GEOGRAFIA TURYSTYCZNA LITWY, ŁOTWY, ESTONII, BIAŁORUSI I UKRAINY

Nizina Wschodnioeuropejska

• Granice : wschodnia- Ural, północna- Morze ?, południowo- zachodnia- Karpaty, południowa- Morze Śródziemne

• Rozciągłość południkowa- 2000km, równoleżnikowa- 2500km

• Można ten obszar podzielić na część południową (została ukształtowana przez ruchy tektoniczne – obniżające i podnoszące) i północną (przez lądolód Skandynawski, formy polodowcowe)

• Płyta Czarnomorska składa się z Wyżyny Wołyńskiej, Wyżyny Podolskiej i Wyżyny Naddnieprzańskiej.

• Najwyższy punkt na Podolu to 480m.n.p.m..

• Kijów jest położony jednocześnie na nizinie (prawa część miasta) i wyżynie (lewa część).

• Nizina Czarnomorska upada ku Morzu Czarnemu, ma bardzo charakterystyczne wybrzeże- limanowe (w ujściowym odcinku rzeki jest akumulowany materiał, kiedy na morzu jest sztorm, woda wchodzi w rzekę, później się cofa i zbiera się materiał w takim wale; proces ten jest jeszcze bardziej intensywniejszy, gdy dochodzi do ruchów obniżających tj. na Morzu Czarnym)

• Wyżyna Nadazowska i Doniecka

• Nizina Ockodońska – nazwa od rzek Ocki i Doniu

• Wyżyna Nadwołżańska charakterystyczne miejsce to część leżąca wokół meandru, jakie tworzy Wołga. Wewnątrz tego meandru leży najwyższa część Wyżyny Nadwołżańskiej, czyli Góry Żugulewskie

• Nizina Nadkaspijska pokryta jest osadami morskimi. Jeszcze w plejstocenie Morze Kaspijskie miało dużo większy zasięg. Śladami tego morza są osady zawierające bardzo dużo soli (tzw. Sołonczaki) oraz słone jeziora

• Wyżyna Bugulmijska wznosi się prawie do wysokości 500m.n.p.m. Zbudowana jest ze skał wapiennych, nad rzeką Biełaja znajduje się Baszkijski Park Narodowy, gdzie jest wiele jaskiń

• Wyżyna Białoruska jest działem wodnym między zlewiskiem Morza Bałtyckiego a Morza Czarnego

• Wyżyna Wałdajska - pas moren czołowych do 350m.n.p.m.

• Grzęda Smoleńsko- Moskiewska

• Nizina Nadbałtycka- obszar bardzo urozmaicony pod względem rzeźby , jeziorny region Niżu Północno- Wschodniego, teren w dużej części porośnięty lasami

• Nizina Dwińsko- Peczorska- nazwa od rzeki Dwin i Peczora

• Proces soliflukcji?

• Góry Timan

Budowa geologiczna

• Cały Niż leży na Tarczy Prekambryjskiej (Fennosarmackiej)

• Porochy - progi skalne, które tworzyły się w Dnieprze, obecnie ich nie ma, zostały zatopione w trakcie budowy zbiornika

• Geosynklina- Morze Azowskie, Czarne (najwyższą współczesną geosynkliną jest Zatoka Meksykańska)

• Duże złoża węgla – Donieck; rudy żelaza- Krzywy Róg oraz między Kurskiem i Wolonierzem; soli- Zatoka Nadkaspijska; Góry Ural- rudy żelaza, chrom, ropa naftowa, gaz ziemny

• Zlodowacenie Ockie – najstarsze sięgnęło mniej więcej do Moskwy

• Zlodowacenie Dnieprzańskie- sięgnęło najdalej na południe, dwa loby, jęzory

• Zlodowacenie Wałdajskie – na północ od Smoleńska, Moskwy, przez Mińsk

• Im dalej na wschód tym bliżej północy przebiegało zlodowacenie

• Obszary lessowe powstały poza obszarami lądolodu, na skutek osadów, pod lessem powstały bardzo urodzajne czarnoziemy

Krainy geograficzne Niżu Wschodnioeuropejskiego

1. Regiony o dominacji elementu akumulacji lodowej w różnym stopniu zniszczone przez erozję rzeczną

- region północno- zachodni

-region centralny

-region północno- wschodni

1. Niziny, które leżą na krańcach strefy zlodowacenia

-Polesie

-Niziny leżące na strefie maksymalnego zlodowacenia w dolinach Dniepru i Donu

1. Płaskowyże i wyżyny

-Płyta Czarnomorska (Podole, Wyżyna Naddnieprzańska, Wołyń)

-Wyżyna Nadazowksa

-Wyżyna Środkoworosyjska

-Wyżyna Nadwołżańska

-Wyżyna Bugulmijska

1. Równiny leżące poza obszarem dawnego zlodowacenia

-Nizina Czarnomorska

-Równiny lessowe (lewobrzeżna Ukraina)

-Równiny środkowej Wołgi

1. Nizina Nadkaspijska

2. Wyżyna Doniecka i Timan

Czynniki kształtujące klimat Niżu Wschodnioeuropejskiego

• Równinność Niżu Wschodnioeuropejskiego

• Wpływ Oceanu Atlantyckiego –ciepłego prądu zatokowego Goldstrom

• Sąsiedztwo kontynentu Azjatyckiego

• Duża rozciągłość równoleżnikowa Niżu

Strefy roślinno- glebowe

• Tundra – mchy, porosty, wieczna zmarzlina, południowa część to część przejściowa między tundrą a tajgą; krótkie chłodne lata, mroźne, długie zimy

• Tajga- pojawia się więcej roślinności- lasów iglastych

• Lasy mieszane

• Strefa leśno- stepowa- została przekształcona w obszary rolnicze

• Stepy: pas północy- roślinność trawiasta, łąkowa; środkowy i południowy- długotrwałe okresy suszy, terofity- susze przetrwają w postaci nasion

• Półpustynie Niżu Nadkaspijskiego- jeziora słone, halofity itp.

Typy jezior na Niżu Wschodnioeuropejskim

• Jezioro polodowcowe- zagłębienia tektoniczne przekształcone egzoracyjną działalnością lodowca

• Jeziora tamowe – tamowane przez wał moreny czołowej

• Jeziora reliktowe – Jeziora Ładoga i Onega- dawniej część basenu Morza Bałtyckiego

• Jeziora nadrzeczne – starorzecza

• Jeziora krasowe – po zapadliskach powstałych z rozpuszczania skał wapiennych

• Jeziora słone

• Jeziora limanowe

• Sztuczne zbiorniki, tj. Kijowski, Kszemieńczucki, Kachowski, Cymlański, Wołgogrodzki, Kujbyszewski

Półwysep Krymski

• Ma powierzchnię 26 000 km² od południa i zachodu- Morze Czarne, od wschodu Morze Azowskie

• Cieśnina Kerczeńska – łączy Morze Azowskie z Morzem Czarnym

• Przesmyk Perekopski – jedyny przesmyk łączący półwysep Krymski ze stałym lądem

• Północna część Krymy ulega ruchom obniżającym skorupy ziemskiej- powstaje wybrzeże limanowe, na północno- wschodniej części wybrzeża – Siwarz? , znajduje się tam wiele cennych rezerwatów m.in. ptactwa; można tam wyróżnić 3 krainy geograficzne:

-równiny północne i środkowego Krymu- napływ zimnych mas powietrza

-Półwysep Karczeński- rzeźba terenu bardzo urozmaicona, występują wulkany błotne- formy terenu mają stożkowaty kształt, niewielkie złoża gazu ziemnego i ropy naftowej

- Góry Krymskie- najwyższe pasmo na południu ( szczyt Jajła – w starym języku oznaczało to pastwisko), górskie szczyty mają postać stoliw- pokrywają je łąki; najwyższy szczyt to Roman Kosz 1545m.n.p.m. ; góry zbudowane ze skał wapiennych- liczne jaskinie; ostatnie trzęsienie ziemi miało tam miejsce w 1927r.; od północy pasmo Gór Krymskich otaczają progi skalne- jest to przykład rzeźby strukturalnej- czyli skały bardziej i mniej odporne na erozję; Góry te stanowią barierę klimatyczną dla południowego Krymu, dlatego panuje tam klimat śródziemnomorski i rośliny śródziemnomorskie ( Dęby Korkowe, Cedry, Magnolie), jednak stoki gór porośnięte są roślinnością liściastą

Góry Ural

• Łącza długość to około 2000 km, średnia wysokość – 500m.n.p.m., na północy zaczynają się od Cieśniny Jugorski Szar, na południu kończy się na szerokości geograficznej 52/53 ̊

• Góry Ural możemy podzielić na 3 części

- Ural północny (Ural Polarny)- najwyższa część Uralu, najwyższy szczyt- Narodnieja 1894m.n.p.m; charakteryzuje się rzeźbą alpejską- wygłady skalne, itp.

-Ural środkowy- najniższa część Gór Ural, ma około 400m.n.p.p.m; znajdują się tam charakterystyczne doliny rzeczne, szczególnie przełomy rzeczne – antecedentne (cechują rzeki, które zachowały swój pierwotny bieg, mimo wypiętrzenia się łańcucha górskiego, na przykład rzeka Czusowaja)

-Ural południowy- wysokość najwyższych szczytów nieco ponad 1600m.n.p.m, w czasie zlodowaceń występuje intensywny proces wietrzenia mrozowego- gołoborza

• Ural nie jest na tyle wysoki, żeby stanowić jakąś barierę klimatyczną. Jednak panuje tam deszczowy, wilgotny klimat. Zawiera w sobie wielkie bogactwa mineralne: rusy miedzi, cyny, żelaza.

LITWA, ŁOTWA, ESTONIA

• Kraje bałtyckie, państwa mają podobieństwa kulturowe

• Nie posługują się językami słowiańskimi

• Litewski i łotewski są językami bałtyckimi

• Estoński to język ugrofiński

• Podobieństwa historyczne- przez większość dziejów obszary tych państw należały do innych państw

-XVIw. Litwa należała do Rzeczypospolitej Polski

-od pierwszej połowy XVIIIw. do końca I wojny światowej- Imperium Rosyjskie

-po II wojnie światowej stały się częścią Związku Radzieckiego

-początek lat 90tych – uzyskały niepodległość

• Podobieństwo polityczne –należą do NATO i UE

LITWA

• Stolica: Wilno

• Graniczy z Łotwą ,Estonią, Polską i Rosją

• Na zachodzie- Mierzeja Kurońska, gdzie znajduje się Park Narodowy Mierzei Kurońskiej

• Flaga: żółty (kolor słońca, szlachetność i uczciwość), zielony (kolor roślinności, symbol życia i nadziei), czerwony ( krew, miłość, poświęcenie dla ojczyzny)

• Godło: pogoń – stary, rycerski znak pochodzący ze średniowiecza, na tarczy ma herb z Królestwa Litewskiego, symbolizuje rycerzy ścigających wrogów

• Prezydent: Dalia Grybauskaite

• Niepodległość 16.02.1918r, uznana 12.07.1920r.

• Waluta 1 lit= 100 centów

• Kod samochodowy: LT

• Numer kierunkowy: 370

• Litwini stanowią ponad 80% ludności

• Największe miasta to: Wilno, Kowno, Kłajpeda

• Długość wybrzeża to około 100km

• Najwyższy punkt to Góra Józefowa 292m.n.p.m.- jest to pagórek morenowy

Historia

• Od IX wieku drobne księstwa złączone w połowie XIII wieku przez Mendogę, który był królem Litwy (jedynym w jej historii)

• Litwa jest ostatnim z krajów europejskich, która przyjęła chrześcijaństwo w 1387r., na Żmudzi dopiero w 1413r.- był to teren trudno dostępny, dlatego do dziś zachowało się stamtąd wiele obrzędów i zwyczajów

• Koniec XVIIIw. Zostaje podzielona między Niemcy i Prusy

• W lutym 1918r proklamowała niepodległość- wówczas pozostała w unii personalnej z Cesarstwem Niemieckim

• Po zakończeniu I wojny światowej wybuchła wojna Polsko- Bolszewicka, dlatego raz obszar należał do Rosji, raz do Polski

• W czasie II wojny światowej była pod okupacją radziecką

• Od 1941r. przez Niemcy hitlerowskie

• Ruch Sajudis- skupiał ludzi, którzy chcieli odłączenia od Rosji

• 1990r. odbyły się wybory, zwyciężyło Sajudis

• Styczeń 1991r. Rosja próbowała przejąć kontrolę nad Litwą, wojska wjechały do Wilna, wybuchły walki, zginęło 14 osób a 700 zostało rannych

• W 1994r podpisano traktat o dobrym sąsiedztwie z RP

• W 2004r Litwa zostaje członkiem NATO i UE

Wierzenia

• 1251r książę Medong został ochrzczony, w 1263r został zamordowany i nastąpił nawrót na pogaństwo

• Epoka matriarchatu- cześć oddawano przedmiotom rodzaju żeńskiego, przedmiotom gospodarstwa domowego, składano ofiary z ludzi, jednak potem z figurek woskowych

• Epoka magiczna- cześć oddawano słońcu , księżycowi itp.

• Epoka patriarchatu- kult przedmiotów męskich, idea jednego Boga, który stworzył cały świat- Diewaz. Istniał cały panteon innych bogów, np.: Perkun – przedstawiony jako piorun, odpowiadał za sprawiedliwość i moralność ludzi; Patimpas- Bóg wiosny, płodów rolnych; Pykłolis- Bóg świata podziemnego, zła i śmierci; Ragutis- Bóg piwa

• Najważniejszymi świątyniami były budynki okrągłe, w Wilnie główna światynia to świątynia Perkuna

• Kamień symbolizował świat niebios, ziemski oraz podziemny

• Aukai – to mniejsze świątynie, które nie są budynkami, mogą to być jakieś miejsca w krajobrazie, np.: stare głazy narzutowe, jakieś źródła wody, itp.

• Kult zmarłych- wierzono, że po śmierci dusza zmarłej osoby przez jakiś czas jeszcze pozostaje w miejscu, gdzie ta osoba mieszkała

Daty

• 23.09 – Dzień Pamięci Ludobójstwa Żydów (likwidacja getta wileńskiego 1943r.)

• 13.09 – „Krwawa niedziela” z 1991r.

• 7.05 – dzień odzyskania prasy litewskiej, języka i radia

Żmudź

• Położona jest w północno- zachodniej części Litwy

• Nazwa pochodzi od słowa żemas, co oznacza niski

• Na Żmudzi jest używanych kilka dialektów, które są przejściem pomiędzy litewskim a łotewskim

• Żmudzini są uważani za subnarodowość ,co oznacza ,że kiedyś mieli możliwość utworzenie własnego, niepodległego państwa, jednak tego nie uczynili

• Żmudź jest obszarem bardzo niedostępnym, pokrytym puszczami

• Wcześniej ludzie żyli tam w rozproszonych społecznościach, nie było jednego dominującego ośrodka

• Na tym terenie zachowało się wiele cennych obiektów: kościoły, kapliczki, figury świętych

• Znajdują się tam trzy obiekty z listy UNESCO:

- Miedriki- obecnie Wornie- kościół katedralny powstał w XVw., czyli zaraz po zapanowaniu chrześcijaństwa na Żmudzi, jego głównym fundatorem był Kazimierz Pac, zachowało się tam 11 bocznych ołtarzy, ołtarz główny z XVII wieku, organy z XIX w.

- Kościół i klasztor Bernardynów w Telsze

- Kościół św. Stanisława w Berżory

Kiejdany

• Niewielkie miasto, około 30 tys. Mieszkańców

• Jest położone nad rzeką Niewiażą

• Najcenniejsza część to Stare Miasto, gdzie można zobaczyć kościół luterański, synagogi żydowskie, kościół kalwiński, w którym znajduje się krypta Radziwiłów z Potopu- zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku. Janusz Radziwił w Kiejdanach podpisał umową ze Szwedami

Wilno

• Pierwsze wzmianki o Wilnie pochodzą z końca XIII wieku z okresu panowania Głedymina

• Okres największego rozwoju miasta, to XVI wiek, czyli panowanie dynastii Jagiellońskiej, wtedy Zygmunt August często odwiedzał Wilno

• W XVI wieku Wilno było otoczone murami miejskimi: 3 baszty, 9 bram( między innymi brama Miednicka, czyli Ostrobramska)

• W 1578r. król Stefan Batory założył w Wilnie uniwersytet, który był prowadzony przez Jezuitów

• Miasto to było wielokrotnie niszczone, 1655r do 1660r najazd Rosjan

• W trakcie zaborów na uniwersytecie istniało wiele stowarzyszeń patriotycznych

W miejscowości Ponary w trakcie okupacji Niemcy dokonali masowe mordy, głównie Żydów.

• Katedra w Wilnie

W jej podziemiach były przeprowadzane badania archeologiczne, które wykazały, że stoi na fundamentach starszej budowli, pochodzącej z połowy XIII w. prawdopodobnie była to pierwsza świątynia Mendoga. Jednak kiedy on umarł ,to ją zburzono. Po chrzcie powstała ta ,którą teraz możemy podziwiać. Dookoła katedry powstało wiele kapliczek, między innymi: Montwidowska, Kieżgajlowska, Gasztołdowska. Za czasów komuny zamkniętą tę katedrę i przekształcono w magazyn, którym była aż do roku 1989. W okresie międzywojennym odbyły się tam dwa ważne wydarzenia: otwarcie Uniwersytetu Wileńskiego oraz uroczyste koronowanie obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w 1927r na schodach przed Katedrą.

• Kościół świętego Piotra i Pawła

Został zbudowany po ? , na początku (koniec XIVw. ) zbudowano tam mały, drewniany kościółek, w połowie XVIII w. Wilno było okupowane przez około 5 lat przez Rosjan, później kiedy Polacy zdobyli Wilno, doszło do buntu w polskiej armii, ponieważ polscy żołnierze nie dostali należytego wynagrodzenia. Michał Pac schował się w tym kościółku i obiecał, że jeżeli przeżyje to rozbuduje kościół i tak się stało. Frediani był głównym architektem nadzorującym budowę. Kościół ten był kilkakrotnie odnawiany. Ciekawostką jest, że tego kościoła nie zamknięto, kiedy Wilno było pod panowaniem ZSRR, przeniesiono tam figurę św. Kazimierza z Katedry Wileńskiej

• Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej

Tylko ta z 9ciu bram-kapliczek otaczających Wilno utrzymała się w oryginale. Dawniej była to brama Miednicka, ponieważ wychodziła na Wornie, które dawniej nosiły nazwę Miedniki. Obecnie jej litewska nazwa to Ausros Vartai ,co w dosłownym tłumaczeniu oznacza ‘brama zachodzącego słońca’ . Obraz Matki Boskiej znajduję się w kaplicy położonej nad bramą. Niegdyś na bramami miejskimi ludzie wieszali obrazy świętych, które były zabezpieczane zasłonami. Obraz namalowano między rokiem 1620 a 1630

, autor jest nieznany. Obraz był częścią dyptyku, czyli częścią dwóch obrazów, drugi obraz to obraz Chrystusa Króla. Na początku XVIII w. zbudowano kaplicę, gdzie umieszczono obrazy, jednak kaplica się spaliła, na szczęście w trakcie pożaru młody zakonnik wyniósł obraz. W okresie międzywojennym obraz został koronowany.

• Kościół świętej Teresy (Ostrobramski)

Został zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku; zaborcy chcieli go przekształcić w cerkiew, jednak bali się, że wybuchną rozruchy

• Kościół świętego Jana

Został zbudowany w miejscu gdzie kiedyś był główny rynek Wilna, podobno niegdyś było to miejsce objęte kultem. Od początku był dużą świątynią. W pewnym okresie nie miał kto nad nim sprawować opieki, więc kościół podupadł. W drugiej połowie XVI w. do miasta przyjechali Jezuici, którzy o niego zadbali. Odbywały się tam uroczyste nabożeństwa, stał się również ważnym ośrodkiem naukowym- odbywały się tam prezentacje, był ściśle związany z nauką. W 1832r władze miasta zamknęły Uniwersytet przez co kościół stał się miejscem spotkań patriotycznych. Po dziś dzień jest związany z Uniwersytetem Wileńskim.

• Wieża Giedymina

Dziś znajduje się tam muzeum prezentujące historię Zamku Giedymina

• Pomnik Trzech Krzyży- znajduje się na Górze Trzykrzyskiej, niegdyś były one drewniane, teraz są betonowe

• Muzeum Adama Mickiewicza

• Kościół świętej Anny

• Cmentarz na Rossie- jest tam pochowane serca Józefa Piłsudzkiego, został założony w 1801r., jego nazwa pochodzi od nazwy dzielnicy miasta

Parki Narodowe na Litwie

Aukstaitija

• Jest to najstarszy Park Narodowy na Litwie, został założony w 1974 roku, kiedy to Litwa była pod panowaniem ZSRR

• Najważniejszym walorem tego parku są jeziora oraz sieci połączeń wodnych

• Największym jeziorem w tym parku jest Dringis, którego powierzchnia to 720 ha

• Najgłębsze jezioro Litwy Tauragnas 60,5 m głębokości

• Jezioro Baluosas ma 7 wysp, jedna z nich ma w sobie jeszcze małe jeziorko

• Park jest położony na obszarze polodowcowym, dlatego jeziora powstały przez roztopy

• Większą część parku porastają stare lasy sosnowe- drzewa mają około 200 lat oraz dębowe, które mają około kilkaset lat

• Znajduje się tam wiele wiosek ze starą architekturą

• Wioska z administracyjnym centrum to Paluse, o której pierwsze wzmianki pochodzą z XVII w. , znajduję się tam kościółek z XVIII w. oraz główna baza noclegowa, część noclegów jest w starych wiatrakach

Dzukija

• Został założony w 1993 r.

• Jest położony w południowej części, graniczy z Białorusią

• Aż 85% powierzchni pokrywają lasy, rosnące na wydmach śródlądowych

• Znajduje się tam ponad 20 jezior, dwa największe to Lizdaj i Lynos – mają powierzchnię 20 ha

• Obszar parku niegdyś był zamieszkiwany przez bałtyckie plemię Dzuków

• Tamtejsza ludność słynie z wyrobów ręcznych takich jak : rzeźby, tkactwo

• Park ten przecina kilka rzek

• Meredżi i Liszków to dwa największe centra administracyjno noclegowe

• Są tam dwa główne szlaki turystyczne oraz wiele szlaków kajakowych

Zemaitija

• Rok założenia to 1991 r.

• Znajduje się w północno- zachodniej części Litwy

• Urozmaicony krajobraz polodowcowy

• Cenne walory historyczne i kulturowe (wiele takich obiektów jak kapliczki czy figurki przydrożne)

• Na Litwie łącznie występuje 14 gatunków nietoperzy, w tym 10 gatunków występuje na Żmudzkim Parku Narodowym

Troki

• W największym stopniu łączy ze sobą walory naturalne i historyczne

• Centralnym obiektem jest średniowieczny zamek na półwyspie między jeziorem Lukas I Galve- był niegdyś głóną rezydencją litewskich książąt

• Jeziora zajmują 1/5 tego parku

• Znajduje się tam wiele rezerwatów np. ptactwa

• Jezioro Galve jest również centrum nurkowania

Mierzeja Kurońska

• Jej długość to około 90, 100 km, do Litwy należy 50km , natomiast reszta- południowa część należy do Obwodu Kaliningradzkiego

• Został założony w 1991r.

• W najwęższym miejscu ma szerokość 400m, natomiast w najszerszym 4km

• Obszary wydmowe

• Niegdyś mierzeja porośnięta była lasami dębowymi, jednak kiedy w średniowieczu pojawił się tam człowiek, który zaczął ścinać lasy i tak powstały wydmy

• W XVI w pierwsza wioska rybacka została zasypana, później więcej

• Powierzchnia parku to 9tys ha, teraz 7 tys ha to lasy sosnowe

• Chaty rybackie, które tam powstawały były zazwyczaj dwurodzinne, wejście znajdowało się od strony morza, dachy były pokryte trzciną

• Kurorty wypoczynkowe: Nida, Juodkrante (Muzeum Bursztynu oraz najwyższa wydma mająca 100m.n.p.m. zwana również Górą Czarownic) , Preila, Prewalka

Druskienniki

• 9 sanatoriów z wodami mineralnymi, liczą ponad 200 lat

• Nazwa pochodzi od litewskiego słowa „Druzka” co oznacza sól

• Są otoczone potężnymi lasami

• W pobliżu są jeziora takie jak: Grutas, Druskomis oraz rzeczka Ula, na której SA organizowane spływy kajakowe

• Znajduje się tam duży Aquapark- Druskienniki – 20 saun każda urządzona w stylu innego kraju

ŁOTWA

• Stolica: Ryga –położona nad zatoką ryską

• Półwysep Kurlandzki- należy do Łotwy

• Graniczy z Estonią , Rosją i Litwą

• Łotwa ma jedną z najstarszych flag pochodzącą z XIII w.; czerwień oznacza krew, prawo, prawdę i wolność, biały – w średniowieczu kiedy żołnierze umierali, to zawijano ich w białe prześcieradło krwią , tylko w okolicy kręgosłupa nie- stąd biały kolor ma to symbolizować

• Herb 1918r.- kiedy Łotwa pierwszy raz uzyskała niepodległość; 3 gwiazdy oznaczają 3 historyczne regiony Łotwy: Liwlandia, Łatgalia, Kurlandia i Semigalia; tarcza herbowa ze słonecznikiem to wizerunek słońca- stworzony przez strzelców łotewskich wcielonych siłą do rosyjskiej armii; czerwony lew- Semigalia i Kurlandia; srebrny gryf- krzyżówka lwa i orła- herb Liwlandi i Łatgali

• Ludność: 2290237

• Powierzchnia: 64 100 km ²

• Długość wybrzeża: 531 km

• Najwyższy punkt: Gaizinklns- 312m.n.p.m.

• Język łotewski

• Kod samochodowy: LV

• Prezydent: Andris Berzins

Historia

• 9000 p.n.e. – pojawiają się pierwsi mieszkańcy na ziemiach łotewskich

• IX-XII w. – uzależnienie od fińskich księstw i wikingów

• XII/XIII w. – przybycie niemieckich handlarzy i misjonarzy

• 1201 r. – pojawienie się miasta Ryga, z Łotwy zostaje wydzielone terytorium zakonu podlega bezpośrednio biskupom

• 1558 – 1583r. – wojna o Inflanty, zimie łotewskie dostają się pod panowanie polsko-litewskie

• XVII w. – wojny między Rosją a Szwecją

• 1772 r. – polskie Inflanty zagarnięte przez Katarzynę I w I rozbiorze i przyłączone do Guberni Białoruskiej

• 18.11.1918 r. – proklamacja niepodległości Łotwy. Łotwa znajduje się w sojuszu z Polską wymierzonym przeciwko Rosji Radzieckiej

• 1934 r. – początek dyktatorskich rządów Ulmanisa; likwidacja niezależnych partii politycznych

• 17.04.1940 r. – Rosjanie wkraczają do kraju, w ciągu roku powstała Łotwa radziecka nie uznawana miedzy innymi przez USA i Watykan

• 1941 – 1945 r. – okupacja niemiecka

• 4.05.1990 r. – deklaracja o suwerenności Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej

• 21.08.1991 r. – uzyskanie niepodległości; przewodniczącym Rady Najwyższej zostaje Guntis Ulimanis – wnuk przedwojennego dyktatora

• 1999 r. – szefem państwa zostaje emigrantka z Kanady Vaira Vike – Treinberga

• 2004 r. – wstępuje do NATO i UE

Ryga

• Założona w 1201 r.

• W XVI w. należała do Polski

• Stare Miasto – wpisane na listę UNESCO jako największe w Europie zbiorowisko architektury secesyjnej

• Wiele kościołów z bardzo wysokimi wieżami

• Tylko jedna fortyfikacja zachowała się w oryginalnej postaci- Pulvertornis czyli baszta prochowa, która ma 2,5 m długości i 26m wysokości, znajduje się tam muzeum wojenne

• Znajduje się nad rzeką Dźwiną

Zamek Ryski

• Zbudowany przez Krzyżaków 1330 – 1353 r.

• Obecna siedziba prezydenta Łotwy

• Znajdują się tam trzy muzea: Łotewskie Muzea Sztuki Obcej – przedmioty ze starożytności itp., Muzeum Literatury i Historii Sztuki – pokazuje historię łotewskiej literatury, teatru i filmu, Muzeum Historii

• Wielokrotnie go przebudowywano wraz z obowiązująca modą

• W 1211 r. rozpoczęto jego budowę

• Zachowała się ambona z XVII w.

• Potężne, czwarte co do wielkości w Europie organy , powstały w latach 80tych XIX wieku

• Znajdujące się tam witraże ilustrują różne, ważne wydarzenia

Kościół św.Piotra

• 1209 r. – pierwsza wzmianka o kościele

• Słynny w XVII w., dobudowano wieżę zrobioną z drewna, w tam tych czasach podobno była to najwyższa drewniana konstrukcja na świecie, dziś również ma wieżę, jednak nie z drewna, jest tam zegar, z którego co trzy godziny odgrywana jest łotewska melodia „ Riga dimd” od 9 do 21

Kościół św.Jakuba

• Powstał około 1225 r. poza murami miejskimi

• Charakterystyczny jest dzwon z końca XV wieku, odzywa się wówczas kiedy obok koscioła przechodzi niewierna żona

Kaka Nams

• Jest to dom kotów

• Jest zdobiony figurkami kotów

Stary Rynek

• Zachowały się tam budynki gildii kupieckiej

• Mała Gildia- witraże, herby cechów kupieckich

• Wielka Gildia – zbudowana na bazie pochodzącej ze średniowiecznego budynku, wykorzystywana jako sala koncertowa ryskiej filharmonii

1.PARKI NARODOWE NA ŁOTWIE:
* Gauja
*Kemeri
*Slitere

*Gauja
- jednocześnie nazwa rzeki, długość rzeki 450km- najdłuższa rzeka, która w całości leży w granicach Łotwy,
- w 1973r. założony Park Guaja, najstarszy Park
-od 19 wieku ludzie przyjeżdżali tutaj
- obszar polodowcowy, wzgórza morenowe, skały piaskowcowe ( klify piaskowcowe Velnala) jaskinie,
- 3 większe miejscowości: Valmiera, Cesis, Sigulda- obok Turajda(tutaj znajdują się ruiny zamku krzyżackiego)
- plemie bałtyckie Liwowie- grody obronne z 11 wieku
- Sigulda- „sigevald”- las zwycięstwa, największa jaskinia w skałach piaskowych- Gutmanala; szereg sanatoriów, ośrodek sportów zimowych na Litwie
- sposoby zwiedzania Parku Guaja:
a) z przewodnikiem (przyroda)
b) bez przewodnika ( znakowanymi szlakami, obecnie 100km szlaków)
c) wynajęcie przewodnika o profilu historycznym, kulturowym

* Kemeri
- położony na wybrzeżu M. Bałtyckiego, ok. 40km na zachód od Rygi,
- w parku przy samym wybrzeżu występuje ciąg wydm, zasięg M. Bałtyckiego za znaczają dwa pasma wydm: Kracu i Zala sprzed 4 tysięcy lat
- 3 jeziora lagunowe: Kaneris, Duneris, Sloka- jeziora przybrzeżne
- najgłębsze jezioro w głębi lądu- 30m głębokości- Valguma
- obszary podmokłe- właściwości lecznicze, źródła siarkowe, na powierzchni terenu występują bagna a pod powierzchnią skały dolomitowe,
- park założony w 1997r.

*Slitere
- leży na północnym krańcu Półwyspu Kurlańskiego
- na początku lat 90. Założony
- pierwszy rezerwat na tym terenie- 1921r
- muzeum geologiczne – fazy rozwoju M. Bałtyckiego
- pasma wydm
- jeziora reliktowe
- park cenny- bioróżnorodność, tundra, tajda, lasy mieszane, ponad 20 typów lasów, 3 typy torfowisk
- struktura:
a) rezerwaty przyrody ścisłe, wstęp zabroniony
b) strefa ograniczonego wstępu- prowadzone są zabiegi prowadzące do zachowania, zabezpieczenia gatunków, wstęp zabroniony
c) strefa ochrony, szlaki
d) strefa neutralna- znajduje się miejscowość Kolka, działalność gospodarcza

- Półwysep Kolka- przystanek w sezonowych migracjach ptaków, 60 tysięcy ptaków przebywa


2.ESTONIA
-jeziora: Peipus, Pskov, Vorts-Jarv
-stolica: Tallinn
- długa, urozmaicona linia brzegowa
- wyspy: Hiiunaa, Saaremaa
- flaga: niebieski-symbol wiary, wierności, kolor wód, jezior, M. Bałtyckiego
czarny- symbol cierpienia narodu, czarny- kolor tradycyjnego estońskiego chłopa,
biały- symbol dążenia do oświecenia, cnoty, białe noce
- herb: 3 lwy- siła i trwałość państwa
- długość wybrzeża: 3743km
- najwyższy szczyt: Suui Monamagi
- powierzchnia: 45226km kwad.
- ludność: 1332982
- waluta: euro
- strefa czasowa +2h
- historia: 800p.n.e. najstarsze ślady osadnictwa na terenie Estonii
3000p. n. e. osiedlają się plemiona ugrofińskie
1525r. pojawiają się pierwsze książki w jęz. Estońskim
1535r. pierwszy katechizm w jęz. Estońskim
1558-1583r. wojna o Inflanty. Estonia podzielona między Szwecję i Polskę.
1629r. Szwecja opanowuje tereny na północ od Dźwiny
1632r. powstaje uniwersytet dorpacki (obecnie Tartu)
1918-1920r. wojna sowiecko-estońska
2 luty 1920r. traktat z Tartu
23 sierpień 1939r. pakt Hitler-Stalin
17 czerwca 1940r. Rosjanie wkraczają do Estonii
6 sierpnia 1940r. kraj przyłączony do ZSRR
1941r.deportacje na Sybir
22 czerwiec 1941r. wkroczenie wojsk niemieckich do Estonii
1980r. protest przeciwko zmasowanej rusyfikacji
1988r. „śpiewająca rewolucja” przywrócenie flagi narodowej
1993r. Estonia przyjęta do Rady Europy
1994r. sowieckie wojska opuszczają kraj
2004r. Estonia zostaje członkiem UE
3. TALLINN:
*w XII w. Tallinn nazywano Kaleranlinna i Lindanise
*Tallinn po fińsku- miasto duńskie, po estońsku- miasto rolnicze
*400tys. Osób w Tallinnie
*zamek z XIII w. położony na wzgórzu Toompea-zbudowali Duńczycy, w XVI w. kontrole nad Tallinnem i zamkiem objęli krzyżacy, umocnili zamek, wybudowali baszte Herman
*Tallinn- Stare Miasto:
-kościół p.w. św. Olafa św. Olaf- król Norwegii, po śmierci uznano go za świętego, jest patronem przewoźników morskich ; wieża w kościele- w XVI w. 165m wysokości i uważano że jest to najwyższa konstrukcja na świecie
-Stare Miasto było często niszczone przez pożary, znajduje się na liście UNESCO-1997r.wpisane, odbudowano baszte w Tallinnie Paks Margareta (Gruba Małgorzata)
- barokowy Pałac Kadriorg 1714-1718r. zbudowany na polecenie cara Piotra I, w tym pałacu przebywała caryca Katarzyna, obecnie mieści się Estońskie Muzeum Sztuki, Literatury, w pobliżu pałacu znajduję się Amfiteatr, który miał duże znaczenie dla walki Estonii o niepodległość
-kościół św. Mikołaja zbudowany w XIII w. , kościół pełnił również funkcje obronną, największym dziełem sztuki jest malowidło (30m) o tytule „Taniec śmierci” autorem był Bernt Notke, malowidło powstało na przełomie XV i XVI w. ; w kościele znajduje się figura św. Krzysztofa z II połowy XVII w.

Tartu znajduje się tam najstarszy uniwersytet w Estonii- zbudowany w 1632r.; Tarbat- twierdza ; Tartu (inne nazwy Juriew,Dorpat) leży na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.

4. PARKI NARODOWE W ESTONII:
*Karula
*Somaa
*Lahemaa

*Park Lahemaa
-leży na północy Estonii, położony blisko Tallinna, nazwa Parku w jęz. Estońskim to Kraina Zatok,
- park założony w 1971r.
-4 półwyspy: Juminda, Parispea, kasmu, Vergi
-4 zatoki: Kolga, Kara,…
- Palmse- miejscowość, budynki z XVII w., gł. Centrum administracyjne Parku
-Vosu- miejscowość, najstarszy kurort wypoczynkowy, od XIX w. w pobliżu znajduje się piaszczysta plaża
- Altja- miejscowość, jedyne muzeum geologiczne pod otwartym niebem, głazy narzutowe
- występują wodospady
- występują liczne bagna, bagniska Laukasoo w południowej części parku, 7 tys. lat temu zaczęły się tworzyć
- w parku znajdują się pola głazów narzutowych
- największe jezioro- Kahala- 350 ha, płytki- 3m ; mniejsze jezioro- Lohia,

*Park Somaa
- położony w południowo-zachodniej części Estonii
-jest krainą bagien, mokradeł
- założony w 1993r.
- rezerwat Halliste
- główna rzeka parku- Parnu
- bagniska „Kuresoo” ponad 10 tys. Ha
- spływy kajakowe
- obszar płaski, przy roztopach zalewany ( 5 pora roku)

*Park Karula
- położony w południowej części Estonii
- o charakterze niewielkich wiosek, małych pól, wzgórza morenowe, porośnięte drzewami, rola bez chemizacji
- najwyższa morena- Tornimagi- wys. 137m
- jeziora- największe- Ahyarv (180ha), najgłębsze- Savijarv (18m głęb.)

WYKŁAD IV – 08.10.2012R.

ROSJA

• Flaga: biało (Białorusini), niebiesko (małorusini – z Rusi Kijowskiej), czerwona (wielkorusini)

• Herb: czerwone tło z dwugłowym orłem (znak pochodzący z Bizancjum)- Cesarstwo Rosujskie kontynuacją Imperium Bizantyjskiego; mała tarcza- święty Jerzy walczący ze smokiem herb Wielkiego Księstwa Moskiewskiego

• Stolica: Moskwa

• Ustrój polityczny: Republika federacyjna (11 republik)

• Prezydent: Putin

• Powierzchnia: 17 mln km²

• Liczba ludności: 142900000

• Gęstość zaludnienia 85/km²

• Waluta: rubel

• Strefa czasowa: UTC + 2 do +12

• Przewodnią rolę w kraju ma prezydent; parlament: izba wyższa i izba niższa (duma)

• Święta narodowe: dzień zakończenia II Wojny Świata, obchody Rewolucji Październikowej, 4 listopada- Dzień Jedności Narodowej (upamiętnienie wypędzenia wojsk polskich z Moskwy w 1612r.

Historia

• VIII wiek- ziemie wschodniej Europy między Bałtykiem a Morzem Czarnym zamieszkałe przez rozproszone plemiona wschodnisłowańskie

• IX wiek- najazdy plemienia Piecynków? na Księstwo Słowiańskie

• 862 r. – pierwszym księstwem Nowogrodu Wielkiego zostaje Ruryk, który daje początek dynastii panujących

• 882 r. – utworzenie Rusi Kijowskiej przez Olega Mądrego – następcę Ruryka

• 988 r. – Ruś Kijowska przyjęła chrześcijaństwo

• 1019 – 1054 r. – panowanie Jarosława Mądrego (wybudował Sobór Sofijski w Kijowie)

• 1203 – 1260 r. – podboje Czyngis – Chana i Batu- Chana. Księstwa ruskie pozostają w zależności od Złotej Ordy

• 1340 r. – powstanie Wielkiego Księstwa Moskiewskiego

• XVI w. – Rosja prowadziła wojny z Litwą, Polską oraz Szwecją o dostęp do Bałtyku, rozbiła i wchłonęła tatarskie Chanaty po Złotej Ordzie

• 16.01.1547 r. – Ivan IV Groźny zostaje koronowany na pierwszego cara Rosji

Moskwa

• Leży nad rzeką Moskwa (dopływ Wołgi)

• Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1147 r.

• 1712 r. – car Piotr I przeniósł stolicę z Moskwy do Petersburga

• 1755 r. – pierwszy uniwersytet w Rosji ( w Moskwie)

• 1918 r. – przeniesienie stolicy do Moskwy

• Wizytówką Rosji jest Krem – siedziba najwyższych władz Rosji. Został zbudowany w 1156 r., pierwotnie był drewnianą twierdzą. Gruntowna przebudowa nastąpiła w XV – Xvi w. (czasy Iwana III Srogiego) – wybudowano ceglane mury i zbudowano szereg cerkwi np. Cerkiew Zwiastowania. W XIX w. zbudowano Pałac kremlowski

• Cerkiew Wasyla Błogosławionego – leży poza muraki Kremla na placu Czerwonym, była budowana w latach 1555 – 1560 r.

• W Moskwie działa ponad 100 muzeów i 30 teatrów

• Aleja kosmonautów

• Znajduje się tam największy w Europie ogród botaniczny

• Ostankino – to wieża telewizyjna mająca ponad 500 metrów wysokości

• Park Sokolniki – niegdyś carzy polowali tam niegdyś z pomocą sokołów, stąd nazwa.

• Aleksandrowski Sad – znajduje się tam muszla koncertowa

• W Moskwie również znajduje się grób nieznanego żołnierza( jednak ten w Warszawie jest starszy), powstał on w 1967 r., bardzo wiele młodych par składa tam kwiaty w dniu swojego ślubu

• Kołomnienskoje – dawniej była to wieś położona na wysokim brzegu rzeki Moskwy, znajduje się tam cerkiew Wozniesienija, kiedyś była tam również drewniana, carska rezydencja – dziś można tam oglądać tylko jej pozostałości

• Lubianka – była siedziba KGB – miejsce, które raczej źle się kojarzy, miało tam miejsce wiele tortur i morderstw

• Mauzoleum Lenina – odbywały się tam marsze 1szo majowe, teraz jest tam złożone ciało Lenina

• Plac Maneżowy – znajduje się tam budynek dumy państwowej a także Muzeum Historii Moskwy – a tam przedmioty pochodzące z XII czy XVIII wieku; budynki trzech dużych hoteli, m.i. Hotel Moskwa, który z jednej strony ma 10 a z drugiej 14 pięter a to dlatego, że Stalin podpisał dwa projekty na 10 i 14 pięter architekci bali się mu zwrócić na to uwagę, dlatego dwie wersje razem ze sobą złączono

• Maneż wybudowano około roku 1817, służył do musztr, ćwiczeń rosyjskiej kawalerii, został ozdobiony scenami, które przedstawiały sceny wojen z Napoleonem, służy jako największa sala wystawowa w Moskwie

• Pomnik Generała Żukowa, jest również zwany „Pigmejem na koniu”

• Trietiakowska Galeria – największy zbiór sztuki rosyjskiej, nazwa galerii pochodzi od dwóch braci, którzy żyli w połowie XIX wieku. U schyłku swojego życia postanowili całą kolekcję, liczącą ponad 1200 obrazów, przekazać państwu. Obecnie kolekcja liczy 100 tysięcy dzieł

• Uniwersytet Łomonosowa- jego wysokość to 240 metrów. W drugiej połowie lat 80tych był to 4 lub 3 co do wielkości budynek w Europie. Jest jednym z tak zwanych 7 sióstr, czyli budynków zbudowanych od razu po zakończeniu II Wojny Światowej, kiedy to Stalin chciał dorównać Stanom Zjednoczonym

• Obecnie realizuje się w Moskwie inwestycję w nowe wieżowce, - najwyższy ma mieć 500 metrów wysokości

• Woskriesienskie wrota czyli brama zmartwychwstania, niestety nie zachowała się w oryginale do dzisiaj, została zniszczona ,ponieważ przeszkadzała w pochodach 1szo majowych. Znajduje się tam tak zwany punkt zero

• Muzeum techniki- eksponaty, maszyny, historia rozwoju radia i telewizji

• Muzeum przyrody (darwinowskie) zostało założone w 1907 roku

Sankt Petersburg

• Założony przez cara Piotra I w 1703 roku, 9 lat później przeniósł on tam stolicę

• Miasto bardzo szybko zaczęło się rozwijać

• Obecnie miasto liczy ponad 5 milionów mieszkańców

• Miały tam miejsce pierwsze próby obalenia caratu w 1826 r.- powstanie dekabrystów

• Miasto ma za sobą 3 rewolucje: 1905 r. – krwawa niedziela w Sankt Petersburgu, na placu przed Pałacem Zimowym zebrał się tłum ubogich ludzi, którzy domagali się poprawy warunków życia, manifestacja została krwawo stłumiona przez cara; 1917 r. – Rewolucja Lutowa – również protesty biednych ludzi, car wysłał wojsko, które jednak przyłączyło się do zbuntowanych ludzi; 1917 r. – Rewolucja Październikowa

• W czasie II Wojny Światowej miasto od czerwca 1941 do stycznia 1944 r. było oblegane przez Hitlera, z głodu zginęło ponad 600 tysięcy ludzi

• W 1914 r. nazwę miasta zmieniono na Piotrogród a w 1924 r. na Leningrad, po II Wojnie Światowej znowu na Sankt Petersburg

• Ermitraż - jego zbiory znajdują się w pięciu różnych budynkach w mieście, obecnie posiada 3 miliony eksponatów, obliczono, że aby zobaczyć wszystkie i na każdy przeznaczyć co najmniej minutę, to zajęłoby to 15 lat. Na początku 1764 r. caryca Katarzyna II sprowadziła do Sankt Petersburga pierwszą większą kolekcję obrazów. W drugiej połowie XIX wieku galerie otwarto również dla zwykłych ludzi, wcześniej mogli ja odwiedzać tylko zamożni. Na wzbogacenie się Ermitrażu wpłynęły takie wydarzenia jak Rewolucja Październikowa oraz II Wojna Światowa, kiedy to do Ermitrażu trafiły dzieła z Berlińskich Muzeów

• Miasto leży w delcie rzeki Newy, jest rozłożone na 40 wyspach, dlatego można tam podziwiać wiele pięknych mostów

• Newski Prospekt – to główna , reprezentatywna ulica miasta

• Krążownik „Aurora” – wystrzał z niego dał początek Rewolucji Październikowej

• W Sankt Petersburgu tworzyli tacy pisarze jak Dostojewski czy Puszkin

• Można obserwować białe noce ,które są w okolicach czerwca i lipca

• Sobór Kazański – początek XIX wieku , z przodu jest zabudowany kolumnadą , jest to ciemne i ponure miejsce

• Pałac Zimowy był główną siedzibą carów, jest to już piaty z kolei, każdy poprzedni został zniszczony przez pożary i inne tego typu wydarzenia

• Pałac Peterhof – skonstruowany w pierwszej połowie XVIII wieku, inspiracją dla Piotra I była wizyta na Wersalu, znajdują się tam piękne parki z basenami, sadzawkami, Wielka Kaskada ze złotymi posągami greckich bogów. Peterfhof jest zwane stolicą fontann

• Pałac Katarzyny – znajduje się tam replika bursztynowej komnaty, skonstruowanej pod koniec lat 70tych. Prace trwały 25 lat a jej koszt to około 12 milionów

• Cerkiew Spas na Krowi powstała w miejscu, gdzie zamordowano cara Aleksandra II w 1881 roku. Budowa cerki trwała 25 lat, całe elewacja jest pokryta mozaiką (7000 m² mozaiki). Najwyższa z wież ma ponad 80 metrów wysokości. Świątynie zdobi 140 herbów regionów z całej Rosji

Rosja dzieli się na 14 bioregionów, biorąc pod uwagę ukształtowanie, klimat, itp. Wyróżnia się dwa rodzaje obszarów chronionych: Parki Narodowe i Zapowiedniki , które są ściślej chronione niż PN. Można również rozróżnić zapowiedniki, do których w ogóle nie ma wstępu, takie do których za wstęp się płaci oraz takie, które częściowo są zamknięte a częściowo otwarte na turystów.

Baszkirski Park Narodowy

• znajduje się w republice Baszkirii, czyli około 2000 km na południowy – wschód od Moskwy

• część zachodnia parku to wyżyny i pogórza

• środkowa część parku to Ural Południowy

• wschodnia część to kawałek Niziny Wschodnisyberyjskiej

• teren parku pokrywa wiele wód mineralnych, dlatego również jest tam wiele uzdrowisk i sanatoriów

• rzeka Biełaja przepływa przez skały wapienne, otoczona przez urwiska dochodzące do wysokości 150 metrów wysokości

• w parku znajduje się około 20 jaskiń- największa to Sumgan ( 150 metrów głębokości, łącznie 10 km długości); w jaskini Kapowa odkryto stare rysunki skalne sprzed 14500 lat- najstarsze w Europie Wschodniej

• kontynuuje się tam pracę pszczelarza z 1500 letnią tradycją

• miasto Ufa – jest stolicą Baszkirii, nazwa pochodzi od słowa „ufak” , co po turecku oznacza „maluch”. Miasto szybko się rozwijało od czasu kiedy w latach 30tych odkryto tam ropę naftową, kolejną przyczyną była II Wojna Światowa, kiedy w południowe części Rosji przeniesiono wiele zakładów produkcyjnych. Obecnie miasto liczy około miliona mieszkańców.

Bioregion: Góry Kaukaz

Kabardino- Bałkarski zapowiednik:

• utworzony w 1976 r., 86 tys ha

• obejmuje jedne z najwyższych szczytów Kaukazu (ponad 5 tys. M.n.p.m.), najwyższa góra – Dych- Tau (5200 m.n.p.m.); Szahara i Góra Puszkina – są atrakcjami dla alpinistów

• lodowiec Bezengi (13 km długości)

• klimat górski, zimą nawet do -50 ̊C, najcieplejszy miesiąc to lipiec , średnia temperatura to od 12 – 13 ̊C

• dwa endemiczne gatunki kozic górskich (wschodnio i zachodnikaukazka)

• 70% gatunków to rośliny endemiczne

• Dna dolin – lasy iglaste

Powyżej głównie lasy iglaste z domieszką brzozy

Powyżej granicy lasów – rododendrony kaukaskie (2500 – 3500 m.n.p.m.)

Łąki alpejskie

Nagie skały, śniegi , lodowce

• 1949 r. –pierwsza ekspedycja na te tereny

• W latach 60-tych był to głównie region dla alpinistów

Bioregion: Centralna Syberia

Olekmiński Zapowiednik:

• Zeka Olekma (dopływ rzeki Leny)

• Utworzony w 1974 r., powierzchnia to 850 tys ha

• Teren bardzo niedostępny, 90% tajga, strefa wiecznej zmarzliny

• Do 900 m.n.p.m. –tajga , powyżej 1000 m.n.p.m. – tundra

• 30 stanowisk archeologicznych – prawdopodobnie pozostałości po przodkach Indian z A. Płn

Bioregion: Ałtajsko – Sajański

Ałtajski Zapoowiednik:

• Obejmuje ochrona kilka mniejszych pasm górskich m.in. G. Korbu, G. Szapszalskiego i dolinę rzeki Czułymasz

• Utworzony w 1932 r. , powierzchnia około 880 tyś ha

• Dużo górskich rzek, które tworzą wodospady – niektóre dość wysokie (10 – 60m), najwyższy to wodospad Niepristupny ( niedostępny) ( 150m.)

• Występuje wiele jezior ( około 1200 jest większe niż 1ha)

• Na zachodzie Jezioro Teleckie (220 km²) – klimat skrajnie kontynentalny, duże roczne amplitudy, gorące lata ( + 30 ̊C), zimy mroźne ( -50 ̊C)

• Występują tam wilki, niedźwiedzie brunatne , leopardy śnieżne – gatunek zagrożony

• Tajga, mokradła, obszary stepowe

• Obszar bardzo cenny przyrodniczo, praktycznie nieskażony

• W latach 50tych i 60tych rezerwat był likwidowany, wycięto sporo lasów i wyłowiono wiele zwierzyny

• Występują tu zanieczyszczenia kosmiczne – spadają tu puste zbiorniki z kosmodromów

Bioregion: Amur – Sachalin

Dalniewostocznyj – Morskoj Zapowiednik:

• 20 km od Władywostoku, dość blisko Korei Północnej

• Założony w 1978 r. , 60 tyś ha

• Pierwszy rezerwat w Związku Radzieckim, który obejmował ochroną ekosystemy morskie

• Zachodzą tu ruchy wypiętrzające – pasmo Sichote – Alin oraz wyspy w Zatoce Piotra Wielkiego

• W okresie letnim w Zatoce dominują ciepłe prądy morskie, a zimą zimne prądy (powoduje to ogromne bogactwo gatunków morskich, zarówno gatunków arktycznych jak i tropikalnych)

• 800 róznych gatunków glonów

• Południowa i zachodnia część jest rezerwatem ścisłym, wschodnia część dla naukowców a północ dla turystów

Bioregion: Kamczatka

Kronocki Zapowiendik:

• Krajobraz został wykształcony przez działanie: wulkanów i lodowców (działalność erozyjna)

• 22 wulkany, 11 – wulkany czynne

• Najwyższy szczyt – wulkan Kronockaja (3500 m.n.p.m.)

• Ponad 400 lodowców, 10% znajduje się w Zapowiedniku

• Największe lodowce – Koryto, Tuszewskiego

• Występują tu gejzery i gorące źródła, Dolina Gejzerów – odkryta w latach 50tych

• Utworzony w 1934 r., 1mln 100 tys ha

• Minusem dla turystyki jest klimat – silne wiatry, mgły, duże zachmurzenia, lato krótkie i wilgotne

• Jest na liście UNESCO od 1996 r.

• Teren nie jest zanieczyszczony

UKRAINA

• Stolica: Kijów(położony nad Dnieprem)

• Na Zach.- Wołyń, Podole; na wsch. – Wyżyna Doniecka

• Flaga niebiesko- żółta, barwy wywodzą się ze Średniowiecza, stosowało je Księstwo Halickie

• herb – trójząb na niebieskim tle

• ustrój polityczny: republika prezydencko – parlamentarna

• ludność: 45 573000

• powierzchnia: 603, 700 km ²

• jednostka monetarna: 1 hrywna = 100 kopiejek

• uznanie niepodległości: 24.08.1991 r.

• najwyższy szczyt Howerla 2061 m.n.p.m.

Historia:

• w IX w. – większa część była pod rządami Wielkiego Księstwa Litewskiego

• 1569 r.- Unia Lubelska – część zostaje włączona do Rzeczpospolitej Obojga Narodów

• XVII w. - Powstania Kozackie (m.in. Powstanie Chmielnickiego 1648 – 1655 r.)

• 1655 – 1667 r. - wojna z Rosją, zajęcie lewobrzeżnej Ukrainy

• 1672 -1676 r. – wojna polsko – turecka – część Podola najpierw zajęta przez Turcję, później odzyskana przez Polskę

• 1772, 1793, 1795 r. – rozbiory (rosyjski i austriacki)

• 1917, 1918 r. – nieudane próby utworzenia niepodległego państwa

• 1932 – 1933 r. – Wielki Głód na Ukrainie (z głodu umiera około 7 mln ludzi)

• 1939 -1941 r. – okupacja radziecka

• 1941 – 1945 r. – okupacja hitlerowska

• 1945 – 1991 r. – Ukraina stanowi część ZSRR, w 1954 r. ZSRR przekazuje Ukrainie Krym

• 24.08.1991 r. – Rada Najwyższa Ukrainy proklamuje niepodległość

• 2010 r. – prezydentem zostaje Wiktor Janukowycz

Kijów

• Według badań archeologicznych istniała tu osada już w V w.n.e.

• Dawna nazwa to Kanugard

• Miasto bardzo się rozwinęło w IX i X w. (powstanie Ławry Paczerskiej)

• Od 2 połowy XVII w. należał do Rosji

• 1918 r. trwały tu walki z Bolszewikami

• Ławra Peczreska – kompleks cerkwi; pierwsze cerkwie powstały już w XI w.; Iwan Mazepa – barok kozacki

• Sobór Sofijski (Mądrości Bożej)

- w 1011 r. zaczął go budować Włodzimierz Wielki

- w 1018 r. zakończył go Jarosław Mądry

- miał być to główny kościół Rusi Kijowskiej

- w 2 połowie XVII wieku był bardzo zniszczony, został odbudowany przez Iwana Mazepę

- ogromna ilość fresków i mozajek

- 24 sierpnia jest tu odprawiane uroczyste nabożeństwo

• Chreszczatyk – to główna ulica, w niedzielę pełni rolę deptaku

• Majdan Niepodległości (Niezależności)

- główny rynek – miejsce handlowe (jarmarki, targi)

- kiedyś stał tu pomnik Lenina – teraz jest tu 60metrowy cokół ze słowiańską Boginia ogniska domowego

• Cerkiew św. Andrzeja – XVIII w.

• Andrijewski Spusk – najbardziej artystyczna część Kijowa

• Pałac Maryński – połowa XVIII w.

• Pomnik Matki Ojczyzny – nowożeńcy składają tu kwiaty

Lwów

• Założony około 1250 r. przez Księcia Daniela Halickiego , nazwał miasto na cześć syna Lwa

• W czasach zaborów był stolicą Galicji Wschodniej

• Ma piękne , stare miasto, znajduje się na liście UNESCO (1998 r.)

• Opera Lwowska

- zbudowana pod koniec XIX w.

-architekt – Zygmunt Gorgolewski

- 1897 – 1900 r.- lata budowy

- pod Operą płynie rzeka Pełtew (która płynie pod całym miastem)

• Prawosławna Cerkiew św. Jura

- pochodzi z XV wieku

- wiele figur świętych

- XVII wieczna ikona Matki Boskiej Trembowelskiej

• Cmentarz Łyczakowski

-założony w 1786 r. , jednak ludzi chowano tu od XVI wieku

- znajdują się tu groby Orląt Lwowskich

• Główny Dworzec Kolejowy – lata budowy od 1899 do 1904 r., architekt: Władysław Sadłowski

• Katedra Łacińska

- XIV – XV w.

- styl gotycki

-cudowny obraz Matki Bożej Łaskawej

- XIX wieczne witraże

• Katedra Ormiańska

-najstarszy kościół

-zbudowana w XIV wieku

-1363 – 1370 r.- lata budowy

- ma burzliwą historię – pożary, wielokrotne przebudowy

- była zamknięta w czasach Związku Radzieckiego

-funkcje religijne przywrócono w 2001 r.

- charakterystycznym elementem budowy są łuki

- freski z XIV i XV wieku

- na ścianach około 100 chaczkarów , czyli ormiańskich krzyży

- msza święta odprawiana w 3 językach ( rosyjski, ukraiński i ormiański)

- włączona jest w ciąg budynków

• Ratusz – 1sza połowa XIX wieku (lata 20te), pierwszy powstał w XIV wieku, ale się zawalił

• Uniwersytet we Lwowie – został założony w 1661 r.