EKONOMIA

EKONOMIA

Fazy cyklu koniunkturalnego

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

2

Z poprzednich wykładów wiemy, że produkcja wykazuje
krótkookresowe

wahania

.

Jednak

cykliczność

to nie tylko występowanie

okresowych odchyleń od trendu, lecz także pewna ich

regularność

.

Zjawisko cykliczności w gospodarce

3

globalna produkcja społeczna i wydajność pracy

nie

rosną równomiernie

,

w niektórych latach zwiększają się w bardzo
szybkim tempie, w innych natomiast maleją.

Obserwacje wieloletniego funkcjonowania rynków różnych
krajów wykazały, że:

Cykliczno

Cykliczno

ść

ść

w gospodarce

w gospodarce

4

Faktyczna wielkość produkcji oscyluje wokół trendu,
który w przybliżeniu przedstawia obraz wzrostu
analizowanych wielkości.

Tendencja rozwojowa

(trend)

produkcji to wygładzona

ścieżka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie
po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań.

Trend i cykl

5

W przeszłości wymienione wahania nazywane

były

cyklem handlowym

(ang. trade cycle)

Obecnie powszechnie stosowanym określeniem
jest

cykl koniunkturalny

(ang. business cycle).

Cyklem koniunkturalnym

nazywamy krótkookresowe

odchylenia produkcji od jej trendu.

Pojęcie – cyklu koniunkturalnego

6

Rys. Fazy cyklu koniunkturalnego

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

Czas

Produkcja

A

B

C

D

D - Recesja

C - Rozkwit

B - Ożywienie

A – Kryzys (spowolnienie)

7

Wzrost produkcji i wydajności pracy w krótkim okresie

nie przebiega równomiernie

,

Mimo faktu, że gospodarka nie wykazuje idealnie
regularnych cykli, to jednak występują następujące po
sobie fazy;

kryzysu

,

ożywienia

,

rozkwitu

i

recesji

,

Jeden pełny cykl trwa najczęściej

około 4 - 5 lat

.

W krótkim okresie występuje dość ścisła zależność
między zmianami

produkcji całkowitej

, a zmianami

wydajności pracy

.

Wnioski z rysunku

8

wzrost eksportu,

wzrost wydatków państwa,

obniżenie stopy procentowej.

Dźwignią wzrostu

popytu globalnego

w krótkim okresie

może być np.:

Czynniki kształtujące ogólny poziom

popytu

9

podwyżkę podatków,

spadek popytu na eksport,

obniżenie się oczekiwanych przez
przedsiębiorstwa zysków.

Zmniejszenie poziomu

globalnego popytu

spowodowane

może być poprzez:

Czynniki kszta

Czynniki kszta

ł

ł

tuj

tuj

ą

ą

ce poziom popytu

ce poziom popytu

10

Ale nie jest to pełne wyjaśnienie cyklu
koniunkturalnego, ponieważ nic nie mówi ono o

przyczynach dość regularnych wahań

czynników, od których zależy popyt globalny.

Można przyjąć, że

czynniki określające wielkość

globalnego popytu

podlegają krótkookresowym

wahaniom, a obserwowane przez nas wahania produkcji są
pochodną tego zjawiska.

Wyjaśnienie ...

11

Koncepcja politycznego cyklu koniunkturalnego

spełnia

zasadnicze uwarunkowania, które kwalifikują ją do rangi
teorii.

Innym objaśnieniem uwzględniającym przyczyny dość
regularnych wahań czynników, od których zależy popyt
globalny jest

koncepcja politycznego cyklu

koniunkturalnego

(ang. political business cycle).

Wyja

Wyja

ś

ś

nienie ...

nienie ...

12

wyborcy

mają krótką pamięć i pozostają pod silnym

wpływem stanu koniunktury w okresie bezpośrednio
poprzedzającym wybory,

rząd

potrafi w krótkim okresie regulować ogólny poziom

popytu za pomocą narzędzi polityki pieniężnej i
fiskalnej.

Załóżmy, że:

Koncepcja politycznego cyklu

koniunkturalnego

13

na początku stosuje restrykcyjną politykę pieniężną i
fiskalną, doprowadzając gospodarkę do

kryzysu

,

natomiast bezpośrednio przed nowymi wyborami,
wprowadza środki polityki pieniężnej i fiskalnej
pobudzające

ożywienie gospodarcze

.

Aby zwiększyć szanse utrzymania się przy władzy w

następnych wyborach

, rząd ten:

Koncepcja politycznego cyklu ...

Koncepcja politycznego cyklu ...

14

Wyborcy sądzą, że rząd opanował samoistny kryzys i
w związku z tym udzielają mu poparcia na następną
kadencję.

Ponieważ w trakcie kryzysu narosły w gospodarce

rezerwy

produkcyjne

, możliwy staje się wzrost produkcji w tempie

znacznie szybszym od długookresowego trendu.

Koncepcja politycznego cyklu ...

Koncepcja politycznego cyklu ...

15

Wahania importu

są uwarunkowane jednak głównie

wahaniami produkcji krajowej.

Wahania eksportu

są pochodną cykliczności zmian

koniunktury za granicą.

Handel międzynarodowy

może więc być istotnym kanałem

przenoszenia cykli z jednych krajów do innych, ale dla
wyjaśnienia przyczyn cykliczności potrzebna jest teoria
odwołująca się do czynników wewnętrznych.

Wahania eksportu netto?

Jednym z ważnych czynników mogą być

wahania

eksportu netto

.

Teorie cyklu koniunkturalnego

Teorie cyklu koniunkturalnego

16

Interpretację tę określa się jako

keynesowską

w

odniesieniu do krótkiego okresu, oraz

klasyczną bądź

monetarystyczną

w odniesieniu do

okresu długiego.

Pogląd, że produkcja faktyczna wykazuje

wahania wokół

trendu potencjalnej produkcji

, jest zgodny z

dotychczasową (w trakcie wykładów) interpretacją
procesów dostosowawczych.

Teorie cyklu koniunkturalnego

Teorie cyklu koniunkturalnego

17

Nie wszyscy ekonomiści podzielają przedstawiony
dotychczas (w trakcie wykładów) punkt widzenia na

sposób funkcjonowania gospodarki

.

Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego

Według klasycznej interpretacji cykl koniunkturalny
odzwierciedla wahania popytu w sytuacji, gdy wymuszone
zakłóceniami

dostosowania gospodarcze mają powolny

przebieg

.

Cykl koniunkturalny rozumiany jest jako

krótkookresowe

wahania wokół trendu potencjalnej wielkości produkcji

.

18

Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego

Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego

Przykładem jest wpływowy nurt we współczesnej

ekonomii, zwany

nową szkołą klasyczną

, pod

intelektualnym przywództwem

Roberta Lucasa

,

profesora uniwersytetu w Chicago.

Jednak niektórzy ekonomiści uważają, że procesy
dostosowawcze prowadzące gospodarkę do nowej
równowagi przebiegają

szybko

.

19

W

rezultacie produkcja niemal zawsze kształtuje się na

poziomie odpowiadającym

pełnemu zatrudnieniu

czynników

wytwórczych.

Szkoła klasyczna cykle koniunkturalne interpretuje jako
krótkookresowe

fluktuacje produkcji potencjalnej

.

Jednym z podstawowych założeń tej szkoły jest
twierdzenie, że wszystkie

rynki niemal natychmiast

odzyskują równowagę

. Jest to tzw.

podażowa koncepcja

cyklu koniunkturalnego

.

Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego

Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego

20

Skrócenie i spłycenie recesji

(fazy spadku produkcji) oraz

relatywne wydłużenie okresu ekspansji.

Faza depresji

(stagnacji produkcji na niskim poziomie)

występuje rzadko

,

Między poprawą koniunktury, ożywieniem i rozkwitem

trudno przeprowadzić linie graniczne

.

Cechy współczesnego cyklu ...

Cechy charakterystyczne współczesnego cyklu
koniunkturalnego w krajach wysoko rozwiniętych (

w

porównaniu z historycznym obrazem

):

W wielu empirycznych analizach rozróżnia się tylko dwie
fazy cyklu: zwyżkową i zniżkową

(ekspansję i recesję).

21

Wg Keynesa

Kryzysy gospodarcze są wynikiem psychologicznych
zachowań konsumentów, którzy nie wydają całego
dochodu, tylko go oszczędzają.

Wg Friedmana

Kryzys jest spowodowany brakiem kontroli podaży
pieniądza wypuszczonego na rynek. Powoduje to
inflację, bezrobocie i dekoniunkturę.

Wyjaśnienia genezy kryzysów gospodarczych