503

Journal of Health Sciences. 2013; 3 (10): 503-514

The journal has had 4 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 683.

© TheAuthor (s) 2013;

This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland

Open Access

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial

use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited.

This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License

(http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any

medium, provided the work is properly cited.

Conflict of interest: None declared. Received: 15.10.2013. Revised: 12.11.2013. Accepted: 28.11.2013.

W związku z zapotrzebowaniem na szukanie odpowiedzi dotyczącej jakości w sporcie oraz podnoszeniu efektywności wyników

klubów sportowych Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Wydział Nauk Pedagogicznych, Uniwersyteckie Centrum Sportowe
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, oraz Wydział Kultury Fizycznej, Zdrowia i Turystyki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego stworzyły
projekt konferencji naukowej pt. „Jakość w sporcie.

Bloki tematyczne: zarządzanie jakością w sporcie, sport jako forma autokreacji, oraz psychorehabilitacja i pomoc

psychopedagogiczna w sporcie, prawo sportowe.

Wpływ rozwoju cech somatycznych na poziom zdolności

motorycznych dziewcząt i chłopców w wieku 11 – 12 lat

The impact of the development on the level of somatic motor skills of boys and girls aged 11 -

12 years

Krzysztof Prusik

1

, Mirosława Cieślicka

2

, Marta Sokalska

1

, Walery Zukow

2

1

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

2

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Słowa kluczowe: zdolności motoryczne, cechy somatyczne, sprawność fizyczna.

Keywords: motor skills, somatic features, physical fitness.

Streszczenie

Celem badań określenie dynamiki rozwoju wybranych cech somatycznych i motorycznych.

Badaniami objęto 65 uczniów ze Szkoły Podstawowej. W badaniach uczestniczyło 40 dziewcząt i
25 chłopców w wieku 11 -12 lat. Analiza zebranych wyników pozwala na przedstawienie
następujących wniosków:
1.

Wraz z wiekiem następuje wzrost poziomu rozwoju somatycznego dziewcząt i chłopców.

2.

Zmiany w sprawności fizycznej są wyraźne.

3.

Wyższy poziom szybkości i wytrzymałości wykazały dziewczęta z klasy V.

504

4.

Poziom skoczności i siły u dziewcząt wzrasta wraz z wiekiem, co świadczy o dynamice

rozwoju tych cech u badanej grupy.
5.

W badaniu szybkości i wytrzymałości chłopców lepsze wyniki uzyskali 11-latkowie, w

pozostałych próbach 12-latkowie.
6.

Analiza związków korelacyjnych wykazała, że rezultaty rzutu piłką lekarską w obydwu

grupach wiążą się z masą i wysokością ciała. Wraz ze wzrostem poziomu tych cech wyniki ulęgają
zwiększeniu.
7.

Różnice między wartościami minimalnymi a maksymalnymi w rozwoju wysokości ciała u

badanych chłopców wykazały duża rozbieżność.
8.

Oceniając uzyskane wyniki skoku w dal badanych dziewcząt można zauważyć dużą różnicę

średniej arytmetycznej, która wynosi 1, 90 m.
9.

Korelacja ujemna zarówno u chłopców jak i u dziewcząt wykazała, ze średnia wartość BMI

maleje tylko wraz ze wzrostem wskaźnika skoku w dal.

Abstract

The aim of the study to determine the dynamics of the development of selected somatic and motor .
The study involved 65 pupils from the Primary School . The study involved 40 girls and 25 boys
aged 11 -12 years .
The analysis of the results allows to present the following conclusions:
1. With age, there is an increase level of somatic development of girls and boys.
2. Changes in physical fitness are clear.
3. A higher level of speed and strength showed the girls in Class V.
4. Level jumping and strength in girls increases with age, reflecting the dynamics of the
development of these traits in the study group.
5. In a study of speed and endurance boys better results were obtained by 11 -year-olds , in other
trials 12 -year-olds.
6. The analysis of correlations showed that the results throw a medicine ball in both groups are
associated with weight and body height . With the increase in the level of these features results are
increased.
7. The difference between the minimum and maximum values in the development of body height in
boys surveyed showed a large discrepancy.
8. In assessing the results jump surveyed girls can notice a big difference in the arithmetic mean ,
which is 1, 90 m.
9. Negative correlation in both boys and girls showed the average value of BMI decreases only with
increasing rate jump.

Wstęp

Współczesne życie cechuje się dynamicznym rozwojem nauki i techniki, która wnika we

wszystkie dziedziny i nieodłącznie towarzyszy człowiekowi w jego życiu codziennym, w domu, w

pracy, w czasie wolnym od zajęć. Przyczynia się to do ograniczenia lub zastąpienia pracy fizycznej,

co w konsekwencji prowadzi do stopniowego zmniejszenia ruchu człowieka. To ograniczenie

aktywności fizycznej może stać się przyczyną wielu dolegliwości, a nawet stanów chorobowych

505

(Kornaszewski i wsp., 1972). Niezbędna dla każdego organizmu aktywność fizyczna w

poszczególnych okresach jego życia dokonuje się z różną intensywnością i spełnia różnorodne

funkcje. W wieku dziecięcym jest ona ważnym czynnikiem warunkującym wszechstronny rozwój

organizmu i kształtującym prawidłową postawę ciała. Przyczynia się do wyrabiania podstawowych

cech motorycznych oraz umożliwia uczenie się wielu umiejętności ruchowych niezbędnych w

dalszym życiu. Właściwie użyty i dozowany ruch łagodzi przebieg procesów rozwojowych,

koryguje zniekształcenia postawy, kształtuje pozytywne nawyki ruchowe oraz zwiększa odporność

fizjologiczną (Krawiecka., 1978). Każde dziecko, aby należycie się rozwijało powinno być aktywne

fizycznie przez parę godzin dziennie. Ruch ten w miarę możliwości powinien być urozmaicony,

dawać dziecku różnorodne doznania. Tylko wtedy polubi ono ruch i będzie umiało wpleść go w

swoje życie (Bielski., 1996). Doskonałą okazją dostarczania dzieciom i młodzieży odpowiedniej

dawki ruchu dają zajęcia wychowania fizycznego w szkole jak również sport i rekreacja w ramach

zajęć pozalekcyjnych (Jančoková i wsp., 2002, Cieślicka i wsp., 2012). Wychowanie fizyczne w

szkole powinno spełniać podwójną rolę: winno zaspakajać doraźne potrzeby fizycznego i

motorycznego rozwoju ucznia oraz przygotowywać go do dbałości o zdrowie, ciało, dalszy rozwój i

sprawność po ustaniu procesu wychowawczego. Przyjmuje się, że optymalny poziom aktywności

fizycznej u dzieci i młodzieży to taki, który zapewnia potrzeby ruchowe i stymuluje rozwój ich

organizmu. Najsłuszniej uprawiać różne formy aktywności ruchowej. Ćwiczenia fizyczne, zabawy,

gry ruchowe rozbudzają zainteresowania, kształtują sprawność i wyrabiają umiejętności ruchowe.

Stwarzają okazje do wyładowania nagromadzonej energii. Rozwijają psychikę ucznia, kształtują

charakter oraz cechy społeczne. Zmiany, jakie powoduje w rozwoju osobniczym aktywność

fizyczna są odwracalne. Efekty tych zmian znikają po zaprzestaniu aktywnego stylu życia. Niektóre

cofają się szybko, inne dopiero po miesiącach, latach. Dlatego stała i systematyczna aktywność

fizyczna jest warunkiem podnoszenia na wyższy poziom sprawności fizycznej i walorów

zdrowotnych człowieka. Celem badań określenie dynamiki rozwoju wybranych cech somatycznych

i motorycznych, na podstawie dwuetapowych badań grupy chłopców i dziewcząt w wieku 12 – 13

lat ze Szkoły Podstawowej.

Materiał i metody

Badaniami objęto 65 uczniów ze Szkoły Podstawowej. W badaniach uczestniczyło 40

dziewcząt i 25 chłopców w wieku 11 -12 lat. Badania były przeprowadzone w dwóch etapach.

Badania pomiaru cech somatycznych tj. wysokości i masy ciała odbyły się w gabinecie lekarskim

szkoły. Pomiar wysokości i masy ciała dokonano na wadze lekarskiej. Wysokość ciała mierzono z

dokładności do 0,5 cm, a masę ciała z dokładnością do 0,1 kg. Podczas badania obowiązywał strój

gimnastyczny bez obuwia. Poziom sprawności motorycznej oceniono na podstawie

przeprowadzonego testu sprawności fizycznej Zdzisława Chromińskiego, wprowadzonego do szkół

506

w Polsce w 1986 roku. Test obejmował następujące próby: bieg na dystansie 60 m (badanie

szybkości); bieg na dystansie 600 m dla dziewcząt i 1000 m dla chłopców (badanie wytrzymałości);

rzut 3 kg piłka lekarska oburącz w tył ponad głową (Tatarczuk, 2004). Dodatkowo przeprowadzono

skok w dal z rozbiegu. Badanie poziomu sprawności motorycznej dokonano w ciągu dwóch dni.

Pierwszego dnia zbadano szybkość i siłę, drugiego skoczność oraz wytrzymałość. Test sprawności

fizycznej został wykonany na boisku szkolnym po uprzednio przeprowadzonej rozgrzewce.

Badanych uczniów obowiązywał strój i obuwie sportowe. Wszystkie sprawdziany były

poprzedzone nauczaniem techniki wykonywanych prób. Zebrany materiał został poddany analizie

statystycznej. Obliczono: średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe (przeciętne), współczynnik

zmienność, współczynnik korelacji, wskaźnik BMI.

Wyniki

W wyniku analizy tabeli 1 stwierdzono, że średnia masa ciała badanych dziewcząt wzrasta

wraz z wiekiem i odpowiednio wynosi dla 11-latek 42,34 kg, dla 12-latek 43,21 kg. Różnica

średnich między 11 a 12-latkami jest nieduża 0,94 kg. Rozpiętość między wartościami

minimalnymi a maksymalnymi jest znaczna i wynosi dla 11-latek od 27,5 do 70 kg, dla 12-latek od

15,5 do 68 kg.

Tabela 1. Charakterystyka statystyczna masy ciała badanych dziewcząt

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

kg

%

Dziewczęta kl. V

42,34

9,81

27,5

70

23%

0,94

2%

Dziewczęta kl. VI

43,28

10,58

15,5

68

24%

W wyniku analizy tabeli 2, stwierdzono, że średnia masy ciała badanych chłopców wzrasta

wraz z wiekiem od 47,54 kg (V kl.) do 51,32 kg (VI kl.). Wartości minimalne i maksymalne

znacznie się zwiększają u 11-latków od 33 do 72,5 kg, u 12-latków od 35 do 76 kg. Różnica

średnich między 11 a 12-latkami wynosi 3,89 kg.

Tabela 2. Charakterystyka statystyczna masy ciała badanych chłopców

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

kg

%

Chłopcy kl. V

47,54

10,61

33

72,5

22%

3,78

7%

Chłopcy kl. VI

51,32

11,49

35

76

22%

507

W tabeli 3 można zaobserwować tempo rozwoju wysokości ciała u badanych dziewcząt jest

niewielkie. U 11-latek średnia wysokość ciała wynosi 151,01 cm, natomiast u 12-latek 151,64 cm.

Różnica średnich to 0,63 cm. Wartości minimalne u dziewcząt z klasy V są równe 139 cm a u

dziewcząt z klasy VI 143 cm. Wartości maksymalne przedstawiają się następująco: u dziewcząt z

klasy V – 171 cm , a z klasy VI – 177cm.

Tabele 3. Charakterystyka statystyczna wysokości ciała badanych dziewcząt

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

cm

%

Dziewczęta kl. V

151,01

7,96

139

171

5%

0,63

0%

Dziewczęta kl. VI

151,64

7,91

143

177

5%

Analizując wartości wysokości ciała przebadanej grupy chłopców zauważono, że średnia

wysokość 11-latków jest mniejsza i wynosi 154,88 cm od średniej wartości 12-latków wynoszącej

160,08 cm. Różnica średniej wysokości ciała jest równa 5,20 cm. Rozpiętość między wartościami

minimalnymi a maksymalnymi wynosi dla 11-latków od 135 do 179 cm, dla 12-latków od 140 do

185 cm

Tabela 4. Charakterystyka statystyczna wysokości ciała badanych chłopców

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

cm

%

Chłopcy kl. V

154,88

10,51

135

179

7%

5,20

3%

Chłopcy kl. VI

160,08

11,55

140

185

7%

W tabeli 5 przedstawiono wyniki sprawdzianu szybkości w przebadanej grupie dziewcząt

zauważam dużą rozpiętość w wartościach minimalnych i maksymalnych między V a VI klasa.

Wartość minimalna dla 11-latek równa 2,1 s jest mniejsza od wartości minimalnej 12-latek, która

wynosi 9,7 s. Wartości maksymalne przedstawiają się następująco dla 11-latek 3,54 s, dla 12 – latek

równa jest 12,7 s. Różnica średnich między 11 a 12-latkami wynosi 0,58 s.

Tabela 5. Charakterystyka statystyczna biegu na dystansie 60 m u badanych dziewcząt

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

s

%

Dziewczęta kl. V

11,48

0,92

2,1

3,54

8%

0,58

5%

Dziewczęta kl. VI

10,89

0,80

9,7

12,7

7%

508

W wyniku analizy tabeli 6 zauważono, że średnia szybkość w przebadanej grupie chłopców

jest większa w klasie V – wynosi 10,74 s niż w klasie VI, w której jest równa 10,31 s. Różnica

średnich jest nieduża 0,43 s. Rozpiętość między wartościami minimalnymi a maksymalnymi jest

znaczna i wynosi dla 11-latków od 8,9 s do 12,95 s , dla 12-latków od 8,94 s do 13,1 s.

Tabela 6. Charakterystyka statystyczna biegu na dystansie 60 m u badanych chłopców

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

s

%

Chłopcy kl. V

10,74

0,90

8,9

12,95 8%

0,43

4%

Chłopcy kl. VI

10,31

0,91

8,94

13,1

9%

Z charakterystyki liczbowej przedstawionej w tabeli 7 wynika, że średnia wytrzymałości u

11-latek (2,78 min) jest wyższa niż u 12-latek (2,69 min). Różnica jest nieznaczna 0,09 min.

Wartości minimalne i maksymalne wynoszą dla dziewcząt z klasy V od 2,1 min do 3,54 min, dla

dziewcząt z VI klasy od 2,1 min do 4,12 min.

Tabela 7. Charakterystyka statystyczna biegu na dystansie 600 m u badanych dziewcząt

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

min

%

Dziewczęta kl. V

2,78

0,45

2,1

3,54

16%

0,09

3%

Dziewczęta kl. VI

2,69

0,44

2,1

4,12

16%

Na podstawie tabeli 8 przedstawiającej liczbową ocenę wytrzymałości chłopców w biegu na

1000 m zauważono, że średnia omawianej cechy wyższa jest u 11-latków (4,52 min) niż u 12-

latków (4,38 min). Różnica wynosi 0,14 min. Zauważalna jest rozpiętość w wartościach

minimalnych i maksymalnych. U chłopców w klasie V waha się w przedziale od 3,47 min do 5,54

min, a w klasie VI od 3,35 min do 6,15 min.

Tabela 8. Charakterystyka statystyczna biegu na dystansie 1000 m u badanych chłopców

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

min

%

Chłopcy kl. V

4,52

0,68

3,47

5,54

15%

0,14

3%

Chłopcy kl. VI

4,38

0,74

3,35

6,15

17%

509

W wyniku analizy tabeli 9 zauważono, że średnia skoczności badanych dziewcząt wzrasta

wraz z wiekiem i odpowiednio wynosi dla 11 – latek 2,56 cm, dla 12 – latek 4,45 cm. Różnica

średnich między 11-sto a 12-latkami jest znaczna 1,90 cm. Rozpiętość między wartościami

minimalnymi a maksymalnymi u dziewcząt z klasy VI jest duża i wynosi od 2,1 cm do 7,95 cm. U

dziewcząt z klasy V jest zdecydowanie mniejsza od 1,9 cm do 3,54 cm.

Tabela 9. Charakterystyka statystyczna skoku w dal z rozbiegu u badanych dziewcząt

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

m

%

Dziewczęta kl. V

2,56

0,37

1,9

3,54

14%

1,90

43%

Dziewczęta kl. VI

4,45

1,57

2,1

7,95

35%

Na podstawie danych z tabeli 10 zauważono, że średnia skoku w dal z rozbiegu w badanej

grupie chłopców ma tendencję wzrostową od 3,04 cm w klasie V do 3, 31 cm w klasie VI. Różnica

średnich jest równa 0,27 cm. Wartości minimalne i maksymalne zwiększają się u 11-latków od 1,9

cm do 3,85 cm, a u 12-latkoów od 2,45 cm do 4 cm.

Tabela 10. Charakterystyka statystyczna skoku w dal z rozbiegu u badanych chłopców

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

m

%

Chłopcy kl. V

3,04

0,47

1,9

3,85

16%

0,27

8%

Chłopcy kl. VI

3,31

0,41

2,45

4

12%

Z charakterystyki liczbowej przedstawionej w tabeli 11 wynika, że średnia siły u 11-latek (5,04 m)

jest większa niż u 12-latek (3,42 m). Różnica średnich wynosi 1,62 m ,co oznacza, że siła wzrasta z

wiekiem. Rozpiętość między wartościami minimalnymi a maksymalnymi jest znaczna i wynosi dla

11-latek od 2,8 do 7,46 m, dla 12-latek od 1,8 do 6,5 m.

Tabela 11. Charakterystyka statystyczna rzutu piłką lekarską – 3 kg

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

m

%

Dziewczęta kl. V

5,04

1,00

2,8

7,46

20%

1,62

32%

Dziewczęta kl. VI

3,42

1,30

1,8

6,5

37%

510

Analizując tabelę 12 przedstawiającą liczbową ocenę rzutu 3 kg piłką lekarską stwierdzono,

że wraz z wiekiem wzrasta siła chłopców i odpowiednio wynosi dla 11-latków 6,66 m , a dla 12-

latków 7,04 m . Różnica średnich równa jest 0,38 m. W poszczególnych kategoriach wiekowych

widać duże różnice między wartościami minimalnymi a maksymalnymi. Dla chłopców w wieku 11

lat wynosi od 4,4 m do 12,61 m, a w wieku 12 lat od 4,4 m do 12,9 m.

Tabela 12. Charakterystyka statystyczna rzutu piłką lekarską – 3 kg

Grupa

x

Sd

Min Max

V

Różnica

m

%

Chłopcy kl. V

6,66

1,69

4,4

12,61 25%

0,38

5%

Chłopcy kl. VI

7,04

1,68

4,4

12,9

24%

U 11-letnich dziewcząt korelacja dodatnia przedstawia się następująco: wraz ze wzrostem

masy ciała wzrasta średnia wartość wysokości ciała. Związek między tymi cechami jest wysoki i

wynosi 0,78. Większą wartość 0,91 ma związek między cechami masy ciała i BMI. Jest to również

korelacja dodatnia. Wraz ze wzrostem masy ciała rosną średnie wartości biegu na 60 m i 600 m.

Wskaźnik rzutu piłką lekarską wzrasta wraz ze wzrostem masy ciała. Wartość ta wynosi 0,57. Wraz

ze wzrostem wysokości ciała wzrastają wszystkie średnie wskaźników, to znaczy wzrasta średnia

wartość biegu na 60 m(0,08), 600 m (0,19), rzutu piłką lekarską (0,65), skoku w dal (0,08) oraz

średnia wartość BMI (0,46). Wraz ze wzrostem biegu na 60 m rośnie średnia wartość biegu na 600

m jak również wartość BMI, która wynosi 0,35. Wraz ze wzrostem biegu na 600 m wzrasta średnia

wartość rzutu piłką lekarską. Związek między tymi cechami jest bardzo słaby i wynosi 0,02. Ze

wzrostem biegu na 600 m wzrasta średnia wartość BMI. Wraz ze wzrostem odległości rzutu piłką

lekarską wzrasta średnia wartość skoku w dal oraz BMI. Wartości te są zbliżone i odpowiednio

wynoszą: skok w dal 0,42, BMI 0,40. U badanych dziewcząt z klasy V wyniki przedstawiają się

następująco: wraz ze wzrostem masy ciała maleją średnie wyniki skoku w dal z rozbiegu. Wraz ze

wzrostem biegu na 60 m maleją średnie wartości wskaźników rzutu piłką lekarską (-0,22) oraz

skoku w dal (-0,73). Średnia wartość wskaźnika skoku w dal maleje wraz ze wzrostem biegu na 600

m. Ze wzrostem odległości skoku w dal z rozbiegu maleje średnia wartość BMI. Związek między

tymi cechami jest słaby, wynosi -0,17.

511

Tabela 13. Wartości współczynnika korelacji u dziewcząt w wieku 11 lat

Związki korelacyjne między badanymi wskaźnikami u dziewcząt w klasie V

Masa
ciała Wzrost

Bieg
na 60m

Bieg
na 600m

Rzut piłką
lekarską

Skok
w dal BMI

Masa ciała

x

0,78

0,29

0,40

0,57

-0,10 0,91

Wzrost

x

0,08

0,19

0,65

0,08

0,46

Bieg 60m

x

0,65

-0,22

-0,73 0,35

Bieg 600m

x

0,02

-0,64 0,44

Rzut piłką lek.

x

0,42

0,40

Skok w dal

x

-0,17

BMI

x

U 12-letnich dziewcząt korelacja dodatnia pomiędzy rozwojem fizycznym a sprawnością

motoryczna wygląda następująco: wraz ze wzrostem masy ciała wzrastają wszystkie średnie

wskaźników, to znaczy wzrasta średnia wartość wysokości ciała (0,67), biegu na 60 m (0,10), biegu

na 600 m (0,11), rzutu piłką lekarską (0,01), skoku w dal (0,13) oraz BMI (0,90). Wraz ze wzrostem

biegu na 60 m rosną średnie wartości biegu na 600 m, rzutu piłką lekarską i BMI. Wartości te

odpowiednio wynoszą: 600 m 0,51, rzut piłką lekarską 0,12, BMI 0,19. Wskaźnik rzutu piłką

lekarska wzrasta wraz ze wzrostem biegu na 600 m. Wartość ta wynosi 0,11. Ze wzrostem biegu na

600 m wzrasta również średnia wartość BMI, która jest równa 0,18. Korelacja ujemna u dziewcząt

w klasie VI przedstawia się następująco: wraz ze wzrostem średniej wartości wysokości ciała

maleje średnia wartość biegu na 60 m (-0,14). Maleje również średnia wartość biegu na 600 m wraz

ze wzrostem wskaźnika wysokości ciała. Wartość ta wynosi -0,05. Wraz ze wzrostem szybkości

biegu na 60 m maleje średnia wartość skoku w dal z rozbiegu (-0,14). Wskaźnik średniej wartości

skoku w dal z rozbiegu maleje przy wzroście średniej wartości biegu na 600 m. Wraz ze wzrostem

średniej wartości rzutu piłką lekarską maleje średni wynik skoku w dal, który wynosi -0,31. Wraz

ze wzrostem średniej wartości skoku w dal maleje wskaźnik BMI (0,05).

Tabela 14. Wartości współczynnika korelacji u dziewcząt w wieki 12 lat

Związki korelacyjne między badanymi wskaźnikami u dziewcząt w klasie VI

Masa
ciała Wzrost

Bieg
na 60m

Bieg
na 600m

Rzut piłką
lekarską

Skok
w dal BMI

Masa ciała

x

0,67

0,10

0,11

0,01

0,13

0,90

Wzrost

x

-0,14

-0,05

0,05

0,40

0,29

Bieg 60m

x

0,51

0,12

-0,14 0,19

Bieg 600m

x

0,11

-0,31 0,18

Rzut piłką lek.

x

-0,22 0,00

Skok w dal

x

-0,05

BMI

x

512

Korelacja dodatnia pomiędzy rozwojem fizycznym a sprawnością motoryczna u 11-letnich

chłopców szacuje się następująco: wraz ze wzrostem masy ciała wzrasta średnia wartość wysokości

ciała. Związek między tymi cechami jest wysoki i wynosi 0,84. Wskaźniki biegu na 1000 m oraz

skoku w dal z rozbiegu wzrastają wraz ze wzrostem średniej wartości wysokości ciała, ale związek

między tymi cechami jest słaby, wynosi odpowiednio dla biegu na 1000 m 0,04, dla skoku w dal

0,17. Wraz ze wzrostem wysokości ciała wzrastają również średnie wartości rzutu piłką lekarską

(0,57) oraz BMI (0,80). Współzależność pomiędzy wysokością ciała a sprawnością fizyczna

przedstawia się następująco: wraz ze wzrostem średniej wartości wysokości ciała wzrasta średnia

wartość rzutu piłką lekarską (0,69), średnia wartość skoku w dal z rozbiegu (0,46) oraz średnia

wartość BMI (0,36). Ze wzrostem wartości wskaźnika biegu na dystansie 60 m wzrasta średnia

wartość biegu na 1000 m oraz BMI. Wraz ze wzrostem wskaźnika rzutu piłką lekarską wzrasta

średnia wartość skoku w dal (0,54) jak również wartość BMI (0,18). Korelacja ujemna wśród 11-

letnich chłopców jest taka: wraz ze wzrostem średniej wartości masy ciała maleje średnia wartość

biegu na dystansie 60 m. Wskaźnik średniej wartości biegu na 60 m i 1000 m maleje wraz ze

wzrostem wskaźnika wysokości ciała. Wraz ze wzrostem średniej wartości biegu na 60 m maleje

wartość rzutu piłką lekarską (-0,49) jak również wartość skoku w dal z rozbiegu (-0,68). Średnia

wartość rzutu piłką lekarską (-0,50) oraz skoku w dal (-0,63) maleje wraz ze wzrostem średniej

wartości wskaźnika biegu na 1000 m. Wraz ze wzrostem wskaźnika skoku w dal maleje średnia

wartość BMI. Wartość ta wynosi -0,21.

Tabela 15. Wartości współczynnika korelacji u chłopców w wieku 11 lat

Związki korelacyjne między badanymi wskaźnikami u chłopców w klasie V

Masa
ciała Wzrost

Bieg
na 60m

Bieg
na 1000m

Rzut piłką
lekarską

Skok
w dal BMI

Masa ciała

x

0,84

-0,14

0,04

0,57

0,17

0,80

Wzrost

x

-0,44

-0,38

0,69

0,46

0,36

Bieg 60m

x

0,55

-0,49

-0,68 0,23

Bieg 1000m

x

-0,50

-0,63 0,51

Rzut piłką lek.

x

0,54

0,18

Skok w dal

x

-0,21

BMI

x

Korelacja dodatnia pomiędzy rozwojem fizycznym a sprawnością motoryczna u chłopców z

klasy VI szacuje się następująco: wraz ze wzrostem średniej wartości masy ciała wzrasta wysokość

ciała i BMI. Wartości są zbliżone i odpowiednio wynoszą 0,84 – wysokość ciała oraz 0,78 – BMI.

Wraz ze wzrostem masy ciała wzrasta również średnia wartość biegu na dystansie 60 m (0,11),

rzutu piłką lekarską (0,63) oraz skoku w dal z rozbiegu (0,12). Współzależność pomiędzy

513

wysokością ciała a sprawnością fizyczna przedstawia się następująco: wraz ze wzrostem średniej

wartości wysokości ciała wzrasta średnia wartość rzutu piłką lekarską, skoku w dal i BMI. Bieg na

1000 m wzrasta wraz ze wzrostem średniej wartości biegu na 60 m. Wraz ze wzrostem wskaźnika

biegu na 60 m rośnie średnia wartość BMI. Wartość ta jest równa 0,32. Wraz ze wzrostem biegu na

dystansie 1000 m wzrasta średnia wartość BMI. Średnia wartość skoku w dal (0,46) i BMI (0,22)

rośnie wraz ze wzrostem wskaźnika rzutu piłką lekarską. Natomiast ujemna korelacja u 12-letnich

chłopców wygląda następująco: wraz ze wzrostem średniej wartości masy ciała maleje średnia

wartość biegu na 1000 m. Wskaźnik średniej wartości biegu na dystansie 60 m i 1000 m maleje

wraz ze wzrostem wysokości ciała. Wraz ze wzrostem wskaźnika biegu na 60 m maleje średnia

wartość rzutu piłką lekarską (-0,29) oraz skoku w dal (-0,64). Średnia rzutu piłką lekarską i skoku w

dal maleje również przy wzroście wartości rzutu piłką lekarską. Wraz ze wzrostem odległości skoku

w dal z rozbiegu maleje średnia wartość BMI, która wynosi -0,18.

Tabela 16. Wartości współczynnika korelacji u chłopców w wieku 12 lat

Związki korelacyjne między badanymi wskaźnikami u chłopców w klasie VI

Masa
ciała Wzrost

Bieg
na 60m

Bieg
na 1000m

Rzut piłką
lekarską

Skok
w dal BMI

Masa ciała

x

0,84

0,11

-0,04

0,63

0,12

0,78

Wzrost

x

-0,14

-0,34

0,74

0,36

0,32

Bieg 60m

x

0,51

-0,29

-0,64 0,32

Bieg 1000m

x

-0,49

-0,57 0,32

Rzut piłką lek.

x

0,46

0,22

Skok w dal

x

-0,18

BMI

x

Na podstawie analizy związków korelacyjnych w dwóch grupach wiekowych (11, 12 lat)

zauważono, że w grupach tych wraz ze wzrostem wskaźnika masy ciała wzrasta średnia wartość

wysokość ciała oraz rzutu piłką lekarską. Wraz ze wzrostem wysokości ciała rośnie wskaźnik rzutu

piłką lekarską i skoku w dal. Wraz ze wzrostem średniej wartości biegu na dystansie 60 m wzrasta

średnia wartość biegu na 600/1000 m i maleje wskaźnik skoku w dal z rozbiegu. Średnia wartość

skoku w dal maleje również wraz ze wzrostem biegu na 600/1000 m, Natomiast wraz ze wzrostem

wskaźnika skoku w dal maleje BMI. Średnia wartość BMI wzrasta wraz ze wzrostem wszystkich

pozostałych wskaźników.

Spostrzeżenia i wnioski

Rejestracja i analiza wyników jest konieczna w każdej grupie wiekowej, pozwala bowiem

na ocenę postępów, stabilizacji lub regresu w rozwoju. Podjęte badania nad określeniem poziomu

514

rozwoju somatycznego i sprawności fizycznej dzieci w wieku 11 – 12 lat, pozwalają na

przedstawienie następujących wniosków:

1.

Wraz z wiekiem następuje wzrost poziomu rozwoju somatycznego dziewcząt i chłopców.

2.

Zmiany w sprawności fizycznej są wyraźne.

3.

Wyższy poziom szybkości i wytrzymałości wykazały dziewczęta z klasy V.

4.

Poziom skoczności i siły u dziewcząt wzrasta wraz z wiekiem, co świadczy o dynamice

rozwoju tych cech u badanej grupy.

5.

W badaniu szybkości i wytrzymałości chłopców lepsze wyniki uzyskali 11-latkowie, w

pozostałych próbach 12-latkowie.

6.

Analiza związków korelacyjnych wykazała, że rezultaty rzutu piłką lekarską w obydwu

grupach wiążą się z masą i wysokością ciała. Wraz ze wzrostem poziomu tych cech wyniki ulęgają

zwiększeniu.

7.

Różnice między wartościami minimalnymi a maksymalnymi w rozwoju wysokości ciała u

badanych chłopców wykazały duża rozbieżność.

8.

Oceniając uzyskane wyniki skoku w dal badanych dziewcząt można zauważyć dużą różnicę

średniej arytmetycznej, która wynosi 1, 90 m.

9.

Korelacja ujemna zarówno u chłopców jak i u dziewcząt wykazała, ze średnia wartość BMI

maleje tylko wraz ze wzrostem wskaźnika skoku w dal.

References
1.

Bielski J. (1996) Życie jest ruchem. Poradnik dla nauczycieli wychowania fizycznego.

Agencja Promo – Lider, Warszawa.

2.

Cieślicka M., Dix B, Napierała M., Żukow W. Physical activity of young people from the junior

secondary school No. 35 in Bydgoszcz. W: Health- the proper functioning of man in all spheres of life, Vol

III, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz 2012, 175-189

3.

Jančoková, L – Kremnický, J. – Kompán, J. - Misárošová, M. – Mišurová, d. 2002. telesný a

funkčný rozvoj žiakov základných škôl v banskobystrickom kraji. in: monitorovanie telesného

rozvoja, funkčného stavu a pohybovej výkonnosti žiakov základných škôl v banskobystrickom kraji

na začiatku nového tisícročia: zborník výstupov grantovej výskumnej úlohy vega č. 1/7318/20.

banská bystrica: umb fhv, 2002, s. 135 – 155. isbn 80-8055-710-1

4.

Komaszewski W., Skrocki Z. (1972) Aspekty biologiczne rekreacji fizycznej. Wyższa

Szkoła Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wrocław.

5.

Krawiecka M., Kunicki B. J. (1978) Ścieżka zdrowia. Poradnik dla organizatorów i

użytkowników. Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa.

6.

Tatarczuk T. (2004) Metodyka wychowania fizycznego, zagadnienia wybrane. Uniwersytet

Zielonogórski, Zielona Góra.