90

ÂWIAT NAUKI CZERWIEC 2004

WARTO WIEDZIEå

FIZYKA

Po raz pierwszy Olimpiad´ Fizycznà, której LIII fina∏ odby∏ si´
w kwietniu w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie, wygra∏a
dziewczyna. Podczas uroczystoÊci wr´czenia nagród publicz-
noÊç zgotowa∏a tegorocznej maturzystce Magdalenie Gule-
wicz, uczennicy Anny Mazurkiewicz z V Liceum Ogólnokszta∏-
càcego im. ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie, owacj´
na stojàco.

W olimpiadzie wzi´∏o udzia∏ ponad tysiàc licealistów. Do

fina∏u zakwalifikowa∏o si´ 61 uczniów, spoÊród których wy-
∏oniono 20 laureatów. Ostatni etap tradycyjnie trwa∏ dwa dni.
Najpierw uczniowie rozwiàzywali problem doÊwiadczalny
– mieli za pomocà lasera zmierzyç gruboÊç i wspó∏czynnik

za∏amania Êwiat∏a szklanej
p∏ytki. Nast´pnego dnia zma-
gali si´ z trzema zadaniami
teoretycznymi. „Zadania olim-
pijskie sà bardzo trudne, nawet
chyba zbyt trudne – przyzna∏
podczas rozdawania nagród
prof. Jan Mostowski, przewod-
niczàcy Komitetu G∏ównego. –
Ale olimpiad´ organizujemy po
to, by wybraç najlepszych”.

W cz´Êci naukowej fina∏u

wyk∏ady wyg∏osili prof. Tade-
usz SkoÊkiewicz i prof. Robert
R. Ga∏àzka z Instytutu Fizyki
PAN oraz dr hab. Wojciech
S∏omczyƒski z Uniwersytetu
Jagielloƒskiego. Podczas uro-

czystego wr´czenia nagród do
studiowania fizyki zach´cali
finalistów dziekan Wydzia∏u

Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego prof. Jan Bartelski
i prezes Polskiego Towarzystwa Fizycznego prof. Maciej
Kolwas.

Pi´ciu pierwszych laureatów pojedzie do Korei Po∏udniowej

na Mi´dzynarodowà Olimpiad´ Fizycznà. Oprócz Magdy Pol-
sk´ reprezentowaç b´dà: Piotr Migda∏ z V Liceum Ogólno-
kszta∏càcego w Bielsku-Bia∏ej, Sieciech Czajka z V Liceum
Ogólnokszta∏càcego im. ks. Józefa Poniatowskiego w Warsza-
wie, ¸ukasz Krysiak z V Liceum Ogólnokszta∏càcego w Piotr-
kowie Trybunalskim i Krzysztof Choromaƒski z II Liceum
Ogólnokszta∏càcego im. Stefana Batorego w Warszawie.

BIOLOGIA

Ponad 2000 uczniów z ca∏ej Polski wzi´∏o udzia∏ w XXXIII
Olimpiadzie Biologicznej, której fina∏ odby∏ si´ w dniach 24–26
kwietnia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Konkurs wygra∏ Pawe∏ Hermanowicz, uczeƒ Ma∏gorzaty Wy-
derkowskiej z Zespo∏u Szkó∏ Licealnych im. Józefa Pi∏sud-
skiego w Ustrzykach Dolnych.

Ostatni etap olimpiady podzielony by∏ na cz´Êç pisemnà i

ustnà. FinaliÊci, którzy przystàpili do cz´Êci drugiej, oprócz
odpowiedzi na wylosowane pytania musieli przedstawiç
w formie plakatu wyniki przygotowanej wczeÊniej pracy
badawczej. Jurorzy
zwracali uwag´ na
tematyk´ pracy,
metodyk´, wyniki i
ich interpretacj´, a
tak˝e j´zyk i styl.
W pracy badawczej
zabronione by∏o
przeprowadzanie
doÊwiadczeƒ na
zwierz´tach kr´go-
wych, regulamin
dopuszcza∏ jedynie
obserwacje niein-
wazyjne, podczas
których nie wolno by∏o spowodowaç cierpienia, uszkodzenia
cia∏a ani Êmierci badanych organizmów. „Wybrane prace
dodatkowo zostanà zg∏oszone do nast´pnej edycji Konkursu
Prac M∏odych Naukowców Unii Europejskiej, organizowa-
nego przez Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci” – powiedzia∏
przewodniczàcy Komitetu G∏ównego Olimpiady prof. Broni-
s∏aw Cymborowski.

Podczas wr´czenia nagród rektor Uniwersytetu Warszaw-

skiego prof. Piotr W´gleƒski wyg∏osi∏ wyk∏ad o zastosowaniu
genetyki w medycynie. UroczystoÊç uÊwietni∏ koncert w wy-
konaniu stypendystów Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci
– Marii Machowskiej i Marcelego Markowskiego.

Na Mi´dzynarodowà Olimpiad´ Biologicznà, która w tym

roku odb´dzie si´ w Australii, pojedzie pierwsza czwórka lau-
reatów. Prócz zwyci´zcy: Katarzyna Wachowicz z XII Liceum
Ogólnokszta∏càcego we Wroc∏awiu, ¸ukasz Banasiak z IV Li-
ceum Ogólnokszta∏càcego w Radomiu oraz Piotr Tymoszuk
z Liceum Ogólnokszta∏càcego im. Stefana ˚eromskiego w
Bielsku-Bia∏ej.

Wiosna olimpijczyków

Tradycyjnie wiosnà odbywajà si´ w Polsce fina∏y olimpiad przedmiotowych dla uczniów szkó∏
Êrednich. Sà one znakomità formà popularyzacji rozmaitych dziedzin wiedzy wÊród
m∏odzie˝y. Przedstawiamy wyniki trzech olimpiad: fizycznej, biologicznej i informatycznej.

¸

UKASZ BADOWSKI (z lewej); BRONIS¸

A

W

CYMBOROWSKI (

z prawej

)

PI¢CIU

najlepszych laureatów

XXXIII Olimpiady Biologicznej.

MAGDALENA GULEWICZ,

zwyci´˝czyni LIII Olimpiady
Fizycznej.

CZERWIEC 2004 ÂWIAT NAUKI

91

Powsta∏ nowy edukacyjny program sty-
pendialny w ca∏oÊci finansowany przez
koncern mi´dzynarodowy. Fundacja
utworzona przez General Electric Com-
pany – GE Foundation – we wspó∏pra-
cy z Institute of International Education
(IIE), organizacjà edukacyjnà typu non
profit, 5 maja przyzna∏a 15 studentom
trzyletnie stypendia w wysokoÊci 1200
dolarów na rok. „K∏adziemy nacisk na
doskonalenie i edukacj´, nasza wspó∏-
praca z uczelniami stale si´ rozszerza.
Program stypendialny jest kolejnà for-
mà wspó∏pracy ze Êrodowiskiem akade-
mickim” – powiedzia∏ Les∏aw Kuzaj, pre-
zes GE w Polsce.

Rekrutacja do programu rozpocz´∏a

si´ jesienià ubieg∏ego roku. Przystàpiç
do niej mogli studenci trzeciego roku
Politechniki Wroc∏awskiej, Uniwersyte-

tu Gdaƒskiego, Politechniki Gdaƒskiej,
Politechniki ¸ódzkiej i Politechniki Âlà-
skiej. Kandydaci musieli mieç dobre wy-
niki w nauce, napisaç esej, w którym
przedstawiali plany wykorzystania otrzy-
manych od fundacji pieni´dzy oraz p∏yn-
nie mówiç po angielsku. „Podczas oceny
przede wszystkim zwracaliÊmy uwag´,
czy student ma wyznaczony cel dzia∏a-
nia, zna swoje mo˝liwoÊci i umie obiek-
tywnie oceniç w∏asne plany” – powie-
dzia∏a Valéria Szabó z IIE.

Jedna ze stypendystek GE Foundation,

Dominika Siwak, studiuje w Polsce na
Politechnice ¸ódzkiej na wydziale Inter-
national Faculty of Engeenering, na
którym j´zykiem wyk∏adowym jest fran-
cuski, oraz we Francji w Grenoble Ecole
de Management. Stypendium chce prze-
znaczyç na cz´Êciowe op∏acenie szko∏y

we Francji. Stanis∏aw Raczyƒski, student
automatyki i robotyki na Wydziale Elek-
troniki, Telekomunikacji i Informatyki
na Politechnice Gdaƒskiej pieniàdze ze
stypendium zamierza wydaç na ksià˝ki
oraz miesi´cznà podró˝ do Japonii. W
dalszych planach ma wyjazd do Tokio na
studia doktoranckie. Teraz wspólnie z
Karolem Duzinkiewiczem, równie˝ sty-
pendystà GE Foundation, konstruujà ro-
bota mobilnego, którego w czerwcu chcà
zaprezentowaç na I Ogólnopolskich Za-
wodach Sumo Robotów.

Program stypendialny zosta∏ zainicjo-

wany w roku 2002 na W´grzech. Rok
póêniej GE Foundation oraz IIE, zach´-
cone w´gierskim sukcesem, wprowadzi-
∏y program w Polsce. Od przysz∏ego ro-
ku akademickiego program rusza w
Niemczech i Wielkiej Brytanii.

P.S.

INFORMATYKA

Fina∏ XI Olimpiady Informatycznej odby∏ si´ na prze∏omie
marca i kwietnia w Sopocie. Wzi´∏o w nim udzia∏ 805
uczestników, spoÊród których wy∏oniono 17 laureatów.
Najwi´cej punktów zdoby∏ Bart∏omiej Romaƒski z XIV
LO im. St. Staszica w Warszawie.

Zadania olimpijskie prawie zawsze majà przyjaznà for-

m´ krótkich historyjek lub anegdot. „WymyÊlanie zadaƒ
olimpijskich jest z ka˝dym rokiem coraz trudniejsze, a
olimpijczycy sà coraz lepiej przygotowani. Uczà si´ z naj-
nowszych podr´czników, potrafià pos∏ugiwaç si´ gotowy-
mi algorytmami, dzi´ki czemu ich programy dzia∏ajà
sprawniej. To sprawia, ˝e poziom olimpiady roÊnie – mó-
wi Tadeusz Kuran, kierownik organizacyjny olimpiady. –
Czasami ze zdumieniem stwierdzamy, ˝e uczeƒ zrobi∏
zadanie w sposób, którego my nie przewidzieliÊmy”.

Rozwiàzanie polega na utworzeniu odpowiedniego

programu, który w mo˝liwie najkrótszym czasie wczyta
dane, wykona poprawne obliczenia i zapisze odpowiedê.
Komisja uruchamia program zawodnika na zestawie spe-
cjalnie przygotowanych danych testowych. Oceniana jest
jego poprawnoÊç i czas dzia∏ania. Wyniki uczestników olim-
piady cz´sto ró˝nià si´ o u∏amki sekundy.

We wrzeÊniu na Mi´dzynarodowà Olimpiad´ Informa-

tycznà do Aten pojadà czterej najlepsi: Bart∏omiej Romaƒ-
ski, Filip Wolski i Jakub ¸àcki z III LO im. Marynarki
Wojennej RP w Gdyni oraz Tomasz Kuras z V LO im.
A. Witkowskiego w Krakowie. W przysz∏ym roku Mi´dzy-
narodowa Olimpiada Informatyczna odb´dzie si´ w No-
wym Sàczu.

P.S.

Nowy program stypendialny

25 lat min´∏o...

åWIERå WIEKU TEMU ukaza∏a si´ pierwsza polska praca
naukowa na temat klonowania genów. Opublikowana zosta∏a
w Molecular and General Genetics (poni˝ej), a jej autorami byli
Ewa Bartnik, Norman J. Pienià˝ek oraz Piotr P. St´pieƒ.
Wszyscy do dziÊ aktywnie dzia∏ajà w nauce. Ewa Bartnik
i Piotr P. St´pieƒ sà profesorami w Zak∏adzie Genetyki UW,
a dr Norman J. Pienià˝ek pracuje od lat w USA w Center for
Disease Control w Atlancie. Jak wspominajà, poczàtki badaƒ
nie by∏y ∏atwe. Enzymy musieli samodzielnie oczyszczaç z
bakterii, aparaty do elektroforezy kleiç z szybek, a agaroz´
przemycaç z zagranicy.