Interpretacja i

Interpretacja i

opracowywanie wyników

opracowywanie wyników

na potrzeby lekarzy

na potrzeby lekarzy

na potrzeby lekarzy

na potrzeby lekarzy

dr n. wet. T. Dzieciątkowski

dr n. wet. T. Dzieciątkowski

Zalecany tok postępowania

Zalecany tok postępowania

diagnostycznego

diagnostycznego

Skrinig pacjentów

Skrinig pacjentów

metodą PCR (jeśli

metodą PCR (jeśli

dostępna)

dostępna)

wynik dodatni (+)

wynik dodatni (+)

wynik ujemny (

wynik ujemny (--))

powtórzenie badania

powtórzenie badania

po upływie 7

po upływie 7--14 dni

14 dni

badanie statusu

badanie statusu

immunologicznego

immunologicznego

pacjenta testami

pacjenta testami

ELISA

ELISA

monitorowanie

monitorowanie

poziomu wiremii za

poziomu wiremii za

pomocą real

pomocą real--time

time

PCR

PCR

powtórzenie badania

powtórzenie badania

po upływie 14

po upływie 14--21 dni

21 dni

powtórzenie badania

powtórzenie badania

po upływie 3

po upływie 3--5 dni

5 dni

Jakościowy real

Jakościowy real--time PCR

time PCR

możliwość stosowania jako czułego testu

możliwość stosowania jako czułego testu
przeglądowego do badań dużych populacji

przeglądowego do badań dużych populacji
pacjentów

pacjentów

używany w badaniach, gdzie metody

używany w badaniach, gdzie metody
ilościowe są zbędne

ilościowe są zbędne

(wynik: jest

(wynik: jest--nie ma)

nie ma)

ilościowe są zbędne

ilościowe są zbędne

(wynik: jest

(wynik: jest--nie ma)

nie ma)

wskazany do badania występowania mutacji

wskazany do badania występowania mutacji
w obrębie genomu

w obrębie genomu

wykorzystywany do diagnostyki wymazów

wykorzystywany do diagnostyki wymazów
bezpośrednich i/lub bioptatów

bezpośrednich i/lub bioptatów

używany do wykrywania i monitorowania

używany do wykrywania i monitorowania
wiremii

wiremii

stosowany do badania potencjalnej

stosowany do badania potencjalnej

Ilościowy real

Ilościowy real--time PCR

time PCR

stosowany do badania potencjalnej

stosowany do badania potencjalnej
skuteczności terapii przeciwwirusowej

skuteczności terapii przeciwwirusowej

zastosowanie tylko w materiałach, które

zastosowanie tylko w materiałach, które
umożliwiają oznaczenia bezwzględne (krew,

umożliwiają oznaczenia bezwzględne (krew,
surowica, PMR)

surowica, PMR)

Badania jakościowe

Badania jakościowe

Wydajemy wynik:

Wydajemy wynik:

„jest

„jest –

– nie ma”

nie ma”

Interpretacja zależy od lekarza

Interpretacja zależy od lekarza
Podobnie do klinicysty należy wybór

Podobnie do klinicysty należy wybór

Podobnie do klinicysty należy wybór

Podobnie do klinicysty należy wybór
postępowania terapeutycznego

postępowania terapeutycznego

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

Badanie jakościowe wirusa opryszczki w przypadku zapalenia nerwu

Badanie jakościowe wirusa opryszczki w przypadku zapalenia nerwu

trójdzielnego

trójdzielnego

herpeswirusy: HSV

herpeswirusy: HSV--1/2, VZV, CMV, EBV, HHV

1/2, VZV, CMV, EBV, HHV--6,

6,

HHV

HHV--8

8

adenowirusy: 4, 7, 11, 40, 41

adenowirusy: 4, 7, 11, 40, 41
poliomawirusy: BK, JC

poliomawirusy: BK, JC

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

poliomawirusy: BK, JC

poliomawirusy: BK, JC
parwowirusy: parwowirus B19

parwowirusy: parwowirus B19
reowirusy: rotawirus

reowirusy: rotawirus
orto

orto-- i paramyksowirusy: grypa, paragrypy, RSV

i paramyksowirusy: grypa, paragrypy, RSV

enterowirusy

enterowirusy

w chwili obecnej brak jest jednoznacznych

w chwili obecnej brak jest jednoznacznych
wytycznych dotyczących monitorowania zakażeń

wytycznych dotyczących monitorowania zakażeń
wirusowych u pacjentów z niedoborami

wirusowych u pacjentów z niedoborami
odporności

odporności

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

odporności

odporności
zasady monitorowania obejmują

zasady monitorowania obejmują

wyłącznie

wyłącznie

badania CMV u osób po przeszczepach komórek

badania CMV u osób po przeszczepach komórek
krwiotwórczych

krwiotwórczych
pozostała diagnostyka wirusologiczna wdrażana

pozostała diagnostyka wirusologiczna wdrażana
jest sporadycznie, wraz z zaistniałymi objawami

jest sporadycznie, wraz z zaistniałymi objawami
klinicznymi, lub do celów naukowych

klinicznymi, lub do celów naukowych

Badania ilościowe:

Badania ilościowe:

HSV

HSV--1/2 oraz VZV w surowicy i PMR

1/2 oraz VZV w surowicy i PMR

CMV w surowicy i PMR

CMV w surowicy i PMR

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

CMV w surowicy i PMR

CMV w surowicy i PMR
EBV w surowicy i PMR

EBV w surowicy i PMR
HHV

HHV--6 w surowicy i PMR

6 w surowicy i PMR

adenowirusy w surowicy, BAL i PMR

adenowirusy w surowicy, BAL i PMR
poliomawirus BK

poliomawirus BK
parwowirus B19

parwowirus B19

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

Badanie ilościowe EBV w przypadku limfohistiocytozy hemofagocytarnej

Badanie ilościowe EBV w przypadku limfohistiocytozy hemofagocytarnej

Zakażenia wirusowe u osób z

Zakażenia wirusowe u osób z

immunosupresją

immunosupresją

Porównanie metod ilościowego monitorowania poziomu wiremii CMV

Porównanie metod ilościowego monitorowania poziomu wiremii CMV

Punkty uchwytu leków

Punkty uchwytu leków

przeciwwirusowych

przeciwwirusowych

1. Na poziomie transkrypcji:

1. Na poziomie transkrypcji:

analogi nukleozydów

analogi nukleozydów

-- Acyklowir, Gancyklowir,

Acyklowir, Gancyklowir,

Rybawiryna, Widarabina

Rybawiryna, Widarabina

nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

(NRTI)

(NRTI) --

Lamiwudyna, Zydowudyna

Lamiwudyna, Zydowudyna

nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy

(NNRTI)

(NNRTI) –

–

Delawirdyna, Newirapina

Delawirdyna, Newirapina

inne

inne

–

– Foskarnet, Fomivirsen

Foskarnet, Fomivirsen

2. Na poziomie dojrzewania białek wirusowych :

2. Na poziomie dojrzewania białek wirusowych :

inhibitory proteaz wirusowych

inhibitory proteaz wirusowych –

–

Amprenawir,

Amprenawir,

Indinawir, Saquanawir

Indinawir, Saquanawir

3. Na poziomie penetracji i uwalniania wirusa:

3. Na poziomie penetracji i uwalniania wirusa:

Amantadyna, Rymantadyna, Oseltamwir

Amantadyna, Rymantadyna, Oseltamwir

W

W komórce

komórce ulegają

ulegają fosforylacji

fosforylacji do

do aktywnych

aktywnych

metabolitów,

metabolitów, które

które są

są analogami

analogami naturalnych

naturalnych

nukleozydów

nukleozydów (wyjątek

(wyjątek stanowią

stanowią NNRTI)

NNRTI)..

Związki działające na poziomie

Związki działające na poziomie

wirusowej transkrypcji

wirusowej transkrypcji

Wbudowanie

Wbudowanie

„fałszywych”

„fałszywych”

nukleozydów

nukleozydów

powoduje

powoduje przedwczesne

przedwczesne zakończenie

zakończenie replikacji

replikacji

wirusa

wirusa poprzez

poprzez blokowanie

blokowanie DNA

DNA--polimerazy

polimerazy lub

lub

niespecyficzną

niespecyficzną terminację

terminację łańcucha

łańcucha DNA

DNA..

Rozszczepienie

Rozszczepienie

wirusowch

wirusowch

poliprotein

poliprotein

ma

ma

podstawowe

podstawowe

znaczenie

znaczenie

w

w

dojrzewaniu

dojrzewaniu

wirusa

wirusa..

Inhibitory

Inhibitory proteaz

proteaz wiążąc

wiążąc się

się kompetycyjnie

kompetycyjnie z

z

centrum

centrum

aktywnym

aktywnym

enzymu,

enzymu,

hamują

hamują

proces

proces

rozszczepiania

rozszczepiania..

Prowadzi

Prowadzi

to

to

do

do

powstanie

powstanie

niedojrzałych

niedojrzałych ii niezakaźnych

niezakaźnych cząstek

cząstek wirusa

wirusa..

Inhibitory wirusowych proteaz

Inhibitory wirusowych proteaz

(PI)

(PI)

niedojrzałych

niedojrzałych ii niezakaźnych

niezakaźnych cząstek

cząstek wirusa

wirusa..

Związki

Związki te

te wykazują

wykazują niezwykle

niezwykle silne

silne działanie,

działanie,

zarówno

zarówno w

w fazie

fazie ostrej,

ostrej, jak

jak ii przewlekłej

przewlekłej zakażenia

zakażenia..

Nie

Nie powodują

powodują całkowitej

całkowitej eliminacji

eliminacji wirusa,

wirusa, lecz

lecz

obniżenie

obniżenie jego

jego miana

miana do

do poziomu

poziomu niewykrywalnego

niewykrywalnego..

Szybko

Szybko narastająca

narastająca oporność

oporność na

na lek

lek zmusza

zmusza do

do

stosowania

stosowania

ich

ich

w

w

terapii

terapii

zespolonej

zespolonej

(HAART)

(HAART)

wespół

wespół

z

z

nukleozydowym

nukleozydowym

ii nienukleozydowym

nienukleozydowym

inhibitorem

inhibitorem odwrotnej

odwrotnej transkryptazy

transkryptazy..

Zarówno

Zarówno proces

proces wnikania,

wnikania, jak

jak ii uwalniania

uwalniania się

się

z

z komórek

komórek jest

jest niezwykle

niezwykle istotny

istotny dla

dla przebiegu

przebiegu

zakażenia

zakażenia każdym

każdym wirusem

wirusem..

Związki działające na poziomie

Związki działające na poziomie

penetracji i uwalniania wirusów

penetracji i uwalniania wirusów

zakażenia

zakażenia każdym

każdym wirusem

wirusem..

Chemioterapeutyki

Chemioterapeutyki z

z tej

tej grupy

grupy upośledzają

upośledzają

wnikanie

wnikanie wirusów,

wirusów, ich

ich pakowania

pakowania do

do kapsydów

kapsydów

oraz

oraz

uwalnianie

uwalnianie

wirusów

wirusów

potomnych

potomnych..

Ich

Ich

działanie

działanie ogranicza

ogranicza się

się jednak

jednak głównie

głównie do

do orto

orto-- ii

paramyksowirusów

paramyksowirusów..

Rekomendowane połączenia leków

Rekomendowane połączenia leków

antyretrowirusowych

antyretrowirusowych

A

A

B

B

Inhibitory proteazy

Inhibitory proteazy

NRTI

NRTI

Terapia anty

Terapia anty--HIV

HIV

Inhibitory proteazy

Inhibitory proteazy

NRTI

NRTI

Nelfinavir

Nelfinavir

Ritonavir

Ritonavir

Saquanavir

Saquanavir

AZT + ddI

AZT + ddI

d4T + ddI

d4T + ddI

AZT + 3TC

AZT + 3TC

NNRTI

NNRTI

Nevirapine

Nevirapine

rozpoczęcie HAART: CD4 200

rozpoczęcie HAART: CD4 200 –

– 350/

350/

µµµµµµµµ

ll

RNA: <50 kopii/mL

RNA: <50 kopii/mL
„one pill, once daily”

„one pill, once daily”

tenofovir/emtricitabine/efavirenz

tenofovir/emtricitabine/efavirenz

Terapia anty

Terapia anty--HIV

HIV

tenofovir/emtricitabine/efavirenz

tenofovir/emtricitabine/efavirenz

nowe inhibitory proteaz:

nowe inhibitory proteaz:

tipranavir, darunavir

tipranavir, darunavir

miejscowe stosowanie leków

miejscowe stosowanie leków
profilaktyka pre

profilaktyka pre--ekspozycyjna (

ekspozycyjna (

tenofovir

tenofovir

))

HIV

HIV
HBV

HBV
HCV

HCV

W Polsce powyższe badania technikami biologii

W Polsce powyższe badania technikami biologii

Badania wirusów przenoszonych

Badania wirusów przenoszonych

poprzez krew

poprzez krew

W Polsce powyższe badania technikami biologii

W Polsce powyższe badania technikami biologii
molekularnej są obligatoryjne przy

molekularnej są obligatoryjne przy

wszystkich

wszystkich

donacjach

donacjach

CMV

CMV
parwowirus B19

parwowirus B19
wirus Zachodniego Nilu

wirus Zachodniego Nilu

influenza

influenza
HTLV 1/2

HTLV 1/2
HHV

HHV--8

8