warszawskie [7]

Montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające odpowiednie

i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te, w trakcie montażu, powinny stosować środki
ochrony indywidualnej zabezpieczające przed upadkiem z wysokości. Rusztowanie może być
dopuszczone do użytkowania dopiero po przeprowadzeniu odbioru, udokumentowanego
odpowiednim wpisem do dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie
z przeznaczeniem. Rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych. Rusztowanie systemowe
powinno być budowane według dokumentacji technicznej producenta lub w przypadku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rozwiązań nietypowych, w oparciu o projekt indywidualny. Powinno posiadać prawidłowe
kotwienie, szczelne pomosty o odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne
zapewniające bezpieczne wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy
ochronnej, która w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości
1 m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady powinny być
wykonane po obu stronach pomostu. Ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę
odgromową i tablicę informującą miedzy innymi o dopuszczalnej nośności pomostów oraz
być poddawane konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni. Montaż i demontaż rusztowania
powinien być wykonany przy zachowaniu szczególnych środków ostrożności. Rusztowanie
powinno być składowane w miejscu zadaszonym i suchym, powinno być tak składowane aby
nie stwarzało zagrożenia.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Wymienić rodzaje rusztowań stosowanych w kamieniarstwie?
2. Kto może wykonać montaż rusztowań?
3. Jakie zabezpieczenia powinien mieć pracownik montując rusztowanie?
4. Kto odpowiada za sprawdzanie rusztowania?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zmontuj rusztowanie typu „Warszawa” do wysokości 3 metrów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) przygotować podłoże pod rusztowanie,
2) zapoznać się z instrukcją montażu rusztowania,
3) pobrać z magazynu części rusztowania i przenieść je na przygotowane stanowisko,
4) zmontować rusztowanie zgodnie z instrukcją,
5) stosować przepisy bezpieczeństwa higieny pracy,
6) zaprezentować efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
7) zdemontować rusztowanie,
8) odnieść jego elementy i ułożyć na miejscu składowania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rusztowanie typu „Warszawa”,

−

instrukcja dotyczącą montażu rusztowania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) zmontować rusztowanie typu „Warszawa”?



2) wymienić rodzaje rusztowań?



3) zdemontować rusztowanie?



4) przetransportować elementy rusztowania?



5) ułożyć elementy rusztowania na składowisku?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Narzędzia i sprzęt do robót okładzinowych

4.2.1. Materiał nauczania

W trakcie wykonywania prac okładzinowych, kamieniarz powinien posiadać wszystkie

potrzebne mu do tego narzędzia.

Niektóre z nich zostały szczegółowo omówione w programach poprzednich jednostek

modułowych (rys. 2).

W zależności od przeznaczenia narzędzia potrzebne do wykonywania okładzin

z kamienia można podzielić na kilka grup:

1. Narzędzia do cięcia płyty kamiennej na zadany kształt, wielkość i wykończenie

powierzchni.

2. Narzędzia do wiercenia otworów w płytach, okładzinach i podłożu, przeznaczonych do

montażu zamocowania na kotwy. Otwory wierci się wiertarką z udarem, to jest o
kombinowanym ruchu wiertła – obrotowym i udarowym. Do skał twardych stosuje się wiertła
typu przecinakowego, a do miękkich – szczególnie o łupkowatej strukturze – wiertła z
twardego spieku, bez włączania udaru w wiertarce.

3. Narzędzia do wykonania zaprawy i nałożenia jej na krawędzie płyt lub wypełnienia

przestrzeni pomiędzy okładzina a podłożem.

4. Narzędzia do nałożenia wypełnień spoin i wyprofilowania ich.

5.Do wykonywania okładzin kamiennych potrzebny jest również sprzęt kontrolno –

pomiarowy taki jak: taśmy miernicze, poziomnice(rys.3) przymiary składane, piony
murarskie, sznur murarski oraz kątownik, poziomnica wodna.

Rys. 3. Poziomnice [7]

Szczotki, szlifierki i pilarki mechaniczne
Są to urządzania mechaniczne z napędem pneumatycznym lub elektrycznym, do których

dostosowano wymienne narzędzia (tarcze szlifierskie, szczotki, specjalne skrobaki), dobierane
w zależności od potrzeby. W handlu występują liczne odmiany szlifierek pneumatycznych,
mających zastosowanie do oczyszczania powierzchni podłoża, a mianowicie:

−

pneumatyczne do narzędzi trzpieniowych (SA-40),

−

pneumatyczne obrotowe (SA-75, SA-100),

−

pneumatyczne obwodowe wysokoobrotowe (SAB-150, SAB-200),

−

pneumatyczne kątowe (SAK-75, SC-125),

−

pneumatyczne czołowe (SCB-225).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4 . Tarcze do ciecia na sucho [7]

Rys. 5. Piłki trzpieniowe [7]

Inną grupą są przyrządy z giętkim wałem narzędziowym silnikiem elektrycznym

trójfazowym na napięcie 220/380 V, o 2800 obrotach na minutę. Przyrząd taki składa się
z podstawy (może być talerzowa, kątowa, na rolkach, na wózku i tym podobne) wału
roboczego, uchwytu do mocowania narzędzi roboczych oraz skrzynki przekładowej.
Po skończonej pracy należy pamiętać o konserwacji narzędzi i sprzętu kamieniarskiego.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz grupy narzędzi stosowanych do wykonywania prac okładzinowych?
2. Jakie znasz odmiany szlifierek?
3. Jakie znasz sprzęt mierniczy używany w wykonywaniu prac okładzinowych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na wyznaczonym stanowisku, zorganizuj stanowisko do wykonania okładziny

kamiennej. Wybierz narzędzia, jakie mogą być wykorzystane do takich prac i uzasadnij swój
wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać narzędzia w magazynie,
2) pobrać odpowiednie narzędzia i sprzęt,
3) zorganizować stanowisko pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) uzasadnić pisemnie wybór narzędzi,
5) zademonstrować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
6) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

dzienniczek ucznia,

−

długopis.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wymienić

grupy narzędzi stosowanych do wykonywania

prac okładzinowych?



2) podać odmiany szlifierek i podać ich zastosowanie?



2) wymienić sprzęt mierniczy używany w wykonywaniu

prac okładzinowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Płyty okładzinowe z kamienia – rodzaje i wielkość

4.3.1. Materiał nauczania

Kamienne płyty do okładzin pionowych zewnętrznych i wewnętrznych

Płyty okładzinowe (PN-B-1l203:1997) otrzymuje się z przetartych płyt surowych.

Stosuje się je do licowania powierzchni ścian, filarów, pilastrów i innych fragmentów
budowli i budynków. Nie stosuje się ich jako wykładzin posadzek ani do wykonywania
okładzin budowli inżynierskich (murów oporowych, podpór mostowych i tym podobnych).
Wymiary płyt okładzinowych są modularnie skoordynowane. Płyty produkuje się ze skał
granitowych, sjenitowych, z marmurów, trawertynów, piaskowców, dolomitów, z wapieni
zbitych i z wapieni lekkich. Ze względu na fakturę licowej powierzchni rozróżnia się płyty:
piłowane, szlifowane, piaskowane i polerowane. Grubość płyt z wapieni lekkich wynosi
4 i 5 cm, z pozostałych zaś skał 2÷4 cm. Szerokość i długość płyt to zwykle 30÷120 cm.

Czynnikami technicznymi wpływającymi na grubość są:

−

wielkość powierzchni licowej płyty,

−

wytrzymałości materiału,

−

obciążenia siłami zewnętrznymi, takimi jak parcie i ssanie wiatru,

−

wytrzymałości otworu na oddziaływanie kotwy.
Zaleca się, aby powierzchnia płyty nie była większa niż 1 m². Korzystne jest takie jej

zwymiarowanie, aby masa nie przekraczała 70 kg. Dwu pracowników może wówczas obciąć
płyty na frezarce, a także załadować i wyładować ją bez pomocy urządzeń podnośnych.
Ciężkie płyty stwarzają kłopoty także podczas składowania ich na rusztowaniu.

Rys. 6. Przygotowanie elementów okładziny kamiennej [zdjęcie autora]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Płyty okładziny kamiennej przygotowane do transportu [zdjęcie autora]

Rys. 8. Płyty okładziny kamiennej przygotowane do transportu [zdjęcie autora]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Elementy okładziny kamiennej [zdjęcie autora]

Najmniejsze grubości płyt dobiera się w zależności od ich wielkości, wytrzymałości na

zginanie i wielkości oddziaływujących na nie obciążeń zewnętrznych. Grubość płyty
o powierzchni około 1 m² musi wynosić co najmniej 30 mm – jeżeli jest wykonana
z kamienia twardego. 40–50 mm – jeżeli jest wykonana z kamieni miękkich.

Paski z kamienia
Paski z kamienia (rys. 10) wycina się maszynowo z płyt. Nadają one ścianom

interesujący wygląd. Przed ułożeniem okładziny z pasków na murze ceglanym należy
wyrównać jego nierówności. Jeżeli podłoże jest betonowe, to wystarczy natryskanie zaprawy
cementowej.

Rys. 10. Paski z kamienia [zdjęcie autora]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podokienniki kamienne
Kamienne podokienniki zewnętrzne produkuje się z piaskowców, granitów i sjenitów.

Rozróżnia się podokienniki (PN-B-1l201: 1996) o grubości 4 cm (odmiana a) i o grubości
6 cm (odmiana b). Ze względu na długość podokienników dostosowanych do typowych
okien, rozróżnia się dwanaście typów o długości 81÷251 cm. Szerokość podokienników
wszystkich typów wynosi 23 cm.

Powierzchnie podokienników widoczne z zewnątrz, powinny mieć fakturę szlifowaną,

powierzchnię spodnią zaś - surową (uzyskiwaną przez przepiłowanie).

Kamienne podokienniki wewnętrzne (PN-B-1l206:1996), czyli parapety, otrzymuje się

z przetartych surowych płyt granitowych, marmurowych albo wykonanych z wapieni zbitych.
Podokienniki mają grubość 3 lub 4 cm, szerokość 36 cm, długość zaś dostosowaną do typu
stolarki okiennej (91÷261 cm). Ich powierzchnie widoczne, powinny być polerowane,
natomiast powierzchnia spodnia i tylna - piłowane.

Kamienne okładziny stopni schodowych (PN - B-11205: 1996) są to płyty wykonane

z granitów, sjenitów, dolomitów, marmurów lub twardych wapieni. Okładzina górnej
powierzchni stopnia schodowego to stopnica, a okładzina powierzchni przedniej -
podstopnica. Stopnice i podstopnice mogą być: lewe, prawe, dwuczołowe lub przelotowe.
Przednie powierzchnie stopnic mogą być profilowane. Wymiary stopnic i podstopnic podano
w tabeli 1.

Tabela 1. Kształt i wymiary kamiennych elementów okładzin schodowych [6]

Szerokość stopnic

Długość

lub wysokość

Grubość

Nazwa elementu

kamiennego

[cm]

podstopnic

[cm]

Stopnica lewa lub
prawa

90÷150

32÷40

2÷10

Podstopnica

90, 120,

150

5÷16

2,3,4

Stopnice z dolomitów powinny mieć fakturę szlifowaną, natomiast stopnice z granitów

i sjenitów mogą mieć fakturę szlifowaną lub piaskowaną.

Materiał kamienny przeznaczony na stopnice powinien mieć wytrzymałość na ściskanie

nie mniejszą niż 60 MPa i ścieralność na tarczy, nieprzekraczając 0,75 cm.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz czynniki techniczne, które wpływają na grubość płyt okładzinowych?
2. Z jakich skał otrzymujemy płyty okładzinowe?
3. Jakie rozróżnia się odmiany płyt ze względu na fakturę powierzchni licowej?
4. Ile wynosi grubość płyt okładzinowych kamiennych?
5. Dlaczego ogranicza się ciężar płyt okładzinowych kamiennych do 70 kg?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z przygotowanych fragmentów piaskowca, dotnij płytę na wymiar 20 cm na 30cm.

W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać narzędzia i sprzęt z magazynu,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sprawdzić poprawność działania sprzętu,
4) zaznaczyć linie cięcia,
5) wykonaj ciecie płyty na żądany wymiar,
6) przedstawić efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
7) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt do przecięcia płyty kamiennej,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

sprzęt traserski.

Ćwiczenie 2

Wykonaj obróbkę szlifierską krawędzi wyciętej płyty kamiennej, eliminując większe

nierówności. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać narzędzia i sprzęt z magazynu,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sprawdzić poprawność działania sprzętu,
4) wykonać obróbkę krawędzi wyciętej płyty,
5) przedstawić efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
6) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt do szlifowania kamienia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj otwór na kotwę na powierzchni bocznej płyty kamiennej we właściwej

odległości od jej krawędzi. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać narzędzia i sprzęt z magazynu,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sprawdzić poprawność działania sprzętu,
4) wykonać otwór na kotwę,
5) przedstawić efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
6) uporządkować stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt do wykonania otworu w płycie kamiennej.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wymienić czynniki techniczne, które wpływają na grubość płyt

okładzinowych?



2) przygotować stanowisko do przygotowania płyty okładziny

kamiennej?



3) wykonać cięcie płyt na żądany wymiar?



4) wykonać obróbkę krawędzi elementu płytowego?



5) wykonać otwór o właściwej odległości od jej krawędzi

w płaszczyźnie bocznej płyty kamiennej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Kryteria doboru okładzin

4.4.1. Materiał nauczania

Kamień naturalny jest materiałem, z którego od najdawniejszych czasów wykonuje się

blaty kuchenne, parapety, posadzki, okładziny ścienne, cokoły, elewacje, schody, pasaże
podziemne, podesty, chodniki, lub też nawierzchnię parkingów, placów czy garaży.
Najczęściej używa się granitów, marmurów i piaskowców. Występują one w wielu
odmianach różniących się między sobą fakturą, kolorem, twardością, odpornością na
ścieranie. Odpowiednio dobrane tworzą niepowtarzalne efekty podnosząc standard
pomieszczenia. Duża wytrzymałość na ścieranie sprawia, że mogą być używane przez
dziesiątki, a nawet setki lat bez specjalnych zabiegów konserwacyjnych.

Tabela 2. Gatunki skał stosowane na okładziny i konstrukcje budowlane [6, s. 234]

Budownictwo ogólne

Konstrukcje budowlane

okładziny

ściany
budynków

zewnętrzne

wewnętrzne

Rodzaje skały

fund

coko

ły

iono

udo

żyn

odne

Granit

Granodioryt

Sjenit

Dioryt

Gabro

Porfir

Andezyt

Bazalt

Diabaz

Melafir

Tuf wulkaniczny

Piaskowiec
o wytrzymałości
na ściskanie:

średniej

małej

bardzo małej

+
0

0
0
0

+
+

+
+
0

+
+

0
0

+
+
+

0
0

-
-

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wapień skalisty

Wapień zbity

Wapień lekki

Diatomit

Trawertyn

Alabaster

Gnejs

Serpentynit

Kwarcyt

Marmur

Łupek

Oznaczenia: + przydatność bezsporna, 0 stosowanie możliwe, - nie należy stosować.

Rys. 11. Przyklady zastosowań okładzin kamiennych [7]

Płyty okładzinowe kamienne spełniają wszystkie wymagania architektoniczne,

techniczne i budowlane, które w nowoczesnym budownictwie stawia się dobremu
materiałowi budowlanemu i prawidłowej konstrukcji budynku.

Zalety okładzin kamiennych:

−

piękny i barwny materiał kamienny nadaje ścianom dekoracyjny, szlachetny wygląd,

−

małe zużycie materiału i dzięki temu mała masa, odpowiednia dla lekkiego
i ekonomicznego budownictwa,

−

materiał jest trwały i odporny na wietrzenie, nie wymaga konserwacji,

−

dzięki przemysłowej obróbce z użyciem nowoczesnych maszyn można wyeliminować
ciężka pracę fizyczną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

montowanie płyt następuje po ukończeniu stanu surowego i może być zorganizowane
metoda pracy potokowej,

−

dzięki użyciu płyt o znormalizowanych wymiarach montaż jest mało pracochłonny,

−

płyty nadają się do okładania ścian wszelkiego rodzaju: tradycyjnych murowanych,
masywnych betonowych i żelbetowych, szkieletowych z żelbetu i stali.

Dobór okładzin

Przy wyborze materiałów kamieniarskich należy przestrzegać określonej w artykule 10

ustawy Prawo budowlane podaje zasady stosowania do budowy obiektów budowlanych
jedynie tych wyrobów, które zostały określone w projekcie architektonicznym. W przypadku
konieczności dokonania zmian należy uzyskać na to zgodę projektanta budynku. Wszelkie
samowolne zmiany asortymentu wyrobów są niedopuszczalne.

Przy zakupie należy sprawdzić, czy wyroby są prawidłowo magazynowane, najlepiej jest

nabywać wyroby na paletach, zafoliowane i zabezpieczone przed oddziałowywaniem
czynników atmosferycznych.

Dzięki płytom okładzinowym o odpowiednio dobranej wielkości i układzie spoin, można

korzystnie i harmonijnie podkreślić architekturę budowli.

Ściana wyłożona wysokimi płytami prostokątnymi wydaje się wyższa, a wyłożona

płytami kwadratowymi lub szerokimi – niższą. Elewacje starych budynków mają często
okładziny płytowe imitujące masywny mur z elementów kamiennych. Spoiny są
poprzestawiane względem siebie, a na narożach budynku, przy oknach, drzwiach, znajdują się
masywne elementy, po to, by nikt nie zobaczył brzegów płyt w przekrojach poprzecznych.
W dzisiejszej architekturze forma i konstrukcja budowlana tworzą jedność. Konstrukcyjna
funkcja danej części budynku powinna być widoczna bez zafałszowań

Rys.12. Przykład osadzania okładziny kamiennej w układzie cyklopowym [zdjęcie autora].

Materiał, z jakiego wykonano okładzinę powinien mieć współczynnik rozszerzalności

cieplnej zbliżony do współczynnika podłoża, na jakim okładzina jest położona. Na zewnątrz
należy unikać okładzin kamiennych z ciemnych skał, ze względu na silne nagrzewanie i co za
tym idzie – silne ruchy termiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz zalety okładzin kamiennych?
2. Czy można zmieniać rodzaj okładziny?
3. Na co trzeba zwracać uwagę kupując okładziny kamienne?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W magazynie przygotowano kilka elementów okładzin kamiennych, z różnych

materiałów i o różnych kształtach. Obejrzyj je i oceń ich jakość, zaproponuj miejsce w
którym można je zastosować. Przedstaw nauczycielowi swoje notatki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) obejrzeć próbki materiałów zgromadzonym w magazynie,
2) ocenić ich jakość,
3) zaproponować miejsce zastosowania,
4) wykonać notatki na temat każdej z nich,
5) przedstaw nauczycielowi swoje notatki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje okładzin kamiennych,

−

fotografie lub przeźrocza ukazujące różnorodne okładziny kamienne,

−

dzienniczek uczniowski,

−

długopis.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wymienić zalety okładzin kamiennych?



2) dobrać okładzinę kamienną?



3) ocenić jakość okładziny kamiennej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Montaż okładzin konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych

4.5.1. Materiał nauczania

Okładziny konstrukcyjne, to warstwy licowe murów warstwowych mieszanych,

z kamienia lub cegły, biorące udział w przenoszeniu obciążeń, jakie działają na mur.
Zamiast warstwy licowej wykonanych z cegły stosuje się warstwę licową z kamienia.
Łączenie z murem właściwym, kotwami lub przez przemurowanie, okładziny
konstrukcyjne występują w każdym przypadku murów typu „opus emplectum”(mur
kamienny z rdzeniem wypełnionym z kamieniami zalanym zaprawą).

Okładziny niekonstrukcyjne mają charakter dekoracyjny lub ochronny, są zazwyczaj

doklejane do lica ściany.

Wykonanie okładzin kamiennych, należy wykonać rzędami na całej szerokości ściany.

Układanie płyt rozpoczyna się od dołu. W budynkach wielopiętrowych okładzinę wykonuje
się kolejno na każdym piętrze, ustawiając najniższe płyty kamienne danego pietra na ta
zwanym pasie wspornikowowym, to jest występach konstrukcyjnych stropów, wieńców,
belek, odsadzkach murów, które mają dostateczną nośność.

Rzędy poziome osadza się od narożników, pilastrów, otworów ku środkowi. Między

narożnikami uprzednio rozciąga się sznur i następnie silnie go napina z równoczesnym
wypoziomowaniem. Sznur ten wyznacza położenie górnych krawędzi elementów.

Licowanie wykonuje w temperaturze nie niższej niż 5°C.

Prawidłowość ustawienia sprawdza się pionem, łatą i poziomnicą. Ustawione płyty

unieruchamia się, przytwierdzając je tymczasowo do ściany za pomocą haków stalowych
o średnicy 8÷12 mm oraz klinów rozporowych. Jeżeli jest to przewidziane w projekcie, to
równocześnie zakłada się w pionowych stykach płyt kołki poziome metalowe (łączące płyty
ze sobą).

Rozróżnia się cztery odmiany osadzania:

−

na pełną zalewkę (z zakotwieniem),

−

punktowe na plackach z kotwieniem,

−

na sucho, to jest z całkowitym wyeliminowaniem procesu mokrego (z kotwieniem),

−

z podporami pośrednimi w postaci płyt stropowych lub gzymsów

−

na zaprawie bez kotwienia (na przykład osadzanie mozaikowe rys. 13) – osadzanie
bezpośrednie.

Rys. 13. Przykład osadzenia okładziny kamiennej na zaprawie w układzie mozaikowym [zdjęcie autora]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonując pełną zalewkę przestrzeń między podłożem a tylną stroną okładziny

kamiennej stopniowo wypełnia się zaprawą – warstwami o wysokości nie większej niż 25 cm,
należy przy tym unikać zabrudzenia płyt zaprawą, a ewentualne zacieki należy niezwłocznie
usunąć. Po wypełnieniu szczeliny do 1/4 lub 1/3 wysokości danego rzędu płyt należy
zalewanie przerwać. Po stężeniu zaprawy powinno się usunąć zamocowanie tymczasowe
i zamocować stałe elementy kotwiące oraz wypełnić zaprawą wolną przestrzeń do wysokości
nie większej niż 6÷8 cm poniżej górnej krawędzi licowej płyt. Po sprawdzeniu czy jest ona w
poziomie należy przystąpić do ustawienia następnego rzędu. Jeżeli okładzina ma być
spoinowana, to na górnej krawędzi stykowej należy ułożyć krzyżyki dystansowe, które usuwa
się bezpośrednio przed spoinowaniem. Do utrzymania jednakowej grubości spoin pionowych
służą wkładki dystansowe. Aby zabezpieczyć licowe krawędzie elementów, należy przy
ustawieniu kolejnego rzędu płyt podkładać cienkie kliny drewniane.

Szerokość szczeliny między podłożem a okładziną nie powinna być mniejsza niż 2 cm

i większa niż 3 cm przy licowaniu ścian do wysokości 6 m, i od 4 cm jeśli licowane są ściany
wyższe. Podłoże powinno być nie otynkowane.

Sposób wykonania okładziny wewnętrznej pokazano na rysunku 14.

Rys. 14. Wykonanie kamiennej okładziny wewnętrznej 1– łata pomiarowa, 2 – pion, 3 – klin drewniany i kotwa, 4 – zalewka

z zaprawy [ 6, s. 248]

W przypadku osadzania punktowego, po przymocowaniu płyty z elementami kotwiącymi

do ściany, w szczelinie między okładziną a podłożem, należy wokół kotwy uformować placek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o średnicy 5÷7 cm, z plastycznej zaprawy cementowej, zaczynu gipsowego lub kitu.
Osadzanie punktowe jest rzadko stosowane.

Osadzanie na sucho wykonuje się na podstawie projektu określającego kształt i wymiary

elementów kotwiących.

Osadzanie na zaprawie bez kotwienia stosuje się przy licowaniu drobnymi elementami o

powierzchni nie przekraczającej 0,05 m².

Tabela 3. Zaprawa do osadzania okładzin kamiennych (według PN-72/B-06160) [6, s. 249]

Rodzaj, marka i konsystencja zaprawy

do zamocowania

elementów kotwiących

Lp.

Rodzaj

osadzania

Miejsce

zastosowania

i rodzaj

podłoża

Rodzaj

materiału

kamiennego

w podłożu

elementach

kamiennych

do zalewki lub

podkładu

skały

magmowe

cementowo-wapienna 1:0, 3:4

marki 5

półciekła

ciekła lub

półciekła

okładzina
zewnętrzna bez
względu na
rodzaj podłoża

skały

osadowe i

przeobrażone

cementowa
marki 8 lub

plastyczna

cementowa marki 8 lub 5

okładzina
wewnętrzna na
podłożu
betonowym lub
żelbetowym

cementowa

marki 3

plastyczna

gipsowa lub gipsowo-

wapienna marki 3

Ustawianie

elementów

okładziny

pionowej

okładzina
wewnętrzna na
podłożu
ceglanym

bez względu

na rodzaj

materiału

gipsowa

marki 3

plastyczna

półciekła

ciekła lub

półciekła

skały
magmowe

cementowo-wapienna 1:0, 3:4
marki 5 lub 1:1:6 marki 3

półciekła

gęstoplastyczna

podokienniki i
nakrywy
zewnętrzne bez
względu na
rodzaj podłoża

skały
osadowe i
przeobrażone

jak w lp. 1

cementowa marki 5 lub 3

cementowo-wapienna 1:1:6

marki 3, gipsowa marki 3 lub

gipsowo-wapienna marki3

Ustawienie

elementów

okładziny

poziomej

okładziny
stopni
schodowych,
stopnice i
podstopnice

bez względu
na rodzaj
materiału

jak w lp. 2

lub3

półciekła

gęstoplastyczna

Podwieszanie

elementów

bez względu na
miejsce
zastosowania

bez względu
na rodzaj
materiału

plastyczna

cementowa marki 10 lub 8

półciekła

Otwory na zakotwienia w płytach kamiennych

Okładziny ścienne przymocowuje się do konstrukcji stanowiącej podłoże, elementami

kotwiącymi ze stali nierdzewnej. Stal kotew jest narażona na zginanie, ściskanie i rozciąganie.
Obciążenia te są spowodowane ciężarem płyt okładzinowych, parciem i ssaniem wiatru.
Tylna zalewka nie przenosi pionowych obciążeń od okładziny.

Podczas zakotwienia płyt należy przestrzegać następujących zasad:

−

płyty, których powierzchnia jest większa od 0,1 m² muszą być zakotwione kotwami
nośnymi i podtrzymującymi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

każda płyta powinna być zakotwiona 2÷6 punktach, w zależności od jej wymiarów
i ciężaru: do 0,6 m² - minimum 2 punkty zakotwienia, 0,6–1 m² - 4 punkty, powyżej 1 m²
- 6 punktów,

−

głębokość otworów na trzpienie kotew powinna być co najmniej równa 30 mm,

−

średnica otworu na trzpień osadzany w zaprawie powinna być co najmniej o 3÷4 mm
większa od grubości trzpienia,

−

w spoinie pionowej można zamocować tylko jedną kotwę nośną,

−

w spoinie poziomej dopuszcza się 2 kotwy nośne, które nie mogą jednak oddziaływać na
niższą płytę,

−

przekrój każdego otworu w okładzinie powinien być dwukrotnie większy od przekroju
elementu kotwiącego

−

głębokość otworów na trzpienie w okładzinie kamiennej powinna wynosić co najmniej
20 ÷25 mm w elementach ze skał magmowych i przeobrażonych oraz z wapieni zbitych
(twardych) i dolomitów, 25÷30 mm - w elementach z piaskowców twardych, 30÷50 mm
- w elementach z piaskowców miękkich, wapieni lekkich (miękkich) i tufów.

Głębokość otworów wykonanych w elementach kamiennych na trzpienie i klamry

(służące do łączenia elementów ze sobą) oraz kotwy (służące do łączenia elementów
z podłożem) podano w tabeli 4.

Otwory w podłożu

Otwór w podłożu (na kotwę) powinien być wystarczająco głęboki i rozszerzać się do

wewnątrz. Przed osadzeniem elementu kotwiącego, otwór należy starannie oczyścić,
usuwając pył i resztki zaprawy oraz betonu, a następnie dobrze namoczyć, tak aby podłoże
nie odbierało zaprawie wody potrzebnej do jej związania. Tylko gruntowne oczyszczenie
i wystarczające nawilżenie otworów gwarantuje uzyskanie odpowiedniej wytrzymałośći
i związania zaprawy wokół zakotwienia z podłożem. Zaleca się, aby po wypełnieniu otworów
zaprawą, zaklinować element kotwiący małymi kawałkami kamienia.

Trzpienie kotew i otwory na trzpienie w płytkach

Trzpienie kotew w okładzinach zewnętrznych powinny mieć średnicę co najmniej 5 mm

i być wykonane z tego samego materiału co kotwy.

Trzpieni nie wolno wbijać w płytę kamienną młotkiem, ponieważ powstają wówczas

w kamieniu szkodliwe naprężenia wewnętrzne. Jeżeli otwory na trzpienie mają skruszone
krawędzie, to nie wolno naprawiać ich kitem, lecz płyt takich należy użyć gdzie indziej,
w mniej widocznym miejscu budynku.

Tabela 4. Głębokość osadzania elementów kotwiących [6, s. 251]

Elementy kotwiące

Głębokość osadzania w

każdym łączonym

elemencie [mm]

przekrój [mm]

Grubość

elementów

okładziny

[mm]

rodzaj

elementu

kotwiącego

∅

w kamieniu

w podłożu

20÷40

6
8

─

50÷80

10
12

10x10

15÷30

─

100÷120

14
20

14x14
22x22

30÷60

─

140÷200

kołki

24
30
34

22x22
30x30

40÷90

─

20÷40

klamry

3x20

20÷30

─

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50÷80

10
12

4x30

30÷40

─

100÷120

16
20

5x30
6x30

─

140÷200

8x30
8x40

40÷100

─

20÷40

3x20
4x20

20÷40

50÷80

5x30

30÷70

60÷130

100÷200

kotwy

12
16

6x35
8x40

40÷80

70÷140

Kotwy rurkowe

Kotwy tego rodzaju mają tylko jeden koniec trzpienia ze stali szlachetnej, osadzony na

zaprawie. Drugi koniec jest pokryty rurką z tworzywa sztucznego, którą umocowuje się na kit
w otworze wywierconym w kamieniu. Płyty okładzinowe przewietrzane od tyłu, mogą
swobodnie odkształcać się pod wpływem czynników fizycznych, nie oddziaływując
szkodliwie na sąsiednie płyty, ponieważ trzpień może się ślizgać w swojej otoczce.

Powierzchnie styku między płytkami okładzinowymi powinny być równe i gładkie, ze

względu na umieszczone w nich otwory na trzpienie kotew. Otwory te należy wiercić
dokładnie pośrodku grubości płyty, o 5 mm głębiej niż wynosi zagłębienie trzpienia.

Otwory na kotwy w spoinie poziomej lub pionowej powinny być oddalone od naroża

płyty o około 1/5 szerokości lub wysokości płyty (rysunek 15).

Rys. 15 . Otwory na trzpienie kotew w bocznych płaszczyznach płyt [6, s. 252]

Typy kotew

Najczęściej używane typy kotew to:

−

kotwy nośne, z płytką rozdzielającą nacisk lub bez niej, płaskie do spoin pionowych
i skręcone do spoin poziomych,

−

kotwy przytrzymujące płaskie do spoin pionowych i skręcone do spoin poziomych.

Siła nacisku pośrodku kotwy z płytką rozdzielającą nacisk jest dzięki tej płytce

przekazywana na większą powierzchnię podłoża. Celowi temu służy rozdwojenie lub
przekręcenie środnika na końcu kotwy. Kotwy nośne bez płytki rozdzielającej są wykonane
z grubej blachy. Stosuje się je do zakotwień w żelbecie, który ma tak dużą wytrzymałość, że
może wytrzymać nacisk pod węższą stroną kotwy. Płaskownik stalowy ustawiony na rąb
może przenieść większe siły zginające niż położony na płask, dlatego też kotwy nośne
i przytrzymujące przeznaczone do spoin poziomych mają przekręconą główkę. W zwykłych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

spoinach między płytami, trzpienie kotew wchodzą w płyty okładzinowe po obu stronach
spoiny. W szczelinach dylatacyjnych stosuje się trzpienie tylko po jednej stronie.

Kotwy zostały dokładnie omówione w programie jednostki modułowej 711[04].Z1.05

Wykonywanie podstawowych robót ślusarsko-kowalskich.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy rozpoznać wykonywanie okładzin kamiennych?
2. Na czym ustawiamy najniższe płyty okładziny na każdej kondygnacji budynku

wielokondygnacyjnego?

3. W jakiej temperaturze należy wykonywać prace okładzinowe?
4. Jakie znasz odmiany osadzania okładzin kamiennych?
5. W jaki sposób wykonujemy osadzanie płyt na pełną zalewkę?
6. Jak wykonujemy osadzanie płyt na sucho?
7. Jakich zasad należy przestrzegać podczas zakotwienia płyt?
8. Jakie znasz rodzaje kotew?
9. Co określa dokumentacja osadzania?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na wskazanym stanowisku pracy, wykonaj okładzinę kamienną cokołu budynku z cegły

ceramicznej, z płyt kamiennych, w formie muru mieszanego na zaprawie cementowej.
W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) zgromadzić materiały,
4) wykonać mur mieszany z okładziny kamiennej,
5) ocenić jakość wykonania ćwiczenia,
6) uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady,
7) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elementy okładziny kamiennej,

−

cegły ceramiczne,

−

zaprawa cementowa,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich i murarskich,

−

środki ochrony osobistej.

Ćwiczenie 2

We wskazanym miejscu wykonaj okładzinę kamienną o powierzchni 2 metrów

kwadratowych, na pełną zalewkę (z zakotwieniem) na podstawie dostarczonej przez
nauczyciela dokumentacji. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odpowiednie rodzaje kotew i prawidłowo je osadzić,
4) zgromadzić materiały,
5) przygotować zaprawę,
6) wykonać okładzinę kamienną,
7) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki,
8) uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady,
9) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gotowe elementy okładziny kamiennej,

−

kotwy,

−

zaprawa,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

We wskazanym miejscu wykonaj okładzinę kamienną (1,5 metra kwadratowego),na

sucho z kotwieniem, na podstawie dostarczonej przez nauczyciela dokumentacji. Określ, ile
materiału zużyłeś na wykonanie pracy i sporządź rozliczenie materiałów. W trakcie
wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odpowiednie rodzaje kotew i prawidłowo je osadzić,
4) zgromadzić materiały,
5) wykonać okładzinę kamienną,
6) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki,
7) określić zużycie materiałów,
8) sporządzić rozliczenie materiałów,
9) uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady,
10) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gotowe elementy okładziny kamiennej,

−

kotwy,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich.

Ćwiczenie 4

We wskazanym miejscu przygotuj podłoże i wykonaj pionową okładzinę kamienną na

zaprawie (1,5 metra kwadratowego), w układzie a)mozaikowym, b) cyklopowym. W trakcie
wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) zgromadzić materiały,
4) wykonać okładzinę kamienną,
5) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki,
6) uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady,
7) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gotowe elementy okładziny kamiennej,

−

zaprawa,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 5

We wskazanym miejscu wykonaj pionową okładzinę kamienną na sucho (1,5 metra

kwadratowego), osadzając ją punktowo na plackach z zaprawy. W trakcie wykonywania
ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z stanowiskiem pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać okładzinę kamienną,
4) uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elementy okładziny kamiennej,

−

kotwy,

−

zaprawa,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 6

Wykonaj montaż okładziny na nadprożu okiennym na podstawie dostarczonej przez

nauczyciela dokumentacji. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elementy okładziny kamiennej,

−

zaprawa,

−

narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

środki ochrony indywidualnej.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) dobrać odpowiednie kotwy do wykonywanej pracy?



2) prawidłowo osadzić kotwy?



3) wykonać okładzinę konstrukcyjną z kamienia?



4) wykonać montaż okładziny pionowej na pełną zalewkę

z kotwieniem?



5) wykonać montaż okładziny kamiennej na sucho?



6) wykonać montaż okładziny kamiennej z osadzaniem pośrednim?



7) wykonać montaż okładziny kamiennej podwieszonej?



8) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki?



9) odczytać dokumentację?



10) posłużyć się sprzętem pomiarowym?



11) sporządzić rozliczenie materiałowe?



12) przygotować podłoże pod okładzinę?



13) wykonać okładzinę na zaprawie w układzie mozaikowym?



14) wykonać okładzinę na zaprawie w układzie cyklopowym?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Naprawa okładzin kamiennych

4.6.1. Materiał nauczania

Renowacja obiektów kamiennych
Aby prawidłowo odnawiać obiekty kamienne, trzeba dysponować obszerną

wiedzą fachową. Po gruntownej analizie szkód należy ustalić, czy sposoby
restaurowania, oczyszczania lub odsalania są wykonalne. Odrestaurowane obiekty
z kamienia miękkiego można dzięki konserwacji uczynić trwałymi bez ograniczeń.
Każdą konserwację należy poprzedzić dokładnym oczyszczeniem.

Uszkodzone obiekty można odnawiać stosując następujące sposoby:

−

wzmocnienie spękanej struktury kamienia mającego jeszcze dobrze zachowaną
powierzchnię,

−

uzupełnienie, przez wstawienie łatek z kamienia naturalnego w miejscu drobnych
uszkodzeń – jest stosowane wtedy, gdy na wymianę całego elementu kamiennego
jest jeszcze za wcześnie,

−

wymiana jednego lub kilku elementów kamiennych na nowe, wykonane z tego
samego podobnego, trwalszego,

−

sklejanie i uzupełnianie części za pomocą kamienia sztucznego, którego
podstawowym składnikiem są spoiwa mineralne albo lepiszcza z żywic
sztucznych.

Sposób wzmacniania kamienia
Miejsca w okładzinie osłabione i skruszałe wskutek utraty naturalnego spoiwa odnawia

się stosując stabilizację wgłębną.

Osłabioną strefę nasącza się żywicą epoksydową.
Stosuje się proporcję: 10% żywicy i 90'% rozpuszczalnika. Ten ostatni wsiąkając

transportuje cząstki żywicy w głąb struktury kamienia. Żywica powinna zgęstnieć przed
wyparowaniem rozpuszczalnika, aby nie nastąpił powrotny ruch płynnej żywicy ku
powierzchni.

Celem nasycania nie jest stworzenie szczelnej warstwy powierzchniowej, bowiem

utrzymana wymiana powietrza musi być i wilgoć w kamieniu.

Oczyszczanie kamienia
Zabrudzone powierzchnie okładzin kamiennych czyści się mechanicznie lub chemicznie.

Wybór metody czyszczenia zależy od stopnia zabrudzenia.

Oczyszczanie mechaniczne
Sposoby mechanicznego oczyszczania są następujące:

−

zeszczotkowanie przy użyciu wody z mydłem,

−

czyszczenie strumieniem wody lub pary pod dużym ciśnieniem,

−

czyszczenie strumieniem wody z ługiem pod dużym ciśnieniem,

−

czyszczenie strumieniem wody pod dużym ciśnieniem w proporcji 99,8% wody do 0,2 %
piasku o uziarnieniu 0–0,2 mm wydobywającego się z dysz piaskowych
rozmieszczonych pierścieniowo wokół dyszy wodnej.

W procesie tym stosuje się ciśnienie do 7 MPa. Najdelikatniejsze ornamenty z miękkiego
kamienia można czyścić przy zmniejszonym ciśnieniu wodą z piaskiem, nie czyniąc im
większej szkody.

Oczyszczanie chemiczne
Sadzę, która głęboko wniknęła, można usunąć tylko za pomocą kwasu

fluorowodorowego, HF, jeżeli bezwarunkowo musi być ona usunięta. Po tym zabiegu musi
nastąpić natychmiastowa neutralizacja kwasu rozcieńczonym ługiem (wodą z dodatkiem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mydła) i zaraz potem czyszczenie wodą pod dużym ciśnieniem. W przeciwnym razie kwas
zaatakowałby kwarc zawarty w kamieniu.

Rdzę usuwa się w ten sposób, że powierzchnię kamienia powleka się odpowiednim

preparatem zmieszanym z wodą w proporcji 1:1. Przy silnym zabrudzeniu powlekanie należy
powtórzyć. Gdy rdza (tlenek żelaza) rozpuściła się, kamień należy starannie spłukać wodą.
Należy uważać, aby powleczone miejsce zachować w stanie wilgotnym, gdyż w przeciwnym
razie ani kwas ani ług nie będą działały. Czyszczenia przy bezpośrednim działaniu promieni
słonecznych należy unikać.

Zielone porosty, niewielkie wykwity rdzy i podobne zanieczyszczenia można usuwać

kwasem siarkowym H2S04 zmieszanym z wodą w stosunku 1:1. Dobrym środkiem
czyszczącym jest też kwas szczawiowy. Po oczyszczeniu powierzchnię trzeba starannie
spłukać czystą wodą.
Kwas fluorowodorowy reaguje z piaskowcem, kwas solny HCI z wapieniem. Dzięki temu jest
możliwe szybkie czyszczenie wapienia i marmuru.

Posługując się kwasami należy pamiętać o ich żrących własnościach i powstawaniu

trujących par. Rozcieńczając kwasy należy wlewać najpierw wodę do pustego
kwasoodpornego naczynia, a dopiero potem dodawać do niej kwasu. W przeciwnym razie
nastąpi silne burzenie się i pryskanie żrącymi kroplami. Przy używaniu kwasów i ługów
należy nosić okulary ochronne i rękawice ochronne.

Usuwanie powłok olejnych
Powłoki z farb olejnych na powierzchni okładzin kamiennych można bez trudu usunąć za

pomocą pasty zwingerowskiej i to bez skutków ubocznych. Pasta taka była użyta przy
odrestaurowaniu muzeum Zwinger w Dreźnie i od tego czasu jest pomyślnie stosowana do
odnawiania zabytków.

Pastę zwingerowską przyrządza się następująco: do wiadra napełnionego do połowy

trocinami dodaje się 750 g ługu sodowego, 200 g szarego wapna palonego, 500 g wapna
bielącego i 250 g mydła szarego beczkowego lub bezalkalicznego mydła do prania.
Całość miesza się, w miarę potrzeby z niewielkim dodatkiem wody tak, aby otrzymać pastę
zdatną do nakładania. Pastę nanosi się grubo szpachlą na oczyszczoną powierzchnię. Po
kilkugodzinnym oddziaływaniu, podczas którego utrzymuje się pastę w stanie stałej
wilgotności, kamień spłukuje się czystą wodą. Jeżeli jest kilka powłok farb olejnych, to
zabieg powtarza się.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz sposoby odnowy obiektów kamiennych?
2. W jaki sposób wzmacniamy kamień?
3. Od czego zależy wybór metody czyszczenia kamienia?
4. Jakie znasz sposoby mechanicznego oczyszczania kamienia?
5. Jakie znasz sposoby chemicznego czyszczenia kamienia?
6. W jaki sposób możemy usunąć powłokę olejną z kamienia?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na wskazanym stanowisku pracy (5 m²), wykonaj oczyszczenia mechanicznego

okładziny z kamienia. Wykonaj ćwiczenie wykorzystując szczotkę mechaniczną, wodę
i mydło.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
3) pobrać z magazynu materiały potrzebne do wykonania pracy,
4) wykonać oczyszczenia okładziny kamiennej,
5) ocenić jakość wykonanej pracy,
6) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
7) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment zabrudzonej okładziny,

−

szczotka mechaniczna,

−

mydło,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Na wskazanym stanowisku pracy (5 m²), wykonaj oczyszczenia mechanicznego

okładziny z kamienia. Wykonaj ćwiczenie wykorzystując strumień wody.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

urządzenie do mycia woda pod ciśnieniem,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Na wskazanym stanowisku pracy, wykonaj wzmocnienia kamienia. W trakcie

wykonywania ćwiczenia pamiętaj o przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
3) pobrać z magazynu materiały potrzebne do wykonania pracy,
4) wykonać wzmocnienia okładziny kamiennej,
5) ocenić jakość wykonanej pracy,
6) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
7) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

żywica,

−

rozpuszczalnik,

−

naczynie miarowe,

−

mieszadło,

−

pędzel płaski,

−

środki ochrony indywidualnej.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) oczyścić okładzinę kamienną?



2) wzmocnić okładzinę kamienną?



3) dokonać naprawy okładziny kamiennej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Wykonywanie spoin twardych i elastycznych

4.7.1. Materiał nauczania

Spoiny twarde (spoiny z zaprawy)
Spoiny na elewacjach budynku powinny tworzyć równomierny rysunek. Ich szerokość

powinna być dostosowana do wielkości okładziny kamiennej i faktury kamienia.

Spoiny z zaprawy stosuje się tylko przy pełnym wypełnieniu płyt od tyłu. Do utrzymania

szerokości spoiny używa się krzyżyków dystansowych o różnych wielkościach. Układa się je
miedzy układane płyty. Zaprawa do wykonywania spoin powinna być urabialna. Ziarna
kruszywa w zaprawie nie mogą być większe od grubości spoiny. Powierzchnie spoin przed
spoinowaniem należy starannie oczyścić z resztek zaprawy i dobrze nawilżyć. Do
spoinowania elementów z granitu stosuje się zaprawę cementowo-wapienną w stosunku
1:0,5:4,5, a z innych rodzajów kamienia zaprawę cementową 1: 2. Zaprawa powinna mieć
konsystencję plastyczną.

Podczas spoinowania należy uważać na to, aby część spoiny od strony wewnętrznej była

także dobrze wypełniona. Nigdy nie wolno ograniczyć się do tego, aby spoina była z przodu
zatarta, a z tyłu pusta, gdyż wtedy zaprawa łatwo wypada i woda wnika do wewnątrz
okładziny.

Spoinowanie należy wykonywać po zakończeniu osadzania całej okładziny lub jej

wydzielonych fragmentów. Do spoinowania okładzin ze skał magmowych należy stosować
zaprawę cementowo-wapienną, a z innych materiałów kamiennych cementową lub gipsowo-
wapienną. Konsystencja zaprawy powinna być plastyczna lub gęstoplastyczna. Jeżeli grubość
spoin jest mniejsza niż 1,5 mm, nie należy wykonywać spoinowania, a elementy okładziny
powinny być wtedy ustawione na sucho, z dokładnym doszlifowaniem krawędzi.

Zazwyczaj szerokość spoin między płytami przyjmuje się w zależności od faktury

powierzchni :

−

faktura polerowana – szerokość spoiny wynosi 0,5÷3 mm,

−

faktura dłutowana lub groszkowana – szerokość spoiny wynosi 4÷5 mm,

−

faktura krzesana – szerokość spoiny wynosi 12 mm,

−

faktura surowa – szerokość spoiny wynosi powyżej 12mm.
Spoiny elastyczne (spoiny zamykane masę uszczelniająca)
Rozróżnia się: spoiny między płytami, szczeliny dylatacyjne między płytami, spoiny

przyłączeniowe i szczeliny dylatacyjne w budynku
Z uwagi na własności materiału wypełniającego spoiny między płytami okładzinowymi nie
powinny być cieńsze od 5 mm. Dno spoiny należy uprzednio wypełnić paseczkiem
z materiału elastycznego. Należy starannie usunąć z krawędzi płyt resztki zaprawy, powstałe
podczas kotwienia okładziny. Masa uszczelniająca zespala się dobrze z kamieniem wtedy,
gdy krawędzie płyt są wolne od kurzu. Szczeliny dylatacyjne między płytami powinny być
„rozcięte” paskiem wypełniającym, przecinającym tylną zalewkę z zaprawy. Następnie
resztkę przestrzeni w szczelinie wypełnia się kitem uszczelniającym. Wkładki dystansowe
w spoinie, takie jak kliny drewniane i podkładki, a także resztki zaprawy powinny być
dokładnie usunięte, aby wykluczyć jakiekolwiek przenoszenie obciążeń przez spoinę.

Spoiny przyłączeniowe (dobiciowe) do innych materiałów, takich jak: drewno, metal,

szkło i beton, mogą być wykonane tylko jako elastyczne, o grubości co najmniej 5 mm.
Przyłączenia (dobicia) do już istniejących elementów budynku (na przykład okien,
konstrukcji oświetlonych), jak również do okładzin, powinny być także wykonane jako
spoiny elastyczne o szerokość minimum 5 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16 . Spoiny zamknięte masą uszczelniającą (rozwiązania naroży) 1 – ściana żelbetowa, 2 – płyta kamienna,

3 – przestrzeń powietrzna, 4 – spoina elastyczna [6, s. 258]

Szczeliny istniejące już w konstrukcji budynku należy przedłużyć poprzez okładzinę,

przyjmując tę samą szerokość i miejsce wykonania. W szczelinach dylatacyjnych nie
powinno być żadnych mostków z zaprawy. Specjalne profile metalowe do dylatacji lub też
profile z tworzyw sztucznych umożliwiają pracę szczeliny. Szczeliny dylatacyjne budowli,
podobnie jak szczeliny między płytami mogą być zamknięte masami uszczelniającymi.
Szczeliny dylatacyjne mogą też umożliwiać nierównomierne osadzanie dwóch sąsiadujących
ze sobą budynków.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Kiedy stosujemy spoiny twarde?
2. Kiedy stosujemy spoiny elastyczne?
3. Kiedy możemy przystąpić do wypełnienia spoiny?
4. Jak należy przygotować spoinę do wypełnienia?
5. Jaką szerokość powinny mieć spoiny i od czego ona zależy?
6. Co to znaczy, że spoina powinna być rozcięta?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj spoinowanie fragmentu okładziny kamiennej o wymiarach 1,5 m szerokości

i 1,2 m wysokości, zaprawą cementową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) pobrać z magazynu materiały potrzebne do wykonania pracy,
4) dokonać oceny stanu podłoża pod spoinowanie,
5) oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam,
6) przygotować zaprawę do spoinowania
7) wykonać spoinowanie,
8) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cement,

−

piasek,

−

kielnia,

−

szpachelka,

−

wiadro,

−

szczotka i zmiotka,

−

gąbka.

Ćwiczenie 2

Wyprofiluj spoiny pomiędzy elementami okładziny kamiennej na powierzchni

o wymiarach 2,0 m szerokości i 1,5 m wysokości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać materiał i narzędzia z magazynu,
3) oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam,
4) wykonać wyprofilowanie,
5) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki,
6) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cement,

−

wapno,

−

piasek,

−

kielnia,

−

szpachelka,

−

wiadro,

−

szczotka i zmiotka,

−

gąbka.

Ćwiczenie 3

Wykonaj spoinę elastyczną na fragmencie okładziny kamiennej o wymiarach 1,5 m

szerokości i 1,2 m wysokości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
3) pobrać z magazynu materiały potrzebne do wykonania pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam,
5) przygotować zaprawę do spoinowania,
6) wykonać spoinowanie,
7) zaprezentować efekt wykonania ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kauczuk polisulfidowy,

−

szpachelka,

−

pistolet natryskowy,

−

wiadro,

−

szczotka i zmiotka,

−

taśma maskująca,

−

gąbka.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wykonać spoinę twardą?



2) wykonać spoinę elastyczną?



3) przygotować podłoże do wykonania spoiny?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Przepisy
bezpieczeństwa i higieny pracy w robotach okładzinowych

4.8.1. Materiał nauczania

Płyty, których powierzchnia jest większa niż 0,1 m², musza być zakotwione kotwami

nośnymi i przytrzymującymi. Kotwy nośne muszą być tak obliczone, aby same utrzymywały
cały ciężar okładzin z ewentualną tylną warstwą zaprawy.

Kołki udarowe albo wstrzeliwane nie mogą być stosowane do kotwienia płyt. Stosowanie

kołków rozprężnych jest dozwolone tylko wtedy, kiedy przedłoży się dowód, że się nadają
i że w szczególności stanowią pewne zakotwienie w podłożu, w wypadku pożaru. Siłę nośną
kołków należy przyjąć według danych wytwórców. Musi ona być potwierdzona przez zakład
badawczy, przy założeniu pięciokrotnego bezpieczeństwa.
Do wykonania okładzin z płyt kamiennych należy sporządzić dokumentację osadzania.
W dokumentacji tej powinny być określone:

−

podłoże do kotew (rodzaj, wytrzymałość, grubość),

−

okładzina (rodzaj materiału i wymiary elementów),

−

środki mocujące (rodzaj, liczba i umiejscowienie),

−

spoiny dylatacyjne budowli, szczeliny dylatacyjne w okładzinie, spoiny w płytach (rodzaj
ukształtowania spoin: spoiny z zaprawy, zamknięte masą uszlachetnioną, czy spoiny
otwarte).
W wypadku okładzin elewacyjnych, które są zamocowane za pomocą kotew, należy

udowodnić pewność utrzymania się okładzin, uwzględniając wahania temperatury
w granicach ± 50°C.

W temperaturze poniżej 5°C nie mogą być prowadzone roboty sadzeniowe. Jeżeli istnieje

niebezpieczeństwo wystąpienia temperatury ujemnej świeżo osadzona okładzina musi być
przykryta. Środki ochronne (dodatki) przeciwmrozowe nie mogą być stosowane.

Warstwa powietrza między płytą a podłożem musi wynosić co najmniej 20 mm.
Kotwy musza być wykonane z odpowiedniej nierdzewnej stali.
Dopuszczalne odchylenia krawędzi i powierzchni podłoża pod okładziny kamienne:

−

odchylenie krawędzi od linii prostej:

•

przy osadzeniu bezpośrednim ±4 mm/m,

•

przy osadzeniu pośrednim ±6 mm/m,

−

odchylenie powierzchni od płaszczyzny na długości 1 m:

•

przy osadzeniu bezpośrednim ±5 mm/m,

•

przy osadzeniu pośrednim ±7mm/m,

−

odchylenie powierzchni od płaszczyzny dla 1 kondygnacji:

•

przy osadzeniu bezpośrednim ±8 mm/m,

•

przy osadzeniu pośrednim ±10 mm/m,

−

odchylenie powierzchni od płaszczyzny na całej wysokości budynku:

•

przy osadzeniu bezpośrednim ±20 mm/m,

•

przy osadzeniu pośrednim ±30 mm/m.

Bezpieczeństwo i higiena pracy w robotach okładzinowych

Przy wykonywaniu prac okładzinowych mogą wystąpić między innymi następujące

zagrożenia: stłuczenia, zapylenie, porażenie prądem, upadek z wysokości. Przepisy
bezpieczeństwa higieny pracy wynikające z charakteru zagrożeń były już szczegółowo
omówione w programie jednostki modułowej modułu ogólnobudowlanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przeważająca liczba nieszczęśliwych wypadków na budowach jest spowodowana

nieostrożnym zachowaniem się poszkodowanego, często wynikającym z niedostatecznej
znajomości przepisów bezpieczeństwa pracy.

Warunki panujące na budowie są uważane za szczególnie niebezpieczne pod względem

możliwości porażenia prądem elektrycznym. Dlatego narzędzia elektryczne stosowane w
pracach kamieniarskich zaopatruje się w izolacje ochronną związaną konstrukcyjnie z
elektrycznymi częściami narzędzia.

Każde narzędzie elektryczne powinno być prawidłowo eksploatowane, gdyż od tego

zależy w dużej mierze bezpieczeństwo jego obsługi. Przed każdym użyciem należy sprawdzić
czy narzędzie, przewód zasilający oraz wtyk nie są uszkodzone.

Nie wolno używać narzędzi elektrycznych wykazujących jakiekolwiek uszkodzenia.

Podczas pracy na wysokości stosuje się pasy bezpieczeństwa. Wszystkie stanowiska pracy
kamieniarza powinny być należycie zabezpieczone.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy wielkość elementów okładziny kamiennej ma wpływ na sposób montażu?
2. Co powinno się znajdować w dokumentacji osadzania?
3. W jakiej temperaturze należy wykonywać prace osadzeniowe?
4. Czy potrafisz określić zagrożenia występujące w trakcie wykonania okładzin kamiennych

i omówić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj przeglądu technicznego narzędzi i sprzętu kamieniarskiego, używanego do

wykonania okładzin kamiennych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać te ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać sprzęt i narzędzia stosowane do wykonania okładzin,
2) sprawdzić sprawność elektronarzędzi.
3) sprawdzić narzędzia stosowane w przy wykonywaniu prac okładzinowych,
4) zgłosić ewentualne uchybienia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elektronarzędzia wykorzystywane do wykonywania okładzin,

−

narzędzia kamieniarskie.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wymienić zagrożenia wynikające przy wykonywaniu
okładzin kamiennych ?



2) określić dokumenty potrzebne przy osadzaniu płyt kamiennych?



3) określić dopuszczalne odchylenia krawędzi i powierzchni

podłoża pod okładziny kamienne?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Zasady rozliczenia robót okładzinowych

4.9.1. Materiał nauczania

Ogólne zasady przedmiarowania i obmiarowania poznałeś w trakcie realizacji programu

modułu ogólnozawodwego. Obecnie zapoznasz się z zasadami obmiaru i przedmiaru
dotyczących robót kamieniarskich okładzinowych.

Zasady przedmiarowania
Obmiaru robót dokonuje się na podstawie wykazu elementów kamiennych, stanowiących

załącznik dokumentacji projektowej, według ustalonych tam powierzchni płyt i wymiarów
poszczególnych elementów. Z obliczonej powierzchni potrąca się powierzchnie nie okładane
kamieniem.
1. Nakłady robocizny i odpowiadające im sumy zostały ustalone dla wszystkich rodzajów

kamieni z wyjątkiem wapieni lekkich, dla których należy stosować współczynnik 0,80.

2. Za wykonanie koniecznego suchego montażu elementów kamiennych przed ich

osadzeniem należy do nakładów robocizny na osadzenie stosować współczynnik 1,25.

3. Przy wykonywaniu robót na wysokości ponad 18 m, do nakładów pracy sprzętu należy

stosować współczynnik 1,15.

4. Przy wykonywaniu robót na parterze, wyłącznie na wysokości do 4 m, należy

wyeliminować nakłady na sprzęt. Przy wykonywaniu robót na parterze i na wyższych
kondygnacjach nakłady na wyciąg należy uwzględnić również dla robót wykonywanych
na wysokości do 4 m.

5. Nakłady zużycia elementów kamiennych, podane w formie ułamka określają zużycie

zależne od rodzaju skał, a mianowicie:

−

licznik – piaskowiec i wapień miękki,

−

mianownik – granit, sjenit i wapień zbity.

6. Przy normowaniu robót wykonanych w innych warunkach, niż przyjęto w punktach 1 - 5

przy określaniu nakładów robocizny stosować następujące współczynniki przeliczeniowe.
Jeżeli dla normowanej pracy zachodzi potrzeba stosowania kilku współczynników należy
je stosować jako iloczyn.

Tabela 5. Współczynniki przeliczeniowe [1, s. 320]

Lp.

Rodzaj czynności

Okładziny ścian i pilastrów z płyt prostokątnych

Współczynnik

do „ R”

01
02
03
04
05

06
07
08
09

10

Tablica 2101 –

Obsadzenie płyt prostokątnych w układzie:
- w kilku płaszczyznach
- o powierzchni, łukowej wklęsłej lub wypukłej
- według modułu lub spoina w spoinę
Osadzenie płyt nieforemnych
Obsadzenie płyt w układzie dowolnym, bez rysunku,
z wyłączeniem łupanki
Obsadzenie elementów łupanych z płyt
Obsadzenie elementów łupanych z bloków
Obsadzenie płyt na płaszczyznach skośnych
Obsadzenie płyt podwieszanych w linii prostej lub
łukowej
Obsadzenie na ścianach wydzielonych o powierzchni
mniejszej niż 10 m²

1,25
1,25
1,20
1,55

1,30
2,00
1,35
1,15

1,50

1,35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakiej jednostce obliczamy powierzchnię podłoża pod okładziny?
2. Na jaką powierzchnię okładziny ściany określone są ilości materiałów w KNR?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie rysunku roboczego dostarczonego przez nauczyciela, wykonaj

przedmiarów robót okładzinowych. Wykorzystując tabelę określ ilość materiałów
potrzebnych do wykonania okładziny kamiennej. Okładzina będzie wykonana z płyt
nieforemnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rysunkiem roboczym,
2) wykonać przedmiar,
3) obliczyć ilość materiałów,
4) przedstawić nauczycielowi wykonane obliczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

kartki papieru,

−

KNR,

−

kalkulator.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK NIE

1) wykonać przedmiar robót okładzinowych kamiennych?



2) określić ilość materiałów potrzebnych do wykonania okładziny
kamiennej?



3) obliczyć powierzchnię przeznaczoną do ułożenia okładziny?



4) sporządzić zapotrzebowanie materiałowe?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 22 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Szerokość spoiny wypełnionej zaprawy, pomiędzy płytami okładzinowymi z kamienia o

fakturze powierzchni polerowanej wynosi:

a) 0,5÷3 mm,

b) 4÷5 mm,

c) 0,1÷0,4 mm,

d) 6÷8 mm.

2. Szerokość spoiny z zaprawy między płytami okładzinowymi z kamienia o fakturze

powierzchni dłutowanej wynosi:

a) 0,5÷3 mm,

b) 0,1÷0,4 mm,

c) 4÷5 mm,

d) 6÷8 mm.

3. Powłoki z farb olejnych na okładzinach kamiennych możemy usunąć:

a) detergentem z wodą,

b) wodą,

c) wodą z szarym mydłem,

d) pastą zwingerowską.

4. Jednostką przedmiarową podłoża pod okładziny jest:

a) m²,

b) m,

c) mm,

d) dm².

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Grubość płyt z wapienia lekkiego wynosi:

a) 20 i 30 mm,

b) 40 i 50 mm,

c) 60 i 70 mm,

d) 80 i 90 mm.

6. Powierzchnia płyty okładzinowej kamiennej nie powinna być większa niż:

a) 2 m²,

b) 1,5 m²,

c) 1 m²,

d) 2,5 m².

7. Prace kamieniarskie można wykonywać w temperaturze nie niższej niż:

a) 10°C,

b) 15°C,

c) 20°C,

d) 5°C.

8. Średnica otworu na trzpień kotwy powinna być większa od średnicy trzpienia kotwy o co
najmniej:

a) 3÷4 mm,

b) 5÷6 mm,

c) 1÷2 mm,

d) 7÷8 mm.

9. Szczelina między okładziną a podłożem nie powinna być większa niż:

a) 1 cm,

b) 5 cm,

c) 3 cm,

d) 6 cm.

10. Płyta kamienna o powierzchni 0,8 m² powinna być zakotwiona w co najmniej:

a) 1 punkcie,

b) 3 punktach,

c) 8 punktach,

d) 4 punktach.

11. Wykonując pełną zalewkę przestrzeń między podłożem a tylną stroną okładziny
kamiennej stopniowo wypełnia się zaprawą, warstwami o wysokości nie większej niż:

a) 5 cm,

b) 10 cm,

c) 25 cm,

d) 15 cm.

12. Głębokość otworów na trzpienie kotew w piaskowcu powinna być równa co najmniej:

a) 10 mm,

b) 25 mm,

c) 40 mm,

d) 50 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13.Szerokość i grubość płyt kamiennych okładzinowych to zwykle:

a) 20÷100 cm,

b) 10÷80 cm,

c) 40÷150 cm,

d) 30÷120 cm.

14. Okładzina górnej powierzchni stopnia schodowego to tak zwana:

a) stopnica,

b) podstopnica,

c) stopa,

d) odbojnica.

15. Okładzinę kamienną wzmacniamy żywicą epoksydową w proporcji:

a) 20 % żywicy i 80 % rozpuszczalnika,

b) 30 % żywicy i 70 % rozpuszczalnika,

c)10 % żywicy i 90 % rozpuszczalnika,

d) 40 % żywicy i 60 % rozpuszczalnika.

16. Podczas zakotwienia płyt, w spoinie pionowej można zamontować tylko:

a) jedna kotwę nośną,

b) dwie kotwy nośne,

c) trzy kotwy nośne,

d) cztery kotwy nośne.

17. Wytworzony placek z plastycznej zaprawy cementowej, zaczynu gipsowego lub kitu, przy
osadzaniu punktowym powinien mieć średnicę:

a) 2÷4 cm,
b) 3÷6 cm,
c) 5÷7 cm,
d) 8÷10 cm.

18. Dopuszczalne odchylenie krawędzi od linii prostej podłoża pod okładziny kamienne przy
osadzaniu pośrednim wynosi:

a) ± 4 mm,

b) ± 6 mm,

c) ± 8 mm,

d) ± 20 mm.

19. Usuwając rdzę z kamienia, powlekamy jego powierzchnię preparatem z wodą w
proporcji:

a) 1:1,

b) 2:1,

c) 2:3,

d) 1:2.

20. Osadzanie na zaprawi bez kotwienia stosuje się przy licowaniu drobnymi elementami o
powierzchni nie przekraczającej:

a) 0,02 m²,

b) 0,03 m²,

c) 0,04 m²,

d) 0,05 m²,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21. Dopuszczalne odchylenie powierzchni od płaszczyzna na długości 1 m podłoża pod
okładziny kamienne przy osadzaniu bezpośrednim wynosi:

a) ± 3 mm,

b) ± 10 mm,

c) ± 5 mm,

d) ± 20 mm.

22. Ciężar płyty okładzinowej kamiennej nie powinien być większy niż:

a) 10 kg,

b) 30 kg,

c) 50 kg,

d) 70 kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Mocowanie okładzin ściennych z kamienia (711[04].Z3.01)

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02, wyd. V, Warszawa 1993
2. Mirski J.Z., Łącki K., Budownictwo z technologią 2, WSiP, Warszawa 1998
3. Panasa J. (red): Nowy Poradnik majstra budowlanego, Arkady, Warszawa 2003, 2004,

2005.

4. Szymański E. :Materiały budowlane, WSiP, Warszawa 2003
5. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo, WSiP, Warszawa 1995
6. Thunig W.,Wilcke H.: Kamieniarstwo, WSiP, Warszawa 1997
7. Serwis internetowy