2011-02-20

1

Składowe przedsiębiorstwa

•

Środki transportu

•

Infrastruktura

•

Pracownicy

•

System organizacji transportu

Analiza środków transportu

•

Podstawą jest określenie przydatności posiadanego przez
przedsiębiorstwo taboru:

–

Przeprowadzenie oceny stanu technicznego i poziomu nowoczesności taboru
oraz ocena polityki gospodarowania taborem (remonty , polityka wymiany), a
także ocena aktualnego przebiegu eksploatacji, w szczególności stopnia i
efektywności jego wykorzystania – analiza nowoczesności – bezpieczeństwa z
uwzględnieniem grup pojazdów (np. ADR, przewóz osób, linie dalekobieżne)

–

precyzyjne zidentyfikowanie całego taboru i jego podział na określone grupy
(np. samochody ogólnego przeznaczenia, samochody ciężarowe specjalne,
samochody ciągniki siodłowe i inne, przyczepy i naczepy, samochody osobowe,
załadunkowe i przeładunkowe, wózki podnośnikowe, itp.).

–

Struktura własności (tabor własny, dzierżawiony, obcy, mieszany)

–

Struktura całościowa posiadanych pojazdów (podział na grupy, str. Własności,
rok produkcji, stopień zużycia, wykorzystywania w działaniach transportowych)

–

Wyniki przedstawione w czasie - narastająco

2011-02-20

2

Środki tr. c.d.

Musimy uzyskać odpowiedź na pytania:

•

czy ładowność/pojemność pojazdu jest racjonalnie
dobrana do przewozu przeciętnego ładunku?

•

czy rodzaj pojazdu odpowiada specyfice ładunku?

•

czy rodzaj trasy odpowiada charakterystyce pojazdu?

•

czy odległość przejazdu jest uzasadniona
ekonomicznie?

•

czy możliwe jest wprowadzenie agregacji przewozów?

W przypadku przedsiębiorstwa

produkcyjnego posiadającego własny

transport

wg zagadnienia „make or buy”

J

eżeli koszty realizacji danego zadania przewozowego

własnym transportem są wyższe od kosztów realizacji
tego zadania transportem zewnętrznym przy takim
samym

poziomie

obsługi,

należy

skorzystać

z

transportu zewnętrznego.

Dla przeprowadzenia tej analizy konieczne jest porównanie kosztu jednostkowego (np. 1
tkm) przewozu w poszczególnych grupach środków transportowych przy transporcie
realizowanym środkami własnymi i środkami zewnętrznymi.

2011-02-20

3

Śr. Transportu c.d.

•

Czy nasz tabor się starzeje i w jakim tempie…??

•

Należy przeprowadzić analizę poziomu inwestycji równaniu z
kosztami amortyzacji oraz

–

dynamiki inwestycji z poziomem inflacji,

–

kosztów remontów i obsługi taboru w porównaniu z kosztami
inwestycji oraz polityki wymiany taboru.

Celem porównania kosztów inwestycji z kosztami amortyzacji oraz

dynamiki inwestycji z poziomem inflacji jest uzyskanie odpowiedzi
na pytanie:

Czy prowadzone inwestycje pozwalają na odnowę, a przynajmniej
utrzymanie na niezmienionym poziomie ekonomicznego stanu
środków portowych?

Racjonalna polityka inwestycyjna nakazuje, aby poziom inwestycji

nie był mniejszy niż koszty amortyzacji.

Analiza infrastruktury transportowej

•

Analiza infrastruktury transportowej obejmuje
szczegółowy przegląd wszystkich środków
trwałych pozostających w dyspozycji
przedsiębiorstwa (środki trwałe i dzierżawione)
oraz selekcję tych środków, które tworzą
infrastrukturę transportową.

•

Dokonując analizy obiektów „transportowych",
należy posługiwać się klasyfikacją GUS z
podziałem na podstawowe grupy rodzajowe.

2011-02-20

4

Analiza infrastruktury c.d.

•

Pozwala ona na wyszczególnienie dominujących
grup majątkowych co prowadzi do zdefiniowania
specyfiki przedsiębiorstwa

(np. brak stacji obsługi

oznacza

pozyskiwanie

usług

obsługowo-

naprawczych z zewnątrz).

•

Przeprowadzenie analizy w układzie
dynamicznym umożliwia wnioskowanie na temat
polityki rozwojowej przedsiębiorstwa, co ma
odzwierciedlenie w kształtowaniu jego
infrastruktury.

Pracownicy tj.

Analiza kadry pracowniczej

•

Celem

analizy

jest

tu

ocena

przygotowania

kadry

do

realizowanych zadań, poprawność doboru kadry oraz ocena
efektywności jej działania.

•

Podział według wieku, płci, stażu pracy, wykształcenia, funkcji
komórek organizacyjnych, charakteru zatrudnienia.

•

W sferze transportowej

istotne jest określenie kwalifikacji

pracowników

(wykształcenie, uprawnienia zawodowe, staż

pracy, szczególne doświadczenia, odbyte szkolenia, znajomość
języków, umiejętności specyficzne) w poszczególnych grupach
zawodowych.

•

Kolejnym elementem aua lizy kadry jest przegląd zakresu
obowiązków pracowników oraz zasad doboru pracowników do
pełnionych funkcji i realizacji konkretnych zadań.

2011-02-20

5

Pracownicy c.d.

•

Jakie wnioski ???

–

Różnice między formalnie zdefiniowanymi i
praktycznie wykonywanymi
obowiązkami/zadaniami

–

Przenikanie i powtarzanie się funkcji na różnych
stanowiskach pracy,

–

Stan niedoboru lub nadmiaru stanowisk pracy

–

Stan racjonalności doboru pracowników do zadań

–

Ocena wielokryterialna użytecznościpracownika
dla firmy.

Kim jesteśmy czyli:

Analiza systemu organizacji

transportu

•

Celem tej analizy jest ocena sprawności funkcjonowania tej sfery działalności.

•

Przedmiotem analizy są:

–

transport w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa oraz funkcje jednostek
organizacyjnych odpowiedzialnych za organizację transportu,

–

koszty funkcjonowania działów transportowych

–

Koszty transportu

–

Organizacja przewozów w sieci transportowej tj ustalenie jakościowo i ilościowo -
tras dominujących, opracowanie analityczne sieci portowo-dystrybucyjnej w
układzie odległościowym, czasowym, kosztowym) wykorzystanie narzędzi
optymalizacji transportu (np. metody najkrótszej trasy)

•

Należy zwrócić uwagę na postać ładunku w procesie transportowym,
realizowane i planowane przejazdy pojazdów, charakterystykę
wykorzystywanych środków transportu, optymalne wykorzystanie pojazdów,
aktualne i prognozowane zapotrzebowanie na środki transportu o określonych
parametrach.

2011-02-20

6

Analiza systemu organizacji

transportu c.d.

•

Należy rozstrzygnąć szereg dylematów polegających na przykład na:

–

ustaleniu priorytetów, na przykład:

co jest ważniejsze dla

właściwej obsługi rynku: elastyczność czy szybkość przewozu???

•

W przypadku przedsiębiorstwa, w którym transport jest pomocniczy -

Określenie obszaru badawczego - czy analiza dotyczy jednej, czy kilku komórek
(łącznie) w przedsiębiorstwie, które powiązane są z transportem, na przykład
badania obejmują problematykę transportu związanego z zaopatrzeniem i/lub
zbytem wyrobów gotowych przedsiębiorstwa;

–

Zauważenie sezonowości wykorzystania środków transportowych

w danym okresie;

(wynikać to może z sezonowości sprzedaży

wyrobów przedsiębiorstwa),

–

Określenie długości tras pokonywanych przez pojazdy, pustych
przebiegów czy stopnia wykorzystania ładowności środków
transportowych

Analiza systemu c.d.

Przy przeprowadzaniu analizy należy

wykorzystać zaprezentowane wskaźniki

2011-02-20

7

wskaźnik wykorzystania taboru

•

A-

wskaźnik

wykorzystania

taboru

-

określający

stosunek dni pracy do dni inwentarzowych.

•

Wskaźnik ten zależy od stanu technicznego pojazdu i
pracy (własnej lub publicznej) stacji obsługi, a więc od
przestojów z przyczyn technicznych oraz od liczby dni,
w których nie miał on w ogóle pracy, czyli od
przestojów z braku zadań przewozowych.

•

Jeśli wskaźnik ten jest niski, to tylko szczególne
względy mogą uzasadnić posiadanie własnego taboru

•

Wartość wykorzystania taboru powinien kształtować
się na poziomie 70% do 80%.

wskaźnik gotowości technicznej

•

Agt - wskaźnik gotowości technicznej - określany dla
ustalonego przedziału czasu, zarówno dla pojedynczego
pojazdu, jak i dla całego taboru.

•

Współczynnik Agt jest miarą gotowości technicznej
pojazdu

/

taboru

mówiącą

o

tym,

jakie

jest

prawdopodobieństwo, że w dowolnej chwili tabor
będzie gotowy do wy korzystania.

•

Współczynnik ten świadczy również o racjonalności
polityki gospodarowania taborem, wyrażonej proporcją
pomiędzy czasem użytkowania i obsługiwania taboru.

•

Optymalna wartość tego wskaźnika kształtuje się na
poziomie 80-85%.

2011-02-20

8

średni dobowy czas pracy

•

Td - średni dobowy czas pracy - iloraz czasu pracy
w godzinach i dni pracy. Wysoki wskaźnik Td może
rekompensować straty wynikające z niskiego
wskaźnika "A„

(wskaźnik

wykorzystania

taboru).

Może być

bowiem w pełni uzasadnione posiadanie pojazdu,
który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za to
średnio po 16 godzin.

•

Dlatego też wskaźniki A i Td należy analizować
łącznie.

wskaźnik wykorzystania dnia pracy

•

F - wskaźnik wykorzystania dnia pracy - stosunek jazdy
w godzinach do czasu pracy ogółem.

•

Zależy on przede wszystkim od czasu załadunku i
wyładunku.

•

Wskaźnik ten będzie niski dla pojazdu rozwożącego na
przykład żywność do małych sklepów w mieście, a
wysoki przykładowo dla pojazdu rozwożącego duże
przesyłki na odległość kilkuset kilometrów.

•

Wskaźnik „F" zależy w dużym stopniu od organizacji
pracy w jednostce dokonującej załadunku i wy ładunku.

•

W oczywisty sposób zależy on od szybkości technicznej.

2011-02-20

9

wskaźnik wykorzystania przebiegu

•

B-

wskaźnik

wykorzystania

przebiegu

-

wskaźnik

określający stopień wykorzystania ogólnego przebiegu
pojazdu lub taboru na jazdę ładowną.

•

Wykorzystanie przebiegów powrotnych jest na krótkich
odległościach przewozu na ogół niemożliwe, toteż na
wysokość tego wskaźnika wpływa w dużej mierze
odległość przewozu oraz organizacja pracy przewozowej i
spedycji.

Równie trudne jest wykorzystanie przebiegów powrotnych w przewozach taborem
specjalnym.

Przy

przewozach

jednokierunkowych

(bez

wykorzystania

przebiegu

powrotnego) wskaźnik wykorzystania przebiegu jest przeważnie mniejszy niż 50% ponieważ
straty spowodowane niewykorzystaniem przebiegu powrotnego powiększają się o tak
zwane

przebiegi zerowe

(podstawienie pojazdu pod załadunek i powrót pojazdu do

zajezdni lub garażu po wykonaniu pracy)

.

Porcja wzorów…

•

Efektywność pojazdu / taboru EF [tkm/wkm]

•

Koszt wozokilometra KW [zł/wkm]

2011-02-20

10

Porcja wzorów c.d.

•

Koszt tonokilometra KT [zł/tkm]

Wartości wskaźników: EF, KW i KT informują nas o efektywności finansowej
realizowanych przewozów. Wszystkie mogą być obliczane dla pojedynczego pojazdu
i/lub całego taboru w określonym przedziale czasu.

Tonokilometr

•

Tonokilometr (tkm;

ang.

: ton·km=ton·kilometre) – stosowana w

transporcie

towarowym jednostka miary pracy przewozowej

wykonanej przez

środki

transportu

towarowego w określonym czasie (np. doby, miesiąca, roku, wybranego

kursu

itp.).

•

Przykład: Pojazd ciężarowy wykonał w przeciągu miesiąca:

7000 km (wkm) handlowych, przewożąc przy tym łącznie 400 t towaru
1000 km (wkm) dojazdowych
50 km (wozokm) technicznych
400 [t] · 7000 [km] (wkm) = 28 000 tkm

Wykonana w czasie jednego miesiąca zaangażowania pojazdu ciężarowego praca

przewozowa polegająca na przewozie towarów wynosi 28 000 tonokilometrów
(wozokilometry, w czasie wykonywania których pojazd nie przewoził towarów, są w
obliczeniach pomijane).

2011-02-20

11

Wozokilometr

•

Przykład: Dana autobusowa linia komunikacyjna
transportu miejskiego ma trasę długości 10 km,
która jest obsługiwana przez 2 autobusy (wozy), z
których każdy wykonuje na dobę po 36 kursów.

10 km · 36 kursów = 360 km
360 km · 2 wozy = 720 wkm

Dobowa długość drogi tej linii wynosi 720

wozokilometrów.

Podsumowanie

•

Uzyskane parametry efektywnościowe należy przedstawiać
w

układzie

dynamicznym

oraz

w

odniesieniu

do

przedsiębiorstw

konkurencyjnych

lub

standardów

zewnętrznych.

•

Wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy dotyczą:

–

zaobserwowanych trendów w kształtowaniu się wskaźników
efektywnościowych,

–

porównań

z

wartościami

optymalnymi

lub

wartościami

uzyskiwanymi przez firmy konkurencyjne,

–

zmienności w poszczególnych grupach taboru w stosunku do
wartości średniej

Wskaźniki i porównania mają zastosowanie zarówno do

branży transportowej lub podczas podejmowania decyzji

„make ora buy”

2011-02-20

12