Rehabilitacja psychospołeczna

Zdrowie Publiczne II rok II stopnia

2011/2012

semestr zimowy

Seminarium 09.12.2011

ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI
OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM

ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM
Jaka jest skala problemu?

 Obecnie 12% to ludzie starsi

Szacuje się, że

 W 2010 r. będzie ich 14,5%
 W 2020 r. będzie ich 22,4%

ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM
Co jest odpowiedzialne za starzenie się?

 Uszkodzenie DNA mitochondrium
 Uszkodzenie białka, lipidów komórki
 Inicjacja procesu karcynogenezy
 Procesy utleniania (reaktywne formy tlenu – anionorodnik, nadtlenek wodoru, rodnik

hydroksylowy czyli wolne rodniki)

 Programowana śmierć komórki (apoptoza)
 Zmniejszenie produkcji melatoniny (zaburzenie wielu rytmów biologicznych)
 Podwyższony poziom homocysteiny (cholesterol XXI wieku, powstaje z białek

zwierzęcych) zwiększający ryzyko chorób naczyń

ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM
Charakterystyczne dla starzenia się jest:

 Niedobory żywieniowe (jakościowe) kwas foliowy, wit . B6 , B12
 Niedomoga wielonarządowa (skutki wcześniejszych chorób, urazów, niedoborów

pokarmowych)



Charakterystyczne dla starzenia się zmiany w narządzie ruchu:

 Choroba zwyrodnieniowa dużych stawów kończyn i kręgosłupa
 Obrona mięśniowa – podstawa bólu u ludzi starszych
 Osteoporoza starcza, zmiany reumatyczne

Inne charakterystyczne dla starzenia się zmiany:

 Zaburzenia termoregulacji
 Pogorszenie smaku, węchu
 Spadek progu słyszalności, trudności w rozróżnianiu lokalizacji dźwięków, szum w

uszach

 Obniżenie ostrości wzroku, zaćma, zwyrodnienie siatkówki
 Inwersja snu
 Przerost gruczołu krokowego
 Skutki hipokinezji
 Zawroty głowy

Re

habilitacja psychospołeczna

Zdrowie Publiczne II rok II stopnia

2011/2012

2

 Obniżenie wydolności

Cele rehabilitacji geriatrycznej:

 Utrzymanie jak najlepszego zdrowia
 Poprawa kondycji psychicznej i fizycznej
 Poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej
 Zabezpieczenie przed urazami i ich skutkami
 Modyfikacja stylu życia, obniżenie masy ciała, ograniczenie przeciążania kręgosłupa i

stawów

Zasady rehabilitacji geriatrycznej:

 Dostępność do wszystkich form rehabilitacji
 Zapewnienie kontaktu z rówieśnikami
 Podtrzymanie aktywności zawodowej i społecznej
 Udzielenie pomocy psychologicznej

Indywidualny program rehabilitacji geriatrycznej uwzględnia:

 Zdobycie zaufania (stała troska o stan zdrowia i przebieg leczenie, zainteresowanie

obecnymi i przyszłymi możliwościami)

 Przekonanie chorego o celowości rehabilitacji (przykład otoczenia)
 Mobilizacja chorego do czynnego udziału w pracy nad sobą
 Systematyczność, utrwalanie nawyków wykonywania ćwiczeń, doskonalenie ruchu

poprzez stałe powtarzanie

 Stosowanie zasady stopniowania obciążeń (dawkowanie wysiłku, odpoczynek)
 Stosowanie zasady poglądowości (w prowadzeniu ćwiczeń)
 Stosowanie zasady atrakcyjności, urozmaicanie programu
 Współpracę ze środowiskiem domowym
 Realizowanie programu spokojnie, bez pośpiechu w spokojnej życzliwej atmosferze,

przy podtrzymywaniu wiary w skuteczność zabiegów fizjoterapeutycznych

 Zapewnienie stałego nadzoru lekarskiego

Odmienności w programie rehabilitacji geriatrycznej:

 Kinezyterapia (unikanie obciążeń statycznych na korzyść obciążeń dynamicznych)
 Fizykoterapia (najlepiej tolerują terapię ciepłem – ale nadmiar grozi pogłębieniem

osteoporozy, możliwość obniżenia progu bólu, selektywne stosowanie hydroterapii)

 Masaż (jest dobrze tolerowany)
 Terapia zajęciowa (samoobsługa, wyrobienie funkcji zastępczych, konkretny cel –praca

w pracowni, w klubie zainteresowań, ogrodzie. Koncentracja uwagi obniża próg bólu,
istotna przy reedukacji i automatyzacji ruchu)

Zaopatrzenie ortopedyczne w geriatrii:

 Sprzęt musi lekki, łatwy w obsłudze, estetyczny, funkcjonalny
 Obuwie lekkie, ciepłe, łatwe do zdjęcia i założenia, stabilizujące staw skokowy, z

przeciwpoślizgowmi podeszwami

 Wózek rehabilitacyjny (elektryczny, nauka przesiadania się z wózka na łóżko i

odwrotnie)

 Gorsety, aparaty ortopedyczne (gorsza tolerancja przez osoby starsze, powinny

wykonane starannie i dokładnie)

Profilaktyka upadków w geriatrii:

Re

habilitacja psychospołeczna

Zdrowie Publiczne II rok II stopnia

2011/2012

3

 Ćwiczenia poprawiające równowagą statyczna i dynamiczną -ćwiczenia koordynacji,

nauka chodu, stymulacja prioprioreceptorów

 Odpowiednia asekuracja pacjentów czasie chodu, zapobieganie upadkom
 Sprzęt pomocniczy w toaletach, łazienkach, na korytarzach,

Zasady w doborze ćwiczeń:
1.Do udziału w ćwiczeniach należy kwalifikować osoby zdiagnozowane przez lekarza
2.Przed przystąpieniem do ćwiczeń pacjent powinien mieć określoną sprawność i wydolność
fizyczną – indywidualizacja obciążeń treningowych
3.Obciążenia wysiłkowe nie mogą przekraczać 30-50% indywidualnych obciążeń max.
4.Ćwiczenia intensywniejsze powinny być przeplatane ćwiczeniami oddechowymi
5.Nie można kumulować w czasie ćwiczeń ogólnokondycyjnych i zajęć w wodzie – powolne
procesy powrotu do normy zmian wysiłkowych

Czego należy unikać w rehabilitacji geriatrycznej:

 Wykonywanie ćwiczeń ze zbyt częstymi zmianami pozycji w trakcie i w szybkim

tempie

 Wykonywanie ćwiczeń z długotrwałym utrzymywaniem kończyn górnych uniesionych

do góry ponad głową

 Wykonywanie obszernych skrętów oraz zginania tułowia w przód i prostowania
 Wykonywanie ćwiczeń ze wstrzymywaniem oddechu (skłonność do pękania pęcherzy

rozedmowych)

 Wykonywanie ćwiczeń z nadmiernie obciążających organizm (max tętno do 120 -130

u/min.)

 Stawianie zbyt wielu nowych zadań w jednej jednostce ćwiczeniowej (zagubienie,

zniechęcenie, nawet zaprzestanie ćwiczeń)

 Ćwiczeń z działaniem tłoczni brzusznej. Prowadzą do podwyższenia ciśnienia wewnątrz

klatki piersiowej z wstrzymaniem arteriolizacji i utrudnieniem dopływu krwi do serca

 Ćwiczeń wykonywanych w szybkim tempie ( szybki wzrost ciśnienia krwi i

częstotliwości tętna )

 Skłonów wykonywanych w szybkim tempie (wymuszone ustawienie głowy w dół ma

możliwość wywołania zaburzeń równowagi, zawrotów głowy, udaru)

 Ćwiczeń wymagających złożonej koordynacji i dużej liczby nowych nieznanych zadań

ruchowych (zmiany czynnościowe ośrodkowego układu nerwowego, trudności w
przyswajaniu nowych nawyków ruchowych)

 Elementów współzawodnictwa zajęć o charakterze rywalizacji sportowej

Czynniki zaburzające proces rehabilitacji geriatrycznej:

 Brak motywacji
 Otępienie
 Zespół depresyjny
 Zaburzenia nastroju
 Nieumiejętne stosowanie leków psychotropowych
 Zaburzenia zwieraczy (pęcherz neurogenny, trening pęcherza moczowego), infekcje

układu moczowego

 Odleżyny
 Powikłania zakrzepowo-zatorowe
 Hipotonia ortostatyczna

Kształtowanie prawidłowych postaw zespołu rehabilitacyjnego

Re

habilitacja psychospołeczna

Zdrowie Publiczne II rok II stopnia

2011/2012

4

 Unikanie portekcjonalnego traktowania osób starszych (zwroty typu „babciu”,

dziadku”)

 Traktowanie osobowo pacjenta
 Empatia
 Wzbudzenie zaufania i wiary w sens rehabilitacji

Rehabilitacja psychologiczna w geriatrii

 Prowadzona przez psychologa klinicznego
 Wypracowanie pozytywnych postaw wobec ustalonego programu rehabilitacji

Rehabilitacja społeczna

 Akceptacja nowych, związanych z wiekiem, sytuacją społeczną, zadań, obowiązków,

praw, odstąpienie od poprzednich

 Zmniejszenie liczby kontaktów społecznych (emerytura, pobyt w DPS)
 Poszukiwanie nowych środowisk, wzbudzanie nowych zainteresowań
 Zapobieganie izolacji społecznej
 Uniwersytety trzeciego wieku
 Uświadamianie społeczeństwu specyficznych dla wieku starszego wartości