(Microsoft PowerPoint - IAQ_wyk_11.ppt [tryb zgodno\234ci])

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Wykład 11

Realizacja wymaganej jakości powietrza w pomieszczeniach

Dr inż. Jerzy Sowa

Politechnika Warszawska

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Środowiska

Wydział Inżynierii Środowiska

Wydział Inżynierii Środowiska
Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa

Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa

Budynki mieszkalne i użyteczności publicznej

Powietrze zewnętrzne

Powietrze nawiewane

Powietrze wewnętrzne

Powietrze przepływające

między pomieszczeniami

Powietrze wywiewane

Powietrze recyrkulacyjne

Powietrze wyrzutowe

Powietrze wtórne

Przeciek powietrza

Infiltracja

Eksfiltracja

Powietrze mieszane

Budynki mieszkalne i użyteczności publicznej

Budynki przemysłowe

Metody stosowane w USA

Używana w USA i wielu innych krajach procedura

ASHRAE łączy w sobie

wyniki prac wielu badaczy (m. in.

Halitsky, Wilson, Chui). Metodologia

poszukuje

wartości

minimalnego

współczynnika

rozcieńczenia

zanieczyszczeń jaki może wystąpić gdy wiatr prawie bezpośrednio (po

linii zbliżonej do “naciągniętej struny”) transportuje zanieczyszczenia z

wyrzutni do czerpni powietrza. Uwzględnia się przy tym zarówno

rozcieńczenie wynikające z wprowadzenia zanieczyszczonego powietrza

do atmosfery (indukcja strumienia), odległości wyrzutni i czerpni oraz

dodatkowego rozcieńczenie wynikające z wysokości emitora.

Odległoś

dległoś

dległośćććććććć "napiętej struny" pomiędzy czerpnią a

"napiętej struny" pomiędzy czerpnią a

wyrzutnią powietrza.

wyrzutnia

czerpnia

S=S

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Współczynnik rozcieńczenia zanieczyszczenia

spółczynnik rozcieńczenia zanieczyszczenia

w powietrza

gdzie:

D współczynnik rozcieńczenia zanieczyszczenia w powietrza,

stężenie zanieczyszczenia w przekroju wylotowym emitora,

C stężenia zanieczyszczenia w analizowanym punkcie.

Czas uśredniania

Metodologia

określania

minimalnej

wartości

współczynnika

rozcieńczania została opracowane dla czasu uśredniania wynoszącego

10 minut. Na skutek fluktuacji kierunku i siły wiatru współczynnik

rozcieńczenia zanieczyszczenia zmienia się wraz z czasem

uśredniania. Dla czasów pomiędzy 3 minuty a 3 godziny związek

pomiędzy minimalna wartością współczynnika rozcieńczenia a czasem

uśrednienia wyraża się zależnością

min,















gdzie:

czas uśrednienia stężenia zanieczyszczenia

Czas uśredniania (2)

Powyższe równanie ważne dopiero w pewnej odległości od emitora gdzie

nie występuje już zjawisko meandrowania strumienia zanieczyszczeń.

Autorzy metody sformułowali kryterium pozwalające sprawdzić tę

odległość

gdzie:

odległość pomiędzy wyrzutnią a czerpnią powietrza liczona jako

długość “napiętej struny”,

pole przekroju wylotowego wyrzutni powietrza.

Jednocześnie jeżeli wyrzutnia i czerpnia powietrza zlokalizowane są w tej

samej strefie recyrkulacyjnej współczynnik rozcieńczenia jest znacznie

mniej wrażliwy na czas uśredniania niż przedstawia to powyższa formuła.

W takich przypadkach można określić minimalne rozcieńczenie dla okresu

uśredniania 3 min i przyjąć, że wartość ta się nie zmienia w zakresie od 3

minut do 1 godziny.

Równanie

Halitsky

Halitsky’ego

’ego

--------11111111

Dla pojedynczego budynku o wyrzutni powietrza umieszczonej w strefie

wiru aerodynamicznego (wylot na powierzchni lub przez emitor o małej

wysokości) lecz generującej znaczący strumień pionowy powietrza (np. na

skutek dużej średnicy lub dużej prędkości wypływu z nieuzbrojonego

otworu w przegrodzie) zależność na minimalną wartość współczynnika

rozcieńczenia podał

Halitsky.

(

)

min















⋅

gdzie:
α

stała liczbowa zależna od kształtu budynku, stosunku prędkości

wiatru i prędkości strumienia wrzucanych gazów, orientacji

budynku względem wiatru oraz wysokości emitora.

Równanie

Halitsky

Halitsky’ego

’ego

--------22222222

Bezpośrednio ponad osią emitora α równe jest 1, a gdy stężenia określane są na

powierzchni ścian i dachu stała α zawiera się od 2 do 20. Dla budynków o

skomplikowanych kształtach (np. budynków o wielu skrzydłach) przy założeniu, że

prędkość wylotu z emitora jest dwukrotnie większa od prędkości wiatru

Halitsky

opracował zależność

min















⋅

gdzie:

M stała liczbowa uwzględniająca miejsce lokalizacji czerpni.

Dla czerpni umieszczonej na tej samej powierzchni co wyrzutnia stała M

przybiera wartość 1,5. Gdy czerpnia umieszczona jest na powierzchni innego

skrzydła budynku oddzielonego od wyrzutni przestrzenią powietrzną to wartość

stałej M można przyjąć jako 2. Dla przypadków gdy czerpnia jest zlokalizowana

wyraźnie niżej od źródła zanieczyszczenia do obliczeń należy przyjąć wartość 4.

Metoda

Wilson

Wilsonaaaaaaaa i Chui

i Chui

Dla budynków o płaskich dachach i wyrzutni o pomijalnej wysokości

Wilson, i Chui

opracowali

zależności

wyodrębniające

przy

określaniu

współczynnika

rozcieńczenia część związaną z indukcja strugi

oraz część związaną z

rozcieńczeniem wynikającym z odległości pomiędzy czerpnią a wyrzutnią

(

)

min





































prędkość wiatru na poziomie dachu,

Ve prędkość wylotu z wyrzutni,
β

współczynnik uwzględniający rodzaj wylotu

(dla wylotów zadaszonych lub wylotów

poziomych β =0, dla nie zadaszonych

skierowanych do góry β = 1),

parametr zależny od trajektorii strugi

wyrzucanego

powietrza

oraz

intensywności turbulencji napływającego

wiatru oraz generowanej przez sam

budynek.

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Metoda

Wilson

Wilsonaaaaaaaa i i i i i i i i Chui

Chui

0021

027

Jeżeli intensywność turbulencji zostanie wyrażona przez odchylenie standardowe

fluktuacji kierunku wiatru σ

w okresie 10 minutowym wartość parametru B

można

określić z zależności

Zazwyczaj wartości odchylenia standardowego kierunku meandrowania strugi

wynoszą od 0° do 30°. Dla budynków umiejscowionych na terenie

zurbanizowanym można przyjmować wartość średnią 15°, dla której B

= 0,059.

Dla budynków wysokich jeżeli budynek wysoki to fluktuacja kierunku wiatru jest

znacznie mniejsza (można przyjmować σ

=0). Należy pamiętać, że powyższe

uwagi dotyczą czerpni i wyrzutni umieszczonych na dachu lub na tej samej ścianie.

Jeżeli wyrzutnia zlokalizowana jest na dachu a czerpnią na ścianie, to wyniki prac

Li oraz Meroneya sugerują zmianę wartości 0,027 na 0,1 w powyższym wzorze.

Metoda

Wilson

Wilsonaaaaaaaa i Chui

i Chui

Przy małych prędkościach wiatru smuga zanieczyszczeń wznosi się wysoko

ponad powierzchnie dachu powodując duże rozcieńczenie zanieczyszczeń. Z

drugiej strony duże prędkości wiatru powodują podwyższenie rozcieńczenia na

skutek wprowadzania zanieczyszczeń do większego strumienia powietrza.

Pomiędzy tymi skrajnościami istnieje prędkość wiatru, dla której współczynnik

rozcieńczenia D

min

przyjmuje wartość krytyczną D

crit

. Prędkość dla komina o

wysokości 0,

crit, 0

można w przybliżeniu określić z zależności

crit

Dla nie zadaszonej wyrzutni powietrza o

pomijalnej

wysokości

ponad

dach

współczynnik rozcieńczenia w warunkach

krytycznych opisuje formuła

crit

⋅















⋅

Metoda

Wilson

Wilsonaaaaaaaa i Chui

i Chui

W przypadkach gdy wyrzutnia ma określoną wysokość

ponad dachem

lub ponad ewentualną strefą cyrkulacji powietrza, krytyczna prędkość

wiatru

crit

oraz krytyczny współczynnik rozcieńczenia

crit

różnią się od

przypadku gdy wysokość emitora wynosi 0. Skorygowane wartości można

określić przy pomocy równań

crit

−

(

)

exp

⋅

crit













⋅

Metoda

Wilson

Wilsonaaaaaaaa i Chui

i Chui

Geometryczną wysokość emitora należy zwiększyć o wysokość

wyniesienia związanego z wprowadzaniem gazów prostopadle do

kierunku wiatru

oraz zmniejszyć o wartość

w przypadku

ewentualnego obniżenia wynikającego z podciśnienia na zawietrznej

stronie wyrzutni.

⋅













⋅

−

⋅

Obniżenie efektywnej wysokości emitora

występuje jeżeli prędkość

wylotu gazów jest mniejsza od 1,5 wartości prędkości wiatru

Uproszczona metoda wg.

Uproszczona metoda wg. BSR/ASHRAE

BSR/ASHRAE

Standard 62

Standard 62--------1989R

1989R

Na potrzebę normy opracowano uproszczoną wersję modelu

Wilsona i

Chui. Przyjmując szereg założeń upraszczających, opracowano zależność

pozwalającą określić wymaganą odległość pomiędzy czerpnią a wyrzutnia

powietrza.

Opracowana zależność jest ważna dla strumienia powietrza usuwanego w

zakresie od 75 dm

/s do 1500 dm

/s. W przypadkach gdy rzeczywista

wartość strumienia nie mieści się w podanym zakresie do obliczeń należy

przyjmować odpowiednią wartość graniczną. Dla wylotów grawitacyjnych

jak wywiewki kanalizacyjne należy wstawiać strumień 75 dm

/s. Dla

wylotów spalin z urządzeń spalających paliwa należy przyjmować

strumień odpowiadający 0,43 dm

/s na 1 kW strumienia energii

dostarczanej z paliwem lub wartości rzeczywiste według danych

producenta.

Uproszczona metoda wg.

Uproszczona metoda wg. BSR/ASHRAE

BSR/ASHRAE

Standard 62

Standard 62--------1989R

1989R













−

gdzie:

Q Strumień powietrza usuwanego, dm















⋅

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Zasada ustalania znaku dla prędkości

strumienia wprowadzanego do atmosfery

Czerpnia powietrza

V jest ujemne dla wylotu
skierowanego 0-74 °

V j est dodatnie dla wylotu
skierowanego 75-180 °

Graniczny kierunek
wylotu 75 °

Dla wylotów z kanałów i przewodów grawitacyjnych spalinowych, wywiewek w

przewodów kanalizacyjnych, oraz innych nie wymuszonych wyciągów, lub gdy

wyrzutnia jest zakryta daszkiem lub innym elementem zakłócającym przepływ

powietrza prędkość strumienia jest pomijana (przyjmuje wartość 0). Dla gazów

gorących takich jak wyloty spalin uwzględnia się dodatkową efektywną prędkość

pionową 2,5 m/s.

Metoda stosowana w Holandii

Metodykę

określania

potencjalnej

recyrkulacji

zanieczyszczeń

powietrza

opracowaną w Holandii zawiera Dutch Code of Practice NPR 1088 and the

regulation NEN 1087, "Ventilation of Buildings: Determination Methods for New

Buildings”. Procedura ta ma zastosowanie w odniesieniu do:

• przewodów spalinowych odprowadzających produkty spalania z urządzeń o

mocy do 130 kW, przy czym rozróżnia się urządzenia używające paliwa gazowe

oraz inne,

• wyrzutni powietrza wentylacyjnego przez które wprowadzane jest to atmosfery

mniej niż 1000 dm

/s.

Metodyka obliczeniowa prowadzi do określenia wskaźnika

f uzależnionego od

intensywności źródła zanieczyszczenia oraz od wzajemnej lokalizacji czerpni i

wyrzutni powietrza. Sens fizyczny tego wskaźnika jest odwrotnością współczynnika

rozcieńczenia D stosowanego w metodach amerykańskich.

Metoda stosowana w Holandii

∆

⋅

lub

gdzie:

wskaźnik rozcieńczenia, -

strumień powietrza usuwanego do atmosfery, dm

/s,

moc kotła lub urządzenia spalającego paliwo, kW,

długość linii łączącej wlot powietrza zewnętrznego i wyrzutnię

powietrza lub gazów spalinowych, m,

∆

h różnica wysokości, na których usytuowano wlot powietrza

zewnętrznego i wyrzutnię powietrza lub gazów spalinowych, m,

, C

współczynniki określane według tabeli 1 dla określonej konfiguracji

wzajemnej lokalizacji czerpni i wyrzutni powietrza skategoryzowanej

w tabeli 2.

Współczynniki C1 i C2 w zależności od rodzaju

wylotu oraz wzajemnej lokalizacji czerpni i

wyrzutni powietrza

Konfiguracja charakteryzująca wzajemną lokalizację czerpni i

wyrzutni powietrza (wg. tabeli 2)

Rodzaj
wylotu

Współcz

ynnik

1,6,8,

3,15

4,16 5,7,10 11,13

325

163

650

500

163

220

325

163

Wyrzutnia
wentylacyjna

650

163

325

-163

163

650

110

163

500

110

163

110

Przewody
spalinowe
(paliwo
gazowe)

325

440

-325

325

220

---

220

---

Przewody
spalinowe
(inne paliwa)

1100

220

---

650

---

Konfiguracja 1

Konfiguracja 2

Konfiguracja 3

Konfiguracja 4

Konfiguracja 5

Konfiguracja 6

Konfiguracja 7

Konfiguracja 8

Konfiguracja 9

Konfiguracja 10

Konfiguracja 11

Konfiguracja 12

Konfiguracja 13

Konfiguracja 14

Konfiguracja 15 oraz 16

wewnątrz

na zewnątrz

rzut z góry
zewnątrz

Konfiguracja 17

wewnątrz

rzut z góry

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Metoda

Nikitina

Metoda

Nikitina uwzględnia zarówno zanieczyszczenia wprowadzane

przez emitory punktowe (kominy, wyrzutnie wentylacyjne, wywietrzaki)

jak i emitory liniowe (rzędy świetlików). Używając lokalnych

współrzędnych można określać stężenia zanieczyszczeń na dachu

budynku, na zawietrznej ścianie budynku oraz na poziomie terenu za

budynkiem.

Podstawowymi ograniczeniami metody są następujące założenia i

uproszczenia:

• wiatr jest zawsze prostopadły do dłuższego boku hali przemysłowej,

• prędkość wprowadzania zanieczyszczeń do atmosfery nie jest brana

pod uwagę,

• temperatura gazów nie jest brana pod uwagę,

• we wszystkich równaniach stężenia są odwrotnie proporcjonalne do

prędkości wiatru (co powoduje że maksymalne stężenia otrzymuje się

zawsze dla dolnego limitu rozpatrywanych prędkości, 1 m/s).

Metoda Nikitina

Metoda Nikitina -------- przykład

przykład

(

)













⋅

(

)

⋅

gdzie:

stężenie zanieczyszczenia na powierzchni dachu pod osią smugi,

M strumień emisji zanieczyszczeń,

współczynnik zależny od względnej wysokości emitora (patrz rysunek 1)

wysokość budynku,

długość budynku (wymiar prostopadły do kierunku wiatru),

odległość wyrzutni od nawietrznej krawędzi dachu

prędkość wiatru.

Względna wysokość emitora

⋅

−

⋅

−

⋅

gdzie:

H względna wysokość budynku,

graniczna wysokość emitora, przy której traktowany jest on jeszcze

jako emitor niski,

odległość wyrzutni od zawietrznej krawędzi dachu

Względna wysokość emitora

0.2

0.4

0.6

0.8

1.2

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.1

Względna wysokość emitora, H

łc

10 m

20 m

wyrzutnia 500 dm

5 m/s

czerpnia

wiatr

Porównanie metod

Porównanie współczynnika rozcieńczenia

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Porównanie niezamierzonej recyrkulacji

Prędkości krytyczne

Ponadto różnice w założeniach powodują, że dla poszczególnych

metod krytyczna wartość współczynnika rozcieńczenia występuje dla

innych prędkości wiatru:

• 1 m/s (stała) dla metody

Nikitina,

• ? dla metody 1 metody

Halitsky'ego,

• 2,5 m/s (stała) dla 2 metody

Halitsky'ego,

• 2,34 ÷ 23 m/s (zmienna) dla metody

Wilsona i Chui,

• 2,5 m/s (stała) dla uproszczonej metody ASHRAE,

• ? dla metody holenderskiej.

Wymagania prawne

Obligatoryjne

Rozporządzenie

Rozporządzenie Ministra

Ministra

Ministra Infrastruktury

Infrastruktury

Infrastruktury zzzz dnia

dnia

dnia 12

12 kwietnia

kwietnia

2002

2002 rrrr.... w

w sprawie

sprawie

sprawie warunków

warunków

warunków technicznych

technicznych

technicznych jakim

jakim

jakim powinny

powinny

odpowiadać

budynki

iiii ich

ich

usytuowanie,

zostało

opublikowane

opublikowane w

w Dz

Dz....U

U.... nr

nr 75

75 poz

poz

poz....690

690

690,,,, 2002

2002

2002 (z

późniejszymi

późniejszymi zmianami

zmianami

zmianami np

np.... zzzz roku

roku

roku 2008

2008

2008))))

Nie

Nie obligatoryjne

obligatoryjne

PN––––EN

EN 13779

13779

13779,,,, Wentylacja

Wentylacja

Wentylacja budynków

budynków

budynków niemieszkalnych

niemieszkalnych

Wymagania

Wymagania dotyczące

dotyczące

dotyczące właściwości

właściwości

właściwości instalacji

instalacji

instalacji wentylacji

wentylacji

wentylacji iiii

klimatyzacji

Warunki techniczne....

Warunki techniczne....§§§§§§§§ 1111111151

§ 151. 1. W instalacjach wentylacji mechanicznej ogólnej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji

komfortowej o wydajności 2000 m

/h i więcej, należy stosować urządzenia do odzyskiwania

ciepła z powietrza wywiewanego o skuteczności co najmniej 50% lub recyrkulację, gdy jest to

dopuszczalne. W przypadku zastosowania recyrkulacji strumień powietrza zewnętrznego nie

może być mniejszy niż wynika to z wymagań higienicznych, jednak nie mniej niż 10%

powietrza nawiewanego. Dla wentylacji technologicznej zastosowanie odzysku ciepła powinno

wynikać z uwarunkowań technologicznych i rachunku ekonomicznego.

2. Urządzenia do odzyskiwania ciepła powinny mieć zabezpieczenia ograniczające przenikanie

między wymieniającymi ciepło strumieniami powietrza do:

1) 0,25% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia - w przypadku

wymiennika płytowego oraz wymiennika z rurek cieplnych,

2) 5% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia - w przypadku

wymiennika obrotowego,

w odniesieniu do różnicy ciśnienia 400 Pa.

3. Recyrkulację powietrza można stosować wówczas, gdy przeznaczenie wentylowanych

pomieszczeń nie wiąże się z występowaniem bakterii chorobotwórczych, z emisją substancji

szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych zapachów, przy zachowaniu wymagań § 149 ust. 1 oraz

wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

4. W budynku opieki zdrowotnej recyrkulacja powietrza może być stosowana tylko za zgodą i

na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Warunki techniczne....

Warunki techniczne....§§§§§§§§ 1111111151

§ 151. 5. W przypadku stosowania recyrkulacji powietrza w instalacjach wentylacji

mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji należy stosować układy regulacji

umożliwiające w korzystnych warunkach pogodowych zwiększanie udziału powietrza

zewnętrznego do 100%.

6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się w przypadkach, gdy zwiększanie strumienia powietrza

wentylacyjnego uniemożliwiałoby dotrzymanie poziomu czystości powietrza wymaganego

przez względy technologiczne.

7. Wymagań ust. 1 można nie stosować w przypadku instalacji używanych krócej niż przez

1 000 godzin w roku.

Warunki techniczne....

Warunki techniczne....§§§§§§§§ 1111111152 (1)

52 (1)

§ 152. 1. Czerpnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone

przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w sposób

umożliwiający pobieranie w danych warunkach jak najczystszego i, w okresie letnim,

najchłodniejszego powietrza.

2. Czerpni powietrza nie należy lokalizować w miejscach, w których istnieje niebezpieczeństwo

napływu powietrza wywiewanego z wyrzutni oraz powietrza z rozpyloną wodą pochodzącą z

chłodni kominowej lub innych podobnych urządzeń.

3. Czerpnie powietrza sytuowane na poziomie terenu lub na ścianie dwóch najniższych

kondygnacji nadziemnych budynku powinny znajdować się w odległości co najmniej 8 m w rzucie

poziomym od ulic i zgrupowania miejsc postojowych dla więcej niż 20 samochodów, miejsc

gromadzenia odpadów stałych, wywiewek kanalizacyjnych oraz innych źródeł zanieczyszczenia

powietrza. Odległość dolnej krawędzi otworu wlotowego czerpni od poziomu terenu powinna

wynosić co najmniej 2 m.

4. Czerpnie powietrza sytuowane na dachu budynku powinny być tak lokalizowane, aby dolna

krawędź otworu wlotowego znajdowała się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której są

zamontowane, oraz aby została zachowana odległość co najmniej 6 m od wywiewek

kanalizacyjnych.

5. Powietrze wywiewane z budynków lub pomieszczeń, zanieczyszczone w stopniu

przekraczającym wymagania określone w przepisach odrębnych, dotyczących dopuszczalnych

rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających powietrze zewnętrzne, powinno być

oczyszczone przed wprowadzeniem do atmosfery.

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Warunki techniczne....

Warunki techniczne....§§§§§§§§ 1111111152 (2)

52 (2)

§ 152. 6. Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być

zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w

miejscach umożliwiających odprowadzenie wywiewanego powietrza bez powodowania

zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu oraz wywierania

szkodliwego wpływu na budynek.

7. Dolna krawędź otworu wyrzutni z poziomym wylotem powietrza, usytuowanej na dachu

budynku, powinna znajdować się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której wyrzutnia

jest zamontowana, oraz 0,4 m powyżej linii łączącej najwyższe punkty wystających ponad

dach części budynku, znajdujących się w odległości do 10 m od wyrzutni, mierząc w rzucie

poziomym.

8. Usytuowanie wyrzutni powietrza na poziomie terenu jest dopuszczalne tylko za zgodą i na

warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

9. Dopuszcza się sytuowanie wyrzutni powietrza w ścianie budynku, pod warunkiem że:

1) powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów oraz zanieczyszczeń szkodliwych

dla zdrowia,

2) przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami znajduje się w odległości co najmniej 10

m lub bez okien w odległości co najmniej 8 m,

3) okna znajdujące się w tej samej ścianie są oddalone w poziomie od wyrzutni co najmniej 3

m, a poniżej lub powyżej wyrzutni - co najmniej 2 m,

4) czerpnia powietrza, usytuowana w tej samej ścianie budynku, znajduje się poniżej lub na

tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m.

Warunki techniczne....

Warunki techniczne....§§§§§§§§ 1111111152 (3)

52 (3)

§ 152. 10. Czerpnie i wyrzutnie powietrza na dachu budynku należy sytuować poza strefami

zagrożenia wybuchem, zachowując między nimi odległość nie mniejszą niż 10 m przy wyrzucie

poziomym i 6 m przy wyrzucie pionowym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana co

najmniej 1 m ponad czerpnią.

11. Odległość, o której mowa w ust. 10, może nie być zachowana w przypadku zastosowania

zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnię i wyrzutnię powietrza,

zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z

urządzenia wentylacyjnego. Nie dotyczy to przypadku usuwania powietrza zawierającego

zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne.

12. Odległość wyrzutni dachowych, mierząc w rzucie poziomym, nie powinna być mniejsza niż

3 m od:

1) krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna,

2) najbliższej krawędzi okna w połaci dachu,

3) najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem.

13. Jeżeli odległość, o której mowa w ust. 12 pkt 2 i 3, wynosi od 3 m do 10 m, dolna krawędź

wyrzutni powinna znajdować się co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna.

14. W przypadku usuwania przez wyrzutnię dachową powietrza zawierającego

zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe zapachy, z zastrzeżeniem ust. 5,

odległości, o których mowa w ust. 12 i 13, należy zwiększyć o 100%.

Klasyfikacja powietrza wywiewanego

Klasyfikacja powietrza wywiewanego (WYW)

(WYW)

(WYW) i i i i i i i i

wyrzucanego (WYR) wg

wyrzucanego (WYR) wg PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

Kategoria Opis

Przykłady zastosowań, w których występuje powietrze
danej kategorii (informacyjnie)

WYW 1

WYR 1

Powietrze wywiewane/wyrzutowe o niskim stopniu zanieczyszczenia

Powietrze z pomieszczeń, w których główne źródła emisji
to materiały budowlane i konstrukcja budynku oraz
powietrze z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi,
w których głównymi źródłami emisji są metabolizm ludzki
oraz materiały budowlane i konstrukcja budynku.
Pomieszczenia z dozwolonym paleniem są wyłączone.

Biura, w tym zintegrowane z nimi małe pomieszczenia
magazynowe,

pomieszczenia

obsługi

ludności,

sale

lekcyjne, klatki schodowe, korytarze, sale zgromadzeń,
pomieszczenia handlowe bez dodatkowych źródeł emisji.

WYW 2

WYR 2

Powietrze wywiewane/wyrzutowe o średnim stopniu zanieczyszczenia

Powietrze z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi,
które zawiera więcej zanieczyszczeń z tych samych
ź

ródeł niż w kategorii 1 i/lub wynikających z działalności

ludzi. Pomieszczenia z dozwolonym paleniem, które w
innym wypadku musiałyby być zakwalifikowane do
kategorii WYW 1.

Stołówki, kuchnie do przygotowania gorących napojów,
magazyny, pomieszczenia magazynowe w budynkach
biurowych, pokoje hotelowe, garderoby.

WYW 3

WYR 3

Powietrze wywiewane/wyrzutowe o wysokim stopniu zanieczyszczenia

Powietrze  z  pomieszczeń,  w  których  emitowana  wilgoć,
zanieczyszczenia  chemiczne  itd.,  znacznie  obniżają
jakość powietrza.

Toalety i umywalnie, sauny, kuchnie, niektóre laboratoria
chemiczne,

kopiarnie,

pomieszczenia

specjalnie

przeznaczone dla palaczy

WYW 4

WYR 4

Powietrze wywiewane/wyrzutowe o bardzo wysokim stopniu zanieczyszczenia

Powietrze, które zawiera zapachy i zanieczyszczenia
szkodliwe

dla

zdrowia,

znacznym

stężeniu,

przekraczającym wartości dopuszczalne w powietrzu
wewnętrznym pomieszczeń przeznaczonych na pobyt
ludzi.

Okapy  wywiewne  w  zastosowaniach  zawodowych,    odciągi
miejscowe  z  rusztów  i  kuchni,  garaże  i  tunele  drogowe,
parkingi zamknięte, pomieszczenia, w których posługuje się
farbami  i  rozpuszczalnikami,  pomieszczenia  na  brudną
bieliznę,

pomieszczenia

odpady

artykułów

ywnościowych,

centralne

instalacje

odkurzania,

wykorzystywane intensywnie palarnie i niektóre laboratoria
chemiczne.

Wymagania

Wymagania dotyczące

dotyczące

dotyczące otworów

otworów

otworów czerpni

czerpni

powietrza

powietrza wg

wg PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

Zaleca się, aby:
•

żaden otwór czerpni nie był umieszczony w odległości mniejszej niż 8 m w rzucie

poziomym od miejsca gromadzenia śmieci, często używanego terenu parkingowego na

co najmniej trzy samochody, dróg dojazdowych, stref załadunkowych, wywiewek

kanalizacyjnych, wylotów kominów i innych podobnych źródeł zanieczyszczeń.

•

zwrócić szczególną uwagę na umiejscowienie i kształt otworu w sąsiedztwie instalacji

chłodzenia wyparnego tak, aby zmniejszyć ryzyko przeniknięcia zanieczyszczeń do

powietrza nawiewanego. Otworów czerpni nie należy umieszczać na głównym kierunku

wiatru wiejącego od strony instalacji chłodzenia wyparnego. Poza tym ważna jest dobra

konserwacja instalacji chłodni kominowych.

•

czerpnia nie była umieszczona na fasadzie od strony ruchliwej ulicy. Gdy jest to jedyna

możliwa lokalizacja, wtedy otwór czerpni powinien być umieszczony jak najwyżej nad

poziomem terenu.

• czerpnia nie była umieszczona tam, gdzie można przewidywać powrotny przepływ

powietrza wyrzutowego lub zakłócenia spowodowane innymi zanieczyszczeniami lub

źródłami zapachów (patrz również A.2.4).

Wymagania

Wymagania dotyczące

dotyczące

dotyczące otworów

otworów

otworów czerpni

czerpni

powietrza

powietrza wg

wg PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

• czerpnia nie była umieszczona bezpośrednio nad poziomem terenu. Zaleca się

zachowanie odległości 3 m (lub co najmniej 1,5 krotności maksymalnej przewidywanej

grubości pokrywy śnieżnej) między poziomem terenu a dolną krawędzią otworu czerpni.

• Umieszczać czerpnię nad dachem budynku lub w ścianie nawietrznej, gdy stężenia

zanieczyszczeń po obu stronach budynku są podobne.

• otwór czerpni sąsiadujący z niezacienionymi miejscami, dachami lub ścianami był

umiejscowiony lub zabezpieczony w taki sposób, aby powietrze nie było nadmiernie

ogrzewane przez słońce w okresie letnim.

• maksymalna prędkość powietrza w niezabezpieczonym otworze czerpni nie przekraczała

2 m∙s

-1

, gdy występuje oczywiste zagrożenie przenikaniem do instalacji wody w dowolnej

formie (deszcz, śnieg, mgła itd.) lub przenikaniem pyłu(także liści).

• dolna krawędź otworu czerpni nad dachem lub stropodachem znajdowała się na

wysokości stanowiącej co najmniej 1,5 krotności maksymalnej występującej w ciągu roku

grubości pokrywy śnieżnej. Wysokość ta może być mniejsza, gdy tworzeniu się warstwy

śniegu zapobieżono za pomocą, na przykład, osłon przeciwśniegowych.

• zwrócić uwagę na możliwość czyszczenia.

Wymagania dotyczące otworów wyrzutni

powietrza

powietrza wg

wg PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

Dopuszcza się usuwanie powietrza kategorii WYR 1 na zewnątrz budynku przez otwór

wyrzutowy w ścianie budynku pod warunkiem, że:

•odległość otworu wyrzutowego od sąsiedniego budynku wynosi co najmniej 8 m;

•odległość otworu wyrzutowego od otworu czerpni w tej samej ścianie wynosi co

najmniej 2 m (jeśli to możliwe, otwór czerpni powinien znajdować się poniżej otworu

wyrzutni);

•strumień objętości powietrza wyrzutowego jest nie większy niż 0,5 m

∙s

-1

;

•prędkość powietrza w otworze wyrzutowym wynosi co najmniej 5 m∙s

-1

We wszystkich innych przypadkach otwór wyrzutni powietrza zaleca się umieszczać w

najwyższej części dachu. Z zasady powietrze wyrzutowe doprowadza się nad dach

najwyższej części budynku i wyrzuca do góry. Zaleca się, aby dolna krawędź otworu

wyrzutni nad dachem lub stropodachem znajdowała się na wysokości stanowiącej co

najmniej 1,5 krotności maksymalnej rocznej grubości pokrywy śnieżnej. Wysokość ta może

być mniejsza, gdy tworzeniu się warstwy śniegu zapobieżono za pomocą, na przykład, osłon

przeciwśniegowych. Względy ekologiczne lub higieniczne mogą prowadzić do wyższego

usytuowania wyrzutu powietrza i/lub wymagań odnośnie prędkości wylotowej powietrza.

Dr inż. Jerzy Sowa

Dr inż. Jerzy Sowa,,,,

Odległość między otworami czerpni i wyrzutni

powietrza

powietrza wg

wg. . . . . . . . PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

Minimalną odległość między otworami

czerpni i wyrzutni powietrza określa się na

podstawie Rysunku A.1. Odległość ta

zależy głównie od kategorii powietrza

wyrzutowego. W przypadku kategorii WYR

4 odległość ta jest największa i dodatkowo

zależy od wartości strumienia powietrza

wyrzutowego. W przypadku powietrza

wyrzutowego kategorii WYR 1 do WYR 3,

odległość ta zależy wyłącznie od kategorii

powietrza.

Wartości

wynikające

wykresów obowiązują, gdy prędkość

powietrza wyrzutowego nie przekracza 6

m/s; w przypadku większej prędkości,

odległość ta może być mniejsza.

Zaleca się, aby czerpnie i wyrzutnie

powietrza na wysokich budynkach były

umiejscowione w sposób minimalizujący

wpływ wiatru i siły wyporu.

1. Odległość pionowa

Odległość pionowa

Odległość pionowa –––– wyrzutnia

wyrzutnia

wyrzutnia powyżej

powyżej

powyżej czerpni

czerpni

(wykres górny)

Odległość pionowa

Odległość pionowa –––– wyrzutnia

wyrzutnia

wyrzutnia poniżej czerpni

poniżej czerpni

poniżej czerpni (wykres

(wykres

dolny)

2. Odległość pozioma

Odległość pozioma

3. Kategoria WYR powietrza

Kategoria WYR powietrza

4. Strumień powietrza w otworze

Strumień powietrza w otworze

Strumień powietrza w otworze wyrzutowym w

wyrzutowym w

wyrzutowym w m

3333

∙s

----1111

Ponowne użycie powietrza wywiewanego i

powietrza wyrównawczego dopływającego z

innych pomieszczeń

innych pomieszczeń,,,,,,,, PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

W celu zapewnienia niskiego zużycia energii, zaleca się, aby strumień

powietrza nawiewanego był ustalony na możliwie najniższym poziomie

oraz, aby wszystkie emisje, które są niepożądane (np. ciepło,

zanieczyszczenia i wilgoć) były usuwane w źródle ich powstawania lub za

pomocą bezpośredniego usuwania w systemach zamkniętych. W tym

przypadku oraz w większości innych przypadków, gdy wymaga się

wysokiej jakości powietrza w pomieszczeniu, nie zaleca się stosowania

recyrkulacji powietrza. Jeśli pomieszczenie jest ogrzewane i chłodzone

przed rozpoczęciem jego użytkowania i zadanie to spełnia instalacja

wentylacji, to zaleca się wykorzystywanie w tym celu głównie powietrza

recyrkulacyjnego.

Ponowne użycie powietrza wywiewanego i

powietrza wyrównawczego dopływającego z

innych pomieszczeń

innych pomieszczeń, , , , , , , , PN

PN––––––––EN

EN 13779

13779

Kategoria*

Uwaga dotycząca ewentualnego ponownego użycia powietrza

WYW 1

Powietrze to jest odpowiednie jako powietrze recyrkulacyjne i wyrównawcze

WYW 2

Powietrze to nie jest odpowiednie jako powietrze recyrkulacyjne, lecz może być użyte

jako powietrze wyrównawcze w toaletach, umywalniach, garażach i innych podobnych

pomieszczeniach

WYW 3

Powietrze to nie jest odpowiednie jako powietrze recyrkulacyjne i wyrównawcze

WYW 4

Powietrze to nie jest odpowiednie jako powietrze recyrkulacyjne i wyrównawcze

Zastosowanie powietrza recyrkulacyjnego do wentylacji tego samego pomieszczenia

dopuszcza się bez ograniczeń w przypadku kategorii WYW 1, a w przypadku kategorii WYW 2

pod warunkiem monitorowania jakości powietrza recyrkulacyjnego.

UWAGA: Gdy nie dopuszcza się ponownego użycia powietrza wywiewanego, wtedy projekt

powinien również zapewnić, że nie występuje niezamierzona recyrkulacja powietrza. Należy

zwrócić szczególną uwagę na szczelność wszystkich urządzeń do odzyskiwania ciepła.