IAQ wyk 2

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Wykład 2

Dr inż. Jerzy Sowa

Politechnika Warszawska

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Środowiska

Wydział Inżynierii Środowiska

Wydział Inżynierii Środowiska
Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa

Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa

Realizacja wymaganej jakości powietrza w pomieszczeniach

Powietrze

Powietrze atmosferyczne

atmosferyczne

Nazwa gazu

Wzór chemiczny

Udział objętościowy,

(% )

Azot
Tlen
Argon
Dwutlenek węgla
Neon
Hel
Metan
Krypton
Tlenki azotu
Wodór
Ksenon
Ozon
Radon

Ne
He

NO, N

O itd.

78.084 ± 0.004
20.946 ± 0.002

0.934 ± 0.001
0.033 ± 0.001

(18.18 ± 0.04)⋅10

-4

(5.24 ± 0.004) ⋅10

-4

≈2.2⋅10

-4

(1.14 ± 0.01) ⋅10

-4

(0.5 ± 0.1) ⋅10

-4

≈0.5⋅10

-4

(0.087 ± 0.001) ⋅10

-4

(0÷0.07) ⋅10

-4

6⋅10

-18

Powietrze atmosferyczne

a powietrze w pomieszczeniach

Niekorzystny wpływ składu chemicznego

powietrza może

powietrza może się wiązać

się wiązać

się wiązać z:

zakłóceniem naturalnych proporcji głównych składników, np.

niedobór tlenu,

obecnością obcych substancji chemicznych

(nieorganicznych lub organicznych), o działaniu:

– przemijającym, nie powodujących trwałych skutków

zdrowotnych,

– o działaniu nieodwracalnym trwale szkodliwym dla

zdrowia w warunkach:

• przekroczenia stężeń progowych,
• kumulowania się w organizmie (przekroczenie

granicznej dozy przy długotrwałym oddziaływaniu

nawet niskiego stężenia),

Proces oddychania

100

Aktywność metaboliczna, [met]

tru

]

Ilość pochłanianego
tlenu

Ilość generowanego
dwutlenku węgla

Osoba dorosła 176 cm 66 kg

Współczynnik respiracyjny RQ

Dla małej aktywności metabolicznej (ok. 1-1,2 met) istotny

wpływ na wartość współczynnika RQ ma dieta:

• dieta oparta na tłuszczach

RQ = 0,70,

• dieta oparta na białkach

RQ = 0,8

• dieta oparta na węglowodanach

RQ = 1,0.

• typowa dieta mieszana

RQ = 0,83.

RQ =

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Współczynnik respiracyjny RQ

Wpływ diety zmniejsza się wraz ze wzrostem aktywności

metabolicznej

Dla pracy bardzo ciężkiej (5 met) RQ wynosi 1 niezależnie

od diety.

W przypadku bardzo intensywnego i długotrwałego wysiłku

gdy pojawia się kwasica metaboliczna, RQ osiąga wartości

przewyższające 1.

Generowanie CO

2222

przez ludzi

425

725

203

⋅

−

CO2

- objętościowy strumień dwutlenku węgla

generowanego przez człowieka, m

RQ - współczynnik respiracyjny,

- poziom aktywności metabolicznej ludzi, met

- powierzchnia

DuBois, m

- wzrost człowieka, m

- waga człowieka, kg

Deficyt tlenowy i dług tlenowy

0,5

1,5

2,5

-5

95 100

Czas, [min]

]

Dług tlenowy

Deficyt tlenowy

Oddychanie powietrzem o zbyt niskim i

zbyt wysokim stężeniu tlenu

Brak tlenu w powietrzu powoduje rozwijające się

niedotlenienie i zamartwicę. Szybkość narastania tych

objawów zależy od stężenia tlenu w powietrzu. W stężeniu

16% tlenu w powietrzu nasycenie hemoglobiny tlenem jest

jeszcze pełne i wynosi ok. 95% HbO

. W mniejszym

stężeniu objawy głodu tlenowego rozwijają się szybko.

W przypadku stosowania mieszanin gazowych o

wzbogaconym udziale tlenu lub tlenu czystego ujawnia się

toksyczne działanie tego gazu. Narządami najbardziej

narażonymi na negatywnie działanie podwyższonych

stężeń tlenu są płuca i oczy.

Stadia niedoboru tlenu we krwi

Tlen w

powietrzu

(%)

Objawy

16-12

Wzmożony oddech wskutek pobudzenia ośrodka oddechowego.
Następstwem tego jest ubytek CO

z krwi i wzrost pH krwi. Tętno

przyspieszone. Lekkie zaburzenie koordynacji ruchów. Dłuższy
ubytek CO

może powodować zmniejszenie pobudliwości ośrodka

oddechowego i w efekcie utrudnioną wentylację płuc.

12-10

Oddech szybki, przechodzący w przerywany lub w oddychanie typu
Cheyne-Stockesa. Przy zachowaniu przytomności występują
zaburzenia czynności wyższych ośrodków nerwowych. Szybko
następuje zmęczenie wskutek utrudnionej pracy mięśni.

10-6

Mdłości i wymioty; niemożność poruszania się i wykonywania
większych ruchów mięśniowych. Brak możliwości udzielania sobie
pomocy. Następuje zanik świadomości i apatia - prowadzące do
ś

mierci.

< 6

Drgawki, oddech przerywany, często ograniczający się tylko do
otwierania ust. Po przedłużających się okresach bezdechu ustaje
czynność serca.

Podwyższone stężenia tlenu (1)

Oddychanie czystym tlenem pod ciśnieniem 1 atm przez 6

godzin prowadzi do odczuwalnych zaburzeń dróg

oddechowych. Wydłużanie ekspozycji do 24-48 godzin

uszkadza pęcherzyki płucne i powoduje ich obrzęk.

Przedłużanie się ekspozycji prowadzi do obumierania

nabłonka wyściełającego pęcherzyki płucne. Wzmaga się

wytwarzanie kalogenu i następuje zwłóknienie płuc.

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Podwyższone stężenia tlenu (2)

W latach pięćdziesiątych XX wieku zdiagnozowano, że

przyczyną prowadzącej do ślepoty dziecięcej choroby oczu

zwłóknienia

pozasoczewkowego

było

nadmierne

podawanie tlenu wcześniakom w inkubatorach. Do

wystąpienia choroby wystarczyła 10 dniowa ekspozycja na

działanie mieszaniny gazowej zawierającej 35-40% tlenu.

Skutkiem oddychania atmosferą o tak wzbogaconym

udziale tlenu jest zwężenie naczyń krwionośnych oka,

obumarcie naczyń krwionośnych doprowadzających krew

do siatkówki i wykształcenie się nowych naczyń

krwionośnych, które wrastają w ciało szkliste oka i w

rezultacie prowadzą do odrywania się siatkówki.

Podwyższone stężenia tlenu (3)

Oddychanie tlenem pod ciśnieniem 2-3 atm wywołuje

prawie natychmiastowe zaburzenia ośrodkowego układu

nerwowego. Pojawiające się początkowo skurcze

pojedynczych grup mięśni przechodzą w ogólne drgawki,

związane z podrażnieniem kory mózgowej.

Opisano przypadki krwotoków do ucha wewnętrznego i

głuchoty spowodowanych hiperbaryczną terapią tlenową.

Obecnie uważa się, że główną przyczyną toksycznego

działania

tlenu

jest

powstawanie

komórkach

reaktywnych form tlenu.

Dwutlenek węgla

jest gazem

bezwonnym,

bezbarwnym,

kwaskowaty smak. Gęstość w stosunku do powietrza

1,524. Najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku

pracy NDS 9,0 mg/m

NDSch 27 mg/m

Dwutlenek węgla nie jest gazem trującym. Większe jego

stężenia wpływają w sposób znaczący na skład powietrza,

w którym czasami, nawet w sposób drastyczny, zmniejsza

się zawartość tlenu. Może to być przyczyną niedotlenienia

organizmu, dlatego bywa zaliczany do gazów ,,duszących

biernie„.

Dwutlenek węgla

Stwierdzono, że możliwe jest przebywanie w określonym

czasie w atmosferze zawierającej zwiększone jego ilości,

nawet powyżej 30%, pod warunkiem jednoczesnego

podawania dużej ilości tlenu.

W lecznictwie w celu pobudzenia ośrodka oddechowego,

stosuje się najczęściej Carbogen, mieszaninę zawierającą

5% dwutlenku węgla i 95% tlenu.

Wpływ stężenia

Wpływ stężenia CO

22222222

na obserwowane efekty

obserwowane efekty

Stężenie CO

ppm

Obserwowane efekty

360-500

Stężenie CO

w suchym powietrzu atmosferycznym. Brak efektów

1000

Limit CO

dla pomieszczeń zaproponowany przez Pettenkofera przy założeniu stężenia w powietrzu

zewnętrznym 280 ppm. Podstawa dla większości standardów określających ilość powietrza wentylacyjnego
na 1 osobę. Około 20% osób negatywnie ocenia jakość powietrza bezpośrednio po wejściu do
pomieszczenia.

1500-5000

Wartości obserwowane w niedostatecznie wentylowanych salach konferencyjnych, klasach szkolnych,
kinach. Wrażenie nieświeżego powietrza.

5000

Wartość graniczna, dla której zakłada się brak szkodliwego oddziaływania na człowieka. Limit stosowany na
stanowiskach pracy. Około 63% osób negatywnie ocenia jakość powietrza bezpośrednio po wejściu do
pomieszczenia.

7000-10000

Obserwuje się podwyższenie minutowej objętości oddechowej oraz cykliczne zmiany w kwasowo-zasadowej
równowadze krwi. U załóg nuklearnych okrętów podwodnych, które dłużej przebywały w takich warunkach,
występuje zmniejszenie twardości kości na skutek uwalniania wapnia do krwi oraz podwyższona częstość
występowania kamieni nerkowych.

10000

Poziom utrzymywany we wnętrzu statków kosmicznych w trakcie lotów organizowanych przez NASA.

15000

U zdrowych ludzi narażonych przez dłuższy czas na ta takie dawki obserwuje się umiarkowany stres
metaboliczny. Wg teorii Fangera 100% osób negatywnie ocenia jakość powietrza bezpośrednio po wejściu
do pomieszczenia.

20000

U osób narażonych na takie koncentracje CO

obserwuje się podwyższoną częstość oddechu (ok. 50%) i

silne bóle głowy.

40000

Stężenie CO

w powietrzu wydychanym z płuc, gdy wdycha się świeże czyste powietrze. U osób

wdychających takie powietrze pojawia się pocenie.

50000

Pojawia się podenerwowanie.

60000-80000

U osób narażonych na takie koncentracje CO

obserwuje się zjawisko paraliżu.

80000-100000 Tak wysokie dawki prowadzą do utraty przytomności w ciągu kilku minut, przy długotrwałym wdychaniu

poziom może być śmiertelny.

500000

Stężenie używane w dziewiętnastowiecznej chirurgii jako gaz anestezyjny, przy długotrwałym wdychaniu
poziom śmiertelny.

Emisja dwutlenku węgla i

biozanieczyszczeń przez ludzi

Każda osoba oddychając zużywa tlen z pomieszczenia i

emituje dwutlenek węgla oraz inne związki zapachowe

zwane biozanieczyszczeniami. Emisja biozanieczyszczeń i

emisja CO

są ze sobą ściśle skorelowane.

Podwyższone stężenia ludzkich biozanieczyszczeń mogą

być przyczyną silnego dyskomfortu.
CO

jest gazem bezwonnym nie powodującym w typowo

spotykanych stężeniach żadnych ujemnych reakcji.
Jednakże ze względu na łatwość pomiaru CO

jest

używany jako doskonały wskaźnik zanieczyszczenia

powietrza wewnętrznego.

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Emisja dwutlenku węgla i

biozanieczyszczeń przez ludzi

500

1000

1500

2000

2500

3000

Stężenie CO

powyżej stężenia w powietrzu zewnętrznym (C

CO2

), [ppm]

(

[

]

PD = 395 exp( -15.15 C

CO2

-0.25

)

Tlenek węgla

Tlenek węgla jest gazem: bezbarwnym, bezzapachowym,

o właściwościach silnie duszących.

Powstaje przede wszystkim jako produkt niecałkowitego

spalania węgla oraz związków organicznych węgla.

Głównym źródłem tlenku węgla w pomieszczeniach jest

palenie tytoniu, domowe urządzenia gazowe (w

przypadku niedostatecznej wentylacji) oraz powietrze

zewnętrzne.

Zazwyczaj w powietrzu zewnętrznym znajduje się ok. 1

ppm CO , na zatłoczonych ulicach tlenek węgla osiąga

poziom 10-20 ppm., natomiast palenie tytoniu w pokoju

zwiększa jego stężenie o 5-10 ppm.

Tlenek węgla

Wchłaniany jest w płucach oraz w niewielkich ilościach przez

skórę.

Tlenek węgla jest niebezpieczny dla organizmu człowieka

ponieważ posiada zdolność do wiązania się z hemoglobiną

z krwi i blokowania jej funkcji przenoszenia tlenu. Ta

zdolność CO do łączenia się z hemoglobiną w czerwonych

ciałkach krwi jest ok. 200-250 razy większa w porównaniu do

tlenu. Skutkiem tego zjawiska może być znaczne

ograniczenie zdolności hemoglobiny do transportowania

tlenu i w efekcie niedokrwienie tkankowe organizmu.

Najbardziej wrażliwe na działanie CO są organy o dużym

zapotrzebowaniu tlenu jak mózg czy serce - tlenek węgla

jest dla nich szczególnie niebezpieczny....

Poziom

COHb, %

Obserwowane efekty

0.4

Normalna wartość fizjologiczna dla osób niepalących.

5-10

Zmiany w metabolizmie mięśnia sercowego a nawet możliwość jego
uszkodzenia; statystycznie znamienne pogorszenie percepcji
wzrokowej, sprawności manualnej oraz zdolności do uczenia się.

10-20

Lekkie rozszerzenie naczyń, ból głowy, duszność wysiłkowa, ucisk
okolicy czołowej.

20-30

Ból głowy i pulsowanie w skroniach, uczucie zmęczenia, zawroty,
wymioty,

30-40

Znaczne osłabienie, silne bóle głowy, zaburzenia orientacji,
nudności, wymioty.

40-50

Przyspieszenie tętna, zaburzenia rytmu serca, znaczne przyspieszenie
oddechu, sinica, uczucie lęku, osłabienie mięśni, zaburzenia
ś

wiadomości.

50-60

Znaczne przyspieszenie czynności serca, nasilone zaburzenia
oddechu, sinica, śpiączka.

60-70

piączka, napady drgawek, zwolnienie akcji serca i oddechu, śmierć.

Skutki zdrowotne zatrucia tlenkiem węgla

Stan urządzeń gazowych

Stan urządzeń gazowych eksploatowanych w Polsce jest

bardzo zły. Według badań A. Kukuczki na 10 tysięcy

przebadanych urządzeń:

• 2 tys. stężenie CO

0 - 0,002 %,

• 3 tys. stężenie CO

0,002 - 0,05 %

• 5 tys. stężenie CO

0,05 - 3 %.

Dopuszczalne stężenie tlenku węgla wg.

PN 87/M-40301 pkt. 3.3.3. Wynosi 0,05 %.

Poziom karboksyhemoglobiny we krwi

wywołany ekspozycją na działanie CO

50%

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Tlenki azotu

Tlenki azotu mają barwę żółto-czerwono-brązową i wydzielają

ostry zapach. NO

jest wyczuwalny przez węch ludzki już

przy stężeniu 0,12 ppm, (<< efektów zdrowotnych).

Wrażliwość na zapach dwutlenku azotu wzrasta wraz ze

wzrostem wilgotności od 60 do 80 %. Tlenek azotu ulega w

atmosferze łatwemu utlenieniu do dwutlenku azotu - NOx.

Całkowita ilość NOx tworzącego się podczas procesów

spalania oraz stosunek NO do NO

zależą od rodzaju paliwa i

stosunku ilości paliwa do powietrza oraz od temperatury

spalania (wysoka temperatura – wysoka emisja). Źródła

naturalne to głownie pożary oraz uderzenia piorunów. Źródła

antropogeniczne NOx to komunalne i przemysłowe spalanie

paliw na potrzeby cieplno-energetyczne oraz motoryzacja. W

pomieszczeniach dodatkowe źródła NOx to palenie

papierosów oraz używanie domowych urządzeń gazowych.

Tlenki azotu

NOx oddziaływają szkodliwie przede wszystkim na drogi

oddechowe człowieka powodując głownie podrażnienie płuc,

bronchity, zapalenia płuc i ogólny wzrost podatności organizmu

na zakażenia wirusowe.

NOx rozpuszczając się w wodzie, zawartej w wydzielinie

pokrywającej błony śluzowe, tworzą kwas azotawy i azotowy.

Po pewnym czasie od wchłonięcia zachodzi reakcja i następuje

uszkodzenie błony śluzowej dróg oddechowych, pęcherzyków

płucnych i naczyń włosowatych płuc, prowadzące do rozwoju

obrzęku płuc. Wnikając do komórek i powodując utlenianie

powierzchniowo czynnych lipidów są również przyczyną

zaburzeń enzymatycznych.

Obserwuje się także zmiany immunologiczne i hematologiczne

oraz zmniejszenie poziomu witaminy C. Ponadto porażenie

ruchu migawkowego komórek rzęskowych prowadzi do

obniżenia zdolności samooczyszczania dróg oddechowych.

Tlenki azotu

Poziom NO

Obserwowane efekty

mg/m

ppm

0.0005-
0.001

0.00025-
0.005

Poziom naturalnego tła w powietrzu
atmosferycznym .

0.02-0.09

0.0098-
0.044

Stężenie średnioroczne na terenach gęsto
zamieszkałych.

0.23

0.12

Poziom reakcji ludzkiego węchu.

0.14-0.50

0.07-0.24

Poziom pojawiania się odwracalnej zmiany w
adaptacji wzroku do ciemności.

1-10

0.49-4.9

Stężenia obserwowane w pomieszczeniach
gdzie używa się domowych urządzeń
gazowych.

103-300

50-150

Chroniczne choroby dróg oddechowych.

> 300

> 150

Poziom mogący powodować śmierć.

Lotne związki organiczne

• W powietrzu pomieszczeń, w których przebywają ludzie

obserwuje się zwykle dużą różnorodność substancji

organicznych. Identyfikuje się węglowodory alifatyczne i

aromatyczne, węglowodory chlorowane, ketony, estry i inne.

• Według klasyfikacji WHO do lotnych związków organicznych

zalicza się substancje organiczne o temperaturze topnienia

niższej od temperatury pokojowej oraz temperaturze wrzenia

w zakresie 50-260 °C.

• Lotne związki organiczne powstają podczas procesów

spalania (np. ogrzewanie mieszkań), gotowania, wydzielają

się z materiałów budowlanych, mebli, lakierów i wreszcie

stanowią produkty przemiany materii.

• .

Lotne związki organiczne

• Ich stężenie w powietrzu w budynkach na ogół mieści się w

zakresie 0,03 -2,8 mg/m3 . Najczęściej występują średnie

wartości od 0,2 – 1,0 mg/m

• Około 50% stężenia stanowią węglowodory aromatyczne, na

czele z toluenem i ksylenem. Z uwagi na toksyczność należy

wymienić też styren, chlorobenzeny, fenole, alkilobenzeny i

naftalen. Węglowodory aromatyczne mogą powodować

zatrucia ostre i przewlekłe. W zatruciach ostrych przeważa

działanie narkotyczne, natomiast w zatruciach przewlekłych

wpływ na układ krwiotwórczy.

Lotne związki organiczne

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Formaldehyd

• Formaldehyd (HCHO) jest substancją chemiczną używaną do

produkcji syntetycznych żywic znajdujących zastosowanie

głównie jako materiały adhezyjne przy produkcji płyt

wiórowych, pilśniowych i laminatów.

• Koncentraty formaldehydo-mocznikowe stosowane są także do

powlekania powierzchni, przy produkcji papieru i wytwarzaniu

pianek oraz do izolacji cieplnej.

• Przemysł włókienniczy używa HCHO przy produkcji materiałów

niemnących, ognioodpornych oraz niekurczliwych. Źródłem

HCHO w mieszkaniach są materiały budowlane i elementy

wyposażenia wnętrz, meble oraz tekstylia zawierające żywice

formaldehydowe. Formaldehyd znajduje się również w

produktach spalania (także w dymie papierosowym). Jest także

jednym z produktów reakcji zachodzących podczas

atmosferycznego smogu fotochemicznego.

Formaldehyd jest najczęściej

produkowanym związkiem chemicznym

• dezodoranty

• dodatki kąpielowe

• farby

• folie przylepne

• guma

• kleje

• kosmetyki

• lakiery

• laki

• lepy

• masa szpachlowa

• mazaki

• metale

• mydła

• papier

• papier fotograficzny

• pasta do zębów

• skóra

• pianki z tworzyw

• szminki do ust

• szampony

• tekstylia

• środki czystościowe

• środki do prania

• tworzywa sztuczne

• środki zmiękczające wodę

Formaldehyd

• Formaldehyd jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i dlatego

już przy bardzo niskich stężeniach często podrażnia

spojówki oczu, nabłonki nosa i górne drogi oddechowe.

Oprócz działań drażniących i alergicznych jest

podejrzewany również o efekty rakotwórcze i mutagenne,

szczególnie jamy nosowo-gardłowej. Kancerogenność

formaldehydu została udowodniona w doświadczeniach

na zwierzętach.

Ujemn

jemn

jemneeeeeeee efekt

efekt

efektyyyyyyyy zdrowotn

zdrowotn

zdrowotneeeeeeee w zależności od

w zależności od

stężenia

stężenia formaldehydu w powietrzu

formaldehydu w powietrzu

Poziom HCHO

Obserwowane efekty

mg/m

Ppm

0.0-0.06

0.0-0.05 Brak efektów.

0.06-1.2

0.05-1.0 Poziom reakcji ludzkiego węchu.

0.06- 1.8

0.05- 1.5 Pojawienie się reakcji neurofizjologicznych. Zmiany w

zapisach elektroencelograficznych oraz zmiany w
adaptacji oka do zmian jasności obrazu.

0.12-2.4

0.01-2.0 Podrażnienie oczu.

0.12-30

0.1-25

Podrażnienie górnych dróg oddechowych.

6.0-36

5.0-30.0 Chroniczne choroby dolnych dróg oddechowych.

60-120

50-100

Wodna puchlina płucna, zapalenie płuc.

>120

> 100

Poziom mogący powodować śmierć.

Przewidywane efekty drażniące występujące w

populacji narażonej na działanie niskich stężeń

formaldehydu

Stężenie
formaldehydu

% populacji wykazujący

Stopień
podrażnienia

mg/m

ppm

ujemne reakcje na bodziec

<0.3

<0.25

<20

1-3

0.3-0.6

0.25-0.5

3-5

0.6-1.8

0.5-1.5

10-20

>30

5-7
3-5

1.8-3.6

1.5-3.0

>30

7-10

5-7

- brak reakcji,

- minimalne podrażnienie oczu, nosa i gardła, minimalny dyskomfort,

- lekkie podrażnienie oczu, nosa i gardła, lekki dyskomfort,

- średnie podrażnienie oczu, nosa i gardła, średni dyskomfort,

- znaczne podrażnienie oczu, nosa i gardła, dyskomfort,

10 - silne podrażnienie oczu, nosa i gardła, duży dyskomfort: silny odór.

TVOC

TVOC –––––––– Total Volatile Organic Compounds

Total Volatile Organic Compounds

(Mølhave, 1990)

Stężenie TVOC

Przewidywane efekty

< 200 µg/m

Poziom komfortu

200 - 3000 µg/m

Poziom możliwego dyskomfortu przy obecności

innych czynników

3000 - 25000 µg/m

Poziom dyskomfortu

> 25000 µg/m

Obszar oddziaływania toksycznego

TVOC całkowita ilość lotnych związków organicznych

mierzona przy pomocy chromatografu gazowego z

płomieniowym detektorem jonizacyjnym kalibrowanym

względem toluenu

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Zalecane stężenia TVOC

Zalecane stężenia TVOC wg

wg. Seiferta

. Seiferta

Grupy lotnych związków organicznych

Zalecane

stężenie µg/m

• Alkeny

100

• Węglowodory aromatyczne

• Terpeny

• Węglowodory halonowane

• Estry

• Aldehydy i ketony (bez formaldehydu)

• Inne

SUMA (TVOC)

300

Obecnie

jako

TVOC

rozumie

się

sumę

stężeń

zidentyfikowanych związków organicznych, które na wydruku

chromatograficznym zawierają się pomiędzy pikiem n-hexanu a

n-hexadecanu włącznie, z założeniem, że jedynie powierzchnie

niezdefiniowanych pików są przeliczane na toluen.

Toluen

Zapach toluenu (metylobenzenu C6H5CH3) jest wyczuwalny

już przy około 2 ppm, natomiast staje się toksyczny przy

stężeniu powyżej 200 ppm. W budynkach jego koncentracja

nie jest dużo większa niż w powietrzu atmosferycznym. Jest

węglowodorem aromatycznym, występującym w materiałach

budowlanych

pochodzenia

chemicznego

–

jako

rozpuszczalnik. Jest to związek drażniący, działa depresyjnie

na ośrodkowy układ nerwowy. Wchłaniany jest przez drogi

oddechowe, skórę i z przewodu pokarmowego. Przy

długotrwałym oddziaływaniu może wywołać zaburzenia ze

strony

ośrodkowego

układu

nerwowego:

zaburzenia

emocjonalne, zaburzenia koordynacji, senność. Może również

powodować uszkodzenia wątroby, a ponadto zapalenia skóry,

objawiające się wysuszeniem, zaczerwienieniem i pękaniem.

Ma zdolność gromadzenia się w mózgu, nerkach i wątrobie.

Ksylen

Ksylen---- (dimetylobenzen) wyczuwalny przy 2 ppm, symptomy

zaczynają się przy 100 ppm. Stężenie na ogół jest niskie i

zbliżone do stężenia w powietrzu atmosferycznym. Jest

stosowany w zakładach poligraficznych i jako rozpuszczalnik

do klejów. Po dłuższym wdychaniu powoduje osłabienie

koncentracji uwagi, zaburzenie wzroku i równowagi, bóle

głowy i zmiany w zakresie składników krwi. Może też

powodować uszkodzenia serca, wątroby, nerek i systemu

nerwowego.

Benzen

Benzen jest akceptowalny jeszcze przy 10 ppm, toksyczny

powyżej 50 ppm. Węch ludzki wyczuwa go przy 1 ppm.

Znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle i rzemiośle jako

rozpuszczalnik do paliw płynnych. Benzen wykazuje wybitną

rozpuszczalność w tkance tłuszczowej. Po przyjęciu

większych dawek gromadzi się w mózgu i wykazuje typowe

działanie narkotyczne. Benzen jest trucizną atakującą szpik

kostny

związkiem

rakotwórczym

odpowiedzialnym

prawdopodobnie za białaczkę mielocytową i ostrą,

nielimfocytarną. Pary benzenu nawet w niewielkim stężeniu,

ale wdychane przez dłuższy czas, wykazują znaczne

powinowactwo do szpiku kostnego i prowadzą do ciężkich

zaburzeń w obrazie krwi.

Dioksyn

Dioksynyyyy

Dioksynami nazywa się grupę silnie trujących związków

chemicznych

pochodnych

1,4

dioksyny.

Najbardziej

niebezpiecznym związkiem jest jest

2,3,7,8-TCDD czyli

2,3,7,8-tetrachlorodibenzo–1,4 dioksyna (jest ona około

10000 razy bardziej trująca niż cyjanek potasu). Już

niewyobrażalnie małe ilości ( wchłonięcie dziennie więcej niż

10 pikogramów na kg ciała ) są dla organizmu szkodliwe. (1

pikogram = 10

-12

g ). Dioksyny powstają przy spalaniu

odpadów z niektórych tworzyw sztucznych. Jednakże związek

ten może także powstać wewnątrz pomieszczeń; gdy spalane

są rozpuszczalniki zawierające chlorowane węglowodory albo

drewno impregnowane pięciochlorofenolem.

Dioksyn

Dioksynyyyy

Następstwem ostrego zatrucia dioksyną są zaburzenia w

tworzeniu się hemoglobiny, zapalenie trzustki, a także

obniżenie odporności na infekcje, pogorszenie samopoczucia,

zaburzenia uwagi oraz zmiany neurologiczne.

Dioksyna jest prawdopodobnie związkiem rakotwórczym,

powodującym także wzmożone występowanie anomalii

rozwojowych u noworodków.

Dr inż. Jerzy Sowa, Wykład 2

Ozon

Ozon jest gazem bezbarwnym, o charakterystycznym

zapachu wyczuwalnym już w stężeniu 0,2 mg/m

. W

temperaturze pokojowej rozkłada się wolno, w wysokiej

rozkład następuje szybko.

Szkodliwe działanie ozonu i innych utleniaczy skierowane jest

głównie na układ oddechowy. Ze względu na niewielką

rozpuszczalność w wodzie przenika aż do oskrzelików i

pęcherzyków płucnych. Wysokie stężenie ozonu, rzędu

kilkunastu mg/m

wywołuje toksyczny obrzęk płuc, krwotok i

śmierć.

W mikrobiologii stosuje się ozon jako najsilniejszy środek

dezynfekcyjny, który łatwo niszczy komórki bakterii.

Efekty zdrowotne ekspozycji na działanie

ozonu

Stężenie

ozonu

[mg/m

]

Efekty zdrowotne

0,2

Po dłuższej ekspozycji działa drażniąco,
wywołuje kaszel, znużenie, senność, bóle
głowy, spadek ciśnienia krwi

2,0

te same objawy po 2 h ekspozycji

6,0

te same objawy po 1 h ekspozycji

9 – 20

Przyspieszenie tętna, senność i bóle głowy

Ozon

Ozon jest związkiem bardzo aktywnym i silnie reagującym z

innymi pierwiastkami. Jako silny utleniacz może bardzo

szybko utlenić inne związki, zmieniając ich strukturę i

właściwości. Wiele zanieczyszczeń, które znajdują się w

powietrzu po zmieszaniu ze sobą i wejściu w reakcję staje się

dużo bardziej drażniącymi niż przed tym procesem.

Przykładem może być utlenienie przez ozon terpentyn w

wyniku czego powstają aldehydy, ketony i kwasy organiczne,

które są groźniejsze niż same terpentyny.

Znaczący wpływ na powstawanie nowych związków ma

sposób wentylacji. Im mniejsza wymiana powietrza w

pomieszczeniu tym dłuższy czas mają składniki aby wejść ze

sobą w reakcję.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IAQ wyk 11
IAQ wyk 4
IAQ wyk 5
EDI wyk
Wyk ad 5 6(1)
zaaw wyk ad5a 11 12
Wyk 02 Pneumatyczne elementy
Automatyka (wyk 3i4) Przel zawory reg
Wyk ECiUL#1 2013
wyk II
Wyk 07 Osprz t Koparki
budownictwo stany skupenia wyk 3
6 wykad WiĄzania chemiczne[F]
Wyk ECiUL#9S 2013

więcej podobnych podstron