Jaką funkcję pełniły w kulturze romantycznej postaci i motywy fantastyczne?
Odpowiedz odwołując się do przykładów literackich i plastycznych.

WSTĘP

Romantyzm to epoka literacka, w której za sposób pojmowania świata wybrano sferę

duchową. Romantycy chcieli przekazać w swoich dziełach, że świat składa się nie tylko ze zjawisk
widzialnych lecz również z tego, co dla zwykłego śmiertelnika jest niedostrzegalne. Żeby to
udowodnić prostym ludziom musieli posiąść ogromną wiedzę duchową i zestawić świat realny ze
światem fantastycznym. Epoka romantyzmu jest więc przepełniona motywami fantastycznymi.

Z motywem fantastycznym wiąże się irracjonalizm. Poeci, czy też również malarze związali

dwa przeciwne sobie światy, przez co powstał obraz irracjonalnego postrzegania świata, czyli
takiego, w którym trzeba kierować się duszą, sercem i intuicją, a nie intelektem.

Wielu mistyków chciało pozostać nieśmiertelnymi. Dla przykładu: Adam Mickiewicz w swoim

dramacie „Dziady”, w III części utworu, przypisując rolę romantycznego poety Konradowi –
głównemu bohaterowi – chciał pokazać, że poprzez dzieła stworzone przez poetę, jest on
nieśmiertelnym, gdyż nawet po jego śmierci, pamięć po nim zostanie i będzie wspominany przez
pokolenia.

ROZWINIĘCIE

„Dziady cz. II” – Adam Mickiewicz

Adam Mickiewicz w „Dziadach” również ukazuje świat fantastyczny wmieszany

w codzienność. Przedstawił w drugiej części utworu obrzęd zwany Dziadami, czyli uroczystość
organizowaną w cmentarnej kaplicy w przeddzień Wszystkich Świętych , podczas której wywoływano
duchy i widma, które miały problem z przedostaniem się do świata umarłych i błąkają się po Ziemi.
Taka uroczystość jest niezbitym dowodem na wiarę ludzi epoki romantyzmu w istnienie istnień
pozaziemskich.

Podczas akcji utworu, zgromadzonym w kaplicy członkom obrzędu ukazuje się pięcioro

duchów, dzielące się na trzy kategorie: lekkie, pośrednie oraz najcięższe. Wszystkie zjawy
potrzebują pomocy postaci ziemskich, by zaspokoić swoje cierpienie.

Duchy lekkie, czyli dwa małe aniołki: Józio i Rózia błąkają się po czyśćcu, gdzie trwają

w nudzie i trwodze. Niebo jest dla nich zamknięte gdyż w życiu nie zaznały ziemskiej goryczy.
Nie mogą więc poznać niebiańskiego spokoju.

Duch Zosi, czyli duch pośredni, nie może dostać się do Nieba, gdyż odrzuciła miłość,

pozostała w samotności. Nie kochając nikogo zmarła a teraz przebywa w męczeńskiej samotności.

Właściciel wsi, czyli duch Dziedzica pojawia się jako trzeci. W życiu był bezlitosnym

i okrutnym człowiekiem więc nie może liczyć na żadne przebaczenie. Tuła się po świecie a wrota
Nieba i Piekła są dla niego zamknięte.

Na końcu pojawia się widmo młodego samobójcy, duch najcięższy, który poszukuje

ukochanej. Został potępiony i wciąż od nowa doznaje cierpień nieszczęśliwej miłości.

„Dziady cz. III” – Adam Mickiewicz i „The Great Red Dragon and the
Woman Clothed” – William Blake

Obraz fantastyczny możemy również zauważyć w kolejnych częściach utworu Mickiewicza.

W III cz. "Dziadów” autor podczas monologu głównego bohatera – Konrada, ukazuje, jak strona zła
i dobra decydują o losach duszy postaci. Przez usta Konrada przemawia Szatan, co jest idealnym
ukazaniem mieszania się świata realnego ze światem fantastycznym.

Wizerunek anioła i demona ukazany zostaje również w malarstwie. „The Great Red Dragon

and the Woman Clothed” Williama Blake’a jest jednym z przykładowych obrazów ukazujących
zjawisko walki dobra ze złem, czyli walki aniołów i demonów. Nazwany Czerwonym Smokiem
diabeł góruje nad kobiecym wizerunkiem anioła. Możliwe, że autor przez takie przedstawienie
świata chciał przekazać odbiorcom, że na świecie jest więcej zła niż dobra. Świat demonów
i aniołów jest więc jednym z podstawowych przykładów motywu romantycznego,
czyli irracjonalnego postrzegania świata.

„Głowa Meduzy” – Peter Paul Rubens i Michelangello Merisi da
Corvaggio

Wielu z malarzy szukało motywów fantastycznych również w epoce antyku. Jednym

z podstawowych źródeł poszukiwań stała się więc mitologia.

Mit o Meduzie jest jednym z przykładów nawiązania do fantastyki. Meduza była stworzeniem

z wężami zamiast włosów oraz mogącym jednym spojrzeniem zamienić każdego w kamień. Lecz
sprytny Perseusz – półbóg – był sprytniejszy od poczwary i przy użyciu czapki niewidki, lusterka oraz
swojej zwinności odciął łeb poczwarze. Peter Paul Rubens i Michelangello Merisi da Corvaggio ukazali
mit w skróconej, końcowej części legendy, w której to głowa Meduzy wylądowała na ziemi.

W epoce romantyzmu legendy i mity dawały ludziom wiarę w istnienie prawdziwych

bohaterów oraz przeplatanie się realizmu z fantastyką.

ZAKOŃCZENIE – WNIOSKI

Po przeanalizowaniu kilku wybranych dzieł romantycznych można stwierdzić, że liczne

występowanie postaci i motywów fantastycznych jest cechą romantyzmu. Funkcje jakie pełnią są
przeróżne. Przede wszystkim było to odskocznią od codzienności, odpowiedzią na zagadki bytu.
Podkreślenie przenikania się dwóch światów, powrót do legend i mitów odrzuca rozum i racjonalizm,
odłącza istotę cielesną od istoty duchowej. Przedstawione funkcje występują i pełnią swoją rolę w
dziełach wszystkich mistyków romantycznych, co udowadnia, że występowanie fantasy jest
charakterystyczną cechą ramantyzmu.