1

Geografia Turystyczna

Doc. Dr Antoni Korowicki

Konsultacje
Wtorek 17:30 – 18:15 (sala B20)
Poniedziałek 13:30 – 14:15 (sala B20)

TEL UG [phone]

e-mail:

[e-mail]

(student wstih drugiego roku)

Plan wykładu

•

Przekazanie wiedzy teoretycznej pozwalającej poznanie środowiska przyrodniczego człowieka oraz zrozumienie
związków i procesów systemu człowieka – środowisko przyrodnicze – gospodarka turystyczna

•

Przedstawienie stanu i aktualnych tendencji wykorzystania turystycznego przestrzeni – turystyczna rynku

Treść kształcenia

1.

Geografia turystyczna w strukturze nauk geograficznych – jej związki z innymi obszarami wiedzy

2.

Metoda oceny atrakcyjności środowiska przyrodniczego i antropogenicznego dla potrzeb turystyki

3.

Elementy kartografii turystycznej

4.

Przestrzeń turystyczna i osadnictwo turystyczne

5.

Geografia w badaniach nad turystyką

6.

Regiony turystyczne w Polsce

Terminologia w geografii turystycznej

1.

Turystyka, rekreacja, ruch turystyczny

2.

Turyzm, geografia turyzmu, geografia turystyczna

3.

Region turystyczny

4.

Walor turystyczny

5.

Miejscowość turystyczna

6.

Zagospodarowanie turystyczne

7.

Dostępność komunikacyjna

8.

Chłonność turystyczna i pojemność turystyczna

9.

Atrakcyjność turystyczna

Literatura:

1.

Lijewski T, Mikułowski B, Wyrzykowski J, 2002 ,,Geografia Turystyki Polskiej”, wydanie czwarte zmienione,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, ss

2.

Kowalczyk A, 2000 ,,Geografia turyzmu” wyd. naukowe PWN, Warszawa.

3.

Gaworecki W.W, ,,Turystyka” Polskie Wydawnictwo

2

Wykład 2.

ZAGADNIENIA TEORETYCZNE GEOGRAFII TURYSTYKI (geografia turystyczna w strukturze geograficznych)

1. GEOGRAFIA

•

To nauka przyrodnicza i społeczna zajmująca się badaniem powierzchni ziemi (przestrzeni geograficznej)

•

Nazwa ta pochodzi od słów geos - ,,ziemia” i grapo - ,,piszę”

•

Za twórcę terminu uważa się Eratostenesa z Cyreny (dokonał pomiaru Ziemi – obwód Ziemi)

•

Geografia zajmuje się nie tylko analizą rozmieszczenia obiektów czy zjawisk na powierzchni Ziemi, ale także badaniem
przyczyn przestrzennego zróżnicowania oraz wpływu człowieka na nie.

Koncentracja równomierne zjawisko
zjawisk rozłożenie zjawisk nie występuje

2. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE SKŁADA SIĘ Z:

•

Ś

rodowisko przyrodnicze

•

Ś

rodowisko społeczno-gospodarcze

•

Ś

rodowisko przyrodnicze oddziałuje na człowieka – na środowisko społeczno gospodarcze i odwrotnie.

3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE - ELEMENTY

a) Komponenty przyrody nieożywionej

•

Budowa geologiczna

•

Rzeźba terenu

•

Klimat

•

Wody

•

Gleby

b)

Komponenty przyrody ożywionej

•

Szata roślinna

•

Ś

wiat zwierzęcy

Ś

rodowisko przyrodnicze charakteryzuje się zróżnicowaniem, wzajemnym oddziaływaniem, zależnością pomiędzy jego elementami.

4. ŚRODOWISKO SPOŁECZNO – GOSPODARCZE (wybrane elementy)

- stworzone przez człowieka

•

Przemysł

•

Budownictwo

•

Rolnictwo

•

Turystyka

•

Idt.

- Środowisko społeczno – gospodarcze charakteryzuje się zróżnicowaniem form działalności, oddziaływaniem i wzajemnym
powiązaniem ich.

5. PODSUMOWANIE

•

Cechą środowiska przyrodniczego jest jakościowe zróżnicowanie jego składowych (elementów, czynników, komponentów)

•

Cechą środowiska przyrodniczego jest powiązanie, oddziaływanie i wzajemna zależność wśród jego składowych.

3

6. CECHY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

•

Wzajemne powiązanie

•

Jakościowe zróżnicowanie form działalności człowieka

•

Oddziaływanie środowiska geograficznego na wszystkie formy

•

Jakościowe zróżnicowanie komponentów przyrody

7. GEOGRAFIA TURY ……

a) Geografia turyzmu

•

Jest najczęściej definiowana jako dyscyplina geografii, zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi
uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego.

•

Zajmuje się badaniem stosunków miedzy przyrodniczymi zasobami środowiska geograficznego ujętego w jednostki, ruchem
turystycznym.

b) Geografia turystyki

•

Jest rozumiana jako dyscyplina zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania ruchu turystycznego, jak również
zachowaniami przestrzennymi turystów (przemieszczeniami turystów)

•

Zajmuje się ona tylko osobami (turystami)

c) Geografia turystyczna

•

Jest to cześć geografii stosowanej, która zajmuje się oceną i opisem środowiska przyrodniczego i kulturowego
(antropogenicznego) na potrzeby turystyki. Zajmuje się walorami.

8. TEORIA GEOGRAFII TURYSTYKI

a) Przedmiot geografii turystyki

•

Analiza form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziałujących na przestrzeń
(Wg. J.Wraszyńska, A. Jackowski, 1978)

b) Cel badawczy geografii turystyki

•

Jest stworzenie podstaw teoretycznych do podejmowania właściwych decyzji w świadomym kierowaniu ruchem turyst. przy
uwzględnieniu jego aspektów środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, ekologicznych.

c) Związki geografii turyst. z innymi dyscyplinami naukowymi

•

Geografia wśród innych nauk o Ziemi (Geologia, Geodezja, Geofizyka, Geografia)

•

Geografia turystyki jako dyscyplina geograficzno – ekonomiczna

•

Geografia turystyki a inne nauki.

d) Kierunki badawcze geografii turystyki

GEOLOGIA

– Rodzina nauk zajmująca się materią i budową litosfery, historią Ziemi, jej obecną ewolucją i czynnikami i procesami

GEODEZJA

– Nauka o rozmiarach Ziemi i technikach pomiaru położenia, odległości, powierzchni i wysokości obiektów na jej

powierzchni

GEOFIZYKA

– Dział nauki o Ziemi, z pogranicza geologii i fizyki. Którego przedmiotem badań są właściwości i procesy fizyczne

charakteryzujące wnętrze i powierzchnię Ziemi

GEOGRAFIA

– Nauka badająca powłokę Ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie pod względem przyrodniczym i społeczno -

gospodarczym oraz związki, które zachodzą pomiędzy środowiskiem przyrodniczym a działalnością ludzką.

9. DYSCYPLINY NAUK GEOGRAFICZNYCH

•

Ze względu na różnorodność tematyki, przedmiotu i metod badań używa się terminu ,,nauki geograficzne”

•

W systemie nauk geograficznych dokonano podziału na 2 podstawowe dyscypliny
- fizyczna
- ekonomiczna

a) Geografia turyst. jako dyscyplina geograficzno - ekonomiczna

•

Geografia ludności

•

Geografia gospodarcza (ekonomiczna)

•

Geografia społeczna

•

Geografia medyczna

•

Geografia infrastruktury

•

Geografia turystyki

•

Geografia rolnictwa

b) Powiązania geografii turyst. z naukami

•

Ekonomicznymi

•

Przyrodniczymi

•

Społecznymi

•

Technicznymi

•

Medycznymi

4

10. KIERUNKI BADAWCZE GEOGRAFII TURYSTYKI

a) Formalny

•

Badania obejmują krajobraz jak i widoczne w nim formy antropogeniczne (np. charakter zabudowy, szlak turystyczny)

b) Funkcjonalny

•

Badania dotyczą współzależności zachodzących pomiędzy podmiotem ruchu, czyli turystą, a przedmiotem – przestrzenią
turystyczną

c) Historyczno – genetyczny

•

To historyczne spojrzenie na problemy turystyki i badania tego typu mają szczególne znaczenie tam, gdzie zostanie struktury
formalne nie wykazują zgodności z aktualnymi strukturami funkcjonalnymi.

d) Ekologiczny

•

Przedmiotem zainteresowania jest człowiek w jego środowisku geograficznym, traktowane jako dynamiczny system
powiązań funkcjonalnych i przestrzennych, określających modele zachowań ludzi, układów przyrodniczych i sposoby
gospodarowania w przyrodzie.

Wykład 3.

1TERMINOLOGIA W GEOGRAFII TURYSTYKI

•

Turyzm

•

Rekreacja

•

Turystyka

•

Ruch turystyczny

•

Zagospodarowanie turystyczne

•

Dostępność turystyczna

•

Walory turystyczne

•

Atrakcyjność turystyczna

•

Chłonność turystyczna

•

Pojemność turystyczna

•

Przepustowość turystyczna

•

Sezonowość w turystyce

•

Sezon ogólnorekreacyjny

•

Sezon kąpielowy

•

Sezon zimowy

•

Przestrzeń turystyczna

•

Region turystyczny

•

Rejon turystyczny

•

Miejscowość turystyczna

•

Regionalizacja turystyczna Polski

2. TURYZM

•

,,Całokształt zagadnień teoretycznych, gospodarczych, geograficznych, statystycznych, prawnych, kulturowych, społecznych
związanych z ruchem uzdrowiskowo –turystycznym” (Leszczyki ST; 1937)

•

,, Całokształt zagadnień społecznych i gospodarczych, związanych z ruchem turystycznym (Międzynarodowy Słownik
Turystyczny 1961)

•

,,Turyzm jest złożonym zjawiskiem obejmującym społeczno-kulturowe, gospodarcze, prawne, publiczne, przyrodnicze i
przestrzenne

3. REKREACJA

•

,,Wielkie czynności podejmowane dla regeneracji sił a przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturowych, grach
sportowych czy też w różnych firmach ruchu turystycznego – porodzinach zajęć służbowych lub szkolnych poza
obowiązkami społecznymi i normalnymi czynnościami domowymi”

•

,,jest to działalność podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, domowymi, społecznymi dla odpoczynku, rozrywki lub
rozwoju własnej osobowości (Wielka Encyklopedia Powszechna)

4. TURYSTYKA

•

,,TOUR” – podróż, Anglia – Xviii.

•

,,Zjawisko społeczne, które polega na odniesieniu podróży w celach rozrywkowych, poznawczych (krajoznawczych,
naukowych itp.) wypoczynkowych, leczniczych lub związanych z kultem religijnym, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że nie
wiążą się one z pracą zarobkową ani zmianą stałego miejsca zamieszkania” (Warszyńska J., 1978)

•

,, Wyjazdy poza miejsce stałego zamieszkania w czasie wolnym od pracy w celach wypoczynkowych, poznawczych lub
związanych z indywidualnymi zamiłowaniami, oraz użytkowanie środowiska celem zaspokajania potrzeb przebywających w
nim turystów” (Rogalewski o. 1972, 1974)

5

5. RUCH TURYSTYCZNY

•

,,Ogół przestrzennych przemieszczeń się ludzi związanych z dobrowolną czasową, zmianą miejsca pobytu, środowisk i
rytmu życia – w odniesieniu do określonego obszaru, kierunku, okresu itp.” (Matczak A, 1992)

6. ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE

•

Wynik działalności człowieka mającej na celu przystosowanie przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego.

7. DOSTĘPNOŚĆ TURYSTYCZNA

•

Możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu podjętej podróży, a także system połączeń komunikacyjnych, szlaków i
wyciągów turystycznych umożliwiających turyście odbywanie wycieczek w obrębie wybranego regionu turystycznego do
określonych miejsc.

8. WALORY TURYSTYCZNE

•

,, Walory turystyczne (regionu, szlaku, miejscowości)stanowi zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów
pozaprzyrodniczych, które wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem zainteresowań turysty”(Warszyńska J. Jackowski,78

•

,, Wszelkie czynniki występujące w danym terenie, które mogą (maja zdolność) być przesłanką dla podejmowania przez
turystów decyzji o przyjeździe do tego obszaru (Peretiatkowicz R.)

Wykład 4

1. KLASYFIKACJA WALORÓW TURYSTYCZNYCH WEDŁUG KRYTERIUM PEŁNIONYCH FUNKCJI:

1. Walory wypoczynkowe

a)

zimowe walory

(zbocza spadek terenu, opady śniegu) pozostają w ścisłym związku z warunkami środowiska przyrodniczego,

miejsca regionu
b

) walory letnie

(rzeźba terenu, wody stojące, lasy, łąki (szata roślinna), klimat, fauna, flora

2. Walory krajoznawcze

– to osobliwości przyrodnicze (parki narodowe, rezerwaty przyrody itp.) oraz elementy kultury

materialnej i duchowej (zabytki, folklor, obiekty kultu narodowego a także współczesne osiągnięcia społeczeństwa)
(Warszyńska J, Jackowski A, 1979)

3. Walory specjalistyczne

– to zespół cech środowiska naturalnego umożliwiający uprawianie różnych form turystyki

kwalifikowanej, a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków klimatycznych – balneoterapii innych
form lecznictwa uzdrowiskowego. (Warszyńska J, Jackowski A, 1979)

2. PODZIAŁ WALORÓW WG KRYTERIUM GENEZY:

•

Walory przyrodnicze (środowiska naturalnego)

•

Walory antropogeniczne (kulturowe)

3. WALORY TURYSTYCZNE W KONCEPCJI MARKETINGU

•

Atrakcje – sa to elementy miejsca docelowego, które w znacznej mierze określają wybór konsumentów i wpływają na
motywacje potencjalnych nabywców.

4. KLASYFIKACJA ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH WG V.T.C. MIDDLETONA, 1996

•

atrakcje naturalne

– krajobraz leśny, krajobraz nadmorski, plaże, klimat i inne cechy geograficzne miejsca docelowego;

jego zasoby naturalne

•

atrakcje stworzone przez człowieka

– budynki i infrastruktura turystyczna obejmująca architekturę zabytkową,

współczesną, zabytki, promenady, parki i ogrody, ośrodki konferencyjne, ośrodki żeglarskie, stoki narciarskie, archeologię
przemysłową, pola golfowe, specjalistyczne sklepy i specjalistyczne centra handlowe

•

atrakcje kulturowe

– tradycje i folklor, religia i sztuka, teatr, muzyka, taniec i inne rozrywki, muzea, organizowane imprezy

specjalne, festiwale i konkursy;

•

atrakcje społeczne

– sposoby życia mieszkańców lub lokalnej społeczności, języki możliwości spotkań towarzyskich.

5. WALORY TURYSTYCZNE A ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA

•

Atrakcyjność turystyczna - ,,Występowanie pewnej cechy charakterystycznej, przyciągającej turystów na pewne tereny
dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, pomników historii, a także różnych interesujących obiektów
zagospodarowania przestrzennego” (Bogucka A. 1976)

•

Walor turystyczny jest obiektywnie istniejąca cechą (środowiska przyrodniczego lub antropogenicznego) a Atrakcyjność
turystyczna jest subiektywnym odczuciem znaczenia danego waloru przez poszczególnych turystów

•

Walor turystyczny należy traktować jako nośnik atrakcyjności turystycznej

6. ELEMENTY OCENY WALORÓW TURYSTYCZNYCH

a) chłonność turystyczna

•

Jest to maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą równocześnie przebywać na danym obszarze, nie
powodując dewastacji i degradacji środowiska naturalnego a tym samym pogorszenia warunków wypoczynku.

6

b) Pojemność turystyczna

•

,,Liczba osób, które mogą jednocześnie przebywać w obszarze turystycznym (rekreacyjnym) zagospodarowanym nazywa się
pojemnością”

c) Przepustowość turystyczna

•

Liczba osób, które mogą jednocześnie poruszać się po szlaku lub obiekcie na określonym odcinku (długości) lub w
określonej jednostce czasu”

d) Sezonowość turystyczna

•

Sezon ogólnorekreacyjny

•

Sezon kąpielowy

•

Sezon zimowy

7. SEZONOWOŚĆ TURYSTYCZNA

a) ogólnorekreacyjny

•

W polskich warunkach klimatycznych trwa przeciętnie od połowy kwietnia do końca października

•

Pokrywa się on mniej więcej z długością okresu wegetacyjnego (średnia dobowa temperatura powietrza ponad 5 stopni C)

•

Jako jego początek można przyjąć zakwitanie leszczyny, podbiału kaczeńca, natomiast za koniec opadanie liści brzozy

b) kąpielowy

•

Jest ściśle uzależniony od istniejących aktualnie warunków atmosferycznych.

•

Trwa przeciętnie 60 dni

•

Jego długość ograniczona jest temperatura wody wyższa od 18 stopni C oraz średnią dobową temperaturą powietrza
wynosząca ponad 15 stopni C

c) zimowy

•

Okres czasu, którego długość uzależniona jest od trwałości pokrywy śnieżnej, co równocześnie wiąże się z liczbą dni o
ś

redniej dobowej temperaturze powietrza 0 stopni C

8. HIERATCHIA JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH W BADANIACH GEOGRAFII TURYSTYKI

•

Przestrzeń turystyczna – jest to część przestrzeni geograficznej (społeczno-ekonomicznej) w której zachodzą zjawiska
turystyczne”

•

Region turystyczny

•

Rejon turystyczny

•

Miejscowość turystyczna

9. KLASYFIKACJA PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

•

Różnorodność aktywności turystycznej człowieka pozwala na wydzielanie kilku typów przestrzeni turystycznej które
reprezentują określone fazy rozwoju lub zawłaszczenia przestrzeni przez turystykę.

•

Przyjmując za podstawę charakter działalności turystycznej oraz stopień kształtowania przez nią przestrzeni geograficznej,
można wyróżnić pięć typów przestrzeni turystycznej

10. TYPY PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

a) przestrzeń eksploracji turystycznej

•

To taka, gdzie następuje odkrywanie nowych terenów dla potrzeb działalności turystycznej. Cechuje się ona:
- mała skalą ruchu turystycznego
- niewielką uciążliwością ekologiczną
- brak stałych urządzeń

b) Przestrzeń penetracji turystycznej

•

Występuje tu forma ruchu turystycznego o znacznej skali i rozmiarach, której motywem są cele poznawcze realizowane
najczęściej

•

Przestrzeń penetracji turystycznej zagospodarowana jest w stopniu niewielkim i ułatwiającym turyście poznanie i
krótkotrwały pobyt

c) Przestrzeń asymilacji turystycznej

•

Dotyczy sfery społecznej i kulturowej i wymaga bliskiego kontaktu turysty z miejscowością społeczną

•

Jest ona związana z dłuższymi pobytami wypoczynkowymi w środowisku autochtonicznym , niewielkim stopniu pociąga za
sobą konieczność dalszego inwestowania turystycznego

d) Przestrzeń kolonizacji turystycznej

•

Cechuje tą przestrzeń proces trwałego zajmowania i zagospodarowywana przez obiekty turystyczne nowych ziem.

e) Przestrzeń urbanizacji turystycznej

•

Powstaje ona z części przestrzeni kolonizacji turystycznej i jest wynikiem przenoszenia się mieszkańców miast na uprzednio
skolonizowane obszary wiejskie.

7

Wykład 5

1. REGION TURYSTYCZNY

•

Tereny gdzie nasilenie występowania cechy zagospodarowania turystycznego i intensywności ruchu było większe niż
ś

rednie w danym typie krajobrazu naturalnego (Milewska M.I, 1963)

2. KRYTERIA DELIMITACJI (WYDZIELENIE< WYRÓŻNIENIE) REGIONU TURYSTYCZNEGO

•

Atrakcyjność terenu pod względem zróżnicowania rzeźby, wód, zalesienia i występowania unikalnych elementów
ś

rodowiska geograficznego

•

Intensywność zagospodarowania turystycznego

•

Nasilenie ogólnopolskiego ruchu turystycznego, co znaczy o ponad lokalnym znaczeniu regionu.

•

Zasięg popularnych szlaków, tras turystycznych i innych urządzeń turystycznych ciążących zdecydowanie do centrum
regionu

•

Powiązanie terenu Jednym z elementów środowiska geograficznego (dolina rzeki, brzeg morza itd.)

3. REGION TURYSTYCZNY

•

,,Obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jedności cech środowiska fizyczno-geograficznego oraz
wewnętrznych powiązań usługowych” (Warszyńska J, Jackowski A., 1978)

4. REGION TURYSTYCZNY

•

,, Jednostki przestrzenne w których turystyka stanowi dominującą formę działalności gospodarczej określa się powszechnie
mianem jednostek o funkcji turystycznej

•

O funkcjach turystycznych mówi się w przypadku regionów czy miejscowości, gdzie zatrudnienie w usługach i handlu
związane jest z obsługą turystów (sektor trzeci) stanowi ponad 50% (często 70% i więcej) ogółu zatrudnionych (Warszyńska,
Jackowski, 1978)

•

To obszar (cześć kraju) charakteryzujący się walorami turystycznymi oraz odpowiednimi do nich walorami recepcyjnymi do
którego kieruje się ruch turystyczny ‘’ (Bar. R. Doliński A. 1974)

5. REGIONALIZACJA TURYSTYCZNA POLSKI

a) Wybrzeże

•

Pobrzeże Szczecińskie

•

Pobrzeże Koszalińskie

•

Pobrzeże Gdańskie

b) Pojezierze Pomorskie

•

Pojezierze Drawskie

•

Pojezierze Kaszubskie

•

Bory Tucholskie

c) Pojezierze Mazurskie

•

Pojezierze Brodnickie

•

Pojezierze Iławskie

•

Pojezierze Olsztyńskie

•

Pojezierze Mrągowskie

•

Kraina Wielkich Jezior

•

Pojezierze Ełckie

•

Pojezierze Suwalskie

d) Pojezierze Wielkopolskie

•

Pojezierze Lubuskie

•

Pojezierze Międzychodzko-Sierakowskie

•

Pojezierze Leszczyńskie

•

Poznań i okolice

•

Pojezierze Gnieźnieńskie

•

Pojezierze Włocławsko-Gostyńskie

e) Wyżyna Małopolska

•

Jura Krakowsko-Częstochowska

•

Góry Świętokrzyskie

•

Zagłębie Staropolskie

f) Sudety

•

Góry Izerskie

•

Kotlina Jeleniogórska i Karkonosze

•

Góry Kamienne i Wałbrzyskie

•

Góry Sowie

•

Ziemia Kłodzka

•

Góry Opawskie

8

g) Karpaty

•

Beskid Śląski

•

Beskid Żywiecki, Mały, Makowski

•

Podhale, Orawa, Spisz, Pieniny

•

Tatry

•

Gorce, Beskid wyspowy

•

Beskid Sądecki

•

Beskid Niski

•

Bieszczady

•

Pogórze Karpackie

h) pozostałe rejony turystyczne

6. MIEJSCOWOŚĆ TURYSTYCZNA

•

,, jednostka osadnicza (miasto, osiedle, wieś), która ze względu na walory i zagospodarowanie turystyczne oraz dostępność
transportową stanowi punkt docelowy migracji turystycznych” (Warszyńska, Jackowski, 1978)

7. OŚRODEK TURYSTYCZNY

•

Miejsce, gdzie ludzie jeżdżą na wakacje i dla rekreacji, skąd ośrodek wakacyjny lub uzdrowiskowy, także śródlądowy i
nadmorski (Medik S. 1995)

Wykład 6

Ogólny podział metod badań

Metody

1.

Pozyskiwanie danych

2.

Opracowanie danych

Rodzaje informacji i techniki pozyskiwania danych

1.

Informacje wtórne (dane w spisach statystycznych, rejestrach, przedstawienie na mapach)

2.

Informacje pierwotne (dane z badań ankietowych, obserwacji, wywiadów)

Informacje pierwotne
Formularz

-

jest drukiem mającym zastosowanie w badaniach statystycznych

-

w graficznej formie formularz wyróżnia się część tytułową (nagłówek), część merytoryczną i część końcową

(część tytułowa zawiera nazwę i adres instytucji)

Ankieta

-

jest metodą badania sądów, opinii, preferencji czy motywacji osób na temat pewnego zjawiska

Informacje wtórne

-

Roczniki statystyczne branżowe wydawane przez wyspecjalizowane organizacje

(GUS, ONZ, UNESCO)

-

Inne zestawienia zbiorcze dokonywane dla potrzeb statystycznych w różnych jednostkach

Metody badań w geografii

1.

Metody realne (jakościowe)

2.

Metody formalne (ilościowe)

3.

Metody zasadnicze

4.

Metody studialne

5.

Metody rzeczowe

6.

Metody techniczne

Metody formalne (ilościowe)

-

metody statystyczne z zakresu statystyki opisowej (średnia, mediana, kwartyle, odchylenie standardowe)

-

metody parametryczne (korelacja, regresja)

-

analiza wariacji

-

testy nie parametryczne (chi-kwadrat)

-

tabela, tablice statystyczne (numer, tytuł, właściwa treść, objaśnienia, źródło); - . 0 x

-

metody taksonomiczne

-

metody czynnikowe

-

metody grawitacji i potencjału

-

metody analizy strategicznej

-

metody analizy wieloczynnikowej

-

metody systemowe

9

-

metody bonitacji punktowej

-

metoda modelowa

Metoda bonitacji punktowej – określa atrakcyjność czynników analizowanych

-

topografia

-

lesistość terenu

-

wody powierzchniowe

a)

Metoda określenia przydatności

b)

Metoda badań ruchu turystycznego

c)

Metoda klasyfikacji przestrzennej zjawisk turystycznych na podstawie kryteriów

Użyteczność – decyduje o formie ruchu turystycznego
Atrakcyjność – decyduje o randze obszaru oraz o intensywności użytkowania turystycznego

Metoda Finesa

-

postawa oceny atrakcji

•

bezpośrednie obserwacje dokonywane w terenie, fotografie i zdjęcia lotnicze

-

pole oceny

•

widok

•

fragment terenu

Obserwacje terenowe

-

gęstość punktów widokowych

a)

brzydkie 0-1

b)

niedostrzegalne 1-2

c)

przyjemne 2-4

d)

wybitne 4-8

e)

przepiękne 8-16

f)

widowiskowe 16-32

Metoda Bureau of Land Management

-

forma

-

kształt

-

tekstura

-

linia graniczna

-

kontrastowość

-

modyfikacje antropogeniczne

Wykład 7

Elementy kartografii w geografii turystycznej

Mapa geograficzna – uogólniony obszar powierzchni Ziemi.

Elementy matematyczne

-

odwzorowanie kartograficzne

-

podziałka mapy

-

punkty nawiązania

-

linie

Opis pozaramowy

-

tytuł mapy

-

miesiąc i rok wydania

-

oznaczenie

Cechy mapy

-

wiarygodność

-

dokładność

-

pełność treści

-

poglądowość i czytelność

Odwzorowanie kartograficzne – proces jaki towarzyszy przenoszeniu siatki geograficznej
lub poszczególnych punktów na płaszczyznę.

10

Powierzchnia

-

azymutalna

-

walcowa

-

stożkowa

Punkty przyłożenia

-

bieguny

-

równoleżniki

Odwzorowania azymutalne
Odwzorowania walcowe
Odwzorowania stożkowe
Odwzorowania umowne lub dowolne

Skala mapy

-

stosunek wielkości modelu Ziemi do rzeczywistej wielkości.

-

stosunek długości na mapie do stosunku długości w terenie.

•

skala liczbowa

•

skala mianowana

•

skala polowa

•

podziałka liczbowa

Skala liczbowa
(1:1000000)

jeden cm na mapie odpowiada 1000000 cm w rzeczywistości

1cm – 10000 m
1 cm – 10 km

Skala polowa
Ile powierzchni rocznie zajmuje las, który na mapie w stosunku 1:1000000, w 4 cm ?
1 cm – 1000000
1 cm – 10000 m
1 cm – 10 km

(1cm) - (10km)
1 cm - 100 km
4 cm - x
x = 400 km

Podział map

-

ogólno geograficzne (główna objętość powierzchni Ziemi)

-

tematyczne (eksponuje jeden lub kilka wybranych elementów mapy – miejsca turystyczne /atrakcje, usługę, sieci/)

Metody kartograficzne przedstawianych zjawisk

-

metoda sygnaturowa

-

metoda kropkowa (topograficzna, kartograficzna)

-

metoda zasięgów

-

metoda kartogramu

Wykład 8

Walory wypoczynkowe Polski

Wg genezy

-

walory przyrodnicze

-

walory przyrodniczo-kulturowe

-

walory kulturowe

Wg funkcji

-

walory wypoczynkowe

-

walory krajoznawcze

-

walory specjalistyczne

Walory turystyczne – elementy środowiska przyrody. Zespół obszarów charakterystycznych walorów wypoczynkowych.

11

Cechy wykluczające wypoczynek

-

tereny, na których jest zanieczyszczenie powietrza

-

tereny przekształcone przez działalność

-

gęstość zaludnienia

-

obszary bagienne

Główne obszary krajobrazu naturalnego

a)

strefa nadmorska

b)

strefa pojezierna

c)

strefa nizin

d)

strefa wyżyn

e)

strefa górska

Krajobraz naturalny w strefie nadmorskiej

-

Pobrzeże Szczecińskie (Woliński Park Narodowy)

-

Pobrzeże Słowińskie (Słowiński Park Narodowy)

Krajobraz naturalny w strefie nizin

-

Puszcza Knyszyńska

-

Puszcza Białowieska

-

Doliny rzeczne Narwi, Biebrzy, Bugu

-

Puszcza Kurpiowska

-

tereny nad środkową Wartą i Pilicą

-

Bory Dolnośląskie

-

Obszary leśno-stawowe Kotliny Milickiej

-

Bory Stobrawskie

-

Puszcza Solska

Krajobraz naturalny w strefie górskiej

-

Karkonosze (Sudety)

-

Góry Sowie

-

Góry Bardzkie

-

Grupa Śnieżka

-

Góry Bialskie

-

Góry Złote

-

Beskid Śląski (Karpaty)

-

Beskid Żywiecki

-

Tatry

-

Pieniny

-

Gorce i Beskid Sądecki

-

Beskid Niski

-

Bieszczady

Walory widokowe krajobrazu warunkuje zróżnicowanie wysokości względem terenów:

-

Największe zróżnicowanie występuje w Sudetach i Karpatach.

-

Ś

redni stopień zróżnicowania występuje na Przedgórzu Sudeckim, Pogórzu Karpackim, Roztoczu, pojezierzu Pomorskim,

Mazowieckim i Wielkopolskim, naturalnych akwenach i ciekach wodnych, wodach przybrzeżnych Bałtyku, Zalewie
Szczecińskim i Zalewie Wiślanym, jeziorach i zbiornikach sztucznych powyżej 100 ha.

Wody przydatne do kąpieli

-

Pojezierze Pomorskie

-

Pojezierze Mazurskie

-

Pojezierze Wielkopolskie

Główne zespoły wodne Pojezierza to

-

Pojezierze Kaszubskie

-

Pojezierze Iławskie

-

Pojezierze Olszczyńskie

-

Pojezierze Mrągowskie

-

Kraina Wielkich Jezior

-

Pojezierze Suwalskie

-

Jeziora doliny Odry

-

Pojezierze Gnieźnieńskie

12

Szlaki wodne Polski Północnej

-

Drawa

-

Gwda

-

Brda

-

Wda (Czarna woda)

-

Drwęca

-

Radunia

-

Jezioro Iławskie

-

Kanał elbląski

-

Pasłęka

-

Wielkie Jeziora Mazurskie

-

Czarna Hańcza

-

Kanał Augustowski

Walory wodne

a)

wiążą się one z odkrywaniem większych rzek (Bug, Warta, Pilica, Wisła, San)

b)

powstają na sztucznych zbiornikach wodnych

•

zbiornik Zegrzyński

•

zbiornik Sulejowski

•

jezioro Otmuchowskie

•

jezioro Nyskie

•

jezioro Turawskie

•

jezioro Żywieckie

•

zbiornik Różnowski

•

zbiornik Soliński

Najstarszy zbiornik wody na obszarze Polski

-

zbiornik Joziorsko

-

zbiornik Gorszczyński

-

zbiornik Goczałkowicki

-

zbiornik Pilchowicki

-

zbiornik Różnowski

-

zalew Siemianówka

Wykład 9

Walory narciarskie Polski.

Minimalne warunki do zjazdów narciarskich:

-

150 m różnicy wzniesień

-

ś

rednie nachylenie stoków 7-26

-

80 dni zalegania pokrywy śniegowej

Rozmieszczenie terenów narciarskich

W Sudetach:

-

Góry Izerskie

-

Karkonosze

-

Góry Sowie

-

Grupa Śnieżka

-

Góry Bialskie

W Karpatach:

-

Beskid Śląski

-

Beskid Żywiecki

-

Tatry

-

Gorce

-

Beskid Sądecki

-

Bieszczady

Walory uzdrowiskowe – regiony bioklimatyczne Polski

1.

region nadmorski o bioklimacie silnie bodźcowym obejmującym wybrzeże Bałtyku

2.

region pojezierny o bioklimacie łagodnie bodźcowym

3.

region północno – wschodni o bioklimacie umiarkowanie bodźcowym

4.

region centralny słabo bodźcowy

5.

region południowo – wschodni, najcieplejszy, o zwiększonej bodźcowości termicznej

6.

region podgórski i górski silnie bodźcowy

13

Antropoklimat łagodnie bodźcowy

-

pojezierze południowo – bałtyckie

-

pojezierze wschodnio – bałtyckie

-

wyżyna śląsko – krakowska

-

część wyżyny środkowo – małopolska

-

część pogórza Sudetów

Obszary nieprzydatne dla turystyki wypoczynkowej

1.

aglomeracja podsudecka

2.

aglomeracja opolska

3.

aglomeracja górnośląsko- rybnicka

4.

aglomeracja bielska

5.

aglomeracja częstochowska

6.

aglomeracja krakowska

7.

aglomeracja staropolska

8.

aglomeracja lubelska

9.

aglomeracja poznańska

10.

aglomeracja łódzka

11.

aglomeracja warszawska

12.

aglomeracja bydgosko – toruńska

13.

aglomeracja szczecińska

Tereny zanieczyszczone powyżej norm

-

GOP

-

Rybnicki Okręg Węglowy

-

Częstochowski Okręg Przemysłowy

-

Krakowski Okręg Przemysłowy

-

Bielsko – uralski Okręg Przemysłowy

-

Puławski Okręg Przemysłowy

-

Legnicko – Głogowski Okręg Przemysłowy

-

Zachodnie Sudety

Walory uzdrowiskowe

czynniki lecznictwa

-

warunki naturalne

-

inne czynniki środowiskowe, mające wpływ na lecznictwo

czynniki naturalne

-

krajobraz

-

warunki klimatyczne

-

wody lecznicze

-

gazy lecznicze

-

peloidy

-

woda morska

woda lecznicza – woda czerpana lub sama wypływa z głębi Ziemi, która dzięki swym właściwościom wpływa leczniczo na nastrój
człowieka.

Wody dzielą się na mineralne i swoiste (1g soli w 1l).

•

swoiste – występuje w nich jeden z pierwiastków farmakody – gazy, pierwiastki radoczynne i które mają wyższe
temperatury (jod, brom, fluor, arsen, bar, żelazo)

-

podział wód ze względu na aminy

a)

wodorowęglanowe

b)

chlorkowe

c)

siarczanowe

-

podział wód ze względu na kationy

a)

radowe

b)

wapniowe

c)

magnezowe

gazy lecznicze – skład powietrza lub w wodzie leczniczej (dwutlenek węgla, siarkowodór, radon).

peloidy – utwory geologiczne, które zmieszane z wodą służą do kąpieli i okładów leczniczych, zaliczamy: borowiny, muły, szlamy,
glinki

14

woda morska – aerozol (rozproszony gaz, związki stałe, mgła).

Regiony balneologiczne Polski:

-

Karpacki

-

Sudecki

-

Nidziański

-

Pomorsko – Kujawski

Wykład 10

Kierunki i działania
Podstawowe kierunki i działania zakładów leczniczych to:

•

leczenie

•

rehabilitacja

•

prewencja

•

wychowanie zdrowotne

Leczenie

•

obejmuje głównie choroby przewlekłe, określane często jako cywilizacyjne

Rehabilitacja

•

zwana balneorehabilitacją, ma cechy swoiste, odróżniające ją od rehabilitacji prowadzonej w innych zakładach leczniczych

•

wykorzystuje naturalne metody lecznicze, jakimi dysponuje dane uzdrowisko

•

rehabilitacja wczesna i późna

Profilaktyka

•

Podstawy profilaktyki jest dążenie do zmiany patogennego modelu życia i zachowania człowieka, a z drugiej strony-
wzmacnianie naturalne mechanizmów obronnych

•

Może być realizowana w uzdrowiskach

Edukacja zdrowotna

•

Zmniejszenie zachorowalności

•

Równoczesne leczenie i kompetentne nauczanie(edukowane) w uzdrowiskach

Ranking uzdrowisk (autorem jest Z. Krasiński)

1.

Kołobrzeg

65

2.

Krynica Zdrój

62

3.

Polanica Zdrój

61

4.

Nałęczów

61

5.

Busko Zdrój

59

6.

Ciechocinek

58

7.

Iwonicz Zdrój

55

8.

Inowrocław

54

9.

Kudowa Zdrój

53

10.

Ustroń

52

11.

Międzywodzie

50

12.

Dźwirzyno

48

13.

Jurata

48

Pojęcie walor krajoznawczy
„ za walor turystyczny o treści krajoznawczej zwany dalej walorem krajoznawczym, uważa się obiekt materialny lub nie materialny
lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowań turystów”

Walor krajoznawczy

Obiekt materialny

przejaw kultury duchowej

Walor krajoznawczy

Forma pochodzenia natury

forma pochodzenia antropogenicznego

15

Warunki uznania obiektu lub zjawiska za walor krajoznawczy:

•

cechy obiektu lub zjawiska wzbudzające zainteresowanie

•

czytelność w krajobrazie, pozwalająca na percepcję zmysłową

•

sposób występowania obiektu czy zjawiska

•

zagospodarowanie i przystosowanie do zwiedzania

Funkcje walorów krajoznawczych

•

funkcje dokumentacyjno-ochronne

•

funkcje naukowe

•

funkcje poznawcze

•

funkcje dydaktyczno-wychowawcze

•

funkcje estetyczne

•

funkcje rekreacyjne

Klasyfikacja przyrodniczych walorów krajoznawczych

1.

Ukształtowane bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka(wydmy)

2.

Utworzone przez człowieka (kanał)

3.

Ingerencja człowieka występuje w stopniu niewiele zmieniającym charakter waloru (punkt widokowy)

Ad 1.

1.

Osobliwości flory i fauny

Flora:

•

Selekcja gatunkowa – Mikołajek Nadmorski)

•

Parametry wielkości

•

Stałość waloru pod względem czasu i miejsca występowania

•

Odporność na zagrożenie

•

Unikalność i niepopularność np. (Car-dąb) Puszcza Białowieska – Dąb Bartek w Bartkowie k/Kielc

•

Sekwoja – drzewo mamutowe Glinna k/Szczecina

Fauna: Wiele stanowisk żubrów w kompleksach leśnych

•

Puszcza Białowieska

•

Bieszczady

•

Puszcza Borecka

•

Puszcza Knyszyńska

•

Lasy wokół Wałcza

Ośrodki zamknięte

•

Białowieża

•

Borki

•

Niepołomice

•

Rejony Pszczyny

•

Smardzewice

•

Taczunów

•

Woliński Park Narodowy

Europa środkowa- największe kompleksy stawowo-leśno-łąkowe objęte ochrona jako Rezerwat Stawy Milickie, stanowią miejsca
lęgów i odpoczynków w czasie przelotu wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych (150 gatunków gniazduje, ok. 50 gatunków
przelotnie)

2.

Skałki i grupy skał

•

Należą do atrakcyjnych form przyrody nieożywionej

•

Stanowią wychodnie utworów wgłębnych

•

Zbudowane ze skał owadowych np. Sudety (Góry Stołowe z Masywem Szczelińca Wielkiego i Małego oraz Błędnych Skał)

•

Karpaty (Pieniny)

•

Jura Krakowsko-Częstochowska od Krakowa po Wieluń (Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale)

3.

Wąwozy, doliny, przełomy rzeczne

•

Występuje w krajobrazie górskim, wyżynnym oraz pojeziernym

•

Są dowodem procesów geologicznych i morfologicznych



Wąwóz Krakow- Dolina Kościeliska



Wąwóz Homde- Pieniny



Wąwóz Bolechowicki- k/Krakowa



Wąwozy Lessowe okolic Kazimierza Dolnego



Wąwozy Lessowe okolic Sandomierza



Dolina kościeliska w Tatrach Zachodnich



Jar Rzeki Pradunia k/Babiego Dołu



Przełom rzeki Szum i Sopot



Przełom Dunajca przez Pieniny

16

4.

Wodospady, źródła i wywierzyska

Wodospady- Wodogrzmoty Mickiewicza na potoku Roztoka, Wielka Siklawa, Kamieńczyk, Szklarku, Wilczki(Międzygórze)
Ź

ródła rzek- Łyny, Wywierzysko, Lodowe Kiry

5.

Jaskinie i grody

Jaskinie i groty- Wielka Śnieżna w Tatrach, Jaskinia Mroźna, Jaskinia Łokietka, Jaskinia Raj, Groty Mechowskie, Grota Kryształowa

6.

Głazy narzutowe i głazowiska



Pojezierze Pomorskie- Tychowo



Pojezierze Mazurski- Fulda



Pobrzeże Bałtyckie- Puck



Zwady Mszczonowskie- k/Łodzi

Inne obiekty geologiczne



Kotły Tatrzańskie i Sudeckie



Wydmy Łebskie i Pustynia Błędowska



Góra św Anny (wulkanizm)



Kratery Meteorytu Morsko k/Poznania

7.

Inne obiekty geologiczne

Wywierzysko- stałe lub okresowe źródło krasowe z którego wody wypływają pod ciśnieniem (w przeciwieństwie do wypływu
Krasowego)

Przyrodnicze walory krajobrazu utworzone przez człowieka

Parki zabytkowe

Muzea i zbiory przyrodnicze

Ogrody botaniczne

Ogrody zoologiczne



Element natury utworzony w procesie twórczej, kompozycyjnej i artystycznej działalności

Występowanie:



Park Oliwski



Park w Nieborowie, Arkadii



Park Łazienkowski



Park Wilanowski



Park Pałacowy w Białymstoku



Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie



Park Wiejski Przelewice



Park Pałacowy Pszczyna



Park Pałacowy Puławy



Park Zamkowy w Gołuchowie



Park Pałacowy w Kozłówce



Park Zamkowy

Muzea:



Parków Narodowych



Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni



Ziemi w Warszawie



Leśnictwa i Drzewnictwa w Krakowie



Tatrzańskie



Przyrodniczo – Leśne Białowieża



Przyrodnicze – Cieplice Śląskie



Przyrody Drozdowo

Ogrody Botaniczne



Wykład 14

Turystyczne walory specjalistyczne Polski

wędkarstwo – amatorskie łowienie ryb na wętkę, za pomocą ściśle określonymi przepisami sprzętu.