Geriatria w medycynie

ratunkowej.

•Dzięki postępom w opiece zdrowotnej i leczeniu, prognozowany czas
życia znacznie się wydłużył: u kobiet wynosi 78 lat, u mężczyzn 72 lata.
Ludzie ponad 65-

letni stanowią 15% społeczeństwa, w medycynie

zabiegowej liczba ich wzrosła do ok. 20%.

• Starzenie się jest procesem, polegającym na postępującej zmianie
budowy i czynności narządów (niezależnie od procesu chorobowego),
który nieuchronnie prowadzi do śmierci. Tradycyjnie do grupy tej zaliczani
są ludzie w wieku 65 lat, ale powszechnie uważa się, że wiek
kalendarzowy i fizjologiczny nie są identyczne oraz że poszczególne
narządy człowieka starzeją się w różnym stopniu.

Wg WHO

60

– 75 rok życia – człowiek starszy

75

– 85 (90) rok życia – wiek podeszły

powyżej 85 (90) roku życia – pacjent geriatryczny

Zmiany w organizmie

– układ krążenia

A. Ciśnienie tętnicze

Ciśnienie tętnicze, szczególnie skurczowe, wzrasta z wiekiem. Przyczyną tego
jest głównie pogrubienie włókien elastycznych ściany dużych naczyń i aorty,
co z kolei pogarsza ich rozciągliwość. Mechanizmy przystosowawcze układu
krążenia i autoregulacja przepływu przez narządy są upośledzone. Za
patologiczne w starszym wieku uważa się ciśnienie skurczowe > 160 mmHg i
rozkurczowe > 95 mmHg.

Nadciśnienie skurczowe to ciśnienie skurczowe > 160 mmHg przy
prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym.

Typowa dla nadciśnienia u ludzi starszych jest skłonność do niedociśnienia
ortostatycznego oraz duża labilność mechanizmów regulujących ciśnienie, na
co trzeba zwrócić szczególną uwagę podczas znieczulenia.

Zmiany w organizmie

– układ krążenia

B. Częstość akcji serca.

U ludzi starszych występuje często niewielki spadek częstości akcji serca.
Aktywność baroreceptorów, a także odpowiedź serca (zmiana częstości
akcji) na wzrost lub obniżenie ciśnienia są osłabione. Serce nie reaguje
zmianą częstości na stymulację



-

adrenergiczną (np. na podaż leku



-

sympatykomimetycznego -

izoprenaliny) ani na wysiłek fizyczny.

Wzrost częstości akcji serca spowodowany hipoksją lub hiperkapnią jest
również słabiej wyrażony niż u młodszych pacjentów.
Podczas operacji u ludzi starszych częściej występuje bradykardia.
Spowodowana jest ona prawdopodobnie przede wszystkim ośrodkowym
osłabieniem układu współczulnego i trudno lub wcale nie ustępuje po
atropinie.
Typowe jest występowanie utrwalonego migotania przedsionków i powikłaniła
z nim związane.

Zmiany w organizmie

– układ krążenia

C.

Czynność mięśnia sercowego.

Podstawowa czynność skurczowa mięśnia sercowego w warunkach spoczynku nie
zmienia się. Frakcja wyrzutowa i objętość rozkurczowa nie zmieniają się również,
chociaż fazy skurczu i rozkurczu wydłużają się.
Przy obciążeniu ciśnienie końcoworozkurczowe lewej komory wzrasta bardziej niż
u osób młodszych, serce ulega rozstrzeni, a frakcja wyrzutowa obniża się; to
znaczy, że czynność lewej komory podczas wysiłku pogarsza się.
Z wiekiem maleje wrażliwość serca na stymulację adrenergiczną i egzogenne
substancje



-

adrenergiczne: kurczliwość mięśnia sercowego nie wzrasta w tym

samym stopniu, co u ludzi młodszych. Przypuszcza się, że przyczyną tego jest
zmniejszenie ilości znajdujących się w sercu receptorów



.

Następuje pogorszenie zdolności reagowania przyspieszeniem akcji serca na
wysiłek. Dlatego pojemność minutowa serca podczas obciążenia może się
zwiększyć tylko poprzez rozciągnięcie ścian serca (prawo Franka-Starlinga) i
wzrost objętości wyrzutowej. U ludzi młodszych natomiast zwiększenie pojemności
minutowej następuje przede wszystkim dzięki przyspieszeniu akcji serca.

Zmiany w organizmie

– układ krążenia

Ważne w praktyce klinicznej:

Z powodu zmniejszonej zdolności reagowania serca na stymulację



-

adrenergiczną, ograniczone są jego zdolności adaptacyjne na zmiany
hemodynamiczne, takie jak wzrost lub spadek ciśnienia tętniczego,
niedobór płynów lub hiperwolemia.

Ze względu na wydłużenie czasu relaksacji mięśnia sercowego, które

ma miejsce podczas rozkurczu, przepływ podwsierdziowy jest
upośledzony. Może to doprowadzić do niedokrwienia mięśnia
sercowego. Przyspieszenie akcji serca do ponad 120/min skraca czas
rozkurczu i jest zazwyczaj źle tolerowane przez ludzi starszych

Rezerwa krążeniowa pacjentów w starszym wieku jest ograniczona,

napięcie układu współczulnego, jak również reakcje wyrównawcze
autonomicznego układu nerwowego na wysiłek i utratę objętości krwi
są zmniejszone.

Zmiany w organizmie

– układ krążenia

Podsumowując:
• spadek objętości krwi krążącej o 10% (zanik szpiku kostnego)
• spadek pojemności łożyska naczyniowego
• osłabienie odruchów z baroreceptorów



odruchowa odpowiedź na

utratę krwi jest osłabiona

• „starcze serce” – wydłużenie czasu skurczu i rozkurczu (skłonność do

bradykardii), kurczliwość i frakcja wyrzutowa są zachowane w stanie
spoczynku, przy obciążeniu frakcja wyrzutowa zmniejsza się

• nadciśnienie tętnicze (zmiany miażdżycowe)



podwyższone ryzyko

zawału mięśnia sercowego i udaru krwotocznego mózgu

• podwyższony opór obwodowy, przerost lewej komory, niewydolność

krążenia

• choroba wieńcowa



nieme niedokrwienie mięśnia sercowego

Zmiany w organizmie

– układ oddechowy

A.

Maleje rezerwa oddechowa

Młody człowiek może zwiększyć częstość oddychania l2-krotnie w
stosunku do wartości spoczynkowej, w późniejszym wieku możliwy jest
tylko 7-

krotny wzrost częstości oddychania. Zmiany te mają znaczenie

kliniczne wtedy, kiedy maleje rezerwa oddechowa, np. z powodu
operacji i/lub choroby, a jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na tlen,
np. w czasie gorączki.

Klatka piersiowa staje się coraz sztywniejsza, a połączenia między
stawami ulegają zwapnieniu. Płuca tracą elastyczność, pęcherzyki
płucne powiększają się, a ich powierzchnia maleje. Błona wewnętrzna
i środkowa tętnic płucnych staje się grubsza; zmniejszają się również
przepływ przez płuca i liczba naczyń włosowatych.

Zmiany w organizmie

– układ oddechowy

B.

Objętości płuc i wentylacja.

-

objętość zalegająca i czynnościowa pojemność zalegająca

zwiększają się kosztem pojemności życiowej,
-

natężona pojemność życiowa (FVC) i natężona objętość wydechowa

pierwszosekundowa (FEV1) spadają,
-

natomiast całkowita pojemność płuc nie zmienia się wyraźnie.

Opór oddechowy przy maksymalnym wydechu jest zwiększony, w
wyniku czego szczytowa szybkość przepływu i natężone objętości
wydechowe zależne od czasu maleją. Podeszły wiek nie musi być
związany z przewlekłymi chorobami zaporowymi dróg oddechowych. U
ludzi starszych jednak drobne drogi oddechowe zapadają się podczas
wydechu większych objętości bardziej niż u ludzi młodych (objętość
zamykania dróg oddechowych jest podwyższona!).

Zmiany w organizmie

– układ oddechowy

C.

Wymiana gazowa w płucach

-

W miarę starzenia się wymiana gazowa się pogarsza. Pęcherzykowe pO2

pozostaje niezmienione, ale tętnicze pO2 systematycznie spada. Przyczyną
tego jest prawdopodobnie zmniejszenie powierzchni biorącej udział w
wymianie gazowej, zgrubienie błon, zmniejszenie przepuszczalności błon i
zmniejszenie przepływu przez naczynia włosowate płuc.

D.

Regulacja oddychania.

-

pCO2 nie zmienia się z wiekiem. Dlatego każdy wzrost pCO2 musi być,

podobnie jak u ludzi młodych, uważany za patologiczny. Reakcja ośrodka
oddechowego na wzrost prężności pCO2 czyli hiperkapni, jest osłabiona;
rezerwa oddechowa jest tym samym zmniejszona.

-

Zmniejszona jest także reakcja oddechowa na hipoksję: w 80 roku życia

wynosi ona połowę prawidłowej. Ma to prawdopodobnie przyczynę
ośrodkową.

Zmiany w organizmie

– układ oddechowy

Podsumowując:

1.

zmiany starcze ścian klatki piersiowej (upośledzenie ruchomości) – klatka piersiowa
„sztywnieje” (spada podatność płuc)

2.

upośledzenie ruchomości przepony

3.

pęcherzyki płucne powiększają się, zmniejsza się natomiast ich powierzchnia

4.

zmniejsza się ukrwienie płuc oraz liczba naczyń włosowatych płuc

5.

starcza rozedma płuc, rozstrzenia oskrzeli, przewlekłe zapalenie oskrzeli

6.

przyspieszenie oddechów,



VT,



RV (objętość zalegająca),



objętości zamykającej

(CC),



FRC (nawet poniżej objętości zamykającej),



pojemności życiowej (VC)

7.

zaburzenia stosunku V/Q, zwiększa się też różnica pęcherzykowo – włośniczkowa
ciśnienia parcjalnego tlenu (PA-aO2)

8.

wraz z wiekiem obniża się PaO2 (PaCO2 pozostaje w normie) – jest to spowodowane
zmniejszeniem powierzchni wymiany gazowej, pogrubieniem błon, zmniejszeniem
przepływu krwi przez naczynia włosowate płuc

9.

obniżenie wentylacji pęcherzykowej

10.

upośledzenie odpowiedzi na hipoksemię i hiperkapnię (zaburzenia te nasilają się pod
wpływem znieczulenia i środków uspokajających)

11.

zwiększone zaleganie śluzu w drogach oddechowych (osłabienie ruchomości nabłonka
migawkowego, osłabienie odruchu kaszlowego)



zmiany niedodmowo

– zapalne

Zmiany w organizmie

– nerki



Redukcja przepływu nerkowego o 30 – 50%. Czynność nerek, podobnie jak

przepływ krwi przez nerki, maleje w miarę starzenia się organizmu. Zmniejszenie
przepływu jest uwarunkowane przede wszystkim zmniejszeniem pojemności
minutowej serca i ograniczeniem powierzchni łożyska naczyń nerkowych w obrębie
kory.



Poziom kreatyniny w osoczu pozostaje na normalnym poziomie, ponieważ masa

mięśni a zatem produkcja kreatyniny obniża się równolegle ze spadkiem RBF.
Dlatego u ludzi starszych nawet niewielki wzrost kreatyniny w surowicy może
wskazywać na chorobę nerek. Przepływ osocza przez nerki, filtracja kłębkowa,
wydzielanie w kanalikach oraz resorpcja zwrotna w kanalikach maleją.



Zmniejsza się aktywność układu renina-angiotensyna-aldosteron, wskutek

czego rozwija się łatwo hiperkaliemia. Innym tego powodem jest spadek filtracji
kłębkowej.

Zmiany w organizmie

– nerki



Reakcja nerek na niedobór sodu jest osłabiona. Przy nagłym przerwaniu podaży

sodu nerki mogą oszczędzać sód. Ten mechanizm wyrównawczy pojawia się
jednak, w porównaniu z ludźmi młodszymi, z pewnym opóźnieniem; początkowo
więc następuje dalsza utrata sodu z moczem. Niewystarczającą podaż sodu przy
ograniczonej zdolności do jego oszczędzania może łatwo prowadzić u pacjentów w
starszym wieku do spadku objętości pozakomórkowej z zaburzeniami krążenia oraz
czynności mózgu i nerek.



Ponadto przy niewystarczającej podaży płynów pacjenci starsi mogą w mniejszym

stopniu zagęszczać mocz niż młodzi.



Operacja i znieczulenie ogólne stanowią obciążenie, które osłabia mechanizmy

wyrównawcze nerek. Dlatego pacjent w starszym wieku jest szczególnie zagrożony
niewydolnością nerek w okresie okołooperacyjnym. Łatwiej też niż u ludzi młodych
dochodzi do zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej. Staranna obserwacja i
leczenie są więc w tym okresie konieczne. Ważne jest także to, że wydzielanie przez
nerki niektórych leków jest wydłużone.

Zmiany w organizmie

– układ nerwowy



W miarę starzenia się pojawia się zanik mózgu; liczba neuronów,

przede wszystkim w korze, maleje; zmniejszają się przepływ mózgowy i
zużycie tlenu. U pacjentów w podeszłym wieku istnieje zwiększona
wrażliwość na leki działające ośrodkowo; minimalne stężenie
pęcherzykowe (MAC) z wiekiem maleje.


Często trudne jest także porozumienie z pacjentem, u którego

występują zaburzenia wzroku i słuchu; pacjenci często mają zmienne
nastroje i tracą panowanie nad sobą; zależność od innych osób może
prowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych.


Zdolność do reakcji wyrównawczych i adaptacyjnych układu

nerwowego jest upośledzona ze względu na ubytki tkanki nerwowej i
synaps. Zwolnione przewodzenie przez nerwy obwodowe prowadzi do
zaburzeń koordynacji. Termoregulacja ośrodkowa jest upośledzona,
włączając w to także dostosowanie się do niskich i wysokich temperatur.

Zmiany w organizmie

– inne

Czynność wątroby

Czynność wątroby jest z wiekiem coraz bardziej upośledzona. Wzrasta jej

wrażliwość na hipoksję, leki i przetaczanie krwi. Czas połowiczej
eliminacji leków, których metabolizm zachodzi w wątrobie i które są
wydzielane z żółcią, może się wydłużyć.

Gospodarka wodno

– elektrolitowa

-

zmniejsza się całkowita ilość wody w stosunku do ciężaru ciała

-

mechanizmy kontroli równowagi wodno-elektrolitowej działają wolniej i mniej

skutecznie

-

nerki mają zredukowaną zdolność wydalania wody i sodu w odpowiedzi na

zmiany osmolalności osocza (np. po przetoczeniu 5% glukozy)



przy

upośledzeniu kurczliwości mięśnia sercowego, może wystąpić obrzęk
płuc w odpowiedzi na wzrost objętości krwi

Zmiany w organizmie

– inne

Zmiany metaboliczne

niski poziom białka



niski poziom albumin,

hiperglikemia -

proces starzenia zmniejsza tolerancję na glukozę, nawet jeśli

nie dochodzi do cukrzycy. Obniżenie tolerancji objawia się obwodową
opornością na działanie insuliny, z czego wynika konieczność ograniczenia
stosowania glukozy

Podstawowa przemiana materii obniża się o ok. l % rocznie powyżej 30 roku
życia, co powoduje zwolnienie metabolizmu leków i częstsze występowanie
hipotermii śródoperacyjnej. Dreszcze - jako odpowiedź na hipotermię -
zwiększają zużycie tlenu o 400-500%, stawiając zwiększone wymagania przed
układem krążenia i oddychania; u osób starszych może to prowadzić do
hipoksemii krwi tętniczej i do niedokrwienia mięśnia sercowego.

Zakrzepica żył głębokich – duże ryzyko powikłań zakrzepowo – zatorowych

Zmiany w farmakokinetyce leków

Na farmakokinetykę leków u ludzi starszych w porównaniu z młodszymi mają wpływ:

1. zmiany przedziałów ustrojowych

-

z wiekiem zmniejsza się procentowo ilość całkowitej wody w organizmie oraz

zawartość tkanki beztłuszczowej. Ilość tkanki tłuszczowej natomiast rośnie. Dlatego
dystrybucja leków w organizmie i czas połowiczej eliminacji zmieniają się: objętość
dystrybucji leków lipofilnych jest z powodu zwiększonej ilości tkanki tłuszczowej
większa, leków hydrofilnych z powodu zmniejszenia ilości wody ogólnoustrojowej -
mniejsza. Im objętość dystrybucji jest większa, tym dłuższy jest czas połowiczej
eliminacji - i odwrotnie.

2. zmniejszona zdolność wiązania z białkami osocza,

-

Wiązanie leków z białkami osocza jest u ludzi starszych często zmniejszone,

wskutek czego wzrasta stężenie wolnych (czynnych) substancji w osoczu. Przyczyną
tego jest obniżone stężenie albumin w surowicy. We krwi znajduje się więcej wolnych,
czyli czynnych substancji, co w przypadku leków silnie wiążących się z białkami
prowadzi do tego, że już przy niskich stężeniach w surowicy uwidacznia się ich
działanie terapeutyczne i toksyczne.

Zmiany w farmakokinetyce leków

Ponadto zmiany w farmakokinetyce leków wynikają z:

1. zmniejszenia wydolności nerek,

-

upośledzenie czynności nerek prowadzi do zmniejszenia wydalania leków,

wydłużenia czasu połowiczej eliminacji i czasu działania.
2. ograniczenia wydolności wątroby.

-

osłabienie aktywności enzymów wątrobowych i przepływu wątrobowego,

może zmniejszyć metabolizm leków oraz wydłużyć czas połowiczej eliminacji i
działania leku.

Zmiany w farmakodynamice

-

wiązanie się leków z receptorami i następujące po tym reakcje przebiegają

podobnie jak u ludzi młodych. Jednak z wiekiem maleje liczba receptorów w
poszczególnych tkankach, wskutek czego konieczne do działania leków
stężenie we krwi może być niższe. Wynika z tego, że: u pacjentów w wieku
podeszłym wiele leków musi być podawanych w mniejszych dawkach

Psychogeriatria

Otępienie

Depresja

Zaburzenia świadomości

Zaburzenia snu

Starzenie się mózgu

• zanik neuronów – około 10% masy mózgu w procesie fizjologicznego

starzenia się

• zmniejszanie się liczby połączeń synaptycznych między komórkami

mózgu

• Starzenie a procesy poznawcze:



pamięci operacyjnej



szybkości przetwarzania informacji



hamowania



rozwlekłość, dygresyjność

Starzenie się mózgu

10

70

10

10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

optymalne

fizjologiczne

MCI

otępienie

Starzenie się mózgu

• Starzenie się optymalne – bez żadnych objawów

pogorszenia funkcji poznawczych

• Starzenie się fizjologiczne – niewielkie pogorszenie

funkcji poznawczych

• MCI (mild cognitive impairment) = ŁZP (łagodne

zaburzenia poznawcze) - subiektywne i obiektywne

zaburzenia poznawcze z prawidłowym codziennym
funkcjonowaniem

• Otępienie - wyraźne zaburzenia poznawcze

wpływające na codzienne funkcjonowanie

Otępienie – definicja ICD 10

• Zespół spowodowany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą, w którym

dochodzi do zaburzeń wyższych czynności nerwowych, tj. pamięć,
uczenie się, procesy myślowe, funkcje językowe, umiejętność
dokonywania ocen. Zaburzeniom tym towarzyszą trudności w
kontrolowaniu emocji, upośledzenie zachowań społecznych oraz
zaburzenia w sferze motywacyjnej. Objawy te nie wynikają z
zaburzeń świadomości.

• Przyczyny:
Choroba Alzheimera
Otępienie naczyniopochodne
Otępienie mieszane
Otępienie z ciałami Lewy’ego
Otępienie czołowo-skroniowe
Stan po zapaleniu mózgu

Występowanie otępienia

• Populacja w wieku > 65 lat

8-10%

• Wiek 60 – 64 lata

1%

• Częstość występowania otępienia podwaja się co 5 lat
• Wiek 80 – 85 lat

15% - 20%

• Wiek 90 – 95 lat

32% - 40%

W Polsce:
• 400.000 chorych na otępienie
• 200.000 chorych na chorobę Alzheimera
• Z tego: 10% ma rozpoznanie
• Z tego: 50% chorych otrzymuje prawidłowe leczenia

Choroba Alzheimera

• 90% występowanie sporadyczne, 10% rodzinne
• Czynniki ryzyka: wiek, płeć żeńska, mała aktywność umysłowa,

uraz głowy

• Patogeneza:

– Złogi beta-amyloidu, zwyrodnienie fibrylarne
– Niedobór neuroprzekaźników (acetylocholina)
– Czynniki genetyczne: allel APOE4

• Rozpoznanie pewne – pośmiertne, badanie histopatologiczne
• Rozpoznanie kliniczne - prawdopodobne

Choroba Alzheimera

Otępienie lekkiego stopnia

• Osłabienie pamięci
• Trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu nowych

informacji

• Problemy językowe
• Zmienny nastrój
• Zmiana osobowości
• Trudności w wykonywaniu codziennych czynności

Choroba Alzheimera

Otępienie średniego stopnia

• Całkowita niezdolność do zapamiętywania i odtwarzania

nowych informacji

• Konieczna pomoc w codziennych czynnościach
• Zaburzenia zachowania: pobudzenie, wrogość, agresja,

błądzenie, wędrowanie

• Dezorientacja w miejscu i czasie
• Zespół błędnego rozpoznawania

Choroba Alzheimera

Otępienie ciężkiego stopnia

• Chory leżący
• Nietrzymanie moczu
• Zaburzenia jedzenia i połykania
• Wyniszczenie
• Brak kontaktu z otoczeniem

Rozpoznawanie otępienia

• Krótka Ocena Stanu Umysłowego

(skala Folsteina, Mini Mental State
Examination, MMSE)

– Wynik prawidłowy 27 – 30 punktów
– Łagodne zaburzenia pamięci 24 – 26 pkt.
– Otępienie < 23 pkt.
– Wpływ wieku i wykształcenia na wynik

• Badanie neuropsychologiczne
• Badania obrazowe mózgu

– tomografia komputerowa (TK)
– Rezonans magnetyczny (MRI)

Leczenie Ch. Alzheimera

•

Nie ma leczenia przyczynowego

•

Cel leczenia: poprawa funkcji poznawczych

– Inhibitory cholinesterazy

Donepezil (Aricept, Yasnal, Cogiton, Donepex)
Rywastygmina (Exelon)

– Terapia stabilizująca (działanie nieudowodnione)

Vit. C, E, leki przeciwzapalne, miłorząb japoński

•

Leczenie zaburzeń zachowania (omamy, urojenia, niepokój, lęk, agresja,
zaburzenia snu i czuwania, odmowa jedzenia i picia)

– Leki przeciwpsychotyczne
– Leki przeciwdepresyjne

•

Leczenie niefarmakologiczne:



Ćwiczenia pamięci



Ćwiczenia wspomnieniowe

 Trening orientacji


Terapia zajęciowa

 Muzykoterapia


Ćwiczenia ruchowe

www. alzheimer.pl

Choroba Alzheimera - podsumowanie

• Częściej chorują kobiety
• Początek mało uchwytny
• Przebieg powolny, postępujący
• Stan ogólny chorego długo dobry
• Zmniejszenie krytycyzmu
• Chory może mieć dobry nastrój
• Tomografia komputerowa mózgu – zaniki tkanki

mózgowej

Otępienie naczyniopochodne

• Początek wyraźny
• Przebieg skokowy
• Często labilność emocjonalna, depresja
• Długo zachowany krytycyzm
• Czynniki ryzyka: nadciśnienie tętnicze, choroba

niedokrwienna serca, migotanie przedsionków,
miażdżyca, udar mózgu

• Tomografia komputerowa mózgu: zmiany

naczyniopochodne, ogniska pozawałowe

Otępienie naczyniopochodne-

leczenie

• Leczenie choroby podstawowej: NT, ch.n.s.,

niewydolność serca

• Redukcja czynników ryzyka
• Leki prokognitywne: Nootropil (dawka dobowa 2,4 – 4,8 g)
• Próby leczenia inhibitorami cholinesterazy

Otępienie odwracalne

• 10% przypadków otępienia
• Przyczyny:

– Depresja
– Niedokrwistość
– Niedobór witaminy B

12

lub kwasu foliowego

– Niedoczynność tarczycy
– Hipoglikemia / hiperglikemia
– Leki (!!!)

• Ważna dokładna diagnostyka i leczenie

depresja

niesprawność

choroba

somatyczna

Depresja

– częstość występowania

• Osoby



65 r.ż. 15%

• Depresja w chorobach somatycznych

– Nowotwory

20

– 40%

– Po zawale serca

15

– 20%

– Rzs

13%

– Cukrzyca

5-10%

• Depresja w chorobach O.U.N.

– Choroba Parkinsona 40 – 50%
– Choroba Alzheimera 20 – 30%
– Po udarze mózgu

40%

• Przewlekły ból

40%

Depresja

– czynniki ryzyka

• Zmiana miejsca pobytu
• Wypis ze szpitala
• Utrata bliskich, ubóstwo
• Samotność, brak dzieci
• Choroby przewlekłe

Objawy depresji

• Mogą nie występować objawy osiowe depresji: obniżenie

nastroju, obniżenie napędu, zaburzenia rytmu snu i
czuwania

• Często: spowolnienie, utrata zainteresowań, niepokój,

zmniejszenie kontaktów z ludźmi, brak apetytu, zaburzenia
snu, małomówność, poczucie starości, „Nic nie cieszy”

• Skargi somatyczne: kołatanie serca, chudnięcie,

zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, urojenia
hipochondryczne

• Często przebieg subdepresyjny
• Może występować depresja psychotyczna

Leczenie depresji

• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

– SSRI – np.. Citaxin, Zotral

• Leczenie to jest bezpieczne, ale powinno być

prowadzone pod kontrolą

• Uwaga na zwiększone ryzyko upadków
• Psychoterapia, zmiana sytuacji pacjenta

Depresja a samobójstwo

• U osób w podeszłym wieku zwiększone ryzyko

samobójstwa

• Dwukrotnie więcej samobójstw niż w wieku młodym i

średnim

• Mężczyźni znacznie częściej popełniają samobójstwo niż

kobiety

Zaburzenia świadomości

• Świadomość: zdolność do odbierania, rejestrowania i

zintegrowanego przetwarzania informacji, a także
celowego reagowania na bodźce z towarzyszącym
subiektywnym poczuciem doświadczania przeżyć

• Podział zaburzeń świadomości

– Ilościowe: senność, sopor, śpiączka
– Jakościowe: przymglenie, majaczenie, zamroczenie,

splątanie

Objawy zaburzeń świadomości

• Zaburzenia przytomności i uwagi, zmienność stanu
• Zaburzenia procesów poznawczych: percepcji, myślenia,

pamięci, orientacji

• Zaburzenia psychomotoryczne: pobudzenie, spowolnienie
• Zaburzenia rytmu snu i czuwania (odwrócenie faz snu,

nasilanie się zaburzeń wieczorem)

• Zaburzenia emocjonalne: depresja, lęk, drażliwość,

euforia, apatia

Przyczyny zaburzeń świadomości

• Przyczyny somatyczne

– Zaostrzenie choroby przewlekłej: cukrzyca,

przewlekła niewydolność serca

– Ostra choroba: np. zapalenie płuc
– Odwodnienie, niewydolność nerek
– Zaburzenia krążenia mózgowego (np. w przebiegu

nadciśnienia tętniczego)

• Przyczyny jatrogenne:

– LEKI

• Zaburzenia świadomości w przebiegu otępienia

Czynniki ryzyka zaburzeń

świadomości

• wiek
• niedowidzenie
• niewydolność nerek
• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
• Otępienie

Leczenie:
• Eliminacja przyczyn
• Odstawienie zbędnych leków
• Nawodnienie
• Leczenie objawowe: neuroleptyki, np. Haloperidol
• Zapewnienie bezpiecznego środowiska

Różnicowanie otępienia z zab. świadomości

Początek

powolny

Czas trwania lata

Przebieg

stabilny

Rokowanie nieodwracalne

Zab. orientacji

późno

Uwaga

bez zmian

Pamięć

D > K

Myślenie

zubożałe

nagły

dni, tygodnie

falujący, zmienny

odwracalne

wcześnie

znacznie zaburz.

zaburzona D i K

Zdezorganizowane,

omamy, iluzje