KONTO – podstawowe urządzenie księgowe umożliwiające bieżącą, ciągłą i systematyczną ewidencję jednorodnych procesów gospodarczych oraz zmian, spowodowanych zdarzeniami gospodarczymi, w stanie środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia.
Formy graficzne konta:
a) konto w układzie dwustronnej tabeli (folio)
b) konto jednostronicowe (pagina)
Elementy konta:
1) nazwa konta – jest dostosowana do istoty ujmowanych na nim składników lub zjawisk gospodarczych np. „Środki trwałe”, „Kasa”, „Materiały” itp. w praktyce każde konto opatrzone jest też symbolem cyfrowym ułatwiającym jego identyfikację. Symbol konta wynika z planu (wykazu) kont.
2) strony konta - strona lewa Winien (Wn) lub Debet (Dt)
- strona prawa Ma (Ma) lub Credit (Ct)
Uproszczony schemat konta przedstawia tzw. konto teowe (uproszczone).
Wn (Dt) nazwa konta, symbol cyfrowy Ma (Ct
♦ Obciążenie
♦ Uznanie konta
konta
♦ Zapisanie na
♦ Zapisanie w
dobro konta
ciężar konta
Suma zapisów po
Suma zapisów po
stronie debetowej
stronie kredytowej
= Obrót Dt
= Obrót Ct
Różnica między obrotem Dt a Ct danego konta = Saldo końcowe
- debetowe, gdy Obrót Dt jest większy niż Obrót Ct,
- kredytowe, gdy Obrót Ct jest większy niż Obrót Dt
- zerowe, gdy Obrót Dt jest równy Obrotowi Ct.
-
Założenie konta – polega na wpisaniu jego nazwy i symbolu nadanego mu w planie kont.
Otwarcie konta – może nastąpić przez:
- wpisanie stanu początkowego z bilansu otwarcia lub
- zaksięgowanie pierwszej operacji dotyczącej danego konta, jeżeli nie występowało ono w bilansie otwarcia.
Stan początkowy (saldo początkowe) nanosi się po stronie Winien lub Ma, w zależności od charakteru konta.
Operacje gospodarcze księguje się w ciągu okresu gospodarczego po stronie Winien lub Ma w zależności od charakteru konta i sposobu oddziaływania operacji.
Przy księgowaniu na kontach w celu spełnienia równowagi bilansowej obowiązuje ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU, zgodnie z którą każda operacja musi być ujęta: 1. na co najmniej dwóch kontach (zapis podwójny),
2. na jednym koncie po stronie Wn (Dt), a na drugim po stronie Ma (Ct) (zapis dwustronny), 3. w identycznej wysokości na obu kontach (zapis jednakowy).
Stosowanie zasady podwójnego zapisu prowadzi do relacji miedzy kontami określanej mianem korespondencji kont, która ma charakter prosty (tylko dwa konta) lub złożony (więcej niż dwa konta.
Na koniec roku obrotowego następuje zamknięcie konta, które polega na: 1. podsumowaniu obu stron konta
2. ustaleniu różnicy między obrotami konta (saldo końcowe)
3. zapisaniu różnicy po stronie wykazującej mniejszą sumę, dzięki czemu łączne kwoty po obu stronach stają się równe
4. dwukrotnym podkreśleniu obrotów.
Klasyfikacja kont
KRYTERIUM
KLASYFIKACJA KONT
1) szczegółowość zapisów
• konta syntetyczne
• konta analityczne
2) związek z bilansem
• bilansowe:
- aktywne,
- pasywne,
- aktywno – pasywne
• niebilansowe
- korygujące,
- rozliczeniowe,
- wynikowe
• pozabilansowe
3) przedmiot ewidencji
• konta składników rzeczowych
• konta składników niematerialnych i prawnych
• konta składników finansowych
• konta rozrachunków
• konta kapitałów własnych
KONTA BILANSOWE I ICH FUNKCJONOWANIE
Zadania kont bilansowych:
a) przejmowanie stanów początkowych poszczególnych składników aktywów i pasywów z bilansu otwarcia,
b) ewidencjonowanie zmian stanów składników aktywów i pasywów, spowodowanych dokonanymi w okresie operacjami gospodarczymi,
c) ustalenie stanów końcowych poszczególnych składników aktywów i pasywów, wykazywanych na koniec okresu w bilansie zamknięcia.
1. Konta aktywne – służą do ewidencji stanu i zmian składników zaliczanych do aktywów bilansu np. „Środki trwałe”, „Materiały”, „Kasa”, „Produkty gotowe” itd.
Konta te funkcjonują następująco:
- po stronie Dt wpisuje się stan początkowy danego składnika oraz zwiększenia tego stanu
- po stronie Ct zapisuje się wszystkie zmniejszenia tego stanu.
Obrót Dt konta aktywnego jest większy lub równy obrotowi Ct, w związku z czym saldo konta jest zawsze debetowe (lub = 0).
saldo początkowe (Dt) + zwiększenie stanu (Dt) = obroty Dt
obroty Dt – zmniejszenie stanu (Ct) = saldo końcowe (Dt)
Wn (Dt) KONTO AKTYWNE Ma (Ct
(Sp) Saldo początkowe
Zmniejszenie stanu
Zwiększenie stanu
Obroty debetowe
Obroty kredytowe
Saldo końcowe (Sk)
Obroty zbilansowane
Obroty zbilansowane
2. Konta pasywne – są kontami przeznaczonymi do rejestracji stanu i zmian składników objętych pasywami bilansu np. „Kapitał (fundusz) podstawowy”, „Kredyty bankowe”,
„Fundusze specjalne” itd.
Konta te funkcjonują następująco:
- po stronie Ct wpisuje się stan początkowy danego składnika oraz zwiększenia tego stanu
- po stronie Dt zapisuje się wszystkie zmniejszenia tego stanu.
Obrót Ct konta pasywnego jest większy lub równy obrotowi Dt, w związku z czym saldo konta jest zawsze kredytowe (lub = 0).
saldo początkowe (Ct) + zwiększenie stanu (Ct) = obroty Ct
obroty Ct – zmniejszenie stanu (Dt) = saldo końcowe (Ct)
Wn (Dt) KONTO PASYWNE Ma (Ct
Zmniejszenie stanu
Saldo początkowe (Sp)
Zwiększnie stanu
Obroty debetowe
Obroty kredytowe
(Sk) Saldo końcowe
Obroty zbilansowane
Obroty zbilansowane
2. Konta aktywno -pasywne – służą one do ewidencji stanu i zmian składników aktywów, jak i pasywów.
Powstają one z połączenia konta aktywnego z kontem pasywnym.
Taki dwoisty charakter mają przede wszystkim konta rozrachunków. Rozrachunki oznaczają bowiem z jednej strony – należności (składnik aktywów), z drugiej – zobowiązania (składnik pasywów) np. „Inne rozrachunki z pracownikami”, „Pozostałe rozrachunki”.
Konta aktywno – pasywne mogą wykazywać jednocześnie dwa salda: saldo Dt, oznaczające stan składnika aktywów, oraz saldo Ct, wykazujące stan składnika pasywów.
Ustalenie sald końcowych wymaga jednak rozgraniczenia operacji gospodarczych na:
- operacje dotyczące składnika aktywów oraz
- operacje dotyczące składnika pasywów.
Wn (Dt) KONTO AKTYWNO-PASYWNE Ma (Ct
(Sp) Saldo początkowe aktywu
Saldo początkowe pasywu (Sp)
Zwiększenie stanu aktywu
Zwiększenie stanu pasywu
Zmniejszenie stanu pasywu
Zmniejszenie stanu aktywu
Obroty debetowe
Obroty kredytowe
(Sk) Saldo końcowe pasywu
Saldo końcowe aktywu (Sk)
Obroty zbilansowane
Obroty zbilansowane
Salda końcowe wszystkich kont bilansowych przenosi się do bilansu zamknięcia. Saldo Dt wykazuje się w aktywach bilansu, natomiast saldo Ct w pasywach.
Po zaewidencjonowaniu na kontach wszystkich operacji gospodarczych , jakie wystąpiły w jednostce w danym okresie sprawozdawczym, należy sprawdzić prawidłowość zapisów na kontach i wyeliminować ewentualne błędy księgowe i rachunkowe. W tym celu sporządza się na koniec każdego miesiąca zestawienie obrotów i sald (bilans próbny lub brutto).
Sporządza się je w dwóch postaciach:
a) uproszczonej
Obroty razem z Sp
Saldo końcowe
Symbol konta (nazwa konta)
Dt
Ct
Dt
Ct
Suma
b) rozwiniętej
Saldo
Obroty za
Obroty
Saldo końcowe
Symbol konta
początkowe
miesiąc
narastająco
(nazwa konta)
Dt
Ct
Dt
Ct
Dt
Ct
Dt
Ct
Suma
♦ Suma obrotów Dt wszystkich kont syntetycznych = Suma obrotów Ct wszystkich kont syntetycznych
♦ Suma sald Dt wszystkich kont syntetycznych = Suma sald Ct wszystkich kont syntetycznych
ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH
Do ewidencji operacji gospodarczych wynikowych związanych z procesem:
- ponoszenia kosztów i strat
- osiągania przychodów i zysków
- ustalania wyniku finansowego
stosuje się konta wynikowe:
a) konta kosztów
b) konta przychodów
c) konto zysków nadzwyczajnych
d) konto strat nadzwyczajnych
e) konto wyniku finansowego
Konta kosztów/strat
Konta przychodów/zysków
nadzwyczajnych
nadzwyczajnych
Pows tanie Zm niejszeni e
Zmniejszenie
Powstanie
kosztów/strat kosztów/strat
przychodów/zysków przychodów/
Przeniesienie
Przeniesienie
zysków
kosztów/strat
przychodów/
zysków
Wynik finansowy
Przeniesienie kosztów Przeniesienie przychodów
Przeniesienie strat nad. Przeniesienie zysków nad
Obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego
Sk Ct Zysk lub Strata Sk Dt
Szczególnym kontem wynikowym jest konto „Wynik finansowy” . Służy ono do ustalania wyniku finansowego netto oraz jest podstawą do sporządzenia rachunku zysków i strat.
Konto „Wynik finansowy” obciąża się z tytułu okresowego przeniesienie poniesionych kosztów i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego. Uznaje natomiast z tytułu okresowego przeniesienia osiągniętych przychodów i zysków nadzwyczajnych.
Może ono wykazywać dwa salda:
a) saldo debetowe, oznaczające stratę netto
b) saldo kredytowe, oznaczające zysk netto
Zysk wykazywany jest w bilansie w pasywach jako wielkość dodatnia zwiększająca kapitały własne. Z kolei strata netto, ustalona jako saldo debetowe tego konta, wykazywana jest jako wielkość ujemna zmniejszająca kapitały.
Konto „Wynik finansowy” może być traktowane jako konto wynikowe, ale także jako konto bilansowe. Przez zysk netto lub stratę netto bilans powiązany jest z rachunkiem zysków i strat.