Wykład 11.05.2005

KORUPCJA

• może mieć swoje źródła nie tylko w moralności obywateli, ale są też jej strukturalnie przyczyny

• aby ograniczyć korupcje postuluje się zmiany strukturalne (16 zasad państwa normalnego)

• rozdzielenie imperium od dominium - uprawnienia wynikające z władzy politycznej powinny być odseparowane od uprawnień właścicielskich, wynikających z faktu posiadania przez państwo własności. Zadaniem państwa jest ustalanie reguł gry rynkowej i egzekwowanie ich przestrzegania. Należy zminimalizować zakres władzy państwa nad procesami gospodarczymi oraz stworzyć instrumenty prawne dzięki którym dowolność i uznaniowość jest maksymalnie ograniczona.

• Nierozszerzanie ani państwowego ani samorządowego dominium - państwo nie powinno zwiększać swojego majątku. Menadżerowie mianowani, a wiec zależni od ministrów nie powinni mieć możliwości wykorzystywania pieniędzy kierowanych przez siebie spółek państwowych do uzyskiwania kontroli nad spółkami prywatnymi.

• Konkurencja gospodarcza - ograniczenie aktywności reglamentacyjnej państwa. Wprowadzanie zespołu norm zabezpieczających rozwój wolnej konkurencji. Prawo to powinno łączyć przepisy antymonopolowe i przepisy zwalczające nieuczciwą konkurencje, także powinno być skierowane w stosunku do przedsiębiorstw państwowych a nie tylko prywatnych.

• Ograniczenie funkcji państwa - liczba funkcji państwa powinna być ograniczona na rzecz poprawy jakości ich wykonywania. Zbyt dużo zadań wykonywanych przez państwo powoduje że nie wykonuje ono dobrze żadnego z nich

• Prymat własności prywatnej

• Zakaz łączenia stanowisk - oddzielenie władzy ustawodawczej i kontrolnej od władzy wykonawczej a także stanowisk politycznych i gospodarczych

• Apolityczniość kadry menażerskiej

• Wprowadzanie powierniczego zarządzania majątkiem osób sprawujących funkcje państwowe i samorządowe - osoby pastujące mandat publiczny nie powinny prowadzić działalności na własny rachunek, dokonywać operacji na otwartym rynku kapitałowym, nabywać i sprzedawać nieruchomości na cele gospodarcze.

• Ograniczenie biurokracji - biurokracja wydaje pieniądze innych ludzi(nic nie tworzy) , jej dolna granica efektywności jest trudna do zdefiniowania (dlatego tez wynikają problemy z kontrolą) i każdy biurokrata dąży do stania się coraz potężniejszym.

• Wolność gospodarcza - zmniejszenie ograniczeń (koncesji, zezwoleń, pozwoleń) działalności gospodarczej do minimum

• Stabilizacja otoczenia instytucjonalnego i warunków makroekonomicznych

• Zmniejszenie fiskalizmu i obciążeń przedsiębiorstw oraz budżetów domowych - co jest czynnikiem przestępstw gospodarczych oraz zmusiłoby to urzędników do większej racjonalności w wydawaniu pieniędzy publicznych

• Trójpodział władzy i niezależność sądownictwa - konieczne jest urzeczywistnienie zasady trójpodziału władzy, zmiana systemu finansowania i organizacji sądownictwa oraz doboru sędziów. Stanowisko sędziego powinno być ukoronowaniem kariery prawniczej

• Niezależność prokuratury - odseparowanie prokuratury od nacisków politycznych i stworzenie prokuratury krajowej. Powoływanie powinno się odbywać w jak najbardziej odpolityczniony sposób na jedna kadencje . Po zakończeniu kadencji były prokurator powinien mieć płaconą ta sama pensje i moc prowadzić jedynie działalność naukowo-dydaktyczną.

• Przejrzystość finansów publicznych - ujęcie w budżecie wszystkich wpływów i wydatków. Nie może istnieć możliwość alokacji środków publicznych poza budżetem i upychanie ich po agendach

• Jednolita reprezentacja skarbu państwa - jedynym i wyłącznym reprezentantem skarbu państwa powinien być właściwy minister . Tylko on lub osoba która uzyskała jego pisemne pełnomocnictwo może zaciągać zobowiązana finansowe. Powinna istnieć odpowiedzialność mocodawcy za działania pełnomocnika.

Korupcja - czyn korupcyjny popełnia każdy kto powodowany swoim interesem narusza system reguł, za którego realizacje jest sam odpowiedzialny.

Wyróżniamy 3 typy korupcji:

• władzy - inicjowana przez urzędników

• komercyjna - inicjatywa należy do ludzi interesu

• polityczna - gdy polityk „kupuje” poparcie i korumpuje wyborców

Co może być przedmiotem korupcji??

• dobra materialne - jeżeli jest utrudniony do nich dostęp a mają duża wartość

• opieka/usługi

• zezwolenia, koncesje, uprawnienia, ulgi, kredyty

• osiągnięcie określonej pozycji społecznej (np. awans, przyjęcie do pracy/ na studia)

• formy zachowań (posłuszeństwo, lojalność, seks...)

• prawa człowieka (brak zagrożenia, prawo do wyjazdu za granicę...)

Środki płatnicze mogą być taki same i dodatkowo pieniądze.

Warunki zaistnienia korupcji:

I - tam gdzie się pojawia dobro wspólne, tam pojawiają się warunki do zaistnienia korupcji

II - także wydzielenie grupy osób które tym dobrem zarządzają

III - dobro to jest ograniczone

Drogi przeciwdziałania:

• zlikwidowanie niedoboru

• jasne, uznane przez społeczność i kontrolowane zasady podziału

• reguły podziału muszą być skuteczne - znaczy się powszechnie znane i pozbawione przypadków, wyjątków

• podział dóbr ograniczonych powinien być wykonywany przez aktywizację a nie przez ograniczenie ( dostęp po spełnieniu jakichś warunków a nie ograniczenie z jakichś przyczyn)

• system reguł podziału powinien być elastyczny - dostosowujący się do zmian zachodzących w społeczeństwie

• zapewnić możliwość wyścigu efektywności - nagrody adekwatne do pracy, praca opłacalna, tak aby ambitni nie szukali pozaprawnych dróg realizacji swoich aspiracji

• stworzenie instytucji artykulacji interesów grupowych (nie tylko związki zawodowe)

• jawność decyzji

• skuteczny system kontroli

• rozwijanie świadomości antykorupcyjnej, popieranie wzorców antykorupcyjnych,

Miarą korupcji może być miedzy innymi zasada na jakiej obejmuje się stanowiska(czy ze względu na znajomości czy na kwalifikacje)

---