„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 
 
Małgorzata Górska 
 
 
 
 
 
 
 

Sporządzanie rachunku ekonomicznego 
723[03].Z3.03 

 
 

 

 

 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1 

Recenzenci: 
mgr inż. Tadeusz Budzisz 
mgr inż. Maria Pajestka 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr Małgorzata Górska 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Andrzej Kacperczyk 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[03].Z3.03 
,,Sporządzanie  rachunku  ekonomicznego”,  zawartego  w  programie  nauczania  dla  zawodu, 
mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

4 

3.  Cele kształcenia 

5 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

6 

5.  Ćwiczenia 

10 

5.1.  Podstawowe  pojęcia  z  podstaw  ekonomii.  Podstawowe  pojęcia  dotyczące 

rachunku ekonomicznego. Rodzaje kalkulacji. Cena sprzedaży 

 

10 

5.1.1.  Ćwiczenia 

10 

5.2.  Ogniwa  agrobiznesu  i  ich  funkcje.  Instytucje  związane  z  agrobiznesem. 

Procesy integracyjne w agrobiznesie. Integracja z Unią Europejską 

 

12 

5.2.1.  Ćwiczenia 

12 

5.3.  Majątek  i  kapitały  w  przedsiębiorstwie.  Wycena  składników  majątkowych. 

Bilans majątkowy i jego układ 

5.3.1.  Ćwiczenia 

14 

 

14 

5.4.  Wynik finansowy. Wskaźnik rentowności 

18 

5.4.1.  Ćwiczenia 

18 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

20 

7.  Literatura 

32 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3 

1.  WPROWADZENIE 

 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  zagadnień  z  zakresu  podstaw  rachunkowości,  ekonomii  oraz rachunku 
ekonomicznego,  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  mechanik-operator  pojazdów  i  maszyn 
rolniczych. 

W poradniku zamieszczono: 

− 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, 

− 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

− 

przykładowe scenariusze zajęć, 

− 

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami 
nauczania-uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

− 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego, 

− 

wykaz literatury. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących 

metod  nauczania,  ćwiczeń,  tekstu 

przewodniego. 
 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

723[03].Z3 

Podstawy działalności gospodarczej 

w rolnictwie 

723[03].Z3.01 

Organizowanie technicznej 

obsługi rolnictwa i warsztatu 

naprawczego  

723[03].Z3.02 

Prowadzenie marketingu usług 

723[03].Z3.03 

Sporządzanie rachunku 

ekonomicznego 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

−

 

użytkować komputer, 

−

 

korzystać z Internetu, 

−

 

współpracować w grupie, 

−

 

obliczać wydajność pracy i objaśniać jej wpływ na wynagrodzenie, 

−

 

obliczać wynagrodzenie, objaśniać rolę i funkcje kierownika w przedsiębiorstwie, 

−

 

przewidywać popyt na wybraną usługę. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5 

3.

 

CELE KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

–  wyjaśnić zasady funkcjonowania rynku rolno-żywnościowego, 
–  wyjaśnić działanie prawa popytu i podaży, 
–  rozróżnić ogniwa i funkcje agrobiznesu, objaśniać procesy integracyjne w agrobiznesie, 
–  określić zakres usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa, 
–  wykazać korzyści i zagrożenia polskiego agrobiznesu po wstąpieniu do UE, 
–  określić podstawy prawne prowadzenia rachunkowości, 
–  rozróżnić środki trwałe i obrotowe, 
–  obliczyć amortyzację środków trwałych, 
–  określić źródła pochodzenia majątku, 
–  sklasyfikować kredyty i obliczyć odsetki, 
–  wyjaśnić różnicę między leasingiem a kredytem, 
–  sporządzić spis z natury wybranych składników majątkowych, 
–  sporządzić bilans majątkowy przedsiębiorstwa, 
–  sklasyfikować i obliczyć koszty, 
–  przeprowadzić kalkulacje kosztów i podjąć decyzje, 
–  obliczyć cenę sprzedaży usługi, 
–  obliczyć wynik finansowy i wskaźnik rentowności. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 
 

Scenariusz zajęć 1 

Osoba prowadząca:   

 

 

…………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Mechanik – operator pojazdów i maszyn  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

rolniczych 723[03]. 

Moduł:   

 

 

 

 

 

Podstawy działalności gospodarczej w rolnictwie  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

723[03].Z3 

Jednostka modułowa:  

 

 

Sporządzanie rachunku ekonomicznego 723[03].Z3.03 

 

Temat: Bilans majątkowy. 

Cel ogólny: Nabycie umiejętności sporządzania bilansu. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: 
– 

wyjaśnić budowę bilansu, 

– 

sklasyfikować poszczególne składniki bilansu, 

– 

wyjaśnić zasady sporządzania bilansu, 

– 

zastosować w praktyce zasady sporządzania bilansu, 

– 

sporządzić bilans w arkuszu kalkulacyjnym Excel. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 
– 

wykład, 

– 

dyskusja. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
– 

praca indywidualna, 

– 

praca w grupach dwu lub trzy osobowych. 

 
Środki dydaktyczne: 
– 

foliogramy, 

– 

plansze, 

– 

druk bilansu, 

– 

ustawa o rachunkowości, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Czas trwania: 90 minut. 
 
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie. 
2.  Podanie celów zajęć. 
3.  Plan zajęć: 

– 

wstęp – należy przypomnieć uczniom wiadomości na temat bilansu, które zdobyli na 
wcześniejszych lekcjach, 

– 

należy  rozdać  uczniom  ustawę  o  rachunkowości,  wskazać  im  gdzie  należy  szukać 
informacji na temat bilansu, 

– 

należy poszerzyć wiedzę uczniów, dotyczącą sporządzania bilansu o zasady bilansu, 

– 

rozdać uczniom zestawy ćwiczeń wraz z drukami bilansu, 

– 

uczniowie rozwiązują ćwiczenie w grupach dwu- trzyosobowych, 

– 

nauczyciel sprawdza i omawia wyniki zadania, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7 

– 

uczniowie z pomocą nauczyciela sporządzają bilans w arkuszu kalkulacyjnym 
Excel, 

– 

nauczyciel sprawdza wydrukowane bilanse, 

– 

należy rozdać uczniom zadanie domowe, polegające na sporządzeniu bilansu. 

4.  Podsumowanie zajęć: 

– 

uczniowie wyjaśniają pojęcie i budowę bilansu, 

– 

uczniowie omawiają zasady bilansowe i zasady sporządzania bilansu, 

– 

uczniowie wskazują artykuły ustawy o rachunkowości, w których należy szukać 
informacji dotyczących bilansu. 

5.  Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8 

Scenariusz zajęć 2 
 

Osoba prowadząca:   

 

 

…………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Mechanik – operator pojazdów i maszyn  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

rolniczych 723[03] 

Moduł:   

 

 

 

 

 

Podstawy działalności gospodarczej w rolnictwie  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

723[03].Z3 

Jednostka modułowa:  

 

 

Sporządzanie rachunku ekonomicznego 723[03].Z3.03 

 

Temat: Koszty w układzie rodzajowym. 

Cel ogólny: Nabycie umiejętności określania rodzajów kosztów. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
– 

wymienić siedem kosztów układu rodzajowego, 

– 

wskazać wartość informacyjną kosztów rodzajowych, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „zużycia materiałów 
i energii”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „usługi obce”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „podatki i opłaty”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „wynagrodzenia”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „ubezpieczenia 
społeczne i inne świadczenia”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „amortyzacja”, 

– 

określić dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „pozostałe koszty 
rodzajowe”, 

– 

grupować koszty układu rodzajowego. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 
– 

pogadanka, 

– 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
– 

praca indywidualna, 

– 

praca w małych zespołach. 

 
Środki dydaktyczne: 
– 

foliogramy  lub  prezentacja  multimedialna  na  temat:  kosztów  układu  rodzajowego –  ich 
rodzaje i przykłady, 

– 

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne. 
 
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie. 
2.  Podanie celów zajęć. 
3.  Plan zajęć: 

– 

wstęp  –  należy  przypomnieć  uczniom  różne  klasyfikacje  kosztów  i  uwypuklić 
klasyfikację,  która  jest  przedmiotem  lekcji,  zachęcić  uczniów  do  nauki  kosztów 
układu  rodzajowego  (wskazać,  że  podział  kosztów  według  rodzaju  jest  najczęściej 
wykorzystywany do różnych analiz w jednostkach gospodarczych), 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9 

– 

wykorzystując  plansze/foliogramy  lub  prezentację  multimedialną  należy  omówić 
uczniom  rolę  podziału  kosztów  w  układzie  rodzajowym  oraz  wymienić  wszystkie 
koszty rodzajowe, 

– 

wykorzystując  plansze/foliogramy  lub  prezentację  multimedialną  i  angażując 
uczniów do dyskusji  należy omówić każdy koszt rodzajowy, podając  ich przykłady 
dla różnych  jednostek gospodarczych (uwypuklić  to, że  nazwa kosztu rodzajowego 
sugeruje zakres przedmiotowy danego kosztu), 

– 

uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie podane przez nauczyciela, 

– 

sprawdzenie  poprawności  wykonania  ćwiczenia,  uczniowie  kolejno  uzasadniają 
swoje odpowiedzi, 

– 

uczniowie pracują w parach, 

– 

jedna  chętna  grupa  uczniów  prezentuje  klasie  otrzymane  wyniki  (nauczyciel  przy 
poszczególnych  poziomach  odpowiedzi  zachęca  pozostałych  uczniów  do  dyskusji 
celem umotywowania otrzymanych wyników. 

4.  Podsumowanie zajęć: 

– 

uczniowie wymieniają koszty układu rodzajowego, 

– 

uczniowie podają po dwa przykłady każdego kosztu układu rodzajowego. 

5.  Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności. 
6.  Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania  nauczanego materiału  i sięgnięcia 

do literatury dodatkowej zaproponowanej przez nauczyciela. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

5. ĆWICZENIA 

 

5.1. Podstawowe pojęcia z podstaw ekonomii. Podstawowe pojęcia 

dotyczące  rachunku  ekonomicznego.  Rodzaje  kalkulacji. 
Cena sprzedaży

 

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

W miejsce kropek wpisz odpowiedzi. 

Podaj po dwa przykłady: 
a)  dóbr publicznych……………………………………………………………. 
b)  dóbr substytucyjnych………………………………………………………... 
c)  dóbr komplementarnych…………………………………………………….. 
d)  usług materialnych…………………………………………………………... 
e)  kosztów rzeczowych………………………………………………………… 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z materiałem nauczania zawartym w rozdziale 4.1 Poradnika dla ucznia, 
2)  wpisać w miejsce kropek poprawne odpowiedzi. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 2 

Na podstawie informacji przeprowadź klasyfikację kosztów przedsiębiorstwa w układzie 

rodzajowym i kalkulacyjnym: 
a)  zużycie materiałów, 
b)  paliwo, 
c)  amortyzacja, 
d)  materiały bezpośrednie, 
e)  koszty sprzedaży, 
f)  koszty wydziałowe, 
g)  wynagrodzenia, 
h)  koszty zakupu, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

i)  płace bezpośrednie, 
j)  energia. 
 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapisać pozycje kosztów w układzie rodzajowym, 
2)  dokonać klasyfikacji kosztów w układzie kalkulacyjnym. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

materiały piśmiennicze. 

 
Ćwiczenie 3 

Oblicz  jednostkowy koszt wytworzenia pługa, wiedząc, że poniesione w ciągu  miesiąca 

koszty całkowite na produkcję 200 szt. kompletnie wykończonych wyniosły 25 000 zł. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć koszt jednostkowy wytworzenia wyrobu gotowego, 
2)  sprawdzić poprawność obliczeń. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia. 
 
Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

materiały piśmiennicze, 

– 

kalkulator. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

5.2.  Ogniwa  agrobiznesu  i  ich  funkcja.  Instytucje  związane 

z agrobiznesem.  Procesy  integracyjne  w  agrobiznesie. 
Integracja z Unią Europejską 

 
5.2.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Na  podstawie  dostępnych  Ci  informatorów,  Internetu,  sporządź  listę  podmiotów 

gospodarczych  agrobiznesu  występujących w  Twoim powiecie,  dokonaj  ich  charakterystyki 
według ogniw agrobiznesu, rodzaju prowadzonej działalności. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w zespole 2–3 osobowym. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  poszukać  w  zespole  2–3  osobowym  w  dostępnych  środkach,  informacji  dotyczących 

ćwiczenia, 

2)  sporządzić notatki, 
3)  przedstawić wyniki na forum grupy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia. 
 
Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

komputer z dostępem do Internetu, 

– 

literatura zgodna z wykazem w poradniku, 

– 

materiały piśmiennicze. 

 
Ćwiczenie 2 

Wyszukaj przykładową umowę kontraktacyjną dotyczącą sprzedaży produktów rolnych. 

Dokonaj jej analizy. Na przykładzie wzoru umowy kontraktacyjnej pomiędzy przedsiębiorcą 
sprzedającym,  a przedsiębiorcą  kupującym  (np.  produktów  ogrodniczych,  zboża,  trzody, 
drobiu, jaj, miodu). Wymień, jakie dane winna zawierać umowa kontraktacyjna. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w zespole 2–3 osobowym. 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  poszukać w zespole 2–3 osobowym wzoru przykładowej umowy kontraktacyjnej, 
2)  sporządzić notatki, 
3)  przedstawić wyniki przeprowadzonej analizy na forum grupy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia. 
 
Środki dydaktyczne: 

– 

komputer z dostępem do Internetu, 

−

 

papier i materiały piśmiennicze, 

– 

literatura zgodna z wykazem w poradniku. 

 
Ćwiczenie 3 
 

Przedstaw  szanse  i  zagrożenia  dla  Polski  związane  z  jej  członkowstwem  w  Unii 

Europejskiej. Znajdź w środkach informacji publicznej, artykuły dotyczące tematu ćwiczenia. 
Postaraj  się  dotrzeć  do  artykułów  prezentujących  różne  poglądy  i  stanowiska.  Zapoznaj  się 
z nimi, sporządź notatki, a  następnie weź udział  w dyskusji na temat szans  i zagrożeń,  jakie 
wiążą  się  z  przynależnością  naszego  kraju  do  Unii  Europejskiej.  W  dyskusji  powinny  być 
uwzględnione skutki wejścia Polski do UE w dziedzinie przemysłu, handlu, usług, rolnictwa, 
ochrony  środowiska,  a  także  wpływ  na  sytuację  życiową  różnych  grup  społecznych 
tj. przedsiębiorców, rolników, młodzieży. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w zespole 2–3 osobowym. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  poszukać w zespołach 2–3 osobowych informacji związanej z tematem ćwiczenia, 
2)  sporządzić notatki, 
3)  wziąć udział w dyskusji na forum grupy. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

komputer z dostępem do Internetu, 

−

 

różne publikacje prasowe, 

−

 

duże arkusze papieru w kratkę, 

−

 

materiały piśmiennicze, 

−

 

literatura zgodna z wykazem w poradniku. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

5.3.

 

Majątek  i  kapitały  w  przedsiębiorstwie.  Wycena  składników 

majątkowych. Bilans majątkowy i jego układ 

 
5.3.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Oblicz amortyzację środka trwałego metodą liniową. Przedsiębiorstwo Usługowe „Trak” 

sp.  z  o.o.  w  Radomiu  przyjęło  w  kwietniu  2006  roku  do  użytkowania  ciągnik  o  wartości 
początkowej  150 000 zł.  W  zakładowej  polityce  rachunkowości  określono,  co  następuje: 
stosowana  metoda  amortyzacji  liniowa,  rozpoczęcie  naliczania  amortyzacji  w  miesiącu 
następnym po przyjęciu do użytkowania, stawki amortyzacji według wykazu publikowanego 
przez  Ministerstwo  Finansów.  Oblicz  roczne  i miesięczne  stawki  amortyzacyjne,  sporządź 
tabelę amortyzacyjną dla tego środka trwałego na okres jego użytkowania według wzoru: 

 

Rok 

Miesiąc 

Wartość 

początkowa 

Amortyzacja 

roku bieżącego 

Amortyzacja 

narastająco 

Bieżąca wartość 

księgowa 

 

 

 

 

 

 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział  Materiału 
nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym metod naliczania amortyzacji, 
2)  ustalić  stawkę  amortyzacyjną  dla  środka  trwałego  korzystając  z  wykazu  stawek 

amortyzacyjnych, 

3)  obliczyć  roczny  i  miesięczny  odpis  amortyzacyjny  według  metody  liniowej  dla  danego 

środka trwałego. 

 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

klasyfikacja środków trwałych lub komputer z dostępem do Internetu, 

– 

wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych lub komputer z dostępem do Internetu, 

– 

kalkulator, 

– 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 2 

Przyporządkuj 

numer 

składnika 

majątku 

do 

właściwej 

grupy 

aktywów 

w przedsiębiorstwie  zajmującym  się  działalnością  usługową  w  zakresie  naprawy  sprzętu 
rolniczego. 
Wybrane grupy aktywów: 
a)  Środki trwałe………………………………. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

b)  Materiały…………………………………... 
c)  Należności od pracowników………………. 
d)  Należności od odbiorców………………….. 
Składniki majątku: 
1)  samochód dostawczy, 
2)  komputer, 
3)  budynek magazynowy, 
4)  ciągnik, 
5)  części zapasowe, 
6)  nakrętki, 
7)  śruby, 
8)  podkładki, 
9)  zaliczka do rozliczenia pobrana przez pracowników, 
10)  środki czystości, 
11)  wkręty, 
12)  należność od kontrahenta za wykonaną usługę. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać w poradniku rozdział 4.3 dla ucznia, 
2)  przyporządkować numer składnika majątku do grupy aktywów. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 
 
Środki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

– 

przepisy ustawy o rachunkowości, 

– 

przybory do pisania. 
 

Ćwiczenie 3 

Na  podstawie  danych  oblicz  odsetki  proste od  zaciągniętego  kredytu.  Przedsiębiorstwo 

zaciągnęło  kredyt  obrotowy  na  rachunku  kredytowym  w  wysokości  24 000 zł  na  okres 
12 miesięcy.  Kredyt  (zgodnie  z  umową)  będzie  spłacany,  co  miesiąc  w ratach  o równej 
wysokości tj. po 2 000 zł. Roczna stopa oprocentowania wynosi 12%. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  rozdział  Materiału 
nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać w poradniku rozdział 4.3 dla ucznia, 
2)  obliczyć odsetki proste od zaciągniętego kredytu. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 
 
Środki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

kalkulator, 

– 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 4 

Przeprowadź inwentaryzację składników majątku znajdujących się w pracowni, w której 

odbywasz zajęcia, ustal różnice inwentaryzacyjne. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  
 
Uczeń powinien: 

1)  pobrać arkusze spisowe, 
2)  spisać składniki znajdujące się w pracowni zgodnie ze stanem rzeczywistym, 
3)  porównać otrzymane wyniki z wykazem inwentarzowym pracowni, 
4)  ustalić różnice inwentaryzacyjne i przedstawić wnioski. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

arkusze spisowe, 

– 

kalkulator, 

– 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 5 

Na  podstawie  danych  sporządź  uproszczony  bilans  zamknięcia  przedsiębiorstwa.  Na 

dzień 31.12.2006 przedsiębiorstwo produkcyjno-usługowe spółka z o.o. posiada następujące 
składniki aktywów i pasywów: 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

 

1. 

Kasa 

600,00 zł 

2. 

Materiały 

1 800,00 zł 

3. 

Zobowiązania wobec dostawców 

4 000,00 zł 

4. 

Środki trwałe 

60 800,00 zł 

5. 

Należności od odbiorców 

4 500,00 zł 

6. 

Kapitał zakładowy 

85 000,00 zł 

7. 

Udzielone pożyczki długoterminowe 

2 200,00 zł 

8. 

Produkty gotowe 

14 900,00 zł 

9. 

Długoterminowe kredyty bankowe 

3 700,00 zł 

10.  Środki pieniężne w banku 

12 100,00 zł 

11.  Licencje na oprogramowanie komputerów 

3 400,00 zł 

12.  Kapitał zapasowy 

5 000,00 zł 

13.  Należności od pracowników 

700,00 zł 

14.  Zobowiązania z tytułu składek ZUS 

2 800,00 zł 

15.  Zobowiązania wobec pracowników 

500,00 zł 

 

Suma kontrolna: suma pasywów: 

101 000,00 zł 

 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  sporządzić  uproszczony  bilans  zamknięcia,  zgodnie  z zasadą  rosnącej  płynności 

i rosnącej wymagalności. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

kalkulator, 

– 

przybory do pisania. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

5.4.  Wynik finansowy. Wskaźnik rentowności

 

 
5.4.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Oblicz wynik finansowy. Wybrane konta przedsiębiorstwa usługowego wykazują: 
 

Przychody ze sprzedaży usług 

75 000 zł 

Amortyzacja 

5 000 zł 

Zużycie materiałów 

20 000 zł 

Wynagrodzenia 

25 000 zł 

Ubezpieczenia społeczne 

6 000 zł 

Usługi obce 

5 000 zł 

Pozostałe przychody operacyjne 

2 000 zł 

Przychody finansowe 

1 000 zł 

Koszty finansowe 

3 000 zł 

Pozostałe koszty operacyjne 

4 000 zł 

Straty nadzwyczajne 

1 500 zł 

Zużycie energii 

6 000 zł 

Zyski nadzwyczajne 

500 zł 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć wynik na sprzedaży, 
2)  obliczyć wynik z działalności operacyjnej, 
3)  obliczyć wynik z działalności gospodarczej, 
4)  obliczyć wynik brutto. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ćwiczenia. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

przybory do pisania, 

– 

kalkulator. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

Ćwiczenie 2 

Na podstawie danych zawartych w tabeli oblicz wskaźniki rentowności: 
 

Wynik brutto na sprzedaży 

20 000,00 

Przychody ogółem ze sprzedaży 

50 300,00 

Wynik netto 

25 536,00 

Przeciętny  stan  majątku  (wartość 
aktywów) 

 

165 000,00 

Przeciętny 

poziom 

kapitału 

własnego 

 

192 336,00 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  wykonaniem  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  rozdział 
Materiału nauczania, 

– 

nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia,  sposób  wykonania  i  warunki 
bezpieczeństwa pracy, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie przez ucznia. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności sprzedaży, 
2)  obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności majątku, 
3)  obliczyć i zinterpretować rentowności kapitału własnego. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

przybory do pisania, 

– 

kalkulator. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

  

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  ,,Sporządzanie  rachunku 
ekonomicznego” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1, 2, 3, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego, 

− 

zadania 4, 5, 8, 15, są poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za  każdą  prawidłową  odpowiedź  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za  złą  odpowiedź  lub  jej 

brak uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,  

− 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi:  1.  b,  2.  b,  3.  b,  4.  c,  5.  c,  6.  c  7. c,  8.  b,  9.  c,  10.  a,  11.  a, 
12. b, 13. c, 14. d, 15. a, 16. b, 17. a, 18. c, 19. a, 20. a 

 

Plan testu 

Nr 

zad.

 

Cel operacyjny  

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Określić podstawę prawną przeprowadzania 
inwentaryzacji 

A 

P 

b 

2 

Określić jakie ujemne elementy składają się na 
wynik finansowy 

B 

P 

b 

3 

Określić co obejmują koszty działalności 
operacyjnej 

B 

P 

b 

4 

Obliczyć wskaźnik zyskowności sprzedaży 

C 

PP 

c 

5 

Obliczyć kwotę kosztów 

C 

PP 

c 

6 

Wyjaśnić pojęcie zdolności kredytowej 

B 

P 

c 

7 

Określić na czym polega kalkulacja 

B 

P 

c 

8 

Scharakteryzować, co mierzy relację rentowności 
sprzedaży brutto 

B 

P 

b 

9 

Wyjaśnić co określa relacja wyniku netto do 
kapitału własnego 

B 

P 

c 

10  Określić co to są dobra niższego rzędu 

B 

P 

a 

11  Określić co to jest wpłata 

B 

P 

a 

12  Określić co to jest dochód 

B 

P 

b 

13  Określić znaczenie słowa popyt 

B 

P 

c 

14  Określić co to jest integracja 

B 

P 

d 

15  Scharakteryzować czynniki produkcji 

C 

PP 

a 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

16  Określić czym jest produkcja 

B 

P 

b 

17  Określić znaczenie słowa podaż 

B 

P 

a 

18  Określić kiedy Polska wstąpiła do UE 

B 

P 

c 

19  Określić jak nazywane są źródła finansowania 

przedsiębiorstwa 

B 

P 

a 

20  Określić jaka jest podstawowa funkcja rolnictwa 

B 

P 

a 

 
Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi.  

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 

poprawnego wyniku. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 35 min. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 

1.  Zakres, tryb i terminy przeprowadzania inwentaryzacji określa ustawa o 

a)  inwentaryzacji. 
b)  rachunkowości. 
c)  podatku dochodowym. 
d)  podatku od towarów i usług. 
 

2.  Elementy ujemne wyniku finansowego to 

a)  pozostałe przychody operacyjne i finansowe. 
b)  koszty układu rodzajowego i koszty finansowe. 
c)  zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne. 
d)  należności i zobowiązania. 

 

3.  Koszty działalności operacyjnej obejmują 

a)  koszty finansowe. 
b)  koszty według rodzaju. 
c)  straty nadzwyczajne. 
d)  pozostałe koszty operacyjne. 

 

4.  Wskaźnik  zyskowności  sprzedaży  w  spółce  z  o.o.,  w  której  przychody  ze  sprzedaży 

wyrobów  netto  wyniosły  6 200 000 zł,  zysk  brutto  920 000 zł,  a  kwota  podatku 
dochodowego 174 800 zł wynosi 
a)  0,28. 
b)  1,08. 
c)  1,20. 
d)  1,48. 
 

5.  Jeżeli  wiadomo,  że  koszty  usług  obcych  w  kwocie  31 500zł  stanowią  12%  ogółu 

poniesionych kosztów, to całkowite koszty rodzajowe wynoszą 
a)  35 302zł. 
b)  131 250zł. 
c)  262 500zł. 
d)  357 950zł. 
 

6.  Zdolność kredytowa to 

a)  możliwość spłaty zaciągniętego kredytu. 
b)  możliwość spłaty odsetek. 
c)  możliwość spłaty zaciągniętego kredytu wraz z ustalonymi od niego odsetkami. 
d)  zabezpieczenie kredytu. 

 

7.  Kalkulacja polega na 

a)  rejestracji  zdarzeń  gospodarczych  wywołujących  zmiany  w  składnikach  majątku 

i kapitałach jednostki. 

b)  sporządzaniu sprawozdań. 
c)  ustalaniu kosztu jednostkowego wytworzenia wyrobu gotowego. 
d)  ustalaniu całkowitych kosztów jednostki. 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

8.  Rentowność sprzedaży brutto mierzy relację wyniku 

a)  netto do sprzedaży netto. 
b)  brutto do sprzedaży brutto. 
c)  netto do sprzedaży brutto. 
d)  brutto do sprzedaży netto. 
 

9.  Relacja wyniku netto do kapitału własnego określa wskaźnik 

a)  dynamiki kapitału własnego. 
b)  rotacji kapitału własnego. 
c)  rentowności kapitału własnego. 
d)  dynamiki kapitału własnego. 
 

10.  Dobra niższego rzędu to dobra na które popyt 

a)  maleje przy wzroście dochodu nabywców. 
b)  rośnie przy wzroście dochodu nabywców. 
c)  maleje przy spadku dochodu nabywców. 
d)  nie reaguje. 
 

11.  Wpłata to 

a)  przychód środków pieniężnych. 
b)  rozchód środków pieniężnych. z kasy lub z rachunku bankowego przedsiębiorstwa. 
c)  suma pracy żywej i uprzedmiotowionej poniesiona na produkcję w danym roku. 
d)  strata nadzwyczajna. 
 

12.  Dochód stanowi różnicę między 

a)  popytem i podażą na czynniki wytwórcze. 
b)  wartością produkcji, a kosztami jej uzyskania. 
c)  zyskiem brutto, a podatkiem. 
d)  przychodem, a sprzedażą. 

 
13.  Popyt to takie zapotrzebowanie na dane dobro za które nabywca 

a)  nie jest gotów zapłacić. 
b)  gotów jest zapłacić wygórowaną cenę. 
c)  gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego odpowiednią sumą 

pieniędzy. 

d)  gotów jest zapłacić jak najniższą cenę. 
 

14.  Integracja oznacza procesy gospodarcze 

a)  polegające na rozdrabnianiu całości. 
b)  w kraju. 
c)  w Europie. 
d)  polegające na scalaniu wielu części. 

 
15.  Czynniki produkcji to 

a)  materialne i niematerialne środki niezbędne do prowadzenia procesu produkcji. 
b)  nakłady finansowe. 
c)  koszty finansowe. 
d)  przychody produkcyjne. 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

16.  Produkcja to 

a)  wszystkie  środki,  które  mogą  być  wykorzystane,  bezpośrednio  lub  pośrednio,  do 

zaspokojenia potrzeb ludzkich. 

b)  świadoma,  celowa  i zorganizowana  działalność  ludzi,  polegająca  na  wytwarzaniu 

dóbr materialnych i świadczeniu usług dla zaspokojenia ich potrzeb. 

c)  poparta  odpowiednimi  zasobami  chęć  klienta  do  nabycia  dóbr  i  usług  w  danym 

momencie  i w danym miejscu. 

d)  osiągnięcie przez przedsiębiorstwo dodatniego wyniku finansowego zależy zarówno 

od ponoszonych kosztów, jak i od cen sprzedaży. 

 

17.  Podaż jest to ilość 

a)  danego  towaru,  którą  sprzedający  zaoferują  do  sprzedaży  w  danym  momencie 

i miejscu w zależności od poziomu cen. 

b)  danego dobra na rynku wtórnym. 
c)  środków finansowych. 
d)  danego  towaru,  którą  kupujący  zaoferują  do  kupna  w  danym  momencie  i miejscu 

w zależności od poziomu cen. 

 

18.  Polska wstąpiła do Unii Europejskiej 

a)  30 kwietnia 2004 roku. 
b)  31 grudnia 2005 roku. 
c)  1 maja 2004 roku. 
d)  1 maja 2005 roku. 

 
19.  Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa nazywane są 

a)  pasywami. 
b)  aktywami. 
c)  pożyczkami. 
d)  rozrachunkami. 

 
20.  Podstawową funkcją rolnictwa jest 

a)  zaspokajanie  popytu  na  żywność,  kształtowanego  przez  potrzeby  żywnościowe, 

dochody konsumentów, nawyki konsumpcyjne oraz tempo wzrostu liczby ludności. 

b)  uprawa roli. 
c)  wytwarzanie środków produkcji dla rolnictwa i przemysłu spożywczego. 
d)  połączenie  w  jednym  miejscu  i  czasie  trzech  tradycyjnych  czynników  produkcji: 

pracy (zatrudnienia), ziemi i kapitału. 

 

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 
 

Sporządzanie rachunku ekonomicznego 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

Test 2 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej

  ,,

Sporządzanie  rachunku 

ekonomicznego” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1, 2, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego, 

− 

zadania 3, 4, 5, 10, 14, są poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za  każdą  prawidłową  odpowiedź  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za  złą  odpowiedź  lub  jej 

brak uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

− 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. b, 6. a 7. b, 8. b, 9. c, 10. b,  11. b, 
12. c, 13. a, 14. d, 15. a, 16. a, 17. a, 18. a, 19. a, 20. b 

 

Plan testu 

Nr 

zad.

 

Cel operacyjny  

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Rozróżnić rodzaje kredytów 

A 

P 

a 

2 

Wyjaśnić pojęcie zdolności kredytowej 

B 

P 

c 

3 

Obliczyć rentowność przedsiębiorstwa 

C 

PP 

b 

4 

Obliczyć koszt jednostkowy produktu 

C 

PP 

a 

5 

Obliczyć koszt jednostkowy produktu 

C 

PP 

b 

6 

Zinterpretować zasadę ustalania wyniku 
z działalności operacyjnej 

B 

P 

a 

7 

Odróżnić koszty od wydatków 

B 

P 

b 

8 

Zastosować procedury inwentaryzacyjne 

C 

P 

b 

9 

Sklasyfikować koszty według rodzaju 

B 

P 

c 

10  Scharakteryzować zakres stosowania metody 

statystycznej ustalania wyniku 

C 

PP 

b 

11  Określić mechanizm funkcjonowania rynku 

B 

P 

b 

12  Określić zależność wielkości popytu od ceny dobra 

B 

P 

c 

13  Określić zależność wybranych czynników na 

wielkość podaży 

B 

P 

a 

14  Scharakteryzować wpływ ceny równowagi na 

wielkość popytu i podaży 

C 

PP 

d 

15  Określić czym jest bilans 

B 

P 

a 

16  Określić odpisy amortyzacyjne w metodzie liniowej 

B 

P 

a 

17  Określić na czym polega pełna inwentaryzacja 

okresowa 

B 

P 

a 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

18  Określić co zaliczamy do podstawowych źródeł 

finansowania majątku przedsiębiorstwa 

B 

P 

a 

19  Określić czym jest cena równowagi 

B 

P 

a 

20  Wyjaśnić co określa prawo popytu 

B 

P 

b 

 
Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 

poprawnego  wyniku.  Tylko  wskazanie  odpowiedzi  nawet  poprawnej  bez  uzasadnienia, 
nie będzie uznane. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 35 min. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 

1.  Przedsiębiorca  zaciągnął  w  PKO  S.A.  kredyt  na  okres  3  lat  z  przeznaczeniem  na 

dofinansowanie  działalności  rozwojowej  (zakup  i  montaż  nowoczesnej  linii 
technologicznej). Kredyt ten należy zaliczyć do kredytów 
a)  inwestycyjnych. 
b)  obrotowych. 
c)  lombardowych. 
d)  hipotecznych. 
 

2.  Zdolność kredytowa firmy oznacza 

a)  możliwość spłaty zaciągniętego kredytu. 
b)  możliwość spłaty odsetek. 
c)  możliwość  spłaty  zaciągniętego  kredytu  wraz  z  ustalonymi  od  niego  odsetkami 

w umownym terminie. 

d)  zabezpieczenie kredytu. 
 

3.  Wskaźnik rentowności  sprzedaży przedsiębiorstwa wynosi 7%, wartość sprzedaży netto 

wynosi 80 000 zł. Wynika z tego, że przedsiębiorca osiągnął zysk netto w wysokości 
a)  8 000 zł. 
b)  5 600 zł. 
c)  4 000 zł. 
d)  4 800 zł. 
 

4.  Jeżeli  wytworzono  150 szt  wyrobów,  których  całkowite  koszty  produkcji  wynoszą 

1 875 zł, to jednostkowy koszt wytworzenia produktu wynosi 
a)  12,50 zł. 
b)  10,50 zł. 
c)  25,00 zł. 
d)  13,50 zł. 
 

5.  Kosztem przedsiębiorstwa jest 

a)  wypłata gotówki z kasy na zakup materiałów. 
b)  opłacony podatek od nieruchomości. 
c)  otrzymanie odszkodowanie od ubezpieczyciela. 
d)  otrzymane odsetki od środków pieniężnych ulokowanych w banku. 
 

6.  Wynik z działalności operacyjnej jest różnicą 

a)  przychodów ze sprzedaży i kosztów. 
b)  przychodów z operacji finansowych i kosztów operacji finansowych. 
c)  zysków nadzwyczajnych i strat nadzwyczajnych. 
d)  wyniku finansowego brutto i netto. 
 

7.  Materiały niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej są 

a)  kosztem jednostkowym. 
b)  kosztem zmiennym. 
c)  wydatkiem firmy. 
d)  przychodem. 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

8.  Arkusze  spisowe  oznaczone  i  przygotowane  do  przeprowadzenia  inwentaryzacji 

przechowuje 
a)  główny księgowy. 
b)  przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej. 
c)  kierownik jednostki. 
d)  członek komisji inwentaryzacyjnej. 
 

9.  Operacje  gospodarcze:  zapłata  za  transport,  prowizja  za  prowadzenie  rachunku 

bankowego,  opłaty  pocztowe,  zapłata  rachunku  telefonicznego,  należy  zaliczyć 
do kosztów 
a)  zużycia materiałów. 
b)  podatków i opłat. 
c)  usług obcych. 
d)  pozostałych. 
 

10.  Ustalenie wyniku finansowego metodą statyczną stosuje się 

a)  na początku roku obrotowego. 
b)  w ciągu roku obrotowego. 
c)  na zakończenie działalności jednostki. 
d)  na zakończenie roku. 
 

11.  Za pośrednictwem rynku dokonuje się 

a)  sprawiedliwego podziału dóbr i usług. 
b)  alokacji zasobów ekonomicznych. 
c)  bezpłatnej wymiany dóbr i usług. 
d)  obrotu tylko dobrami materialnymi. 
 

12.  Według prawa popytu wielkość popytu na dobro wzrośnie, jeśli 

a)  konsument niespodziewanie zapragnie mieć więcej dobra. 
b)  dochody konsumentów zmniejszą się. 
c)  cena tego dobra spadnie. 
d)  pojawią się nowi konsumenci na rynku. 
 

13.  Czynnikami wpływającym na podaż są 

a)  ceny czynników wytwórczych. 
b)  dochody konsumentów. 
c)  raty kredytów. 
d)  odsetki. 
 

14.  Przy cenie poniżej ceny równowagi mamy do czynienia z nadwyżką 

a)  dóbr sprzedawanych nad kupionymi. 
b)  ilości oferowanej nad ilością nabywaną. 
c)  podaży nad popytem. 
d)  ilości nabywanej nad ilością oferowaną. 

 

15.  Bilans jest dwustronnym zestawieniem 

a)  wartości  środków  gospodarczych  (aktywów)  oraz  źródeł  ich  pochodzenia 

(pasywów) sporządzonym na wyznaczony dzień i określonej przepisami formie. 

b)  przychodów i kosztów na określony dzień. 
c)  przepływu środków pieniężnych i źródeł finansowania. 
d)  zysków i strat wynikłych na określony dzień. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

16.  W metodzie liniowej odpisy amortyzacyjne są 

a)  równe przez cały okres użytkowania środka trwałego, aż do jego całkowitego 

zamortyzowania. 

b)  nierówne, ulegają zmianą w miarę zużycia środka trwałego. 
c)  zmienne, co oznacza, że można ich naliczać według swoich potrzeb. 
d)  niezależne od okresu użytkowania środka trwałego. 
 

17.  Pełna inwentaryzacja okresowa polega na ustaleniu 

a)  rzeczywistego stanu wszystkich składników aktywów lub pasywów objętych 

ewidencją. 

b)  stanu środków pieniężnych na rachunkach bankowych. 
c)  stanu środków pieniężnych w kasie. 
d)  stanu zobowiązań. 
 

18.  Do podstawowych źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa zalicza się 

a)  kapitał własny, kapitał obcy. 
b)  środki na rachunku bankowym. 
c)  pożyczki. 
d)  należności. 

 
19.  Cena równowagi rynkowej to cena która równoważy 

a)  popyt z podażą. 
b)  przychód z kosztami. 
c)  wpłaty z wydatkami. 
d)  dochód z rozchodami. 

 
20.  Prawo popytu określa stosunek 

a)  pomiędzy ilością dóbr i usług, które zostałyby oferowane przy danych cenach. 
b)  pomiędzy cenami, a ilością dóbr i usług, które zostałyby kupione przy danych 

cenach. 

c)  cen zakupu do cen sprzedaży. 
d)  przychodów do rozchodów. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 
 

Sporządzanie rachunku ekonomicznego 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

7 LITERATURA 

 

1.  Bieńkowska  G.:  Przedsiębiorczość.  Uproszczone  formy  ewidencji  gospodarczej 

stosowane w małych firmach. WSiP, Warszawa 1998 

2.  Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz I i II. WSiP, Warszawa 2002 
3.  Fereniec  J.:  Zarys  ekonomiki  i  organizacji  rolnictwa.  Cz.  I  i  II.  Wydawnictwo 

Uczelniane WSRP, Siedlce 1997 

4.  Grontkowska A.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.l. WSiP, Warszawa 2003 
5.  Ibron  A.,  Tyl  J.:  Rachunkowość  przedsiębiorstw  i  instytucji  rolniczych.  Hortpress, 

Warszawa 1997 

6.  Jaska E.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.II. WSiP, Warszawa 2003 
7.  Kizinkiewicz T.(red.): Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w małych firmach. 

Ekspert-Wydawnictwo i doradztwo, Wrocław 1997 

8.  Komosa A.: Mary słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 1998 
9.  Musiałkiewicz J.: Zarys wiedzy o gospodarce. Ekonomik, Warszawa 1997 
10.  Sepkowska  Z.,  Żurakowski  F.:  Przedsiębiorczość.  Wybrane  zagadnienia  zarządzania 

i organizacji pracy w firmie. WSiP, Warszawa 1998 

 
Literatura metodyczna 
 
1.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 
2.  Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995