Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

Nazwa przedmiotu:

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

studia drugiego stopnia

kierunek: Administracja

semestr I

Wykład III: Podstawy polityki regionalnej

Region i jego cechy

Jak zauważa prof. B. Winiarski „ludność, zasoby naturalne i majątkowe oraz jednostki

gospodarcze są w określony sposób rozmieszczone na terytorium kraju, tworząc strukturę

przestrzenną jego zagospodarowania. Pomiędzy jednostkami gospodarczymi funkcjonującymi

w poszczególnych częściach kraju występują różnego rodzaju powiązania. Upoważniają one

do traktowania jego obszarów jako pewnych podsystemów gospodarki narodowej,

nazywanych regionami”. Nie jest to oczywiście jedyne ujęcie regionu. Według słownika

języka polskiego PWN region to „wydzielony, stosunkowo jednorodny obszar, odróżniający

się od obszarów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi”. K. Kuciński

przedstawia region w sposób nieco rozszerzony traktując go jako „zespół przylegających do

siebie obszarów (jednostek elementarnych przestrzeni geograficznej) posiadających możliwie

wiele cech wspólnych i wykazujących możliwie wiele różnic w stosunku do obszarów

otaczających”. Aspekt - jednorodność wewnętrzna – odmienność w stosunku do otoczenia -

został tu wzbogacony o pewną hierarchię poziomów regionalizacji – w ramach regionów

można wydzielić mniejsze jednostki – podregiony, mikroregiony. Te definicje mają charakter

ogólny (tzn. odnoszą się zarówno do regionu ekonomicznego, geograficznego, społecznego,

etnograficznego, językowego, itp.). Wydają się też być najtrafniejsze; warto jednak zwrócić

uwagę na co kładą nacisk niektóre wybrane ujęcia regionu ekonomicznego:

- obszar, na którym w wyraźny sposób wykształcił się zespół wzajemnie ze sobą

powiązanych sił wytwórczych;

- zespół obszarów powiązanych wzajemnie różnorodnymi więziami ekonomicznymi oraz

społecznymi i wykazującymi jako całość znaczne powiązanie oraz przepływy z innymi

zespołami (regionami) tego typu;

- obszar związany z dużym miastem układem różnorodnych powiązań ekonomicznych

i społecznych generowanych przez to miasto;

- przestrzenny kompleks produkcyjny o profilu wynikającym ze społecznego

i terytorialnego (geograficznego) podziału pracy;

- obszar o względnym zbilansowaniu produkcji i konsumpcji;

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 2

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

- kompleks produkcyjno-usługowy o swoistym zestawie gałęzi gospodarki narodowej

powiązanych ze sobą głęboko i wielokierunkowo;

- przestrzenne ugrupowanie społeczno-ekonomiczne, przede wszystkim produkcyjne,

rozwijające się w czasie oraz znajdujące trwałe odbicie w formach zagospodarowania

danego obszaru.

Tylko ostatnia definicja akcentuje trwały wpływ wyspecjalizowanej gospodarki

regionu na jego zagospodarowanie przestrzenne. Jest to jednak bardzo ważna cecha regionu

pozwalająca z jednej strony na badanie zróżnicowań międzyregionalnych i z drugiej strony na

prowadzenie skutecznej polityki regionalnej, która zmierza do przekształcania regionów

głównie poprzez zmiany odzwierciedlające się w trwałych formach ich zagospodarowania.

Inne cechy podkreślane w definicjach pozwalają na stwierdzenie, iż region to obszar:

- składający się z podobnych jednostek elementarnych,

- wykazujący powiązania wewnętrzne i zewnętrzne,

- wyspecjalizowany,

- mający wykształcony zespół sił wytwórczych,

- mający większy lub mniejszy stopień domknięcia.

Ostatnia cecha odnosi się do konieczności istnienia trwałych podstaw gospodarczych

regionu. Nie można oczekiwać, iż region będzie np. ciągle wytwarzał zdecydowanie mniej niż

dzielił (w ujęciu wartościowym). Dlatego pojawia się hasło względnego zbilansowania. Nie

należy jednak dążyć do samowystarczalności regionu, gdyż jest to obszar wyspecjalizowany,

odróżniający się od regionów sąsiednich (we współczesnej gospodarce tzw. tendencje

autarkiczne nawet na szczeblu państw są anachroniczne). Z kolei cechą nie wypunktowaną

w końcowym wyliczeniu jest istnienie dużego miasta jako elementu polaryzującego rozwój

regionu. Ta definicja nie dopuszczałaby istnienia regionów strefowych (bez dużych ośrodków

miejskich), które występują w przedstawionej poniżej typologii regionów. Jest to słuszne

jedynie na poziomie stochastycznym – większość regionów to regiony węzłowe.

Delimitacja i rodzaje regionów

Warunkiem prowadzenia przez państwo (lub ugrupowanie ponad narodowe) polityki

regionalnej jest wyodrębnienie regionów. Proces ten nazywamy regionalizacją albo

delimitacją (wyodrębnianiem) regionów. Z ogólnej definicji K. Kucińskiego wynikają pewne

przesłanki pozwalające na możliwe do zastosowania kryteria delimitacji regionów. Należą do

nich:

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 3

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

- geograficzne – granice wyznaczane są na podstawie ukształtowania terenu (niekiedy także

czynników klimatycznych), na ogół poprzez naturalne bariery (grzbiety górskie, rzeki,

jeziora);

- kulturowe – na podstawie odmienności etnicznych, językowych, etnograficznych,

religijnych i innych cech regionalnej spoistości społecznej;

- historyczne – krainy historyczne często pokrywają się z regionami geograficznymi

i kulturowymi; odmienna przeszłość poszczególnych obszarów rzutuje zarówno na

poczucie tożsamości społecznej regionu, jak i na poziom rozwoju ekonomicznego;

- ekonomiczne – wyraźne wykształcenie się zespołu powiązanych ze sobą sił wytwórczych

uzasadnia wyodrębnianie się regionów obejmujących obszary o podobnej specjalizacji

ekonomicznej (rolniczej, leśnej, turystycznej, surowcowej, surowcowo-przetwórczej etc.);

- administracyjne – na ogół delimitowane na podstawie powyższych kryteriów, chociaż

często niespójnie uwzględnianych w wyniku dominacji czynników politycznych (jak

w przypadku podziału Polski na 16 województw).

Region ekonomiczny nie musi być tożsamy z regionem administracyjnym, lecz na

ogół tak jest z powodów praktycznych. Wynika to zarówno ze względów poznawczych

(diagnoza i ocena stanu regionu na bazie dostępnej statystyki publicznej), jak i zarządzania

(klarowny podział kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych organów za realizowaną

politykę rozwoju regionalnego).

Klasyfikacja regionów może być przeprowadzona według wielu zróżnicowanych

kryteriów. Są to m. in.:

A. Według położenia geograficznego – np. regiony centralne, nadgraniczne, podgórskie,

nadmorskie, etc.

B. Według skali – makroregiony, regiony, podregiony, mikroregiony.

C. Według homogeniczności (jednorodności) – regiony strefowe (o wewnętrznej strukturze

względnie jednolitej, różnej od obszarów sąsiednich, z dominującą działalnością

gospodarczą absorbującą przestrzeń, np. rolnictwo, leśnictwo, turystyka) oraz regiony

węzłowe, w której wyróżnia się część centralną (o aktywnej roli i koncentrującą

działalność społeczno-gospodarczą; są to ośrodki dyspozycji administracyjnej,

politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej, z urządzeniami punktowymi

infrastruktury; są to również zespoły sił polaryzujących strukturę przestrzenną

gospodarki) oraz część peryferyjną (o zasobach wykorzystywanych w części centralnej; są

to strefy żywicielskie i zaopatrzeniowe - w surowce i siłę roboczą).

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 4

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

D. Według osiągniętego poziomu rozwoju – regiony wysoko, średnio i słabo rozwinięte (na

ogół podstawą oceny jest regionalny PKB, może być także wartość majątku trwałego).

E. Według dominującej działalności (funkcji) – regiony turystyczno-wypoczynkowe, leśne,

rolnicze, surowcowe, przemysłowe.

F. Według poziomu uprzemysłowienia – wysoko, średnio i słabo uprzemysłowione.

G. Według poziomu produkcji rolnej – o wysoko towarowej produkcji rolnej, o ekstensywnej

lub intensywnej produkcji rolnej.

H. Według poziomu wyposażenia w infrastrukturę techniczno-ekonomiczną i społeczną –

dobrze, średnio i słabo wyposażone.

I. Według harmonijności rozwoju – regiony rozwijające się harmonijnie, regiony

problemowe (występują w nich różnego rodzaju dysproporcje strukturalne powodujące

niepełnym wykorzystaniem istniejącego potencjału lub poważne uboczne skutki

działalności społeczno-gospodarcze, np. regiony zagrożenia ekologicznego) oraz regiony

depresji (poziom produkcji, dochodów i zatrudnienia poważnie odbiega od realizowanego

w latach poprzednich).

Regionów depresji nie należy mylić z regionami słabo rozwiniętymi, gdyż w każdym

kraju występują regiony lepiej i słabiej rozwinięte, natomiast szczególny niepokój budzą

procesy degradacji ekonomicznej i społecznej na obszarze regionu. Stanowią one wyzwanie

dla aktywnej polityki regionalnej.

Kontrowersje wokół polityki regionalnej

Przez politykę regionalną – według mającej już klasyczny charakter definicji

B. Winiarskiego - należy rozumieć „całokształt działań państwa oraz występujących w jego

imieniu władz centralnych i regionalnych w zakresie świadomego kształtowania procesu

rozwoju społecznego i ekonomicznego kraju w ramach ogólnej polityki społeczno-

ekonomicznej”. Definicja ta uległa następnie modyfikacji z pozoru nieznacznej, lecz istotnej

w kontekście zmian ustroju terytorialnego Polski i w nowszych publikacjach tego autora

polityka regionalna to „całokształt czynności państwa w zakresie świadomego oddziaływania

na rozwój społeczno-ekonomiczny regionów kraju”. Pierwsza różnica dotyczy zamiany

bezpośredniego, dyrektywnego wpływu państwa działającego w gospodarce planowej

(„kształtowanie”) na pośredni, parametryczny wpływ państwa o gospodarce rynkowej

(„oddziaływanie”). Natomiast druga różnica odnosi się do podmiotu sprawującego politykę

regionalną – władze centralne i regionalne (były one również elementem administracji

rządowej) zostały zastąpione przez bardziej ogólne określenie „państwo”. Tym samym nie

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 5

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

ulega rozstrzygnięciu czy obok organów centralnych jest to obecnie również funkcja organów

samorządowych. W piśmiennictwie na ten temat pojawił się w ostatniej dekadzie podział na

dwa typy tej polityki- interregionalną (sprawowaną przez Centrum) i intraregionalną

(inicjowaną autonomicznie przez władze samorządowe). W istocie rozwój regionalny nie

może być efektem nie skorelowanych działań o charakterze egzogenicznym i endogenicznym;

musi występować ścisła współpraca obu typów podmiotów. Z drugiej strony należy pamiętać,

iż główna rola musi przypadać organom centralnym, na których ciąży obowiązek zapewnienia

„racjonalnego kształtowania procesu przemian struktury przestrzennego rozmieszczenia

gospodarki i ludności”, oraz łagodzenia nadmiernych, międzyregionalnych dysproporcji

ekonomicznych i społecznych.

Wśród polskich ekonomistów i socjologów istnieje względna zgodność poglądów na

temat konieczności aktywnych działań państwa w rozwiązywaniu problemów regionalnych.

Charakter tej zgodności jest względny, gdyż zdarzają się jednak w Polsce nie tylko skrajnie

liberalni politycy ale i nieliczni ekonomiści zafascynowani potencjalnymi efektami działania

nieskrępowanego mechanizmu rynkowego. Zakładają oni, że wybory dokonywane przez

konsumentów oraz podmioty gospodarcze są zawsze bardziej racjonalne dla całego

społeczeństwa, również w ujęciu długookresowym niż alokacja dokonywana przez władze

publiczne. Silny powinien się bogacić a słaby biednieć aby doszło do wzmocnienia tego

ostatniego w wyniku zmuszenia go do pożądanych zachowań ekonomicznych, czego

skutkiem będzie szybki wzrost gospodarczy i dobrobyt społeczeństwa. W efekcie nie

dostrzega się całego dorobku myśli ekonomicznej i społecznej wskazującego na

konsekwencje pełnego wykorzystania czynników produkcji i stanu tzw. rzeczywistej

równowagi w gospodarce (likwidacji luki PKB) czy łagodzenia dysproporcji w celu

przezwyciężenia m. in. efektu wykluczenia i ubóstwa (zmniejszenie kosztownych patologii,

wzrost kwalifikacji, kreatywności, wydajności, konkurencyjności, rozwój rynków lokalnych,

wzrost realnego popytu wewnętrznego, etc.). Mimo, że zwolennicy dziewiętnastowiecznego

darwinizmu społecznego są w zdecydowanej mniejszości, to ich opinie niekiedy przekładają

się na działalność praktyczną i ograniczanie roli państwa w kształtowaniu ładu

przestrzennego. Należy tu podkreślić, że chociaż w krajach, w których doszło w latach

osiemdziesiątych do dominacji w polityce gospodarczej doktryny monetarystycznej (głównie

tzw. Reaganomika i Thatcheryzm) zakres polityki regionalnej nie uległ prawie zmianie, to

jednak w Polsce w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych jej rola gwałtownie zmalała.

Efektem był wzrost regionalnych dysproporcji rozwojowych.

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 6

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

W opinii autora do osłabienia roli polityki regionalnej przyczynił się także

w niewielkim stopniu wspomniany zamęt terminologiczny spowodowany powszechnym

wyróżnianiem w ostatniej dekadzie w piśmiennictwie polityki interregionlnej i polityki

intraregionalnej. Dawniej polityka regionalna była tożsama z polityką racjonalnego

rozmieszczania sił wytwórczych w skali kraju i niwelowania w ten sposób przez państwo

(centralną administrację) zbyt dużych dysproporcji regionalnych (była to polityka rozwoju

regionalnego - obecna polityka interregionalna). Natomiast autonomiczna aktywność

organów administracji terytorialnej na rzecz rozwoju regionalnego (tzw. polityka rozwoju

regionów – obecna polityka intraregionalna) jedynie wspierała politykę regionalną państwa.

Obecnie jest jedną z dwóch części polityki regionalnej. W warunkach decentralizacji państwa

i nadinterpretowanej zasady subsydiarności doszło do pewnego zachwiania proporcji

i zgodnego z nurtami antyetatystycznymi ograniczenia roli państwa i polityki regionalnej

w tradycyjnym znaczeniu.

Realizacja polityki regionalnej

Oddziaływanie na rozwój społeczno-gospodarczy regionów kraju powinno prowadzić

do zmniejszania nadmiernych dysproporcji rozwojowych. Nie jest celem polityki

regionalnej jednak całkowite zniwelowanie różnic, których istnienie jest naturalne

i uzasadnione. Zasadnicze przyczyny zróżnicowań regionalnych są następujące:

- przyrodnicze – jakość gleb, dostępność wody, ukształtowanie terenu, istnienie kopalin

użytecznych, czynniki klimatyczne, etc,

- kulturowe – tradycje dotyczące pracy, zdobywania wykształcenia, kultura techniczna

i ekonomiczna, cechy więzi społecznych,

- historyczne – wpływ wojen i niewoli w różnych wiekach, zróżnicowanych systemów

gospodarczych i polityki ekonomicznej w trzech zaborach Polski, osiągnięć okresu

międzywojennego.

Odmienny poziom rozwoju ekonomicznego regionów jest więc wynikiem istnienia

powyższych czynników. Działają one nadal i ich całkowite przezwyciężenie miałoby

charakter antyefektywnościowy prowadząc do obniżenia konkurencyjności całej gospodarki

Inwestorzy prywatni większą uwagę zwracają na wykształcenie, kulturę techniczną i etos

pracy niż na koszty pracy, wymieniane na odległych pozycjach wśród czynników

lokalizacyjnych. Niektóre z tych czynników teoretycznie można w ciągu niezbyt długiego

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 7

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

okresu wyrównać (np. wykształcenie; w praktyce jest to jednak bardzo trudne), ale inne nie

dają się zmienić prawie zupełnie (czynniki geograficzne). W latach pięćdziesiątych

próbowano wyrównać rozwój regionów za pomocą wielkich inwestycji przemysłowych

(wiele lokalizowano w miejscach odległych od stref zaopatrzeniowych i surowcowych)

stosując zasadę „równomiernego rozmieszczenia sił wytwórczych”. Później jednak ustąpiła

ona zasadzie „racjonalnego rozmieszczenia sił wytwórczych”. Jest to sformułowanie ogólne,

wymagające komentarza.

Pierwszym problemem jest określenie poziomu dopuszczalnych zróżnicowań

przestrzennych rozwoju kraju. Jest to problem na gruncie teoretycznym nierozwiązywalny.

W potocznych opiniach różnice międzyregionalne w Polsce są bardzo wysokie. Jednak

w wielu krajach UE są one jeszcze wyższe. Szczególnie to widać we Włoszech, gdzie cała

Północ (od Florencji) ma PKB na 1 mieszkańca prawie dwukrotnie wyższy niż Południe (od

Neapolu). Problem tkwi jednak nie tyle w poziomie dysproporcji co w tendencjach

rozwojowych. Po okresie realnego socjalizmu dysproporcje przestrzenne w Polsce były

stosunkowo niewielkie, natomiast w latach dziewięćdziesiątych zaczęły szybko się zwiększać.

Oznaczało to konieczność aktywizacji polityki regionalnej. Elementem osłabiającym

zarysowane tendencje mogła być polityka wyrównywania szans w zakresie dostępu do

infrastruktury, zarówno społecznej (edukacja, ochrona zdrowia) jak i technicznej (drogi są

najpoważniejszym czynnikiem zwiększającym atrakcyjność inwestycyjną i konkurencyjność

regionu). Niestety w latach dziewięćdziesiątych dominowała polityka zaniechań.

Drugi problem dotyczy charakteru racjonalności. Racjonalność powinna być

oceniana w długim okresie i nie może być rozpatrywana wyłącznie w aspekcie

ekonomicznym, z pominięciem z pominięciem aspektu polityczno-społecznego, naukowo-

technicznego, organizacyjnego czy przestrzenno-ekologicznego. Na ogólną racjonalność

rozwoju regionalnego składają się więc:

- racjonalność społeczna,

- racjonalność ekonomiczna,

- racjonalność naukowo-techniczna,

- racjonalność organizacyjna,

- racjonalność przestrzenna (mikro i makroekonomiczna)

- racjonalność ekologiczna,

- racjonalność globalna.

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 8

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

Realizacja polityki regionalnej stawia z jednej strony konieczność racjonalnego

wyznaczania celów i wyboru celów najpilniejszych, a z drugiej strony racjonalnego przebiegu

procesu realizacji. Przebieg postępowania uwzględnia określenie:

- celu głównego i hierarchii celów,

- konkretyzacji zadań,

- środków materialnych,

- metod organizacyjnych,

- rozwiązań problemów (ekonomicznych, społecznych, technicznych, ekologicznych).

W skład instrumentarium polityki regionalnej wchodzą:

A. Planowanie przestrzenne

Jest to najważniejszy instrument polityki regionalnej. Zasadniczym jego celem jest

zaprowadzenie ładu przestrzennego. Z tego względu zalicza się do tzw. planowania

fizycznego w odróżnieniu od planowania ekonomicznego, w odróżnieniu od planowania

ekonomicznego koncentrującego uwagę na pozyskiwaniu środków na zdynamizowanie

rozwoju gospodarczego regionów. Prowadzone jest w skali lokalnej, regionalnej i krajowej

(plany mogą być też tworzone na innych szczeblach). Mogą to być więc:

- plany przestrzennego zagospodarowania kraju,

- plany przestrzennego zagospodarowania regionów,

- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (ogólne i szczegółowe)

- plany makroregionów,

- plany części regionów (podregionów),

- plany aglomeracji miejskich,

- plany obszarów funkcjonalnych.

Towarzyszą im na ogół plany (obecnie najczęściej używa się nazwy „strategie”)

rozwoju ekonomicznego.

B. Narzędzia operacyjne polityki regionalnej

a) normy powszechnie obowiązujące – przepisy prawne odnoszące się do wszystkich

elementów rozwoju regionalnego (przepisy budowlane, związane z ochroną

środowiska, o gospodarce nieruchomościami, o zasadach wspierania rozwoju

regionalnego, o samorządach terytorialnych itp.),

b) wydawane na podstawie ram ogólnych decyzje administracyjne,

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

wykład III

strona 9

Materiały dydaktyczne stworzone przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu nr Rej. MEN 9/92. Wszelkie prawa zastrzeżone –
wykorzystanie poza programem nauczania we WSZiB zabronione bez zgody właściciela wyrażonej na piśmie. Powyższe nie dotyczy studentów
Programu SIN we WSZiB. Przygotowane w oparciu o know-how programu Zarządczego Herkules firmy PASSAT - Paweł Pietrzyk.

c) narzędzia typu ekonomiczno-finansowego (przede wszystkim odnoszące się do

instrumentów podatkowych i kredytowych),

d) przedsięwzięcia gospodarcze organizowane i realizowane bezpośrednio przez

organy publiczne (jest to szczególnie ważny instrument pobudzania rozwoju

gospodarczego; odpowiada robotom publicznym wg J. M. Keynesa; przynoszący

dla koniunktury gospodarczej efekty mnożnikowe poprzez stymulowanie popytu

wewnętrznego oraz efekty pośrednie, dzięki usprawnieniu funkcjonowania

gospodarki oraz dzięki napływowi inwestorów).

Wykorzystano literaturę:

Kuciński: Podstawy teorii regionu ekonomicznego. Warszawa: PWN 1990

Winiarski (red.): Polityka gospodarcza. Warszawa: PWN 2002

Winiarski: Polityka regionalna. Warszawa: PWE 1976

Wydawnictwa encyklopedyczne PWN

Wykład opracował dr Leszek Cybulski