ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT

KONTO – podstawowe urządzenie księgowe umożliwiające bieżącą, ciągłą i systematyczną
ewidencję jednorodnych procesów gospodarczych oraz zmian, spowodowanych zdarzeniami
gospodarczymi, w stanie środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia.

Formy graficzne konta:
a)

konto w układzie dwustronnej tabeli (folio)

b)

konto jednostronicowe (pagina)

Elementy konta:
1)

nazwa konta – jest dostosowana do istoty ujmowanych na nim składników lub zjawisk
gospodarczych np. „Środki trwałe”, „Kasa”, „Materiały” itp. w praktyce każde konto
opatrzone jest też symbolem cyfrowym ułatwiającym jego identyfikację. Symbol konta
wynika z planu (wykazu) kont.

2)

strony konta - strona lewa Winien (Wn) lub Debet (Dt)

-

strona prawa Ma (Ma) lub Credit (Ct)

Uproszczony schemat konta przedstawia tzw. konto teowe (uproszczone).

Wn (Dt) nazwa konta, symbol cyfrowy Ma (Ct

Różnica między obrotem Dt a Ct danego konta = Saldo końcowe

-

debetowe, gdy Obrót Dt jest większy niż Obrót Ct,

-

kredytowe, gdy Obrót Ct jest większy niż Obrót Dt

-

zerowe, gdy Obrót Dt jest równy Obrotowi Ct.

-

Założenie konta – polega na wpisaniu jego nazwy i symbolu nadanego mu w planie kont.
Otwarcie konta – może nastąpić przez:

-

wpisanie stanu początkowego z bilansu otwarcia lub

-

zaksięgowanie pierwszej operacji dotyczącej danego konta, jeżeli nie
występowało ono w bilansie otwarcia.

Stan początkowy (saldo początkowe) nanosi się po stronie Winien lub Ma, w zależności od
charakteru konta.
Operacje gospodarcze księguje się w ciągu okresu gospodarczego po stronie Winien lub Ma
w zależności od charakteru konta i sposobu oddziaływania operacji.

Przy księgowaniu na kontach w celu spełnienia równowagi bilansowej obowiązuje ZASADA
PODWÓJNEGO ZAPISU, zgodnie z którą każda operacja musi być ujęta:
1.

na co najmniej dwóch kontach (zapis podwójny),

2.

na jednym koncie po stronie Wn (Dt), a na drugim po stronie Ma (Ct) (zapis dwustronny),

3.

w identycznej wysokości na obu kontach (zapis jednakowy).

♦

Obciążenie
konta

♦

Zapisanie w
ciężar konta

Suma zapisów po
stronie debetowej

= Obrót Dt

♦

Uznanie konta

♦

Zapisanie na
dobro konta

Suma zapisów po

stronie kredytowej

= Obrót Ct

Stosowanie zasady podwójnego zapisu prowadzi do relacji miedzy kontami określanej
mianem korespondencji kont, która ma charakter prosty (tylko dwa konta) lub złożony
(więcej niż dwa konta.

Na koniec roku obrotowego następuje zamknięcie konta, które polega na:
1.

podsumowaniu obu stron konta

2.

ustaleniu różnicy między obrotami konta (saldo końcowe)

3.

zapisaniu różnicy po stronie wykazującej mniejszą sumę, dzięki czemu łączne kwoty po
obu stronach stają się równe

4.

dwukrotnym podkreśleniu obrotów.

Klasyfikacja kont

KRYTERIUM

KLASYFIKACJA KONT

1) szczegółowość zapisów

•

konta syntetyczne

•

konta analityczne

2) związek z bilansem

•

bilansowe:

-

aktywne,

-

pasywne,

-

aktywno – pasywne

•

niebilansowe

-

korygujące,

-

rozliczeniowe,

-

wynikowe

•

pozabilansowe

3) przedmiot ewidencji

•

konta składników rzeczowych

•

konta składników niematerialnych i prawnych

•

konta składników finansowych

•

konta rozrachunków

•

konta kapitałów własnych

KONTA BILANSOWE I ICH FUNKCJONOWANIE

Zadania kont bilansowych:
a)

przejmowanie stanów początkowych poszczególnych składników aktywów i pasywów z
bilansu otwarcia,

b)

ewidencjonowanie zmian stanów składników aktywów i pasywów, spowodowanych
dokonanymi w okresie operacjami gospodarczymi,

c)

ustalenie stanów końcowych poszczególnych składników aktywów i pasywów,
wykazywanych na koniec okresu w bilansie zamknięcia.

1.

Konta aktywne – służą do ewidencji stanu i zmian składników zaliczanych do aktywów
bilansu np. „Środki trwałe”, „Materiały”, „Kasa”, „Produkty gotowe” itd.

Konta te funkcjonują następująco:
- po stronie Dt wpisuje się stan początkowy danego składnika oraz zwiększenia tego stanu
- po stronie Ct zapisuje się wszystkie zmniejszenia tego stanu.
Obrót Dt konta aktywnego jest większy lub równy obrotowi Ct, w związku z czym saldo
konta jest zawsze debetowe (lub = 0).

Wn (Dt) KONTO AKTYWNE Ma (Ct

2. Konta pasywne – są kontami przeznaczonymi do rejestracji stanu i zmian składników
objętych pasywami bilansu np. „Kapitał (fundusz) podstawowy”, „Kredyty bankowe”,
„Fundusze specjalne” itd.
Konta te funkcjonują następująco:
- po stronie Ct wpisuje się stan początkowy danego składnika oraz zwiększenia tego stanu
- po stronie Dt zapisuje się wszystkie zmniejszenia tego stanu.
Obrót Ct konta pasywnego jest większy lub równy obrotowi Dt, w związku z czym saldo
konta jest zawsze kredytowe (lub = 0).

Wn (Dt) KONTO PASYWNE Ma (Ct

saldo początkowe (Dt) + zwiększenie stanu (Dt) = obroty Dt

obroty Dt – zmniejszenie stanu (Ct) = saldo końcowe (Dt)

(Sp) Saldo początkowe
Zwiększenie stanu

Obroty debetowe


Obroty zbilansowane

Zmniejszenie stanu

Obroty kredytowe
Saldo końcowe (Sk)

Obroty zbilansowane

saldo początkowe (Ct) + zwiększenie stanu (Ct) = obroty Ct

obroty Ct – zmniejszenie stanu (Dt) = saldo końcowe (Ct)

Zmniejszenie stanu


Obroty debetowe
(Sk) Saldo końcowe

Obroty zbilansowane

Saldo początkowe (Sp)
Zwiększnie stanu

Obroty kredytowe


Obroty zbilansowane

2.

Konta aktywno -pasywne – służą one do ewidencji stanu i zmian składników aktywów,
jak i pasywów.

Powstają one z połączenia konta aktywnego z kontem pasywnym.
Taki dwoisty charakter mają przede wszystkim konta rozrachunków. Rozrachunki oznaczają
bowiem z jednej strony – należności (składnik aktywów), z drugiej – zobowiązania (składnik
pasywów) np. „Inne rozrachunki z pracownikami”, „Pozostałe rozrachunki”.
Konta aktywno – pasywne mogą wykazywać jednocześnie dwa salda: saldo Dt, oznaczające
stan składnika aktywów, oraz saldo Ct, wykazujące stan składnika pasywów.
Ustalenie sald końcowych wymaga jednak rozgraniczenia operacji gospodarczych na:

-

operacje dotyczące składnika aktywów oraz

-

operacje dotyczące składnika pasywów.

Wn (Dt) KONTO AKTYWNO-PASYWNE Ma (Ct

Salda końcowe wszystkich kont bilansowych przenosi się do bilansu zamknięcia. Saldo Dt
wykazuje się w aktywach bilansu, natomiast saldo Ct w pasywach.

Po zaewidencjonowaniu na kontach wszystkich operacji gospodarczych , jakie wystąpiły w
jednostce w danym okresie sprawozdawczym, należy sprawdzić prawidłowość zapisów na
kontach i wyeliminować ewentualne błędy księgowe i rachunkowe. W tym celu sporządza się
na koniec każdego miesiąca zestawienie obrotów i sald (bilans próbny lub brutto).


Sporządza się je w dwóch postaciach:
a)

uproszczonej

Obroty razem z Sp

Saldo końcowe

Symbol konta (nazwa konta)

Dt

Ct

Dt

Ct

Suma

b) rozwiniętej

Saldo

początkowe

Obroty za

miesiąc

Obroty

narastająco

Saldo końcowe

Symbol konta

(nazwa konta)

Dt

Ct

Dt

Ct

Dt

Ct

Dt

Ct

Suma

♦

Suma obrotów Dt wszystkich kont syntetycznych = Suma obrotów Ct wszystkich
kont syntetycznych

♦

Suma sald Dt wszystkich kont syntetycznych = Suma sald Ct wszystkich kont
syntetycznych

(Sp) Saldo początkowe aktywu
Zwiększenie stanu aktywu
Zmniejszenie stanu pasywu

Obroty debetowe
(Sk) Saldo końcowe pasywu

Obroty zbilansowane

Saldo początkowe pasywu (Sp)
Zwiększenie stanu pasywu
Zmniejszenie stanu aktywu

Obroty kredytowe
Saldo końcowe aktywu (Sk)

Obroty zbilansowane

ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH

Do ewidencji operacji gospodarczych wynikowych związanych z procesem:
- ponoszenia kosztów i strat
- osiągania przychodów i zysków
- ustalania wyniku finansowego
stosuje się konta wynikowe:

a)

konta kosztów

b)

konta przychodów

c)

konto zysków nadzwyczajnych

d)

konto strat nadzwyczajnych

e)

konto wyniku finansowego

Konta kosztów/strat

Konta przychodów/zysków

nadzwyczajnych

nadzwyczajnych

Wynik finansowy

Szczególnym kontem wynikowym jest konto „Wynik finansowy”. Służy ono do ustalania
wyniku finansowego netto oraz jest podstawą do sporządzenia rachunku zysków i strat.

Konto „Wynik finansowy” obciąża się z tytułu okresowego przeniesienie poniesionych
kosztów i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego. Uznaje
natomiast z tytułu okresowego przeniesienia osiągniętych przychodów i zysków
nadzwyczajnych.
Może ono wykazywać dwa salda:

a)

saldo debetowe, oznaczające stratę netto

b)

saldo kredytowe, oznaczające zysk netto

Zysk wykazywany jest w bilansie w pasywach jako wielkość dodatnia zwiększająca kapitały
własne. Z kolei strata netto, ustalona jako saldo debetowe tego konta, wykazywana jest jako
wielkość ujemna zmniejszająca kapitały.

Konto „Wynik finansowy” może być traktowane jako konto wynikowe, ale także jako konto
bilansowe. Przez zysk netto lub stratę netto bilans powiązany jest z rachunkiem zysków i
strat.

Powstanie

Zmniejszenie

kosztów/strat kosztów/strat

Przeniesienie
kosztów/strat

Zmniejszenie

Powstanie

przychodów/zysków przychodów/
Przeniesienie

zysków

przychodów/
zysków

Przeniesienie kosztów Przeniesienie przychodów
Przeniesienie strat nad. Przeniesienie zysków nad
Obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego


Sk Ct Zysk lub Strata Sk Dt