1

KSZTAŁTOWANIE

Ś

RODOWISKA

MIEJSKIEGO

Miasto – ekosystem przekształcony przez

człowieka

Osiedle rozrastające się poza
obręb starej części miasta

Targ żywności – poszukiwanie
produktów żywnościowych
pochodzących z mniej lub
bardziej naturalnych
ekosystemów

2

Zakład przemysłowy -
ewentualne źródło
zanieczyszczenia
środowiska

Ruch uliczny w godzinach
szczytu

Wraz ze wzrostem uprzemysłowienia i stale wzrastającą
liczbą ludności miast, politycy i osoby odpowiedzialne za
gospodarkę przestrzenną musiały zacząć poświęcać
coraz więcej uwagi

stylowi życia

w mieście, w tym takim

zagadnieniom jak:

•

Mieszkalnictwo,

•

Zaopatrywanie miasta w wodę,

•

Zaopatrywanie miasta w energię,

•

Oferta pracy,

•

Organizacja ruchu,

•

Kształcenie,

•

Wypoczynek,

3

Co potrzebuje ekosystem miasta?

Miasto jako ekosystem sztuczny – podobnie jak i naturalny
– może funkcjonować wyłącznie wówczas gdy dostarczane
są surowce i energia

Surowce paliwowe i kopalne

Woda

Potrzebna zarówno
dla gospodarstw
domowych jaki dla
przemysłu

Drewno pozyskiwane dla
celów budowlanych, do
produkcji mebli,
wytwarzania papieru

Surowce naturalne

4

Produkty rolnicze także trafiają do miasta

Mięso

Warzywa i owoce

Przeciętne, duże miasto liczące 1 milion
mieszkańców „zużywa ” jednego dnia:

625 000 ton wody

9500 ton surowców

2000 ton wyrobów spożywczych

5

Co wytwarza ekosystem miasta?

Przeciętne, duże miasto liczące 1 mln mieszkańców
„produkuje” dziennie następujące ilości odpadów:

2 000 ton odpadów stałych

950 ton związków szkodliwych, zanieczyszczających powietrze

500 000 ton ścieków

6

Zajmowanie terenów pod zabudowę

1927 (plan miasta)

1953 – zdjęcie lotnicze

1983

1996

Rozbudowa miasteczka dotyczyła zarówno części
mieszkalnej, jak i zajmowania terenów pod zabudowę
najpierw typowo przemysłową, a później usługową

7

W ramach Szóstego Programu Działań
w Zakresie Ochrony Środowiska powstało
siedem strategii „tematycznych”

Jako pierwsze zostały zatwierdzone
21 grudnia 2005 r. w Brukseli

- Strategia w sprawie gospodarowania

odpadami

i
- Strategia w sprawie zrównoważonego
wykorzystania zasobów naturalnych

Pozostałe pięć strategii tematycznych

poświęconych jest:

-

zanieczyszczeniu powietrza,

-

środowisku morskiemu,

-

ochronie gleb,

-

pestycydom),

-

i

środowisku miejskiemu

.

8

Komisja Europejska zaprezentowała „Nową
strategię dla środowiska miejskiego” 12 stycznia
2006 r.

Strategia ta stanowiła część 6. Programu Działań
„Środowisko 2010: Nasza przyszłość, nasz
wybór”.

Jednym z celów przygotowania tej strategii była
poprawa implementacji polityk i prawa
europejskiego w dziedzinie ochrony środowiska
na szczeblu lokalnym,

Polityka Unii Europejskiej dotycząca ochrony środowiska

Na pomoc miastom

Na terenach zurbanizowanych problemy środowiskowe
zaznaczają się bardzo wyraźnie.

Należą do nich m.in. hałas, niska jakość powietrza,
intensywny ruch uliczny, zaniedbanie terenów
zabudowanych, słabe zarządzanie środowiskiem i brak
strategicznego planowania.

KE skoordynowała cele tej strategii z innymi programami
i strategiami wspólnotowymi. Komisja zaproponowała
pomoc w realizacji miejskich inwestycji proekologicznych,
takich jak transport miejski, rewitalizacja zdegradowanych
terenów przemysłowych czy szkolenia w zarządzaniu
aglomeracjami.

Polityka Unii Europejskiej dotycząca ochrony środowiska

Na pomoc miastom

9

W STRONĘ STRATEGII
TEMATYCZNEJ
W ZAKRESIE

ŚRODOWISKA
MIEJSKIEGO

OGÓLNY CEL



Poprawa stanu środowiska i jakości

terenów zurbanizowanych



Zdrowe środowisko życia mieszkańców



Zrównoważony rozwój terenów

miejskich



Miasta stołeczne i aglomeracje

powyżej 100 000 mieszkańców

10

PROBLEMY



Słabe zarządzanie środowiskiem



Zaniedbanie terenów
zabudowanych



Hałas



Intensywny ruch
uliczny



Brak strategii
planowania



Niska jakość powietrza

TEMATY

PRIO

RYTETOWE



Zarządzanie miastem



Transport miejski



Budownictwo



Projektowanie na terenach
zurbanizowanych

11

ZARZĄDZANIE

MIASTEM



System Ekozarządzania i Audytu
EMAS - dobrowolny
- elastyczny
- wyznaczanie priorytety
- zdobywanie informacji o

problemach

- przygotowanie raportów
- wdrażanie Lokalnej Agendy 21
(LA 21)



Jednolite Wskaźniki Europejskie



„Ślad w Środowisku

ZARZĄDZANIE –

dalsze kroki



Konsultacje z obywatelami,

firmami i innymi

zainteresowanymi

stronami



Wyznaczenie celów

na szczeblu lokalnym



Monitorowanie

postępów

i informowanie

o nich

12

ZARZĄDZANIE –

plan



Zużycie energii



Emisja gazów cieplarnianych



Zużycie i oczyszczanie wody



Odpady i hałas



Jakość powietrza



Przyroda i bioróżnorodność

ZARZĄDZANIE –

plan



Transport i ruchliwość



Projektowanie i budowa



Kwestie zdrowotne



Jakość życia



Katastrofy naturalne
i spowodowane przez
człowieka

13

TRANSPORT

MIEJSKI



Hałas



Wypadki drogowe



Zanieczyszczenie
powietrza

TRANSPORT

MIEJSKI

- obecne

inicjatywy



Biała Księga
- czysty transport miejski
- mniejsza śmiertelność
wypadków o 50%



Zielona Księga
- biopaliwa, gaz ziemny, wodór



TENS (Program transeuropejskich
sieci transportowych)



Inicjatywa eSafety

14

TRANSPORT

MIEJSKI

- dalsze

kroki



Zintegrowanie transportu z planami
użytkowania gruntów



Konsultacje z mieszkańcami, firmami
i innymi zainteresowanymi stronami



Wyznaczenie celów
na szczeblu lokalnym



Monitorowanie
postępów
i informowanie o nich



Internalizacja kosztów zewnętrznych

BUDOWNI

CTWO



Wymóg minimalna

energooszczędność budynków



Certyfikaty parametrów
energetycznych



Efektywne użytkowanie
energii
i usług energetycznych



CEN – testowanie jakości
powietrza w pomieszczeniach

15

BUDOWNICTWO

– dalsze kroki



Zrównoważony rozwój w narodowych
kodeksach budownictwa,
normach i przepisach



Szkolenia osób
zawodowo związanych
z budownictwem



Program etykietowania materiałów
budowlanych (EPD i/lub eko-etykiety)



Nagrody za projekty architektoniczne
na zasadach zrównoważonego rozwoju

BUDOWNICT

WO

– ocena długoter

minowa

Czynniki środowiskowe:



Koszt budynków w całym okresie

eksploatacji



Dostępność



Poziom hałasu



Wygoda



Jakość powietrza
w pomieszczeniach



Jakość materiałów pod względem

wpływu na środowisko



Odporność na burze, powodzie

i trzęsienia ziemi

16

PROJEKTOWANIE NA

TERENACH

ZURBANIZOWA

NYCH



„Rozpełzanie” się miast



„Brunatne pola”



Lokalizacja infrastruktury

– tereny zielne



Podział funkcji
w użytkowaniu gruntów



Domy i mieszkania
dla pojedynczych osób

PROJEKTOWANIE
– obecne inicjatywy



Dyrektywa ESPD

(1/3 opcji -

ograniczanie fizycznego

rozprzestrzeniania się miast)



Dyrektywy: EIA, SEA, RDW,

SevesoII



Inicjatywa URBAN II



Dyrektywa w sprawie
Infrastruktury
Informacji
Przestrzennej INSPIRE



Strategia w zakresie Ochrony Gleb

17

PROJEKTOWANIE

– dalsze kroki



Osiedla o dużym zagęszczeniu



Mieszane użytkowanie



Powtórne wykorzystanie

zdegradowanych terenów i pustych

obiektów
- bazy nieużytków



Planowany rozwój terenów
zurbanizowanych



Ocena konsekwencji zmian

klimatycznych

BARDZIEJ ZINTERG

ROWANE

PODEJŚCIE



Pozioma integracja

w ramach polityk

Wspólnoty



Pozioma integracja

w ramach Polityki

Środowiskowej

Wspólnoty



Integracja między

różnymi szczeblami

zarządzania

18

DOBRE PRAKT

YKI

NA SZCZEBLU LOK

ALNYM



Władze lokalne

-

Karta Aalborg (1950 gmin)

-

Długofalowe plany w zakresie
zrównoważonego rozwoju

-

Lokalna Agenda 21

-

Inicjatywa INTERREG

-

Wymiana doświadczeń

-

Projekty na małą skalę

-

Program URBACT

-

Inicjatywa URBAN

-

Wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk



Rola obywatela

DALSZE KROKI



Konsultacje z zainteresowanymi
stronami



Spotkania technicznych grup
tematycznych

-

Przedstawiciele
zainteresowanych
stron

-

Eksperci