0. Cechy neuroleptyku. Mechanizm działania antypsychotycznego neuroleptyków.
Różnice między neuroleptykami a ataraktykami.

Cechy neuroleptyków:
- dz. p/psychotyczne (blokada rec. D2 w układzie limbicznym, tworze siatkowatym,
podwzgórzu. Działają też na rec. 5HT2). Znoszą lub hamują objawy wytwórcze pozytywne:
halucynacje, urojenia, omamy; i negatywne: autyzm.
- wywołują zaburzenia pozapiramidowe typu parkinsonowskiego: maskowata twarz,
wzmożone napięcie mięśniowe, ślinotok. Mechanizm to blokowanie rec. D jąder podstawy
mózgu. Można je łagodzić podając parasympatykolityki – Parkopan czy Akineton. Przy
długim stos. powodują późne dyskinezy (nadwrażliwość rec. D) o charakterze tonicznych
kurczów mm. szyi, twarzy, i karku. Lekiem pozbawionym obj. pozapiramidowych jest np.
klozapina.
- działanie na stany pobudzenia ruchowego – hamująco: chlorpromazyna,
lewomepromazyna; pobudzająco: flufenazyna
- hamujący wpływ na odruchy warunkowe
- dz. p/wymiotne (blokada rec. D2 opuszki)
- wpływ na układ autonomiczny: pochodne tioksantenu i klozapina (silny wpływ), poch.
Butyrofenonu i poch. piperazynowe fenotiazyny (słaby)
- adrenolityczne i cholinolityczne ( dz. Uspokajające i obniżające ciśnienei krwi)
- hamuje wydzielanie ACTH i gonadotropin, zwiększają prolaktyny
- nie wywołują uzależnienia

Cechy ataraktyków:
- dz. p/lękowe, uspokajające, nasenne lub ułatwiające zasypianie, p/drgawkowe,
miorelaksujące. Duże dawki dz. p/bólowe, znoszą objawy agresji.
- w przeciwieństwie do neuroleptyków nie działają p/psychotycznie, p/wymiotnie,
podwyższają próg drgawkowy, nie wpływają wcale lub mają mały wpływ na ukł.
Autonomiczny.
- wywołują uzależnienie psychofizyczne.

1. Anksjolityki typu benzodiazepiny- właściwości farmakologiczne, objawy
nipożądane. Dokonaj podziału anksjolityków uwzględniając ich profil kliniczny.

Anksjolityki są lekami przeciwlękowymi. Najważniejszą ich grupę stanowią benzodiazepiny.
Ich działanie jest przede wszystkim: p/lękowe, p/drgawkowe, obniżające napięcie mięśni,
kojące, ułatwiające zasypianie, nasenne, p/agresywne, wywołujące niepamięć wsteczną.
Działanie przeciwlękowe zawdzięczają te leki nasilaniu hamującego działania GABA, co
wtórnie prowadzi do zmniejszenia aktywności różnych grup neuronów
(katecholaminergicznych, serotoninergicznych, cholinergicznych). Leki te zwiększają
powinowactwo kw. Gamma-aminomasłowego do rec. GABA. Pobudzenie GABA powoduje
hamowanie neuronów w obrębie jąder migdałowatych i hipokampa – miejsc
odpowiedzialnych za generowanie reakcji lękowych.
Właściwości farmakologiczne: j.w. i dobrze wchłaniają się z przew. pok., łatwo przenikają
barierę krew mózg, metabolizowane w wątrobie do aktywnych metabolitów.
Dz. niepoż: spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia koordynacji, ospałość. Długotrwałe
stos. – zaburzenia pamięci, utrata apetytu, zaburzenia dysforyczne. Dz. teratogenne w I
trymestrze – rozszczep wargi i/lub podniebienia. Stos. przed porodem – u noworodka
hipotermia, hipotonia i depresja oddechowa. Rozwój tolerancji przy długotrwałym
stosowaniu. Przedawkowanie – zatrucie z sennością, ataksją, zaburzeniami widzenia,
śpiączką.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Podział ze względu na profil kliniczny:

1. Zrównoważony profil kliniczny- diazepam, klobazepam, bromazepam i

chlordiazepoksyd

2. przeważające dz. p/lękowe – lorazepam, oksazepam, prazepam i medazepam
3. silne dz. p/drgawkowe – klonazepam i diazepam
4. dz. nasenne – triazolam, lormetazepam, estazolam, flurazepam i nitrazepam

2. Anksiolityki – porównaj anksiolityki typu benzodiazepiny i leki p./lękowe nowej
generacji stanowiące alternatywę dla benzodiazepin.
Anksjolityki są lekami przeciwlękowymi. Najważniejszą ich grupę stanowią benzodiazepiny.
Ich działanie jest przede wszystkim: p/lękowe, p/drgawkowe, obniżające napięcie mięśni,
kojące, ułatwiające zasypianie, nasenne, p/agresywne, wywołujące niepamięć wsteczną.
Działanie przeciwlękowe zawdzięczają te leki nasilaniu hamującego działania GABA, co
wtórnie prowadzi do zmniejszenia aktywności różnych grup neuronów
(katecholaminergicznych, serotoninergicznych, cholinergicznych). Leki te zwiększają
powinowactwo kw. Gamma-aminomasłowego do rec. GABA. Pobudzenie GABA powoduje
hamowanie neuronów w obrębie jąder migdałowatych i hipokampa – miejsc
odpowiedzialnych za generowanie reakcji lękowych.
Właściwości farmakologiczne: j.w. i dobrze wchłaniają się z przew. pok., łatwo przenikają
barierę krew mózg, metabolizowane w wątrobie do aktywnych metabolitów.
Dz. niepoż: spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia koordynacji, ospałość. Długotrwałe
stos. – zaburzenia pamięci, utrata apetytu, zaburzenia dysforyczne. Dz. teratogenne w I
trymestrze – rozszczep wargi i/lub podniebienia. Stos. przed porodem – u noworodka
hipotermia, hipotonia i depresja oddechowa. Rozwój tolerancji przy długotrwałym
stosowaniu. Przedawkowanie – zatrucie z sennością, ataksją, zaburzeniami widzenia,
śpiączką.

Leki p./lękowe nowej generacji – do stosowanych klinicznie należą tzw. azapirony (np.
buspiron, ipsapiron, gepiron). Z wymienionych tylko buspiron znalazł szersze zastosowanie
kliniczne. Efekt p./lękowy tych związków związany jest z ich agonistycznym działaniem
wobec receptorów serotoninergicznych 5-HT

umieszczonych postsynaptycznie w jądrach

układu limbicznego. Tą drogą powodują hiperpolaryzację błon neuronów w strukturach płata
skroniowego, w tym hipokampach, hamując ich aktywność. Wiążą się one także z
receptorami D

jako antagoniści. Jednak odpowiada to za efekt uspokajający a nie

p./lękowy. Efekt p./lękowy poprzedza 2-tygodniowa latencja. Nie wykazują tolerancji
krzyżowej z benzodiazepinami, chociaż działają słabiej jeśli są stosowane po
benzodiazepinach. Charakteryzują się odmiennymi i słabiej wyrażonymi efektami
niepożądanymi. Nie powodują nadmiernego uspokojenia, zaburzeń koordynacji
motorycznej, objawów uzazleznienia lub zespołu abstynencyjnego. Nie mają niekorzystnej
interakcji z etanolem. Najczęstrze dz. niepoż. to nudności i wymioty, oszołomienie, bóle
głowy, niepokój.

3. Farmakokinetyka benzodiazepin. Wymień benzodiazepiny krótko-, średnio- i
długodziałające. Zjawisko uzaleznienia. Zatrucie. Interakcje z innymi lekami.

farmakokinetyka – pyt. 1 i 2

Krótkodziałające: alprazolam, lorazepam, oksazepam, triazolam.
Średniodziałające: chlorodiazepoksyd, bromazepam, estazolam
Długodziałające: klorazepat, diazepam, prazepam, flurazepam

Zjawisko uzależnienia: benzodiazepiny stosowane długotrwale prowadzą to

powstania zalezności psych. i fiz. (słabszej niż barbiturany), o czym świadczy
występowanie zespołu abstynencyjnego po nagłym odstawieniu leku. Najczęściej

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

występujące objawy odstawienne: lęk, stany napięcia, dysforii, niepokoju, zaburzenia
koncentracji, zaburzenia snu. Najpoważniejsze, występujące rzadko to drgawki czy
zaburzenia świadomości. Szczególnie duże własności uzależniające ma lorazepam.
Wcześniej objawy abstynencji pojawiają się po benzodiazepinach krótkodziałających i mają
bardziej burzliwy przebieg. Profilaktyka zespołu odstawiennego – powolne zmniejszanie
dawki leku.

Zatrucie i interakcje: przedawkowanie benzodiazepin nie pociąga za sobą tragicznych

następstw (używane do prób samobójczych powodują z reguły długotrwały sen bez depresji
oddechowej). Objawy zatrucia: senność, ataksja, zaburzenia widzenia, śpiączka. Sytuacja
zmienia się po przyjęciu z innymi lekami hamującymi czynność OUN (alkohol, barbiturany, l.
hipotensyjne o dział. ośrodkowym, neuroleptyki, l. p./depresyjne, p./padaczkowe,
narkotyczne leki p./bólowe. Leczenie zatrucia polega na podtrzymywaniu funkcji
oddechowych i krążeniowych oraz podaniu antagonisty receptorowego – flumazenilu.
Należy pamiętać, ze u palaczy tytoniu efekt terapeutyczny benzodiazepin może być
zmniejszony.

4. Anksiolityki – wskazania. Stany fizjologiczne i patologiczne, w których należy
zachować ostrożność stosując benzodiazepiny.
Wskazania:
- zaburzenia lękowe o różnej etiologii, zwł. zespoły lęku uogólnionego (pomocniczo w
zespołach nerwicowych, ch. somatycznych)
- przeciwdrgawkowo działają w padaczce, podawane i.v. są lekami z wyboru w stanie
padaczkowym
- tężec
- rzucawka porodowa
- w stanach spastycznych mięśni, w zespołach pozapiramidowych (diazepam, klorazepat) –
efekty miorelaksacyjne
- zespoły abstynencyjne poalkoholowe, leczenie i zapobieganie (diazepam,
chlorodiazepoksyd)
- zatrucie halucynogenami czy kokainą
- w premedykacji ze względu na efekty amnestyczne, korzystny wpływ na nudności,
wymioty, słaby wpływ na ukł. krążenia i oddechowy
Stany fizjologiczne:
- osoby starsze – wydłużony czas eliminacji prowadzi do kumulacji zw. macierzystych lub
metabolitów – nadmierna ospałość, spadek RR
- ciąża (I trymestr) – wady wrodzone, rozszczep wargi i/lub podniebienia
- okres okołoporodowy – hipotermia, hipotonia i depresja oddechowa u noworodka
- okres karmienia – przechodzą do mleka, co może powodować śpiączkę, brak łaknienia i
spadek m.c. u dziecka
- osoby prowadzące pojazdy lub obsługujące sprzęt mechaniczny – zmniejszenie
koncentracji
Stany patologiczne:
- choroby wątroby, np. marskość – wydłużony czas eliminacji
- hipoalbuminemia – zwiększenie ilości leku aktywnego, tzn. niezwiązanego z albuminami
- drgawki alkoholowe

5. Na czym polega zjawisko toksykomanii, rodzaje i typy.
Toksykomania – stan psychiczny, niekiedy także fizyczny, wynikający z interakcji między
organizmem a środkiem uzależniającym, objawiający się koniecznością przyjmowania tego
środka w celu osiągnięcia określonych stanów psychicznych lub uniknięcia złego
samopoczucia.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Rodzaje toksykomanii:
Psychiczna – amfetamina, pochodne konopii
Fizyczna – kokaina, halucynogeny, itp.
Typy:

1. morfinowy (opiaty, heroina, kodeina): silna zależność psychiczna (dz. euforyzujące,

złudzenie błogości, zmienionej rzeczywistości), szybki rozwój zależności fizycznej,
tolerancji, silny z. abstynencyjny

2. barbituranowy (benzodiazepiny): silna zal. psychiczna z objawami abstynencji
3. amfetaminowy (leki hamujące łaknienie i psychostymulanty): silna zależność psych.,

brak fizycznej, znaczna tolerancja

4. nikotynowy: zal. psych., fizyczna kwestionowana
5. kanabinolowy (konopie, haszysz, marihuana): silna zależność psychiczna, brak

fizycznej, niewielki wzrost tolerancji, dz. euforyzująco i pobudzająco

6. kokainowy (liście koki, kokaina): silna zal. psychiczna, brak objawów zal. fiz. i

objawów odstawienia, rozwija się tolerancja

7. halucynogenny (LSD, meskalina): niewielkiego stopnia zal. psych., brak zal. fiz. i

tolernacji

8. alkoholowy
9. lotnych rozpuszczalników

6. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne predysponujące do powstania zależności.
Metody leczenia uzależnień.
Czynniki wewnętrzne:
- psychopatia
- zmiany organiczne objawiające się stanami napięcia i lękami
- choroby somatyczne
Czynniki zewnętrzne:
- nadmierna wiara w nieszkodliwość
- łatwy dostęp
- akceptacja przez społeczeństwo
- grupowe przyjmowanie śr. uzależniających
- ciekawość doznań
Metody leczenia:
Warunkiem powodzenia terapii pozytywna motywacja pacjenta do leczenia. Poza
zwalczaniem następstw ostrego zatrucia środkami odurzającymi i ciężko przebiegającego
zespołu abstynencyjnego leczenie powinno być dobrowolne. Ogólne zasady postępowania
terapeutycznego:

1. przerwanie zażywania środka i leczenie zespołu z odstawienia
2. leczenie ogólnie wzmacniające, regenerujące
3. dieta wysokobiałkowa i wysokokaloryczna
4. psychoterapia

Sposób odstawienia środka zależy od jego rodzaju. Można stosować zmniejszające dawki,
np. w uzależnieniu morfinowym, zwłaszcza, gdy chory jest w ciężkim stanie psych. lub fiz.
Podobne leczenie przy barbituranach i benzodiazepinach. W leczeniu uzależnienia
morfinowego znalazło zastos. podawanie substytutu – metadon. Objawy abtynencji łagodzi
także klonidyna. Zmniejsza ona wpływ katecholamin poprzez pobudzenia presynaptycznego
rec. alfa2. W zależności od objawów stos. są leki p/depresyjne (amitryptylina), p./bólowe,
p./biegunkowe, p./gorączkowe, p./wymiotne, psychotropowe (tioridazyna, promazyna),
rozkurczowe, wit. W leczeniiu ogólnie wzmacniającym stos. się głównie wlewy glukozy,
elektrolitów, aminokwasów. Należy stos. je ostrożnie, gdyż szybkie wypłukanie śr.
uzależniającego może spow. groźne objawy abstynencyjne.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

7. Interakcje farmakokinetyczne glikozydów naparstnicy z innymi lekami.

Interakcje leków zachodzą na etapie uwalniania, wchłaniania, dystrybucji, eliminacji.

Glikozydy absorbowane są przez leki obniżające stężenie cholesterolu (cholestyramina). Ich
wchłanianie jest osłabione przez neomycynę, metoklopramid, zw. alkilujące. W przew. pok.
najlepiej wchłaniają się lanatozyd A, dikitoksyna i purpuroglikozyd A, digoksyna.

Na etapie dystrybucji – wiązanie z białkami. Wiążą się z albuminami osocza w

znacznym stopniu i działają dopiero po pewnym czasie.

Metabolizm i wydalanie – metabolizowane wątrobie przy udziale mikrosomalnych

enzymów. Wydalanie głównie z żółcią i moczem. Fenobarbital i fenytoina, diazepam,
gryzeofulwina, fenylbutazon dz. indukcyjnie na enzymy rozkładające glikozydy, zwiększając
aktywność tych enzymów powiększają metabolizm leków i osłabiają ich dział.
Równoczesne stos. chinidyny z digitoksyna i digoksyną powoduje 2-4-krotne zwiększenie
stęż. tych glikozydów w osoczu – może dojść do zatrucia. Chinidyna zmniejsza u ok.50%
osób eliminację wymienionych glikozydów. Zwiększenie stęż. digoksyny w osoczu wywołują
także: chinina, werapamil, nifedipina, amiodaron oraz diuretyki oszczędzające potas.
Diuretyki nieoszczędzające potasu wywołują na skutek hipokaliemii zatrucie glikozydami.

8. Indywidualne różnice odpowiedzi na leki stosowane w leczeniu ch. niedokrwiennej
serca.
W leczeniu ch. wieńcowej stos. są 3 podstawowe gr. leków:1.azotany, 2. l. beta-
adrenolityczne, 3. blokery kanału Ca. Dokonując wyboru leku, a zwłaszcza podejmując
decyzje o leczeniu skojarzonym należy rozważyć kilka czynników wpływających na dobór
leku i jego dawkowanie u konkretnego chorego. Są to: wiek, stan wydolności krążenia,
częstość rytmu serca, występowanie zaburzeń rytmu serca, wartość ciśnienia tętniczego,
ch. współistniejące (nadciśnienie, cukrzyca, zab. krążenia obwodowego, mózgowego,
obturacyjne ch. płuc). W ocenie stanu ogólnego uzupełnionej wynikami badań należy
uwzględnić występowanie czynników mogących nasilać dolegliwości wieńcowe
(niedokrwistość, nadczynność tarczycy, procesy zapalne).Leczenie dodatkowe w ch.
wieńcowej to stosowanie l. fibrynolitycznych w świeżym zawale serca, l. p./zakrzepowych w
niestabilnej dusznicy bolesnej; leczenie hipolipemizujące z obniżeniem cholesterolu poniżej
200mg% (spadek incydentów zaostrzenia choroby i zawału serca.
Różnice w odpowiedzi na azotany:
-30-50% leczonych zgłasza bóle głowy zmuszające do odstawienia leku
- epizody omdlenia, głównie u osób starszych, z zaburzeniami krążenia mózgowego, u osób
z hipowolemią.
Różnice w odpowiedzi na beta-edrenolityki:
- mogą nasilać objawy u astmatyków lub powodować napady (propranolol)
- mogą nasilać zab rytmu serca i chromanie przestankowe (propranolol)
Różnice w odpowiedzi na blokery kanałów Ca:
- mogą powodować hipotonię,
- blok przedsionkowo – komorowy

9. Przyczyny różnic odpowiedzi na leki hipotensyjne u różnych pacjentów.

Różnice w stosowaniu leków, nie tylko hipotensyjnych zależą od wielu czynników.
Czynnikami tymi są:

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

- wiek – osoby starsze silniej reagują na niektóre leki, co zależne jest od zmienionej
farmakokinetyki leków towarzyszącej zmianom patofizjologicznym w wieku starszym. Poza
tym ich receptory są mniej wrażliwe na działanie niektórych leków. Stosowane przez to
dawki muszą być ściśle indywidualnie dobierane. Ze względu na częste zaburzenia
metaboliczne w wieku starszym najlepszą grupę leków stanowią l. moczopędne i ACE, jako
najmniej wpływające na takie zaburzenia.
- czynniki genetyczne – np. różnice rasowe we wrażliwości na działanie propranololu –
Chińczycy są np. bardziej wrażliwi na jego działanie niż biali ze względu na odmienną ilość
enzymów wątrobowych a przez to i inną szybkość metabolizmu.
- reakcje idiosynchrazji – u niektórych osób na nie do końca wyjaśnionym tle po
zastosowaniu niektórych leków pojawiają się rzadkie objawy niepożądane
- wpływ chorób towarzyszących – jest to czynnik bardzo ważny Np. u osób z cukrzycą nie
powinniśmy stosować blokeru kanału Ca jak nifedypina, gdyż działa ona hiperglikemizująco.
zespół nerczycowy natomiast jest p/wskazaniem do stos l. moczopędnych gdyż, np.
furosemid wiąże się w tym przypadku z albuminami w kanaliku zamiast pełnić swą funkcję.
Ważny wpływ na działanie leków hipotensyjnych ma też niewydolność krążenia i inne.
- interakcje z innymi lekami – np. werapamil wypiera digoksynę z jej miejsc wiązania w
organizmie oraz zmniejsza jej wydalanie nerkowe, co może skutkować zatruciem digoksyną.
- różnice w reakcji na leki mogą też wynikać ze zdyscyplinowania pacjenta. Zależą od tego
czy przyjmuje on leki regularnie, zgodnie z zaleceniami. Bardzo duży wpływ na wyniki
leczenia hipotensyjnego ma stosowanie się pacjenta do wskazań niefarmakologicznego
obniżania ciśnienia. Np. osoba stosująca dietę niskosodową będzie z reguły lepiej reagować
na leczenie od osoby tego nierobiącej czy otyłej.

10. Leczenie drgawek u alkoholików.
Drgawki u alkoholików mogą wystąpić w 12-48h po odstawieniu alkoh. w okresie
poprzedzającym delirium. Czasami drgawki występują u osób niepijących po spożyciu przez
nich dużej il. alkoholu. Do wyst. objawów drgawkowych szczególnie predysponuje uraz –
narażone są zwł. osoby cierpiące na encecfalopatię alkoholową. Leczenie należy prowadzić
ostrożnie (w zal. od ewentualnego nasycenia alkoholem). Nie można podać benzodiazepin
(dz. na OUN + alkohol może wyzwolić skłonności samobójcze). Niebezpieczne jest także
stos. barbituranów. Dawniej u osób będących p./wpływem alkoholu stosowano paraldehyd
0,1ml w oba pośladki ale ze względu na groźne skutki uboczne zaniechano. Obecnie podaje
się

Hemineurinę (clomethiazol) – dz. uspokajające, nasenne, p./drgawkowe – drażetki 0,5;

fl. 3,75g – podajemy jednorazowo do 2g.
- w majaczeniu alkoholowym 2g (do 8g/dobę)
- w leczeniu odwykowym 6g (2 dni) – 4g (3 dni)- 2g (4 dni)
- w stanie padaczkowym po odstawieniu alkoholu do 100ml r-ru w ciągu 10min

11. Postępowanie w drgawkach gorączkowych. Wyjaśnij znaczenie pojęcia
„profilaktyka drgawek gorączkowych”.
Drgawki te nie są podaczką. Występują u dzieci między 6 mż – 6 rż, nie pojawiają się u
starszych. Są częstsze u chłopców. Przebieg: toniczne, kloniczne lub toniczno-kloniczne,
mogą wystąpić zmiany w EEG. Wyst. przy narastającej gorączce, ponad 38

C. Pojedynczy

napada trwa kilka min. (nie dłużej niż 15). Nie powtarzają się w ciągu 24h, nie stwierdza się
zmian w OUN. Podział:

1. proste – krótkie, nie powtarzają się
2. złożone – uogólnione, mogą trwać pow. 15 min. i powtarzać się

Diagnostyka – ustalenie przyczyny gorączki.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Postępowanie: przerwanie drgawek – lek p./gorączkowy (paracetamol), obniżenie ciepłoty
(zimna kąpiel, okłady), lek p./drgawkowy

(diazepam 0,2-0,5mg/kg m.c., i.v. lub wlew per

rectum 0,5-1mg/kg m.c.; fenobarbital 10mg/kg i.m.).

Hospitalizacja jest konieczna tylko gdy:

1. podejrzewane jest zapalenie opon
2. ciężki stan ogólny
3. drgawki się powtarzają

Drgawki gorączkowe mogą być pierwszym napadem padaczkowym ale do momentu
pewnego rozpoznania padaczki nie stos. się leków p./padaczkowych. Stosowanie leków
p./padaczkowych: przedłużanie się napadu, obciążenie rodzinne, wcześniejsze drgawki
niegorączkowe, duże zmiany w EEG.
Profilaktyka drgawek gorączkowych:

1. ochrona przed zakażeniami
2. odpowiednie leczenie ch. gorączkowych
3. podanie leku p./gorączkowego w odpow. czasie
4. przy szybkim narastaniu gorączki można dać zapobiegawczo 1 wlewkę diazepamu

doodbytniczo

12. Leczenie stanu padaczkowego.
Stan padaczkowy polega na stałej lub często powtarzającej się aktywności drgawkowej,
która trwa przynajmniej 30 min. bez okresów powrotu świadomości. Jest stanem naglącym,
zagrażającym życiu. Interwencja farmakolog. Polega na parenteralnym (najłatwiem i.m.)
podaniu diazepamu (5-10mg). Gdy to nieskuteczne można zwiększyć dawkę do 120mg
jednorazowo, nie przekraczając szybkości podawania 12mg/min. (to podanie i.v.). Może to
spowod. zahamowanie funkcji ośrodka oddechowego. Db. lekiem do przerywania stanu
padaczkowego jest fenytoina – i.v. 15-18mg/kg z szybkością 150 mg/min. Stan padaczkowy
może być też przerywany za pomocą fenobarbitalu (9-18mg/kg) lub kwasu walproinowego.
Preparat tego leku do stos. dożylnego (Dekapine) podać w dawce 15 mg/kg w ciągu 3-5
min., a następnie po 30 min. podłączyć wlew dożylny w dawce 1mg/kg/h. Dawka dobowa
nie powinna przekroczyć 2,5g. Jednak najlepszym lekiem z wyboru jest diazepam, gdyż
posiada własności neuroprotekcyjne. Nowe leki p./padaczkowe (II generacji) z działaniem
neuroprotekcyjnym to: tiagabina, topiramat, wigabatryna – jednak brak postaci do podania
parenteralnego. Po zastosowaniu któregoś z leków p./drgawkowych powtarzamy jego dawki
w razie nieprzerwania stanu padaczkowego, ale nie zmieniamy na inny lek, gdyż grozi to
wystąpieniem interakcji.
Leczenie dodatkowe
- kontrola gospodarki wodno-elektrolitowej (możliwość podania PWE, itp.)
- zwalczanie kwasicy metabolicznej – dwuwęglan sodowy
- zwalczanie i zapobieganie obrzękowi mózgu (L. moczopędne – furosemid i deksametazon)
- kontrola ciepłoty ciała (leki p./gorączkowe, okłady, chłodne pomieszczenia)
- kontrola rytmu serca (propranolol)
- zabezpieczenie przed urazami
- odżywianie pozajelitowe (sonda)

W stanach, gdy leczenie standardowe nie przynosi efektu można użyć pod kontrolą
anastezjologa tiopentalu w celu przerwania stanu padaczkowego.

13. Wymień leki stosowane w leczeniu obrzęku mózgu. Scharakteryzuj ich mechanizm
działania i sposób podawania.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Do obrzęku mózgu dochodzi najczęściej po udarze niedokrwiennym mózgu – początkowo
na drodze cytotoksycznej, później naczyniowej. Jest to stan naglący wymagający szybkiego
leczenia. Główne grupy leków stosowanych w leczeniu to: l. osmotycznie czynne (mannitol,
glicerol), odwadniające (furosemid), działające na obrzęk naczyniopochodny
(dexametazon).
Mannitol należy do diuretyków osmotycznie czynnych. Stosujemy go dożylnie. Utrzymuje się
on w układzie naczyniowym i powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego osocza,
przesunięcie płynów do krążenia. Następnie ulega przesączaniu w nerce.
Furosemid jest lekiem moczopędnym z grupy diuretyków pętlowych. Działanie jego polega
na zahamowaniu reabsorpcji Na i Cl a co za tym idzie również wody i zwiększenia ich
wydalania przez nerki. Działa on na poziomie pętli grubej kanalika Henlego. Może być
podawany na drodze domięśniowej lub dożylnej.
Deksametazon jest jednym z najsilniejszym glikokortykosterydów. Działa 25 razy silniej
przeciwzapalnie niż hydrokortyzon. Mehcanizm jego działanie polega na zmniejszeniu
przepuszczalności naczyń, przez co nie pozwala na przedostawanie się wysięku. Podawany
iv lub im w postaci soli sodowej.

14. Kwas walproinowy i jego sole; mechanizm działania, właściwości p./padaczkowe,
dz. uboczne.
Używane są najczęściej jego sole sodowe (Vupral, Convulex, Depakine), których tabletki
wypierane są obecnie przez kapsułki. Powodują one mniejsze zaburzenia ze strony przew.
pok., a ponadto szybciej ulegają wchłonięciu osiągając wyższe stęż. we krwi. Lek ten
wpływa na różne postacie padaczki, jednak skuteczniejszy jest w napadach drgawek
toniczno-klonicznych niż miotonicznych. W większym stopniu wpływa hamująco na
szerzenie się wyładowań niż na samo ognisko. Mech. nie jest jasny. Sugeruje się, że
wybiórczo zwiększa stęż. GABA w synapsach, co może być wynikiem:
- hamowanie aminotransferazy GABA lub dedhydrogenazy semialdehydowej
- zmniejszenie zużycia GABA przez k-ki glejowe i zakończenia nerwowe
- skojarzenie tych procesów
Kwas walproinowy wywiera również bezpośr. działanie na bł. komórkowe zmniejszając
pobudliwość neuronów. Wchłania się szybko z przew. pok. osiągając stężenie szczytowe po
1-4h na czczo. Po posiłku proces ten ulega znacznemu zwolnieniu. Toksyczność w
porównaniu z innymi lekami p./padaczkowymi jest mała. Na początku leczenia mogą
wystąpić:

1. zaburzenia dyspeptyczne
2. zab. czynności wątroby i trzustki
3. rzadziej przejściowe wypadanie włosów
4. drżenie
5. hipermonemia
6. trombocytopenia
7. zwiększenie masy ciała
8. zaburzenia miesiączkowania i krzepliwości krwi

Dawki: dorośli 10-40mg/kg m.c./d zaczynając od 250mg/d i co tydzień zwiększając o
250mg, dochodząc do 1000-3000mg/d w dawkach podzielonych co 6-8h. Dzieci 30-
60mg/kg m.c./d

15. Benzodiazepiny jako leki p./drgawkowe; mechanizm działania, wskazania, dz.
uboczne.
Działanie p./padaczkowe tych leków zw. jest z nasileniem przekaźnictwa GABA-ergicznego
przez zwiększenie wrażliwości receptorów GABA-ergicznych. Zw. jest to z procesem
hamowania postsynaptycznego w obrębie struktur limbicznych, z czym łączy się działanie

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

p./drgawkowe oraz hamowanie synaps rdzenia kręgowego, co wywołuje zwiotczenie mm.
szkieletowych. Benzodiazepiny stosowane są w leczeniu małych napadów oraz stanu
padaczkowego. Szczególnie przydatne w stanach niewyrównania emocjonalnego, dystrofii
padaczkowej. Szczególnie często stosuje się diazepam i klonazepam, niekiedy nitrazepam
(gł. dzieci- nasennie) i flunitrazepam.

Diazepam – padaczki, w których dochodzi do zaburzeń zachowania oraz stanach

padaczkowych. W leczeniu abmbulatoryjnym 2-5mg 3x dziennie, w leczeniu stanów
padaczkowych 10mg i.v. (p.w.).

Klonazepam – działa p./skurczowo, zwiotcza mm., wybiórczo hamuje aktywność

ogniska padaczkowego, zapobiega uogólnieniu się napadu. Dz. p./drgawkowe 8-10 x
silniejsze od diazepamu. Wywołuje: senność, zab. chodu i mowy, zaparcia, utratę łaknienia.
Dawka 5mg/d., w stanach padaczkowych 1-2mg i.v.

Nitrazepam – silne dz. nasenne, zwł. u dzieci. Dawka początkowo 5mg/d., stopniowo

dochodząc do 30mg/d. w dawkach podzielonych. U dzieci 1-14rż. 0,6-1mg/kg m.c./d. w
dawkach podzielonych. Dz. uboczne: senność, zmęczenie, niezborność ruchów, nudności,
biegunka lub zaparcia, omdlenia, zab. mowy, ból i zawroty głowy, wysypka skórna.

Zdecydowanie należy wystrzegać się abstynencji od leków. W razie nagłego przerwania
długotrwałego leczenia mogą wystąpić drgawki, niekiedy reakcje paradoksalne – stany
podniecenia, lęku, omamy, bezsenność. Długotrwałe stosowanie może wywołać stan
zależności.
Dz. niepoż: spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia koordynacji, ospałość. Długotrwałe
stos. – zaburzenia pamięci, utrata apetytu, zaburzenia dysforyczne. Dz. teratogenne w I
trymestrze – rozszczep wargi i/lub podniebienia. Stos. przed porodem – u noworodka
hipotermia, hipotonia i depresja oddechowa. Rozwój tolerancji przy długotrwałym
stosowaniu. Przedawkowanie – zatrucie z sennością, ataksją, zaburzeniami widzenia,
śpiączką.

16. Monoterapia nadciśnienia tętniczego.

Jest to rodzaj terapii stosowanej u chorych z tzw. łagodnym i umiarkowanym nadciśnieniem.
W monoterapii znajduje zastosowanie 5 grup leków: leki moczopędne, leki beta –
adrenolityczne, antagoniści kanału wapniowego, leki hamujące aktywność konwertazy
angiotensyny oraz leki alfa1 adrenolityczne. Nie wyklucza to stosowania leków z innych
grup farmakologicznych, a w razie nieskuteczności jednego leku można zamienić go na lek
innej grupy, bądź dołączyć drugi, a nawet trzeci lek. Najczęstszymi lekami z grupy
moczopędnych stosowanymi w monoterapii są hydrochlorotiazyd (lek tiazydowy) i furosemid
(diuretyk pętlowy). Pierwszyz nich jest skuteczny w około 50 procent przypadków
nadciśnienia łagodnego i umiarkowanego. Podawany w dawce 12,5 – 25mg/d. Furosemid
stosuje się w dawce dobowej 40 – 120mg, ale w razie potrzeby można stosować większe
dawki. Lek beta adrenolityczne są najczęstszymi lekami stosowanymi w monoterapii. Do
leków tych zaliczamy propranolol (60 – 240mg/d w 2 -4 dawkach) – nieselektywny; atenolol
(25 – 100mg/d) – beta 1 selektywny bez wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej;
acebutolol (200-600mg/d) - beta 1 selektywny z wewnętrzną czynnością
sympatykomimetyczną. Z leków alfa adrenolitycznych wymienić należy prazosynę (2-
12mg/d). Obniża ona ciśnienie krwi przez zmniejszenie oporu obwodowego.
Przedstawicielami antagonistów kanału wapniowego są nifedypina (30-60mg/d w3 porcjach)
i werapamil (120-480mg/d w 2-3 porcjach). Grupa ta działa rozszerzając tętniczki obwodowe
i przez to zmniejszając opór obwodowy. Leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny
działają także poprzez obniżenie oporu obwodowego ale przez hamowanie powstawania
angiotensyny. Do grupy tej należy kaptopril (25-100mg/d w 3 porcjach).

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

17. Zasady przeprowadzenia akcji reanimacyjnej zależnie od mechanizmu nagłego
zatrzymania krążenia.

I. Migotanie komór: EKG – brak załamka P, różne kształty QRS; defibrylacja: 200J, 200J,
360J. Pacjenta zaintubować (do podania dotchawiczego adrenalina, lidokaina, atropina).
Założyć wkłucie.
- adrenalina iv 1mg (w 5-10ml soli) dalsza reanimacja przez 5-10min (10 cykli 5:1)
- kolejna defibrylacja jw.
- i.v. adrenalina 1 mg; 3 cykle adrenalina – defibrylacja, jeżeli brak efektu iv Natrium
bicarbonatum

ml/kg mc; 3 pętle adrenalina – defibrylacja, jeżeli brak efektu iv lidokaina 1-

2mg/kg (średnio 100mg), 3 „pętle”, ostatecznie bretylium (Bretylate) 3-5 mg/kg (średnio
300mg). Reanimacja około 45 min (po ok. 1h odstępujemy od reanimacji), dotchawiczo
przed bretylium adrenalina, lidokaina.
II. Asystolia:
- akcja reanimacyjna
- intubacja wkłucie
- iv adrenalina 1mg
- 10 cykli masażu 5:1
- atropina 1-3mg iv
- jeżeli nie wraca akcja serca po 10 cyklach adrenalina iv 1mg
- po dalszym masażu Natrium bicarbonatum 0.5 ml/kg mc, można powtarzać co 10 min (o
10 cykli reanimacyjnych)
Pętla adrenalina - masaż – atropina przez 45-60 min
III. Rozkojarzenie elektromechaniczne:
lekiem z wyboru jest adrenalina 1mg, między kolejnymi dawkami: 10 cykli 5:1, co 3 cykle
Natrium bicarbonatum co 10 min.

18. Postępowanie terapeutyczne u chorych ze wstrząsem kardiogennym.

Wstrząs kardiogenny – nagły spadek objętości wyrzutowej i minutowej serca prowadzący do
zaburzeń ukrwienia narządów. Przyczyny: zawał, zap. m. sercowego, tamponada serca,
częstoskurcz komorowy, zator t. płucnej. Objawy: sinica na obwodzie, skóra zimna pokryta
potem, chory pobudzony lub spowolniały, apatyczny, z zab świadomości, tachykardią i
tachypnoe, RR skurczowe poniżej 90mmHg.
Postępowanie:
- ułożenie nogami w górze
- podanie tlenu
- wkłucie – podajemy płyny: PWE, dekstran40 100ml/10min – zagrożenie obrzękiem płuc,
więc przy duszności odłączyć
- sterydy i.v.: hydrokortyzon 50-100mg/kg – zmniejsza opór naczyniowy, poprawia obj
minutową i chroni naczynia; deksametazon 8mg/kg
- zwalczanie bólu – NLA II: fentanyl 0.1mg iv, droperydol 5mg, dolantyna 50mg iv, morfina 5-
10mg iv
- wlew z nitrogliceryną pod kontrolą ciśnienia – 5-10mg w 500ml
- zwalczanie kwasicy – wodorowęglan sodu we wlewie iv
- jeśli ciśnienie skurczowe spada poniżej 80 mmHg – leki zwiększające frakcje wyrzutową –
dopamina amp 200mg, dobutamina amp 250mg wlew iv lub pompa infuzyjna. Dopamina
oprócz serca wpływa na przepływ nerkowy, wskazana przy spadku diurezy – wlew: 1 amp
dopaminy w 500ml r-ru z prędkością 20-4- kropli na minutę; pompa: 1 amp dopaminy z

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

prędkością 2-4 ml/h. Monitorujemy ciśnienie. preparat przygotowany z dopaminy trzeba
zużyć w ciągu 24h.

19. Leczenie przełomu nadciśnieniowego w przebiegu obrzęku płuc oraz
niewydolności krążenia.

Przełom nadciśnieniowy – krytyczny wzrost ciśnienia przekraczający 200mmHg (skurczowe)
i 130mmHg (rozkurczowe) u ludzi, którzy mieli do tej pory ciśnienie prawidłowe lub
nadciśnienie miernego stopnia. U ludzi ze średnim i znacznym ciśnieniem inne są granice –
300/150mmHg. Postępowanie:
1. wstępne (ambulatoryjne) – nifedypina (Cordafen) podjęzykowo 10 mg i po 10 min można
powtórzyć; dodatkowo furosemid iv. 40-80 mg; dihydralazyna (Nepresol) iv. 25 mg; siarczan
magnezu amp. 2g/10ml bardzo powoli iv.
2. leki obniżające ciśnienie natychmiastowo: nitroprusydek sodu (Nipride amp. 50mg) wlew
iv., osłonić od światła 10-20 mg/min., objawy uboczne to nudności, wymioty; trimetafan
(Arfonad) amp. 250 mg wlew iv. bezpośrednio po rozpuszczeniu i z niczym nie mieszać! –
początkowo 1mg/min a jeśli nie działa przyspieszyć do 3-4 mg/min; diazoksyd można
podawać iv w postaci bolusu w ciągu 30s 1 amp., można powtórzyć po 30 min a nastepnie
co 4h, powoduje przejściową hiperglikemię – w zawale mniejsze dawki.
3. leki obniżające ciśnienie szybko, ale nie natychmiastowo: nifedypina (antagonista
kanałów wapniowych - silnie rozszerz tt. obwodowe), siarczan magnezu (podnosząc poziom
Mg powoduje spadek kurczliwości mm gładkich), fentolamina (regitine) (polecana w
pheochromocytoma, antagonista receptorów alfa) – dożylnie pół amp. a 10mg, we wlewie
większe dawki: do 200mg w soli lub glukozie; rezerpina (raupasil) amp iv lub im ale działa
po 1-2h.

Jeżeli występuje tachykardia – propranolol 3-5mg iv. można powtórzyć po 0.5 h.
W postaci z obrzękiem płuc: nifedypina do 20mg, droperidol (blokuje receptory
adrenergiczne, działa uspokajająco), furosemid (diuretyk petlowy), nitroprusudek sodu
(najsilniej z leków rozszerza naczynia, zarówno tt. i żż.), diazoksyd (działa rozszerzająco na
tt.czki, hiperglikemizująco, zatrzymuje sód dlatego powinien być kojarzony zawsze z lekami
moczopędnymi).
W postaci z niewydolnością wieńcową: nifedypina, furosemid, propranolol.

20. Terapia nadciśnienia w wieku starczym.

Ciśnienie krwi rośnie wraz z wiekiem. Często u osób starszych spotykamy się z tzw
nadciśnieniem izolowanym skurczowym, przy prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym.
Nadciśnienie jest uważane za czynnik sprzyjający udarom niedokrwiennym serca i mózgu.
Zasady stosowania leków hipotensyjnych u osób starszych:
- unikać gwałtownego obniżania ciśnienia, ze względu na niekorzystny wpływ na przepływ
mózgowy
- leczenie zaczynamy od niewielkich dawek powoli je zwiększając
- unikanie leków powodujących hipotonię ortostatyczną
- uwzględniamy zmienioną wrażliwość na leki, zależną od zmniejszonej wrażliwości
receptorów.
Do leków najczęściej stosowanych w tej grupie są leki moczopędne, zwykle pochodne
tiazydowe, rzadziej diuretyki pętlowe (u osób z upośledzoną f. nerek i niewydolnością
krążenia). Są one z reguły skuteczne, ale trzeba pamiętać, że nawet niewielka hipokaliemia
u tych osób może prowadzić do zaburzeń rytmu serca, zwłaszcza, jeśli przyjmują one
glikozydy naparstnicy. Trzeba kontrolować poziomy potasu i ewentualnie uzupełniać jego

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

niedobory. Coraz częściej zastosowanie znajduje w leczeniu u tych osób indapamid,
rzadziej powodujący hipokaliemię. Leki moczopędne powodują też zmniejszenie tolerancji
glukozy i zab lipidowe.
Leki beta adrenolityczne mogą być stos w starszym wieku, ale ich aktywność jest wówczas
mniejsza, częściej też ujawniają się objawy niepożądane. Są one przydatne u chorych z
wieńcówką i zab rytmu. Dawki ich powinny być mniejsze i zwiększane stopniowo.
Kolejną grupą są antagoniści kanału Ca jak werapamil czy diltiazem. Jest to grupa, którą
można łączyć z l. moczopędnymi lub stos w monoterapii, która jest w tej grupie dość
skuteczna. Nie zaleca się natomiast preparatów krótko działających jak nifedypina bo
sprzyjają zawałom serca.
Leki z grupy ACE – ich dodatnią stroną w tej grupie jest brak działań metabolicznych –
przydatne u chorych z cukrzycą lub zab lipidowymi.
Inne grypy leków stosowane są rzadko w wieku starszym i z dużą ostrożnością.

21.OMÓW WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE LEKÓW STOSOWANYCH W
ATAKACH KOLKI ŻÓŁCIOWEJ.
Kolka żółciowa jest to ból spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia w drogach
żółciowych.Najczęstszą przyczyną jest kamica żółciowa lub dyskineza dróg
żółciowych.Leczenie polega na opanowaniu bólu.Podstawowa mieszanka leków stos. w
kolce to: atropina, papaweryna, amidopiryna.Do innych leków stos. w napadzie kolki należą:
Cholinolityki (atropina, hioscyna)
Miolityki (papaweryna, No-Spa)
Beta-mimetyki (izoprenalina, orcyprenalina)
Narkotyczne leki przeciwbólowe za wyj. Morfiny która kurczy zwieracz Oddiego i podnosi
ciśnienie w drogach żółciowych.Najczęściej stosuje się petydynę (dolargan)
PAPAWERYNA
Jest alkaloidem występ. w opium.Wywiera bezpośrednie, silne działanie miolityczne na
mięśnie gładkie przew. pok., dróg żółciowych , układu moczowego i naczyń
krwionośnych.Dzieje się tak na skutek podniesienia poziomu cAMP.Jest wchłaniana z
przewodu pok. ale wtedy ma słabe działanie dlatego korzystniejsze jest podanie
parenteralne.
Postać: amp. 0,04 g w 2 ml.podać 1-2 amp i.m. lub podskórnie, doustnie 40 mg 3-4x dz.
Działania niepożądane: zaparcia, nudności , zaburzenia przewodnictwa w mięśniu
sercowym.
Przeciwwskazania:zab przewodnictwa w ukł. bodżcoprzewodzącym serca, choroby wątroby.
ATROPINA:
Jest antagonistą receptora muskarynowego(cholinolityk).Wchłania się łatwo z przewodu
pok.Łatwo przenika do mózgu i działa pobudzająco na OUN.
Postać: w leczeniu kolki żółciowej stos. się prep. Złożony
TOLARGIN( atropina+papaweryna+metamizol)
Działania niepożądane:zaburzenia widzenia, światłowstręt, suchość skóry i błon śluzowych,
zaparcia, trudności w oddawaniu moczu, hipertermia,tachykardia, pobudzenie
psychoruchowe lub depresja.
Wskazania: stany skurczowe mięśni gładkich przew. pok., dróg żółciowych,, moczowych.
Biegunki,choroba wrzodowa, diagnostyka okulistyczna, premedytacja, choroba
lokomocyjna,ch. Parkinsona, zatrucia zw. Fosforoorg.
Przeciwwskazania: jaskra, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu z
częstoskurczem, zaparcia, przerost stercza, nużliwość mięśni, ciąża

Petydyna/(Dolargan 25mg/ 0,1g amp/ 2-3mg na kg)

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Działa cholinolitycznie, zmniejsza napięcie m.gł., nie zwiększa ciś. W drogach zółciowych,
moczowych, rozszerza żrenice, uwalnia histamnię, wpływa na serce, nie hamuje macicy
P/wskazania: nadwrażliwość, stos. Inh.MAO , ciężka niewydolność wątroby, nerek, porfiria,
uraz czaszki i nadciśnienie śródczaszkowe, zaburzenia oddychania
Niepożądane: zaburzenia i depresja oddychania, skurcz oskrzeli, hipotonia ortostatyczna,
zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, zaparcia, retencja moczu,
zależność.

22. PRZEDSTAW PROBLEMY ZWIĄZANE Z LECZENIEM ZAPARĆ PRZEWLWKŁYCH...
Zaparcia te są związane ze złymi nawykami żywieniowymi, oraz ruchowymi.Leczenie należy
rozpocząć od zmiany trybu życia i diety.Podawanie leków przeczyszczających pogarsza
tylko sprawę ponieważ prowadzi do osłabienia wrażliwości receptorów na bodżce
fizjologiczne i niemożności oddania stolca bez wspomagania się lekiem.Pacjentowi należy
polecić spożywanie produktów zawierających dużo błonnika(otręby pszenne, owoce,
warzywa) oraz spożywanie dużej ilości płynów.Leczenie farmakologiczne w zaparciach
czynnościowych jest wskazane dopiero wtedy gdy zawiodą próby leczenia dietą.Leki
przeczyszczające mają szereg działań niepożądanych: mogą powodować podrażnienie i
stany zapalne błony śluzowej jelit, wywoływać wzdęcia i bóle brzucha, zaburzać gospodarkę
wodno-elektrolitową, upośledzać wchłanianie pokarmów, witamin i leków.Leki te są
przeciwwskazane w: niedrożności przewodu pokarmowego, pokarmowego porażeniu
perystaltyki, w stanach zapalnych jamy brzusznej i miednicy mniejszej, ciąży i karmieniu
piersią.
LEKI:
- środki zwiększające objętość mas kałowych(śr. masowe) np. metyloceluloza, agar.nie

wchłaniają się z przewodu pok. i nie ulegają trawieniu.W skutek pęcznienia zwiększają
objętość mas kałowych w jelicie grubym i pobudzają odruch perystaltycznedziałają po
12-72h.Można je stos. w ciąży.Są lekami pierwszego rzutu w zaparciach
przewlekłych.Leki te mogą adsorbować witaminy i trójpierścieniowe leki
przeciwdepresyjne.Mogą wywoływać wzdęcia i bóle brzucha.

- ŚRODKI OSMOTYCZNE : siarczan magnezu(5-10 g na pól szklanki wody), siarczan

potasowy(10-30 g na szklankę), laktuloza( 15 ml co 8 h lub 20-10 ml jednorazowo)

- ŚRODKI POŚLIZGOWE-parafina ciekła (jednorazowo 15-30 g), dokusat( Colach kaps.

50 i 100 mg, 1 kaps co drugi dzień)

- ŚRODKI ROZLUŹNIAJĄCE: DIOKTYL, POLOKSAMER
- ŚRODKI DRAŻNIĄCE- drażnią jelito grube .Mają liczne działania niepożądane i mogą

być stosowane krótkotrwale(silne bóle brzuch , przekrwienie narządów jamy brzusznej
zaburzenia elektrolitowe, uszkodzenie jelita grubego, działanie rakotwórcze).Należą do
nich: olej rycynowy(15-30 g jednorazowo), glikozydy antrachinowe(prep ziołowe zaw.
Liść aloesu, kłącze rzewienia, liść senesu-ALAX,ALTRA,LAXANTES,NORMOGRAN)

- INNE- Bisakodyl (zwiększa wydzielanie śluzu, przyspiesza perystaltykę jelita grubego,

wywołuje wypróżnianie drażetki5mg, czopki 10mg 1xdz.), Oksyfenizatyna(hamuje
wchłanianie wody i elektrolitów, drażni zwoje podśluzówkowe,przyspiesza
perystaltykę,może uszkadzać wątrobę- Laxigen tabl. 7 mg, czopki10 mg 1xdz
wieczorem)

23. Zaproponuj leczenie dla 12-l letniego dziecka z objawami zakażenia przew. pok.
(biegunka, wymioty ,bóle bzruch)
Chorego należy odizolować, odstawić pokarmy i w pierwszej kolejności uzupełnić utraconą
wodę i elektrolity(1-3 litry na dobę), wysłać kał na posiew., nifuroksazydtabl. 100mg 3x2
tabl., Biseptol tabl 480mg 2x1, kolistin 100tyś jednostek/kg/24h

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

24.Schematy zwalczania (eradykacji) H. Pylori.
Helicobacter pylori jest bakterią która wytwarza szereg substancji uszkadzających błonę
śluzową i warstwę ochronną żołądka.Wywiera również wpływ na wydzielanie kwasu
solnego.Jest jednym z czynników agresji wrzodów żołądka i dwunastnicy(ponad 90%
przypadków wrzodów współistnieje z zakażeniem).Eliminacja zakażenia H.pylori jest bardzo
ważna ponieważ przyspiesza gojenie się owrzodzeń zarówno żołądka jak i dwunastnicy
oraz zmniejsza znacząco liczbę nawrotów choroby.obniża także ryzyko grożnych powikłań
tj. krwawienie i perforacja.W celu eradykacji H. Pylori należy zastosować terapię skojarzoną,
która polega na podawaniu leku zmniejszającego wydzielanie soku żoł. i 2-ch
chemioterapeutyków.Spośród leków pierwszej grupy najczęściej stosuje się inhibitory
pompy protonowej –IPP-(np. omeprazol), które mają tą przewagę nad antagonistami
receptora H

że Wytwarzają wyższe i bardziej stabilne pH co zapewnia lepsza skuteczność

działania antybiotyków.Dawki IPP to omeprazol 20 mg 2xdz, lantoprazol 30 mg 2xdz,
pantoprazol 40mg 2xdz. Poza IPP stosujemy sole bizmutu.
Do chemioterapeutyków zalecanych w zwalczaniu H pylori należą: amoksycylina,
klarytromycyna, metronidazol, tymidazol.Obecnie standardem jest terapia 3 lekowa
obejmująca 2 chemioterapeutyki i jeden IPP.Oto przykładowe schematy:
IPP+amoksycylina(1g co 12h)+ klarytromycyna(500 mg co 12h)
IPP+klarytromycyna(500mg co 12h)+metronidazol(500mg co 12h)
IPP+amoksycylina+metronidazol
W Polsce występuje znaczna oporność bakterii na metronidazol.Terapia powinna trwać
przynajmniej 7 (10) dni.można zastosować leczenie $-lekowe dodając jeszcze cytrynian
potasowo bizmutawy.Obecnie nie zaleca się stos. inhibitorów receptora H

25.PRZEDSTAW WŁAŚCIWOŚCI LEKÓW STOS. W CHOROBIE WRZODOWEJ
ŻOŁĄDKA...
-BLOKERY RECEPTORA H

(ranitydyna tabl.0,15 i 0,3 ,nizatydyna kaps.0,15 famotydyna

tabl. 0,02 ,cymetydyna tabl.0,2 amp.0,2 w 2ml)- Są odwracalnymi antagonistami receptora
histaminowego H

.Znoszą nasilone przez histaminę wydzielanie kwasu solnego.Po ich

podaniu dochodzi do zahamowania wydz. Kw. Solnego w fazie spoczynkowej jak i po
stymulacji pokarmem.Hamują także wydzielanie i aktywność pepsyny.Najwięcej działań
niepożądanych wykazuje cymetydyna która rzenika do OUN i może wywoływać zab.
Świadomości, omamy, śpiączkę.Poza tym jest hepatotoksyczna, może powodować zap.
trzustki, mlekotok i jest karcynogenna.Ranitydyna w niewielkim stopniu hamuje cytochrom
P-450 ale może nasilać działanie np. teofiliny, etanolu.
-INHIBITORY POMPY PROTONOWEJ (IPP) – zaliczamy do nich: omeprazol (kaps.0,01 i
0,02), pantoprazol (tabl. 0,04), lansoprazol (kaps 0,03).Blokują one nieodwracalnie pompę
protonową odpowiedzialnej za aktywny transport jonów odorowych z kom okładzinowych do
światła żołądka.Blokuje to prawie całkowicie wydzielanie kw. solnego. Omeprazol hamuje
też anhydrazę węglanową.Leki te uznawane są za stosunkowo bezpieczne przy
krótkotrwałym stosowaniu(2-6 tyg)Najczęściej wywołują zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego, bóle i zawroty głowy, reakcje nadwrażliwości. Przy długotrwałym stosowaniu
tych leków dochodzi do stałego wzrostu pH co może wywołać hipergasrynemię co wiąże się
z hiperplazją komórek enterochromatofilnych (rakowiak) oraz namnażaniem się bakterii
wytwarzających rakotwórcze nitrozoaminy.
-BLOKERY RECEPTORA MUSKARYNOWEGO- np. pirenzepina(gastrozepin).Dają liczne
objawy uboczne wynikające z pobudzenia układu cholinergicznego. Zaburzenia akomodacji,
depresja, tachykardia, zaparcia, zatrzymanie moczu.
-PEPTYDY PRZEWODU POK- spmatostatyna, sekretna są cytoprptektorami.hamują
wytwarzanie HCL.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

-PROSTAGLANDYNY- np. mizoprostal stymulacja wytwarzania ochronnego śluzu –
działanie cytoprotekcyjne.
-KOLOIDALNE ZW. BIZMUTU-sukralfat
-LEKI ALKALIZUJĄCE-zmniejszają aktywność pepsyny przez wzrost pH.Podawane są w
dużych dawkach korelowanych z posiłkami.(Alugastrin, Magnosil,Gastryn.Do objawów
objawów ubocznych należą: hiperkalcemia, osteomalacja, zaburzenia motoryki przewodu
pok., zespół mleczno-alkaiczny

26.OMÓW LEKI PRZECIWWSKAZANE U KIEROWCÓW...
1)alkohol 2)narkotyczne leki przeciwbólowe (euforia lub dysforia) 3)narkotyki chirurgiczne do
krótkotrwałej narkozy i.v.(barbiturany,fentanyl+droperidol) nie wolno prowadzić przez 24h,
4)neuroleptyki(działanie hamujące na OUN) 5) Leki przeciwpadaczkowe(depresja
OUN,mogą upośledzać zdolność psychomotoryczną 6) cholinolityki:
atropina,adyfenina,oksyfenonium powodują zaburzenia akomodacji 7) leki
nasennezwłaszcza powodujące okres ponarkotyczny 8)leki przeciwgruźlicze(upośledzenie
słuchu i widzenia kolorów) 9)leki stosowane w chorobie wieńcowej zwłaszcza nitrogliceryna-
spadki ciśnienia zapaść 10)pochodne benzodiazepiny(mogą osłabić ocenę sytuacji)

27.ROLA NLPZ W LECZENIU CHORÓB REUMATYCZNYCH
Leki te łagodzą ból i zmniejszają stny zapalne które towarzyszą schorzeniom
reumatycznym. Nie modyfikują one jednak przebiegu choroby(nie dają wyleczenia. Nie
łączymy kilku leków tej grupy ponieważ nie nasila to efektu leczniczego leczniczego
wzmacnia efekty uboczne. Hamują syntezę prostaglandyn co powoduje zmniejszenie
odporności błony śluzowej żołądka (wrzody, krwawienie, perforacja). Hamując syntezę
innych metabolitów kw. arachidonowego: prostacykliny i tromboksany działaja
przeciwbólowo i przeciwzapalnie oraz przeciwgorączkowo. Duże dawki NLPZ hamują
migrację leukocytów, mastocytów i ograniczają fagocytozę. Leczenie choroby reumatycznej
i RZS zaczyna się najczęściej od stosowania salicylanów, zwykle kwasu
acetylosalicylowego (4-6 g/dobę). Wielkość dawek i czas stosowania leków zależy od stanu
chorego na początku leczenia, szybkości występowania remisji i objawów ubocznych.W
RZS stosuje się także obk salicylanów działające silnie przeciwbólowo pochodne
pirazolonu(butapirazol) lub indometacynę, ibuprofen, piroksykam, naproksenkw.
mefenamowy. Podajemy leki o dużej skuteczności i dobrze tolerowane przez chorego.

28.NOWE GENERACJE NLPZ-MECHANIZM DZIAŁANIA I ZAST.
Do nowej generacji NLPZ zaliczamy względnie selektywne inhibitory COX-2 jakimi są
nimesulid i nabumeton. Selektywność ta zmniejsza ilość objawów ubocznych i poprawia
tolerancję leczenia przez chorego. Leki te wykazują działanie przeciwbólowe,
przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Wskazania: choroba zwyrodnieniowa stawów, rzs,
neuralgie, bóle pooperacyjne i pourazowe. Działania niepożądane: zaburzenia ze strony
przewodu pokarmowego –biegunka, nudności wzdęcia, zmiany zapalne błony śluzowej
żołądka i jelit; OUN -bóle głowy i depresja; nadciśnienie. Przeciwwskazania: nadwrażliwość
na lek, czynna choroba wrzodowa żołądka, bóle brzucha, zaparcia, senność, bóle głowy,
reakcje uczuleniowe. Nowa generacja NLPZ to także selektywne inhibitorów COX-2 –
koksyby – np. Celekoksyb – Celebrex kaps.200mg, 1 kaps. dwa razy dziennie.

29.LEKI MODYFIKUJĄCE PRZEBIEG RZS
. Leki modyfikujące
przebieg choroby :
-metotrerksat-antagonista kw. Foliowego Foliowego małych
dawkach działa przeciwzapalnie.Taka mała dawka nie działa cytostat.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

10 mg/tydzień 1 tabl(2,5 mg)
czyli 4 tabl 1 raz w tyg.(2 rano i 2 wieczorem) a następnego
dnia dać kw. Foliowy.Lek ten działa szybko.
Po 1-2 mieś widoczne efekty.Jeśli brak poprawy trza zwiększyć dawkę
15-20 mg/tydz. Czyli 8 tabl. Raz w tygodniu(4 rano i 4 wieczorem).
Metotreksat- lek skuteczny.
Objawy uboczne:
-supresja szpiku ( jeśli chory żle bierze ten lek np. przy
codziennym stos., u chorych chorych upośledzoną czynnością nerek)
-hepatotoks.
-nefrotoks.
-bóle brzucha
Skuteczność przeważa nad objawami ubocznymi.

-Leflunomid(Arava)- inhibitor pirymidyn stos
jeśli metotr. jest nieskuteczny lub są przeciwwskazania do jego stos.
Ale lek ten kosztuje ok. 400 zł. mieś. Stosować codziennie 3 dni- 100 mg
A następnie 20 mg.
OBJAWY UBOCZNE;
-hepatotoks.
-biegunki
-wypadanie włosów
-długo kumuluje się( 2 lata wypłukuje się z żółci)

-sulfasalazyna (Azulfidin)- słabiej działa niż metotreks.
Lek bezpieczny. Można stos. w ciąży i laktacji. Stosować codziennie 1 tabl-500mg.
OBJAWY UBOCZNE:
-rzadko leukopenia i trombocytopenia
-obj. dyspeptyczne

-sole złota i.m. – rzadko stos. Pierwszy etap leczenia to kuracja
nasycająca i.m raz na tydzień. Pierwsza dawka 10 mg/20/40 aż otrzyma się dawkę
sumaryczną 1000 mg
.Następnie stos 40 mg raz w mieś.
OBJAWY UBOCZNE;
-supresja szpiku (anemia plastyczna)
-hepato i nefrotoks.(białkomocz, amyloidiza kanal.)
-owrzodzenia na błonach śluzowych

-Arechin (lek przeciwmalaryczny) stos w łagodnych zap. stawów
250 mg 2 razy dziennie przez miesiąc.potem 250 mg x dz.(noc) przez 2 miechy
przerwa 1 miesiąc. Ponowny schemat. Czas trwania takiego leczenia 1,5 roku.
Kontrola okulistyczna co 3 miesiące bo może być kumulacja leku w rogówce.

-D-penicylamina- praktycznie się nie używa

30.ROLA KORTYKOTERAPII I NIEBEZPIECZEŃSTWA ZWIĄZANE Z JEJ ZAST. W RZS
Glikokortykosteroidy stosowane są w rzs o ciężkim przebiegu nie reagującym na inne leki (w
ciężkim rzucie), w leczeniu rzutów gorączki reumatycznej, w terapii pomostowej a także

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

dostawowo.Najczęściej stosuje się prednizon, prednizolon, deksametazon a odstawowo
Depo-Medrol.
Działanie lecznicze glikokortykosterydów w rzs wynika z ich hamującego wpływu na komórki
i inne mediatory odczynu zapalnego.
(hamowanie migracji neutrofilów ,
hamowanie limfocytów T

i klonalnej proliferacji limfocytów,

hamowanie syntezy IL-2,
hamowanie działania fibroblastów i syntezy kolagenu).
Glikokortykosterydy mają bardzo wiele działań ubocznych: zespół Cushinga, hipernatremia,
obrzęki, nadciśnienie, wzrost masy ciała, zasadowica hipokaliemiczna, zmniejszenie
tolerancji węglowodanów, spadek odporności, trądzik posteroidowy, wrzody, osteoporoza,
zaburzenia miesiączkowania, hirsutyzm, zaburzenia psychiczne, jaskra, zwiększenie
agregacji płytek a przy nagłym odstawieniu niewydolność kory nadnerczy. Z tych powodów
nie powinno się ich stosować przewlekle. Przeciwwskazaniem jest:owrzodzenia żołądka i
dwunastnicy, osteoporoza, psychozy, jaskra, nawrotowe zakrzepy i zatory, wczesny okres
rzs. Leczenie rozpoczyna się od podania 6 mg prednizonu na dobę stopniowo zmniejszając
dawki.
•Działanie receptorowe (dawka <30 mg/d)  Kontrola produkcji

prozapalnych cytokin

(TNF-alfa, IL-6, IL-1)
 Hamowanie (poprzez fosfolipazę A) kaskady kwasu arachidonowego – prostaglandyny
(selektywne dla COX 2) i leukotrieny
 Supresja czynników śródbłonkowych, syntazy NO, itd.
•Działanie błonowe (dawka > 100 mg)
 Zmniejszenie funkcji i liczby krążących limfocytów

Glikokortykosteroidy w leczeniu rzs

•

Wskazania



W okresie zaostrzenia



Przy zmianie leków



Unikać leczenia przewlekłego

Glikokortykosteroidy w leczeniu rzs

•

Metody podania:



Dostawowo 40-80mg metylprednisolonu doraźnie



Doustnie 5-10 mg prednisolonu dziennie



Dożylnie w postaci pulsów 500-1000 mg metylprednisolonu co 4-6 tyg.



Domięśniowo 80-120 mg metylprednisolonu co 4-6 tyg.

31.BIOLOGICZNE METODY LECZENIA RZS
Terapia biologiczna- jest stosowano ponieważ w RZS jest dużo cytokin pozapalnych
zwłaszcza TNF alfa , IL-1 i trzeba je zneutralizować . Leki biologiczne to:

•

Infliximab (Remicade) – chimeryczne pciało anty-TNF-



•

Etanercept (Enbrel) – fałszywy receptor dla TNF-



 chory powinien być leczony lekami podstawowymi przez doświadczonego reumatologa
(najlepiej metotreksatem do 25 mg/tydz)
 Przeciwwskazania
 Ostre i przewlekłe zakażenia w tym gruźlica, hepatitis B i C,
 Nowotwory, chłoniaki, choroby limfoproliferacyjne.
 Ciąża i karmienie.
 Zastosowanie ich powinno prowadzić do poprawy w czasie nie dłuższym jak 12 tygodni,
leczyć tak długo jak utrzymuje się poprawa

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

leczenie może wywołać tocznia polekowego

32.RÓŻNICE MIĘDZY LEKAMI PRZECIWHISTAMINOWYMI STAREJ I NOWEJ
GENERACJI.
Leki I generacji tzw "klasyczne" (leki starej generacji), do których zaliczamy
Chlorferenaminę, Hydroksyzynę, clemastinum czy phenazolinum. Leki te oprócz silnego
działania przeciwhistaminowego wykazują działanie sedatywne i antycholinergiczne
powodując szereg działań niepożądanych takich: senność i obniżona sprawność
psychofizyczna, suchość błony śluzowej jamy ustnej, zaparcia, czasami też objawy
utrudnionego oddawania moczu przez co są trudne do zaakceptowania przez pacjentów.

-blokują receptory H

centralne i obwodowe

-wykazują działanie cholinolityczne, serotoninolityczne, uspokajające, miejscowo
znieczulające
-podczas leczenia występują: zmniejszenie sprawności psychoruchowej, zatrzymanie
moczu, suchość w jamie ustnej, hipotermia, senność
Nowa generacja:
-wykazuje wybiórcze działanie na receptory obwodowe
-brak działania na inne receptory i związany z tym brak objawów niepożądanych takich jak I
generacja
-nie nasilają działania alkoholu i barbituranów
-mogą być stosowane w niewydolności nerek
-są mniej skuteczne w alergiach o tle emocjonalnym
-nie działają uspokajająco

33. OPISZ WŁAŚCIWOŚCI i SPOSOBY STOSOWANIA „NOWEJ” GENERACJI LEKÓW
P/HISTAMINOWYCH.
Druga grupa to leki II generacji (leki nowej generacji), do których zaliczamy: cetyryzyna,
feksofenadyna, mizolastyna, azelastyna, lewokabastyna, astemizol, loratadinum. Leki II
generacji charkateryzują się wysoką skutecznością i dobrą tolerancją, gdyż są praktycznie
pozbawione wyżej wymienionych objawów niepożądanych. Przedłużony czas działania tych
leków sprawia, że są one stosowane w jednej dawce na dobę. Leki te dostępne są zarówno
w tabletkach, jak i w kroplach lub syropach, co umożliwia łatwe dawkowanie u dorosłych i u
dzieci.

Desloratadyna (Aerius ®) (jako przykład leku nowej generacji)
Lek przeciwhistaminowy blokujący wybiórczo obwodowe receptory H

, czynny metabolit

loratadyny. Silnie i długotrwale hamuje uwalnianie cytokin indukujących proces zapalny
oraz ekspresję adhezyjnej cząsteczki selektyny P na powierzchni komórek śródbłonka. U
pacjentów z sezonowym alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa desloratadyna znosi
objawy w postaci kichania, świądu nosa i oczu oraz zmniejsza ilość wydzieliny i poprawia
drożność przewodów nosowych, a także znosi łzawienie i zaczerwienienie oczu, zmniejsza
liczbę zmian pokrzywkowych i łagodzi świąd skóry. Praktycznie nie przenika do o.u.n., dzięki
czemu nie wywiera działania uspokajającego, nie wywołuje senności ani nie wpływa na
aktywność psychomotoryczną. Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego (około 30
min); działanie utrzymuje się przez 24 h. Dorośli i dzieci po ukończeniu 12 r.ż. doustnie 1
tabl. lub 10 ml syropu raz dziennie. Dzieci od ukończenia 2 r.ż. do 6 r.ż. 1,25 mg (2,5 ml
syropu) raz dziennie; 7-12 r.ż. 2,5 mg (5 ml syropu) raz dziennie.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

34. UOGÓLNIONE OBTURACYJNE SCHORZENIA UKŁADU
ODDECHOWEGO:PATOMECHANIZM, FARMAKOTERAPIA I RÓŻNICOWANIE.

Uogólnione obturacyjne schorzenia układu oddechowego,
patomechanizm,farmakoterapia,różnicowanie.Do uogólnionych zaliczamy: astme, pochp,
rozstrzenie, zaporowe zapalenie oskrzelików, mukowiscydoze.W diagnostyce róznicowej
chorób ze świszczącym oddechem, brakiem tchu, zmianami w oskrzelach,należy wziąć pod
uwage czy obturacja jest uogolniona czy miejscowa, czy dotyczy dużych czy małych dróg
oddechowych. Może być przyczyna tkwiąca w ścianie, świetle, poza drogami
oddechowymi.Wykonuje się badania laborat( morfologia, IgE), badania czynnościowe
płuc( spirometria z i bez środka rozszerzającego oskrzela), próby leczenia.
Różnicowanie POChP z astmą:+wiek

+rola palenia
+alergia
+rodzinne występywanie
+objawy:przewlekłe/napadowe
+odwracalność obturacji w spiromatrii
+parametry czynności płuc:TLC,RV,FRC(podwyższone w

POChP)

+pojemność dyfuzyjna (zmniejszona w PocHP)
+ radiologiczne

ASTMA-przewlekły proces zapalny dróg oddechowych z towarzyszącą
nadreaktywno¶cią oskrzeli.Szczególną rolę odgrywają tu
mastocyty,eozynofile i limf.T.
Objawy,w odróżnieniu od POChP,związane są z rozlanym,zmiennym i
odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza, nadreaktywnością oskrzeli, dusznością
napadową wydechową i kaszlem.
Leki stos.w lecz.astmy:

GLCSwziewne(budezonid,flutikazon,beklometazon)

GLCSogólnoustroj.(zaostrzenia,stan astmatyczny)

kromony-kromoglikan dwusodowy(Intal),nedokromil sodu(Tilade)

metyloksantyny

długo dział.B-mimetyki wziewne

leki p/leukotrien.(montelukast-Singulair)

Podstawowym leczeniem w terapii astmy jest leczenie p/zapalne!
Dobrze leczona astma nie wymaga leczenia poza p/zapalnym.

POChP to przewlekła choroba,charakteryzująca sie
trwałym upośledzeniem drożności oskrzeli,postepująca i
nieodwracalna.
Leki stos.w lecz.POChP:

rozszerzające oskrzela:

B2-mimetyki,leki antycholinergiczne-wziewnie
metyloksantyny-p.o. lub i.v.

kortykosterydy

antybiotyki-w przypadku infekcji bakt.

leki mukolityczne:ambroxol,bromoheksyna,ACC

leki pobudzające wentylację:almitryna,doxapram,teofilina

+domowa tlenoterapia.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Ma ona związek z 2 jednostkami chorobowymi długotrwającymi:
*Przewlekłe zapalenie oskrzeli- charakeryzujące się przewlekłym kaszlem z
odkrztuszaniem , duszność na skutek przerostu gruczołów śluzowych, przerostem
mięśniówki gładkiej.
*Rozedma w której dominuje duszność wysiłkowa ze zmianami w powiększonych
przestrzeniach powietrznych i zniszczeniem ścian pęcherzyków płucnych.
Obu stanom oprócz obturacji może towarzyszyć nadreaktywność oskrzeli.

35.FARMAKOTERAPIA POZASZPITALNYCH ZAPALEŃ PŁUC.

Generalną zasadą leczenia zapaleń płuc jest stosowanie
(niezależnie od wyników posiewu plwociny)antybiotyków o
szerokim spektrum działania w dużych lub średnich dawkach,z
modyfikacją dawkowania w przypadku niewydolności nerek i
stosowanie leczenia sekwencyjnego(rozpoczynamy leczenie
pozajelitowo,a następnie przechodzimy na leczenie doustne tym
samym lub podobnym antybiotykiem).
Leczenie ambulatoryjne:
Leczenie u pacjentów<60 r.ż. bez schorzeń współistniejących:Erytromycyna [500mg*4]
( ew.klaritromycyna lub azitromycyna w przypadku nietolerancji erytr. lub u palaczy w
zwalczaniu H.influenzae) lub Tetracyklina [100mg*2]
U pacjentów >60 lat ze schorzeniami: Cefalosporyny II generacji [1,5g*3] lub
Kotrimoksazol [960mg*2] lub B-laktam z inhib. B-laktamazy [augmantin 500mg*3] ( w
przypadku podejrzenia zakarzenia Legionellą Makrolid )
Leczenia szpitalne:=leczenie dożylne
Cefalosporyny II lub III generacji [Cefizox 1g*8] lub B-laktam z inhibitorem B-laktamaz
[unasyn 1,5g*3]( w przypadku podejrzenia zakarzenia Legionellą Makrolid po potwierdzeniu
można podać Ryfampicyna)
Chorzy w stanie ciężkim: Makrolid (+/- Ryfampicyna j.w.)

oraz

Cefalosporyny III

generacji aktywne wobec Pseudomonas lub inny działający np.: Imipenem-cilastatin lub
Ciprofloksacyna

oraz

Aminoglikozyd ( w okresie początkowym)

Czynnikami etiologicznymi zapalenia płuc pozaszpitalnego mogą być

*Str.pneumoniae-penicylina+antbiot.dział.na bakt.G-(ampicylina)
(najczęstsze-30-50%)
*Mycopl.pneumoniae-tetracykliny,erytromycyna
*Chlamydia pneumoniae-j.w.
*H.influenzae-półsyntetyczne penicyliny z inhib.B-laktamazy
(Augmentin,Unasyn,Zinnat)
*Legionella pneumophila-erytromycyna 1g i.v. co 6h lub
klarytromycyna i.v. 500mg co12h.Leczenie kontynuować p.o.przez
3tyg. ewent.:ciprofloksacyna,rifampicyna,azitromycyna.
*wirusy grypy A-lecz objawowe;w celu zapobieżenia nadkażeniu
bakt.podajemy antybiot. + ew.leki wykrztu¶ne.

36. OBJAWY UBOCZNE I INTERAKCJE LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU ASTMY
OSKRZELOWEJ

B2-mimetyki

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Drżenia mięśni szkieletowych, nerwowość, ból i zawroty głowy, przyspieszenie czynności
serca, uczucie kołatania serca, potliwość, nudności, wymioty, bóle i kurcze mięśni,
paradoksalny skurcz oskrzeli, podrażnienie błony śluzowej gardła, kaszel. Po dłuższym
stosowaniu może pojawić się hipokaliemia. Rzadko obniżenie rozkurczowego i wzrost
skurczowego ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia rytmu serca (szczególnie po
zastosowaniu większych dawek) oraz alergiczne objawy skórne.
Interakcje
Leki

-adrenolityczne zmniejszają skuteczność preparatu (nie stosować łącznie),

natomiast

inhibitory MAO i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

- mogą nasilać jego

działanie.
Leki

pobudzające receptory

-adrenergiczne, leki przeciwcholinergiczne, pochodne

ksantyny (np. teofilina)

mogą nasilać działanie fenoterolu i zwiększać ryzyko wystąpienia

działań niepożądanych.

Anestetyki wziewne

, takie jak halotan, trójchloroetylen i enfluran mogą zwiększać

podatność układu sercowo-naczyniowego na działnie leków pobudzających receptory

-

adrenergiczne.

GKS (budesonid)
Działanie niepożądane
Sporadycznie mogą wystąpić pleśniawki lub podobne objawy kandydozy jamy ustnej..W
czasie leczenia preparatami wziewnymi może wystąpić paradoksalny skurcz oskrzeli:
wysypka, pokrzywka, obrzęk naczynio-ruchowy..
Interakcje

Cymetydyna

nieznacznie hamuje metabolizm wątrobowy leku, co przy tej drodze podania

pozostaje bez znaczenia klinicznego.

Antagonista rec. Leukotrienowych (Accolate®)

Działanie niepożądane
Lek jest dobrze tolerowany; mogą wystąpić łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból
głowy, reakcje nadwrażliwości (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy). Rzadko przejściowe
zwiększenie aktywności aminotransferaz we krwi ; w przypadku pojawienia się objawów
klinicznych sugerujących uszkodzenie wątroby należy rozważyć odstawienie preparatu.
Interakcje
Zafirlukast może być stosowany z lekami rozszerzającymi oskrzela i wziewnie podawanymi
kortykosteroidami.

Kwas acetylosalicylowy

zwiększa stężenie zafirlukastu we krwi, natomiast

erytromycyna

zmniejsza.
W skojarzeniu z

teofiliną

może dojść do obniżenia stężenia zafirlukastu lub zwiększenia

stężenia teofiliny we krwi (ryzyko nasilenia toksyczności ze strony o.u.n.).

Terfenadyna

zmniejsza o połowę wartość AUC dla zafirlukastu, natomiast w skojarzeniu z

warfaryną

dochodzi do wydłużenia czasu protrombinowego.

Zaleca się ostrożność stosując zafirlukast z antagonistami wapnia, cyklosporyną,
astemizolem, tolbutamidem, karbamazepiną, fenytoiną ze względu na potencjalne ryzyko
interakcji.

Atrovent ® cholinolityk

Działanie niepożądane
W pojedynczych przypadkach: suchość błony śluzowej jamy ustnej, podrażnienie gardła,
kaszel, reakcje alergiczne, ból głowy, nudności. Sporadycznie mogą wystąpić niewielkie i

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

odwracalne zaburzenia akomodacji, zwłaszcza po przedostaniu się preparatu do oczu,
Interakcje
Leki

-adrenergiczne i metyloksantyny przyjmowane równolegle z ipratropium mogą

nasilać działanie rozszerzające oskrzela. Nie należy stosować w tym samym rozpylaczu
połączonych roztworów bromku ipratropium i kromoglikanu diodowego.

Teofilina (metyloksantyny)

Działanie niepożądane
W większości przypadków są łagodne i przemijające, jeżeli stężenie teofiliny we krwi jest
mniejsze niż 20 µg/ml. Mogą wystąpić: nudności, wymioty, biegunka, bóle w nadbrzuszu, ból
głowy, bezsenność, zwiększona pobudliwość, niepokój, przyspieszone oddychanie, drżenia
mięśniowe, przejściowe zwiększenie ilości wydalanego moczu, krwawe wymioty i
niedociśnienie. Jeżeli stężenie teofiliny jest większe niż 20 µg/ml, działania niepożądane
występują częściej i z większym nasileniem; pojawić się mogą uporczywe wymioty,
zaburzenia rytmu serca i trudne do opanowania drgawki, zagrażające życiu. Obserwowano
wystąpienie zaburzeń metabolicznych: hipokaliemię i hiperglikemię. 31% spośród działań
niepożądanych związanych z leczeniem aminofiliną to reakcje alergiczne (wysypka skórna,
świąd, zaczerwienienie i obrzęk twarzy, zespół Stevensa-Johnsona).
Interakcje
 Zwiększenie stężenia teofiliny we krwi powodują przede wszystkim:

allopurynol,

cymetydyna, antybiotyki makrolidowe

(erytromycyna)

, fluorochinolony

(wyjątek: ofloksacyna

- niewielki wpływ na przemianę teofiliny)

, kortykosteroidy, doustne środki antykoncepcyjne,

propranolol, meksyletyna

 Zmniejszenie stężenia teofiliny we krwi obserwuje się po

barbituranach

karbamazepinie, fenytoinie, rifampicynie

Nie należy jednocześnie podawać aminofiliny i

fluwoksaminy

U osób stosujących długotrwale

doustne leki przeciwzakrzepowe

, teofilina zmniejsza  ich

działanie. Podobny wpływ ma teofilina na długotrwale stosowane

sole litu

W czasie jednoczesnego leczenia aminofiliną i erytromycyną zaleca się zmniejszenie dawki
aminofiliny o około 30%. Jednoczesne stosowanie teofiliny

-adrenomimetykami

(efedryną) zwiększa jej działanie rozkurczające na mięśnie gładkie oskrzeli (synergizm w
działaniu na stężenie cAMP - zwiększenie stężenia), jednocześnie nasilają się jej działania
niepożądane.
U palaczy tytoniu klirens teofiliny jest zwiększony. Inne metyloksantyny

(teobromina,

kofeina)

mogą zwiększać pobudzające działanie teofiliny na

o.u.n. Preparatu nie należy popijać gorącym płynem ze
względu na zmienione (przyspieszone) uwalnianie substancji
czynnej w żołądku (zwłaszcza dotyczy to preparatów o
przedłużonym działaniu).

Dieta niskowęglowodanowa

wysokobiałkowa

skraca okres półtrwania aminofiliny.

37.POSTĘPOWANIE W LECZENIU POChP
Jeżeli SaO2>92% i pO2>60mmHg:
1.Wykluczyć popzapłucne przyczyny duszności.
2.Bromek ipratropium(Atrovent)w inhalacji
i/lub B2-mimetyk w inhalacji(Salbutamol,fenoterol-krótko
działające,Salmeterol-długo działający)
3.W przypadku niedostatecznej poprawy:dodać teofiline
(metyloksantyny)400-800mg/24h
Trzy wyżej wymienione grupy leków są bronchodilatorami-

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Ustalone rozpoznanie

edukacja

Łagodne,nawracające

lek

rozszerzający (2)doraźnie

stałe objawy

systematyczne 3-

4* dzien.inhalacje(2)

stałe lub występujące nocą

dodanie długodziałającego 25ug

2*dziennie

utrzymujące

(3),potem(4) po

nich GKS wziewne(Flutikazon)

2*dzinnie440ug

umiarkowane i ciężkie obj

całą dobę gdy pO2<55mmhg

utrzymujące się-rehabilitacja

FEV1<25% -przeszczep płuc

rozszerzają oskrzela.
4.W razie dalszej niedostatecznej poprawy dodać
p.o.kortykosteroid (Encorton 30-40mg/d przez 2 tyg.
ograniczając ilość leku o 5 mg co 7-10dni do najmniejszej dawki
efektywnej)
5.Jeśli poprawy po sterydach brak-przerwać ich podawanie.
W przebiegu POChP podawać też można mukolityki-rozrzedzające wydzielinę oskrzelową i
zmniejszające jej
lepkość,np.ambroxol,bromheksyna,N-acetylocysteina.

W przypadku,gdy SaO2<92% i pO2<60mmHg:
należy rozważyć przewlekłą tlenoterapię,rehabilitację i
wentylację wspomaganą.

38.PRZEDSTAW ALGORYTM LECZENIA FARMAKOLOGICZNEGO CUKRZYCY TYPU
2.
Cukrzycę typu 2 cechuje: hiperinsulinemia, zmniejszenie wrażliwości i liczby receptorów
insulinowych (insulinooporność). Celem leczenia jest utrzymanie glikemii na czczo poniżej
110 mg%, Hb A1c poniżej 7% i glikemii po posiłku poniżej 135 mg%.Leczenie zaczynamy
od edukacji chorego, zalecania diety niskokalorycznej i wysiłku fizycznego oraz
samokontroli glikemii w domu przez 3 miesiące. Jak skuteczne to kontrola co 3 mies. Jeśli
nie daje to poprawy to wkraczamy z leczeniem farmakologicznym.Początkowo stosujemy
monoterapię pochodnymi sulfynylomocznika- ułatwiają one wydzielanie insuliny przez
trzustkę lub metforminy- hamują zwiększone wytwarzanie glukozy w wątrobie oraz
zwiększają jej wychwyt w mięśniach.Metformina ma tą przewagę nad pochodnymi
sulfynylomocznika iż redukuje insulinooporność i dlatego dajemy ją osobom otyłym jako lek
pierwszego rzutu (METFORMIN w dawkach wzrastających od 1-2x 500 mg do 3x500mg).
Alternatywą jest zastosowanie insulinydługodziałającej p/snem, akarbozy-opóżnia
wchłanianie cukrów w przewodzie pokarm., rosiglitazonu lub repaglinidu. Jeśli monoterapia
jest nieskuteczna to dodajemy drugi lek doustny lub insulinę przed snem.Jeśli i to okaże się
nieskuteczne to dodajemy trzeci lek doustny lub stosujemy monoterapię insuliną.

39. ZASADY FARMAKOLOGICZNEGO LECZENIA NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY.
Prowadzimy leczenie substytucyjne hormonu tarczycy ( sól sodowa L-tyroksyny) doustnie.
Preparaty: Eltroxin, Euthyrox, Letrox. Dawka docelowa 1,6-2 mg/kg mc .Warunkiem
skuteczności leczenia substytucyjnego jest przyjmowanie tyroksyny 1x dziennie rano, na
czczo najpóźiej 30 min przed śniadaniem. Kontrole poziomu TSH można wykonać 24
godziny po przyjęciu ostatniej dawki.

40.LECZENIE FARMAKOLOGICZNE NADCZYNNOŚCI TARCZYCY-ZASADY LECZENIA,
PODSTAWOWE MECH. DZIAŁANIA I GŁÓWNE OBJAWY NIEPOŻĄDANE.
Stosujemy leki hamujące powstawanie hormonów tarczycy 3 grupy: a)tioamidy(pochodne
imidazolu i tiouracylu), b) tiocyjanki i nadchlorany, c) zw. litu. Pochodne tiouracylu i
imidazolu są stosowane najczęściej. Tiamazol i Karbimazol(poch. Imidazolu) hamują
utlenianie jodków do jodu aktywnego, wbudowywanie jodu do reszt tyrozylowych i
sprzęganie jodotyrozyn,blokując peroksydazę tarczycową. Propyltiouracyl (poch tiouracylu)
ma podobny do tiamazolu mech działania ponadto blokuje konwersję T4 do T3 w tkankach
obwodowych.Działanie tych leków jwst wzmacniane w przypadku niedoboru jodu.
Zasadą leczenia nadczynności jest podawanie wysokiej dawki początkowej 30-40 mg/dobe
dla tiamazolu i 400-600 mg/dobe propyltiouracylu. Po uzyskaniu pełnej eutyreozy
stosujemy dawki podtrzymujące odpowiednio2,5-15 i 50mg/dobę.leczenie takie należy

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

prowadzić przez 18-24 miesiące. Objawy niepożadane występują rzadko :wysypka i świąd
skóry, nudności, bóle stawów, żółtaczka cholestatyczna, zapalenie wątroby,
trombocytopenia. Najpoważniejszym objawem niepożądanym głównie po tiamazolu jest
granulocytopenia a nawet agranulocytoza. Dlatego przy stos tych leków należy kontrolować
morfologię krwi. Ponadto leki przeciwtarczycowe mają działanie wolotwórcze wynikające ze
zwiększenia sekrecji TSH na skutek blokady synt. hormonów tarczycy.

41. Powikłania sterydoterapii przewlekłej i mechanizmy ich powstawania. Działania
profilaktyczne.

GKS – mają silne działanie p/zapalne i p/bólowe, działają szybko. Podczas stosowania
przewlekłego powstają liczne objawy uboczne z których otyłość, twarz księżycowata i
trądzik są najmniej groźne (egzogenny zespół Cushinga). Bardziej niebezpiecznymi
powikłaniami są: skłonność do infekcji, krwotki z ppok, choroba wrzodowa, osteoporoza ze
złamaniami, zaniki mięśni, cukrzyca steroidowa, nadciśnienie, psychoza, martwica jałowa
kości, zapalenia jedno i wielonerwowe, zaćma i jaskra posterydowa, osłabienie ścian
naczyń – wybroczyny.

Profilaktyka: stosować tylko przy wyczerpaniu innych środków, w możliwie jak najniższej
dawce, omeprazol…

42. Zasady postępowania w zatruciach ostrych

Usunięcie chorego ze skażonej strefy. Zabezpieczenie krążenia i oddych. Usunięcie trucizny
z organizmu. Płukanie żołądka w zatr pok/grzyb. Ewentualna prowokacja wymiotów.
Przetaczanie krwi gdy toks wchłonięta, dializa. Podanie odtrutki. Forsowna diureza.
Leczenie zachowawcze objawów.Pobrać wszystkie możliwe wydzieliny i wydaliny do badań
sądowych. Wszystkich nieptrzeytomnych zaintubować, płukanie żoł, respirator. [patrz pyt
43-49]

43. Zatrucie glikolem

Płyn chłodniczy, rozpuszczalnik. Łatwo się wchłania. W 80% metabolizm w wątrobie 20 % w
niezmienionej z moczem. Glikol -> aldehyd -> kwas.

Etap I : (1-12h, depresja oun, obrzęk mózgu, śpiączka, drgawki, wymioty, drżenie
mięśniowe, początek kwasicy) Etap II: (12-24h, kwasica z luką anionową, tachy, spadek
RR, niewydolność kr. ) Etap III: (24-72h, ostra nekrozacewek nerkowych, oliguria i
ostatecznie ostra niewód. nerek)

Leczenie: płukanie żoł do 4 h, stabilizacja, leczenie kwasicy, p/drgawkowe, sole wapnia przy
hipokalcemii, hemodializa zapobiega niew.nerek (gdy st glikolu >25mg%), forsowna diureza,
etanol (jak przy metanolu), B1 100mg / 6h, B6 50mg/6h, kw foliowy 50mg /6h.

44. Zatrucie alkoholem metylowym

Rozpuszczalnik, środek do czyszcz szyb, farby, lakiery. Szybko się wchłania z ppok, dawka
śmiertelna 1g/kg mc, w 90% met w wątrobie 10% nerki, płuca w niezmienionej postaci.
Metanol (oun, luka osmolalna)-> formaldehyd (trucizna protoplazmatyczna, zwyr kom

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

wątroby, nerek, serca, uszk siatkówki i nerwu wzrok, kwasica)-> kw mrówkowy (uszk
siatkówki, kwasica, luka anionowa)

Objawy wczesne: początek po 40 minutach, objawy intoksykacji jak przy etanolu
Objawy późne: działanie metabolitów po 12-24h – kwasica metaboliczna, luka anionowa,
oddech Kussmala, uszkodzenie narządów, wzrok: zamazane widzenie, brak reakcji źrenic,
obrzęk siatk., przekr. tarczy, nerki - mioglobinuria, niewydolność serca, bradykardia,
wstrząs, martwica jąder podstawy, obrzęk mózgu.

Leczenie: stabilizacja, płukanie do 4 h, kwasica (natrium bicarbonicum), odtrutki – gdy
metanol w surowicy > 20mg% - 10% etanol w 0,9% NaCl tak aby st. We krwi utrzymywać na
poziomie 1 prom. (dawka nasyc 10ml/kg, podtrzymująca 1,5ml/kg/h), kw. foliowy 50-70mg
co 4h, B1 100mg co 6h, forsowna diureza, hemodializa.

45. Zatrucie tlenkiem węgla

Gaz bezbarw, bezwonny, powstaje przy niepelnym spalaniu węgla lub gazu przy braku
tlenu. Silne dzial toks, zatrucie przez dr oddech. Szybko się wchłania, wiąże się z Hb,
mioglobiną, mitochondrialną oksydazą cytochrom. (blokada transportu tlenu, spadek
uwalniania tlenu w tk i dys oksyhemoglob., hipoksja tkanek, kwasica). Na stopień zatrucia
wpływa czas ekspozycji, stężenie CO, wielkość wentylacji min. Zatrucie: [15-30% lekkie, 30-
40 średnie, 40-50 – ciężkie, 50-60 śpiączka, drgawki, 70-90 śmierć]

Objawy: bóle głowy, nudności, niepokój, szum w uszach, tętnienie w skoraniach, duszność,
zaburzenia świadomości, wzmożenie odruchów głębokich, tachykardia, spadek RR,
hiperwentylacja, różowe zabarw twarzy, sinica na obwodzie, ubytki w polu widzenia, ślepota,
obrzęk tarczy, w ciężkim : utrata przyton, śpiączka, drgawki, hipowentylacja, wstrząs ze
spadkiem RR.

Lecznie: stabilizacja, tlenoterapia (10l/min 100%, aż karboksy spadnie do 5%, u dzieci i
kobiet w ciązy dłużej), komora hiperbaryczna, leczenie kwasicy metabolicznej (NaHCO3).
Obrzęk m: mannitol 0,25-1mg/kg we wlewie 200-400 ml w 6 godz, furosemid, dexaven15-
50mg/dobe). Mioliza – heparyna.

46. Zatrucie muchomorem sromotnikowym

Amanta phalloides. 90-95% śmierć. Fallotkosyny i Amanitotoksyny Okres utajenia (do 12
godz). Okres II (1-3dn): tzw. zespół sromotnikowi: nudności, wymioty, biegunk (cuchnące
stolce, wodniste), odwodnienie, bladość, spadek RR, spadek diurezy – śmierć u dzieci i
starców. Okres poz. popr (kilkanaście h), Okres uszkodz narz miąższ: wzrost biegunek,
hepatomegalia, żółtaczka, pobudzenie w okr przedśpiączkowym (krzyki mózgowe),
śpiączka wątrobowa w ciągu 3-5 dni.

Diagnostyka: badania mikologiczne popłuczyn, stolca, resztek potrawy, morf, czasy, bil,
ASP, ALT, UREA, CREA, GLU, gazo, białka.

Leczenie: 1. niedopuszczenie do połączenia toksyn z kom wątroby, usunięcie resztek
grzybów z ppok (płukanie bez względu na czas jaki minął (woda, nadmanganian, węgiel,
woda), 2. przeczyszczające – magnesium sulfuricum 25g (kids-250mg/kg mc), węgiel 10-
20g co 4h przez 4dn, sonda i odsysanie treści 12-niczej. 3. Hemoperfuzja lub plazmafereza.
4. Elektrolity (Ringer, PWE, 10%GLU, K, kwas-zasad). 5. Zobojętnienie toksyn: penicylina

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

1mln/kg przez 3 doby, gdy uczul – chloramfenikol. 6. Ochrona wątroby: hydrokortyzon
1g/24h, ornityna Hepa Merc 20g/dobę, Essentiale 8g/d, SilibilinaLEGALON 20mg/kg mc w 4
wlewach iv.co 2h 7. Zapobieganie encefalopatii: neomycyna 4g/d, laktuloza. 8. Przy
uszkodz. wątroby – wit K, fibrynogen, kw. E-aminokapr., mieszanka lityczna iv ( 5% GLU +
dolargan 100mg), przeszczep wątroby.

47. Zatrucie zw. fosforoorganicznymi

Jako środki ochrony roślin, wchł przez skóre, spoj, płuca i ppok. Nieodwrac. blokada AChE,
nagromadzenie Ach w tkance nerwowej i płytkach n-m.

Objawy: I faza (obj muskarynowe, poty ślinotok, łzawienie, nadmierna ruchliwość, wzrost
wydz w drog oddech, nudności, wymioty, bóle brzuch, biegunk, zaburzenia zwieraczy) II
faza (obj nikotynowe, tachy, wzrost RR, drzenie włókienkowe mm, osłabienie, znużenie,
oczopląs) III faza (obj z OUN, bóle, zawroty, drgawki, niepokój, senność, zab mowy,
porazenie osr oddech, termoregul, naczynioruchowego)

Leczenie: stabilizacja, leczenie drgawek, przemywanie oczu 2% natrium bicarbonatum,
płukanie żołądka (węgiel), przemycie skóry, odtrutki (MUSK: atropina 2-4 mg i.v. co 15min
(kids - 0,05mg/kg m.c., NIKOT: pralidoxym 1-2g i.v. in 5-10 min (kids 20-40 mg/kg m.c.) co
4-6h)

48. Zatrucie alkoholem etylowym

Najczęstsze. Śmiertelna dawka 300-500 ml czystego alk /h. Metabolizowany (7-8g/h) w
wątrobie przy udziale deh. alkoholowej i aldehydowej do a. octowego (trucizna
protoplazmatyczna) i kw. octowego (objawy kwasicy)

Objawy: 1-2 prom – euforia, odhamowanie, zaburzenia równowagi, akomodacji, rozszerz.
źrenic, 3-4 prom – ciężkie zatrucie utrata świadomości, zab. oddychania, >4 prom – brak
odruchów, śpiączka, sinica, hipotermia, depresja oddych i krążenia. Diagnostyka: stężenie
alk, gazo, elektrolity, GGTP, zw. ketonowe we krwi, EKG.

Leczenie: płukanie 2-5% rr NaHCO3 (do 2h od spożycia), przy pobudzeniu ostrożnie
diazepam i.v. 2,5 mg/min do 30mg, przy depresji oddechowej fizostygmina 00,2-00,5 mg/kg
mc iv, naloxon 2mg iv, wyrównanie zab wodno-elektolit, przy hipoglikemii – 20% glu,
witamina C, steroidy, ewentualna hemodializa.

49. Metody przerwania wchłaniania oraz przyspieszenia eliminacji trucizny.

Zmniejszenie wchłaniania z ppok: leki o dział wymiotnym (apomorfina, syrop z
wymiotnicy), mech prowokowanie wymiotów (drażnienie gardła, rr NaCl), płukanie żołądka,

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

chemiczne zobojętnianie, absorpcja (węgiel), metody swoiste polegające na tworzeniu mniej
toks zw.

Zmniejszenie wchł. z dróg oddech i skóry: sztuczne oddych powietrzem, mieszanką tlenu
i CO2, tlen pod zwiększonym ciśnieniem, przemywanie skóry wodą lub wodą z mydłem,
przemywanie skóry 1-2% rr wodorowęglanu sodowego w celu usunięcia kwasów oraz 1-2%
rr kw octowego lub winowego w celu usunięcia zasad.

W zatruciach doustnych najważniejszym działaniem jest możliwie szybkie opróżnienie
żołądka (prowokowane wymioty i płukanie żołądka). Wymioty sprowokowane podaniem
stężonego rr NaCl (1 łyżka soli kuchennej na szklankę ciepłej wody) są wynikiem silnego
podrażnienia błony śluzowej żołądka przez ten roztwór. Dodatkową korzyścią jest
obkurczające działanie soli na odźwiernik. Innym sposobem jest podawanie korzenia
wymiotnicy, najlepiej w postaci syropu (Extr. Ipecacuanhae siec. 9.0, Glycerini 18.0, Sir.
Simplicis ad 150.0). Dorosłym należy podać łyżkę stołową syropu, a następnie pół szklanki
wody do popicia. Jeśli wymioty nie wystąpią w ciągu 15 min., to dawkę należy powtórzyć.
Wymioty można również wywołać podskórnym podaniem 5 mg apomorfiny, działającej na
ośrodek wymiotny w mózgu. Najskuteczniejszym sposobem usunięcia trucizny z żołądka
jest płukanie żołądka. Metoda ta powinna być zastosowana możliwie szybko - najlepiej w
ciągu 3 - 4 h od przyjęcia trucizny. Na zakończenie płukania należy podać 30 g węgla
aktywowanego jako absorbentu trucizny i 15 g siarczanu sodowego jako środka
przeczyszczającego. Wskazania do płukania żołądka: zaburzenia świadomości, do utraty
przytomności włącznie, ze względu na zwiększone ryzyko zachłyśnięcia, zatrucia
substancjami o bardzo dużej toksyczności , niepowodzenie próby sprowokowania
wymiotów.
Przeciwwskazaniami są: zatrucia truciznami żrącymi (kwasy, zasady), detergentami, ropa
naftowa, benzyna, rozpuszczalnikami organicznymi oraz zatrucie strychniną.

Metody eliminacji:

Intensywna diureza - polega ona na wykorzystaniu możliwości zwiększenia przesączania
klębuszkowego i zmniejszenia wchłaniania zwrotnego trucizny. Duże ilości płynów (12 - 15
1/24 h).
Diureza osmotyczna wywołana mocznikiem lub mannitolem Wydalanie z moczem
organicznych elektrolitów jest ściśle zależne od pH moczu i dlatego wydalenie słabego
kwasu organicznego (np. acetylosalicylowego) zwiększa się, jeżeli mocz ma odczyn
zasadowy, natomiast wydalanie słabej zasady organicznej (np. chinidyny) jest zwiększone
w moczu o odczynie kwaśnym.
Hemodializa polega na wymianie substancji malocząsteczkowych, przy jednoczesnym
upośledzeniu przechodzenia (dyfuzji) substancji wielkocząsteczkowych, przez odpowiednie
błony półprzepuszczalne.
Hemoperfuzja, w odróżnieniu od hemodializy, jest metodą eliminacji trucizny, której
skuteczności nie ograniczają takie właściwości fizykochemiczne trucizny, jak : hydrofilność,
rozpuszczalność, wielkość cząsteczki oraz wiązanie z białkiem ustrojowym. (zjawisko
adsorpcji fizycznej i chemicznej trucizny)
Plazmaseparacja i plazmaperfuzja - polegają na wstępnym oddzieleniu elementów
komórkowych krwi (czerwone i białe krwinki) od osocza, które następnie przepuszcza się
przez kolumny węglowe lub wypełnione żywicą.
Wymienne przetaczanie krwi - stosowane w śpiączce wątrobowej pochodzenia
Odtrutki chemiczne - bezpośrednio lub pośrednio prowadzą do wytworzenia mało
toksycznych kompleksów z trucizną. ■ deferoksamina (Desferał) - wiąże jony żelazowe,

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

■ penicylamina (Cuprenil) - chelatuje jony Cu, Hg, Pb, Zn, Co ■ BAL i EDTA – zatr
metalami ciężkimi,■ oksykamy – zatr fosforo.

50. Leki stosowane w porodzie przedwczesnym zagrażającym

Od 22 do 34(36) tyg. ciąży. Jest to poród występujący przed osiągnięciem wieku ciążowego
w którym płód uzyskuje optymalną zdolność do życia w warunkach pozamacicznych.
Farmakoterapia polega na hamowaniu czynności skurczowej macicy. 1. Hamowanie
czynności skurczowej macicy – tokolityki [pyt 53] 2.Stymulacja dojrzewania płuc płodu
[pyt 54] 3. Leczenie ewentualne infekcji wstępującej (penicyliny (ampicylina,
amoksycylina) i cefalosporyny, erytromycyna, klindamycyna, metronidazol.

51. Zastosowanie prostoglandyn w położnictwie

Prostoglandyny E2 i F2 – podawane do kanału szyjki macicy (tabletki 3 mg lub żel
okołoszyjkowo) oraz i.v. Dinoprostone® (indukcja por – 25ug/min przez 30min),
Minprostin E2® (tabl dopochw 3mg, amp 5mg/0,5ml i 0,75mg/0,75ml) .Wywołują skurcz
macicy ciężarnej i nie. Stymulują dojrzewanie szyjki i wyzwalają aktywność skurczową
trzonu. Wrażliwość macicy na PGE jest jednakowa przez cały okres ciąży. Stosowane są
podobnie jak oksytocyna do +indukcji porodu, +w krwawieniach poporodowych, +indukują
poronienie niezależnie od zaawansowania ciązy,+ ind. por. ciąży obumarłej+ rozszerzenie
szyjki przed łyżeczkowaniem. Działania niepożądane: skurcz oskrzeli, wzrost ciś.
śródgałkowego, przyspieszenie perystaltyki, nudności, wymioty, wzrost ciśnieniePGF
spadek PGE, temperatura i leukocytoza WADY:mały zakres dawek bezpiecznych, skurcz
naczyń pępowinowych, teratoganność ZALETY: brak działania antydiuretycznego,
dojrzewanie szyjki.

52. Leki oksytotyczne i oksytocyna

Oksytocyna – jeden z najczęściej stosowanych leków w położnictwie. Oksytocyna jest
hormonem wytwarzanym w jądrach trzykomorowych podwzgórza, a magazynowanym w
tylnej cz. przysadki. Oksytocyna działa bezpośrednio na mm gładkie macicy w czasie
porodu i w czasie poronienia, działanie skierowane jest głównie na trzon i dno macicy – ma
charakter skurczowo – rozkurczowy. Na macicę nie ciężarną nie działa wcale lub b. słabo.
Pobudza także wytwarzanie protaktyny, stymuluje wydzielanie mleka. Wskazania: indukcja
porodu (5-10j w rr 1j/100ml), pobudzenie słabej akcji porodowej, po wyłyżeczkowaniu
macicy, w aktywnym prowadzeniu III okresu porodu, w celu ułatwienia opróżnienia sutków
po wydobyciu dziecka po cięciu cesarskim, przy teście oksytocynowym, przy karmieniu (1,4-
2,8 j w aerozolu)

Sandopart (Demoksytocyna) – indukcja porodu, pobudzenie laktacji, krwawienie
poporodowe (podjęzykowo 50jm co 30min do dawki maks 500jm/24h)
Ergotaminom tartaricum – krwawienia maciczne, przyspieszenie kurczenia macicy po
porodzie, migreny ( w ginekologii 2-3 razy po 1mg)
Metyloergometryna – poporodowa atonia macicy, krwotok porodowy wczesny i późny,
cięcie cesarskie, obfite krw. miesiączkowe, zap. bł. śl. macicy. (0,1 – 0,2 mg iv)
Extractum secalis cornuli fluidum – krwawienia poporodowe, niedowład macicy (15-30
kropli)

53. Działanie, wskazania i p/wskazania do stos tokolityków

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Są to leki hamujące skurcze macicy: 1. B-mimetyki, 2. blok. kanał wapniowego (nifedypina,
ham skurczów, brak hiperglikemii i zaburzeń elektrolitowych, stosowane razem z B2-
mimet.), 3. magnez (tokolityczne i kardioportekcyjne – do 10g/d)
4. inhibitory prostoglandyn (Aspirin 3x 0,5g), indometacyna, uboczne: zaburzenia
krzepliwości, krwawienia wewnątrzmaciczne) 5. Atosiban – antagonista rec.
oksytocynowego (stosowany pomiędzy 24-33 tyg. – 7,5 mg iv, potem 18mg/h przez 48h) B-
mimetyki, pobudzenie rec. adrenergicznych, działania uboczne: tachy, arytmia, drżenie rąk,
zawroty i bóle głowy, spadek RR, zrost st. glukozy. Wskazania: zagrażające poronienie do
16 tyg, lub poród przedwczesny do 36 tyg, niewydolność szyjki m., zagrażające pęknięcie
macicy. P/wskazania: tyreotoksykoza, ch. serca, cukrzyca, jaskra, zagrożenie
niedotlenieniem płodu, zespół zakażenia owodni, niewydolność łozyska, przedwczesne
oddzielenie łożyska, (fenoterol 1-4ug/min iv, a po ustąpieniu czynności skurczowej 4-8 x 5
mg/d p.o., salbutamol – 10-50ug/min iv (10mg/500ml 5% glu) etenbuterol (2-4 razy 20ug/d
p.o., rytodryna 4-8 razy 10mg/d p.o.)

54. Leki stosowane do stymulacji dojrzewania płuc płodu w porodzie przedwczesnym.

W celu stymulacji dojrzewania pluc płodu podaje się matce GKS p.o., i.m. lub i.v.,
najczęściej: betametazon (np. Bedifos, Celeston; amp. a 4 mg) 12 mg i.m. lub iv. co 24
godz. przez 2 kolejne dni leczenie powtarza się po 7-8 dniach deksametazon co 12 godz. 6
mg przez 2 kolejne dni, leczenie powtarza się po 7-8 dniach

W czasie leczenia GKS obserwuje sie: retencję wody, w moczu można stwierdzić obecność
cukru, we krwi t liczba leukocytów ze zwiększoną liczbą postaci młodych

Przeciwwskazania do stosowania GKS: niebezpieczeństwo obrzęku płuc, gestora EPH,
niewyrównana cukrzyca, zakażenie wewnątrzmaciczne, aktywna ch. wrzodowa żołądka i
dwunastnicy, gruźlica

W przypadkach przeciwwskazań, da stosowania glikokortvkostervdów:
stymulacja dojrzewania płuc - ambroksol (Mucosolvan) l000mg/dobę przez 5 dni,

TRH(amp.a 200ug), trójpeptyd TRH - hormon podwzgórza stosowany i.v.
łatwo przenika przez łożysko i powoduje uwalnianie TSH u płodu —> produkcja hormonów
tarczycy przez płód, TRH podaje sie wyłącznie z GKS: 12 godzin po ostatniej dawce
sterydów we wlewie kroplowym trwającym 20-30 minut 400 p.g TRH, następnie co 8 godzin
po 400ug.

Badania kliniczne potwierdziły addytywny efekt działania hormonów tarczycy oraz
glikokortykosterydów w procesie stymulacji dojrzewania płuc płodu.

55. Wymień i omów leki, których stosowanie w I trym ciązy doprowadza do powstania
wad wrodzonych

1. Leki cytostatyczne – wady narządowe i obumieranie płodu 2. Hormony sterydowe –
androgeny gestageny, gks – teratogenne 3. Antybiotyki – bezpieczne są penicyliny,
cefalosporyny, makrolidy, linkozamidy, spektynomycyna w rzeżączce. Tetracykliny – złogi
fluoryzujące w żebach i kościach, opóźnienie rozwoju szkieletowego, katarakta, niedorozwój
rąk. Aminoglikozydy – embriotoksycznie, streptomycyna – ototoksycznie. Chloramfenikol –
embriotoksyczne, ham. syntezy kw. nukleinowych. Sulfonamidy – nasilają żółtaczke

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

noworodków. 4. Barbiturany – rozsczep wargi i podniebienia, padaczka 5. Fenytoina –
antagonizm do kw foliowego, zahamowanie synt DNA i PGE płodu -> płodowy zespół
hydantoinowy (wady serca, rozszczep pod., mikrocefalia, zniekształcenie nosa, niedorozwój
palców, fałd skórny nad wewnętrznym kątem oka, przepukliny) 6. P/cukrzycowe leki
doustne – poch sulfonylomocznika i biguanidu ze względu na zab metaboliczne. 7. Leki
p/zakrzepowe – ant wit K krwotoki w obrębie łozyska jak i płodu, heparyna – embriopatia
heparynowa – krótkie kończyny, zab rozwoju umysłowego, zab rozwoju oczu. 8.
Thalidomid – fokomelia 9. sole litu, benzodiazepiny, fenotiazyny, alkohol etylowy

56. Biotransformacja leków, etapy, czynniki modyfikujące.

To proces jakiemu ulega lek w ustroju. Głównym narządem przetwarzającym lek jest
wątroba. Procesy I-fazy: utlenianie, redukcja, hydroliza. Procesy II-fazy: sprzęganie z kw
siarkowym, glukuronowym, glicyną. Związki polarne i rozpuszczalne w tłuszczach
przechodzą w polarne, rozpuszczalne w wodzie możliwe do eliminacji z moczem.
Właściwości metabolitów są inne niż zw macierzystych. Czasami produkt biotransformacji
działa leczniczo (nortryptylina). Proces biotransformacji zależny jest od wieku, płci, stanu
zdrowia, temp ciała, stos innych leków. Samoindukcja to właściwość niektórych leków do
wzmacniania swojego metabolizmu po długim stosowaniu.

57. Wchłanianie leków w ustroju

Wchłanianie przez:

błonę śluzową jamy ustnej, przez skórę, z tkanki podskórnej i

mieśniowej (trafiają bezpośrednio do krwi, a szybkość zależy od unaczynienia okolicy
podania), z jamy otrzewnej i opłucnej (tylko subst rozp w lipidach), z żołądka (zależne od
stopnia dysocjacji leku w kwaśnym pH i pokarmu), z jelita cienkiego (pH=5,3 , na szybkość
wpływają enzymy traw.), z jelita grubego i odbytnicy, przez drogi oddechowe i płuca
(szybkość zależna od ciśnienia gazu, śr. cząsteczek, wentylacji), resorpcja przez błony
śluzowe

58. Wydalanie leków przez nerki

Przez nerki wydalanych jest najwięcej leków. Leki o charakterze polarnym wydalane są
całkowicie lub prawie niezmienione (barbiturany, gentamycyna, digoxin). Leki rozpuszczalne
w tłuszczach (niepolarne) są metabolizowane i wydalane w postaci rozpuszczonych w
wodzie produktów (fenytoina, erytromycyna). Sposoby wydalania z moczem: przesączanie
kłębuszkowe – przechodzą subst o masie czast mniejszej niż 60tys – 70 tys. Szybkość
przesączania oceniamy przez pomiar klirensu insuliny i kreatyniny (wydalane wyłącznie
drogą przesączania). Klirens insuliny = 120 ml/min (ilość osocza zawierająca związek
wydalona w ciągu minuty). Wydzielanie cewkowe – w nabłonku cewek znajdują się enzymy
umożliwiające transport czynny leków o charakterze kwasów i zasad. Proces ten może być
hamowany (Probenecyd hamuje aktywne wydz penicylin). Bierne wchłanianie zwrotne –
zachodzi w dyst czesciach cewki. Szybkość tego procesu zalezy od pH moczu, pK leku i od
wsp jego rozdzialu miedzy błoną cewek i moczem. Wchłanianie to głównie transport bierny,
ale czasami odbywa się na drodze transportu czynnego (fluorki, kw. moczowy)

59. Dystrybucja leku w ustroju

Rozprowadzenie leku przez krew – 1 minuta. Część zwiazana z białkami jest nieaktywnam
stanowi magazyn. Lek jest stopniowo uwalniany pod wpływem spadku stężenia frakcji
wolnej. Stopień związania z bial warunkuje czas działania leku. Objętość dystrybucji – stos il

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

leku w organizmie do ilości w osoczu. Współcz. dystrybucji – stos obj dystrybucji do ciężaru
ciała pacjenta (stały dla danego leku). Stała eliminacji – spadek stężenia leku we krwi w
jednostce czasu (w %), określa szybkość wydalania leku, pozwala obliczyć czas półtrwania,
jest on tym dłuższy im niższa jest st elimin. Półokres trwania – czas w którym st leku obniża
się do połowy jego wartości wyjściowej. Teoria kompartmentowa dystrybucji leków –
podstawą jest obliczenie stężenia leku w kompartmencie centralnym (krew) lub obwodowym
(inne tkanki) Kompartment jest to przestrzeń w ustroju w której lek ulega zrównoważonemu
rozmieszczeniu. Najprostszy jest model jednokompartmentowy – podany lek jest szybko
wchłonięty, rozmieszczony i wydalony. Każdy lek w ustroju przechodzi przez LADME, który
imituje model dwukompartmentowy. Kompartment obwodowy zawiera składową
wolnowymienną i szybkowymienną.

60. Mechanizmy działania antybiotyków, podział wg spektrum działania

B-laktamowe

– ham. syntezy ściany kom bakterii (penicyliny, cefa, monobaktamy,

karbapenemy) [wąskie spektrum – naturalne, półsyntetyczne, szerokie –
aminopenicyliny, karboksyl, ureido i amidyno]

aminoglikozydy

–(ham.synteze białka działając na podjednostkę 30S) – E. coli,

Klebsiella, Enterobacter, Proteus, Pseudomonas,Neisseria, Brucella, Haemophilus,
gronkowce złociste.

tetracykliny

– (bakteriostatycznie-hamując synt.białek na podjednostce 30S) – G+

(gronkowce, paciorkowce, dwoinka zap. płuc, Listeria), G- (E. coli, Brucella, Shigella,
Haemophilus, Neisseria, V. cholerae, Klebsiella), riketsje, Mycoplasma, Chlamydia.

chloramfenikol

(50S)- Haemophilus, Klebsiella, dur plamisty, paradury

makrolidy

– (50S, blokują translokacje) – beztlenowe, H. pylori, podobny zakres do

penicylin

linkozamidy

- ham s. białek (50S) – G+, beztlenowe, Chlamydia, Mycoplasma

7. polimyksyny – G- (Pseudomonas, Enterobacter, E. coli, Salmonella, Shigella)
8.

wankomycyna

– ham. syntezy ściany, G+ paciorkowce, gronkowce oporne na B-

laktamy, C. difficile.

9. rifampicyna – ham. synt. kw. nukle. – G+ i G-, wszystkie postacie prątków gruźlicy
10. fluorochinolony – ham. replikacji kw. Nukleinowych działajac na gyrazę DNA

(ofloksacyna G-, cyprofloksacyna – P. aeruginosa, Haemophilus, Neisseria) – zak.
dróg moczowych, oddechowych, ppok i szpiku.

Według spektrum działania:
1) o względnie ograniczonym spektrum przeciw G+ [penicyliny naturalne, krystaliczna,
prokainowa, benzatynowa, makrolidy, linkozamidy] 2) o względnie ograniczonym
spektrum przeciw G- (np.aminoglikozydy) 3) o szerokim spektrum (np. tetracykliny,
chloramfenikol) 4) wybiórcze (np. tuberkulostatyczne)

61. Wskazania i p/wskazania do terapii antybiotykami.

Wskazania:
- rozpoznanie choroby infekcyjnej

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

- identyfikacja drobnoustroju
- wykazanie wrażliwości (antybiogram)
- ciężki stan kliniczny
- zagrożenie ciężkochorego infekcją (np. nowotwór)
- profilaktyka zakażeń (np. pooperacyjnego)
- wykorzystanie innych właściwości antybiotyków
(np. neomycyna w hipercholesterolemii)
Przeciwwskazania:
- bezwzględne: nietolerancja antybiotyku, dawka terapeutyczna przekracza
toksyczną
- względna: brak rozpoznania bakteriologicznego infekcja drobnoustrojami
drobnoustrojami

o małej wrażliwości, choroby współistniejące, ciąża i okres karmienia, wiek
(noworodki
i osoby starsze), choroby wirusowe

62. Kierunki rozwoju antybiotykoterapii. Nowe antybiotyki. Mechanizmy

antybiotykooporności.
Streptograminy: pochodne pristynamycyny o odmiennym mechanizmie działania oraz
działające również na wielooporne szczepy Enterococcu faecium (hamuje syntezę
białka na poziomie rybosomu). Ketolidy: 14 członowe pochodne makrolidów podobny
zakres dzialania j.w. Oksazolidynony: działają na enterokoki, paciorkowce,
mycobacterium, (tuberculosum). Glikopeptydy: (LY 3333328) aktywne w stosunku do
opornych na wankomycynę gronkowców i innych ziarenkowców. Glicycykliny:
pochodne mionocykliny, G(+) i G(-), tlenowce, beztlenowce (szerokie spektrum). Cef
antybiotyków fluorochin: hybrydy antybiotyków o podwójnym okresie działania – cel:
opóźnienie wytwarzania oporności. Megaina: peptydy kationowe, mechanizm
tworzenia w błonie komórkowej tkanki zakładających integralność.
Mechanizmy antybiotykooporności: inaktywacja enzymatyczna antybiotyku przez jego
degradację lub modyfikację( B-laktamy, chloramfenikol, aminoglikozydy), zmiana
powinowactwa miejsca docelowego przez drobnoustroje: B-laktamy, aminoglikozydy,
chinolony, ryfampicyna, tetracykliny, glikopeptydy, makrolidy, aktywacja pompy
wypływowej: tetracykliny, chinoliny, zmniejszenia przepuszczalności ściany komórki
bakteryjnej dla antybiotykow: sulfonamidy.

63. Sposoby leczenia antybiotykami oraz wskazania do leczenia skojarzonego

antybiotykami.
Kuracja trwa zazwyczaj 7 -10 dni. Jeżeli po kilku dniach brak jest poprawy oznacza to
inną chorobę,
źle dobrany antybiotyk, organizm neutralizuje lek (antygen). Można wtedy zmienić
drogę podania
rytm dobowego podania, włączyć dodatkowy antybiotyk.
Leczenie:
Normalne: drobnoustroje o małej zjadliwości, dobry stan ogólny, ambulatoryjnie
antybiotykami bakteriostatycznymi, doustnie w małej dawce
Intensywne: bakterie mało wrażliwe, zły stan ogólny, antybiotyki bakteriobójcze, duże
dawki w warunkach szpitalnych, podawanie i.v. lub i.m. leczenie skojarzone.
Długotrwałe: prawdopodobieństwo reinfekcji, niebezpieczeństwo nadkażenia lub
uaktywnienia przetrwałych drobnoustrojów, zapobiegania powstawania oporności,
podtrzymywanie słabych reakcji obronnych organizmu.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Wskazania leczenia skojarzonego: wstrząs septyczny, zakażenia mieszane z
posocznicą, zapalenie otrzewnej i zachłystowe zapalenie płuc, zakażenia wywołane
przez ciało obce (np. zastawka), zapalenie wsierdzia, niska oporność (leukopenia).
Równoczesne podanie może spowodować 4 typy reakcji: 1- idyferencja: leki nie
wpływają na siebie 2- synergizm: działanie większe niż suma działań
3- addycja: działania sumują się 4- antagonizm. Niebezpieczeństwa: nasilenie obj.
ubocznych,
większe możliwości uczulenia, wytworzenie oporności przeciw wielu lekom, kojarzenie
antagonistów, utrudnione rozpoznanie bakteriologiczne, większa możliwość
nadważenia, koszty.

64. Błędy w stosowaniu antybiotyków i powikłania chemioterapii.

Błędy: Do podstawowych błędów antybiotykoterapii należy zaliczyć: podawanie mimo
braku wskazań, niewłaściwy wybór (zbyt częste podawanie antybiotyków o szerokim
spektrum przy banalnych zakażeniach), niewłaściwe dawkowanie (zbyt małe dawki),
zbyt krótki okres leczenia, zły sposób podania, stosowanie w chorobie o etiologii
wirusowej, kontynuacja leczenia po wystąpieniu oporności, przedłużenie leczenia po
ujawnieniu się reakcji alergicznych lub toksycznych, złe połączenie antybiotyków,
zastosowanie antybiotyku z ominięciem interwencji chirurgicznej (drenaż w przypadku
zakażenia miejscowego lub usunięcie ciała obcego). Ogólnie zależne od lekarza (w/w) i
chorego – brak dyscypliny.

Powikłania chemioterapii: 1. Bezpośrednie działanie toksyczne lub niekorzystne dla
organizmu
człowieka . 2. Reakcje uczuleniowe. 3. Dysbakteriozy 4. Zaburzenia funkcji układu
immunologicznego. 5. Niepożądane reakcje z innymi lekami.

65. Wymień typy interakcji antybiotyków z innymi lekami i omów interakcje

farmakokineteczne

na etapie metabolizmu wątrobowego.
Farmaceutyczne: Chemiczne i fizykochemiczne niezgodności recepturowe, czyli
wzajemne reagowanie leków ze sobą przed ich wchłonięciem do organizmu; najczęściej
płyny do iniekcji (klindamycyna reaguje w jednym środowisku z fenytoiną, barbituranami,
aminofiliną, powodując inaktywację klindamycyny). Farmakodynamiczne: To zmiana siły,
czasu działania oraz toksyczności jednego leku pod wpływem drugiego jednocześnie
zastosowanego (objawy: porażenia zakończeń ruchowych - działanie kuraropodobne, np.:
po aminoglikozydach, klindamycynie, działanie neurotoksyczne, ototoksyczne,
mielotosyczne – chloramfenikol, hepatotoksyczne – tetracykliny) Farmakokinetyczne: To
wpływ jednego leku na losy drugiego w ustroju: wchłanianie (adsorpcja na powierzchni
niewchłanialne kompleksy, zmiany napięcia powierzchniowego, zmiany pH, w żołądku
przez leki neutralizujące, konkurencja o systemy przenośnikowe ( salicylany – antybiotyki),
leki przeczyszczające z węglem); wiązanie z białkami: wypieranie z połączeń i zwiększenie
działania(NLPZ i penicyliny); metabolizm: induktory enzymatyczne (barbiturany, p/zapalne
p/cukrzycowe), inhibitory (metronidazol, erytromycyna), enzymy mikrosomalne wątroby;
wydalanie: osłabienie wydalania nerkowego (moczopędne).

66. Wymień typy interakcji antybiotyków z innymi lekami i omów interakcje.

J.w.

67. Działania uboczne leków (podział, przykłady).

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Wg WHO to szkodliwy, niezamierzony skutek działania leku obserwowany w dawkach,
które służą
Zapobieganiu, diagnozie, leczeniu lub modyfikacji czynników fizjologicznych. W ramach
tej definicji
Nie rozważa się następstw przedawkowania leków lub jego umyślnego czy
przypadkowego zażycia.
Inaczej mówiąc, działania niepożądane leku są charakterystyczne dla konkretnego leku
i mogą wystąpić, lecz nie muszą, wówczas, gdy jest on stosowany w dawkach
leczniczych, zgodnie ze wskazaniami. Dzielimy je na: 1- dające się przewidzieć,
związane z mechanizmem działania leku ( nie powodują trwałego uszczerbku na
zdrowiu). 2- niezależne od dawki, o podłożu immunologicznym, genetycznym,
zależnym od płci i wieku. Należy także brać pod uwagę: reakcje uczuleniowe, na płód i
rakotwórcze. R. uczuleniowe: SA wyrazem nadwrażliwości leku na niektóre leki)
hormony, antybiotyki naturalne, surowice odpornościowe). Mogą być miejscowe
(wysypka, pokrywka) lub ogólne, opóźnione lub natychmiastowe. U osób uczulonych
wystąpić mogą objawy ze strony OUN, ukł. krążenia i oddechowego nie mające
związku z zasadniczym kierunkiem działania leku.
Działanie na płód: przed podaniem leku należy zawsze uwzględnić, czy zastosowany
środek może przenikać do płodu i czy może spowodować działanie teratogenne.
Najbardziej niebezpieczny dla płodu jest pierwszy trymestr ciąży. Leki podane w tym
czasie mogą spowodować obumarcie zarodka lub jego uszkodzenie prowadzące do
powstania wad rozwojowych. Większość leków łatwo przenika przez barierę łożyskową
do płodu i może przyczynić się do jego uszkodzenia w każdy okresie życia płodowego.
Działanie rakotwórcze: właściwości rakotwórcze mogą wykazywać leki p/nowotworowe,
immunosupresyjne, niektóre sulfonamidy pochodne kwasu izonikotynowego, środki
alkilujące, a wśród substancji chemicznych związki metali – arsenu, chromu, niklu,
kobaltu, ołowiu.

68. Interakcje farmakodynamiczne leków (przykłady).

(Koergizm). Leki zastosowane równocześnie mogą wykazywać działanie lecznicze
niezależne od siebie lub efekt działania jednego z nich może być modyfikowany przez
drugi zastosowany w tym samym czasie. Ich wzajemne oddziaływania manifestują się
w postaci synergizmu i antagonizmu.
Antagonizm farmakologiczny: występuje wtedy, gdy leki działają przeciwnie dając w
efekcie zmniejszenie lub całkowite zniesienie działania farmakologicznego.
Rozróżniamy antagonizm konkurencyjny i niekonkurencyjny, funkcjonalny
( czynnościowy) i chemiczny. Zjawisko antagonizmu farmakologicznego znajduje
zastosowanie w leczeniu zatruć.
Antagonizm konkurencyjny: dwa leki antagonista i agonista współzawodniczą o
wiązanie z tym samym receptorem. Maja ten sam punkt uchwytu działania, np.:
atropina (antagonista) znosi działanie acetylocholiny ( agonistyk rec. cholinergicznego)
– może znieść działanie hamujące atropiny.
Antagonizm niekonkurencyjny: dwa leki działają na ten sam receptor i maja dwa różne
punkty uchwytu, czyli nie konkurują o to samo miejsce wiązania. W tym przypadku nie
można całkowicie odwrócić działania antagonisty działaniem agonistyk.
Antagonizm funkcjonalny: (czynnościowy) polega na tym, że dwa leki o różnym punkcie
uchwytu wywołują przeciwny efekt, np.: noradrenalina działając na rec. ά

wywołuje

skurcz naczyń i wzrost ciśnienia krwi, a papaweryna działając bezpośrednio na
mięśniówkę gładką, rozkurcza naczynia i obniża ciśnienie krwi.
Antagonizm chemiczny: dwa leki reagują ze sobą tworząc w efekcie związek o
słabszym działaniu lub nieczynny biologicznie, np.: zatrucie jonami metali ciężkich

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

stosuje się związki chelatujace (EDTA lub BAL), a w zatruciu solami baru stosuje się
siarczan sodu – w wyniku reakcji powstaje nieaktywny, nierozpuszczalny w wodzie
siarczan baru.
Synergizm farmakologiczny: Jest to jednokierunkowe działanie leków. Efekt działania
jest wynikiem sumowania lub potęgowania działania równocześnie podanych lęków.
Rozróżniamy synergizm addycyjny i hiperaddycyjny.
Synergizm addycyjny: zachodzi wówczas, gdy efekt działania 2 lub więcej lęków
podanych razem jest równy sumie działania poszczególnych składników, np.:
mieszaniny leków nasennych, przeciwbólowych.
Synergizm hiperaddycyjny: efekt działania leków podanych razem jest większy niż
suma działania poszczególnych składników( tak działają leki mające ten sam kierunek
działania, ale różny punkt uchwytu) np.: jony wapniowe i glikozydy nasercowe
zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego.

Interakcje w zakresie wiązania z białkami i metabolizmu (przykłady).
Leki tworzą wiązania z białkami krwi i tkanek, które są odwracalne. Dzięki takim
wiązaniom wiele
leków zostaje zatrzymanych w ustroju, w przeciwnym razie szybko uległyby wydaleniu i
ich działanie
byłoby krótkie. Na wiązanie leków z białkami istotny wpływ ma pH środowiska.
Zakwaszenie
krwi zwiększa stopień związania leków będących słabymi kwasami, a alkalizacja
zwieksza
stopień wiązania preparatów o charakterze słabych zasad. Wzrost temp. ciała obniża
zdolność
adsorpcyjną białek osocza. Przy łącznym podaniu kilku leków może dojść do ich
wzajemnego
wypierania z połączeń z białkami krwi. Leki podawane w większej dawce lub
wykazujące większą
zdolność wiązania z białkami wypierają te o mniejszym powinowactwie do białek.
Wyparcie leku z jego wiązań białkowych zwiększa siłę jego działania
farmakologicznego, co może
nawet prowadzić do wystąpienia objawów przedawkowania leku.
Dwa leki metabolizowane przez wątrobę mogą wzmagać biotransformację , gdy jeden
z nich jest
induktorem enzymatycznym lub też hamować biotransformację, gdy jeden z leków
zmniejsza aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby, np.: fenobarbital – zwiększa
aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby zwiększa metabolizm innych leków,
zmniejszając tym samym ich aktywność farmakologiczną.

Inhibitory cytochromu P-450: cymetydyna, makrolidy, chinoliny, metronidazol,
disulfiram, ketokonazol, soki cytrusowe Induktory cytochromu P-450: barbiturany,
hydantoiny (fenytoina), gryzeofulwina, rifampicyna,

glikokortykosteroidy (hydrokortyzon), testosteron Inhibitory MAO: (Nialamid)- nasila
toksyczność innych leków, no,.: poch. Amin katecholowych Inhibitory oksydazy
ksantynowej: (Allopurynol) – nasila działanie immunosupresyjne azatiopryny i
merkaptopuryny

69. Interakcje w zakresie biotransformacji ( metabolizmu) leków.

Dwa leki metabolizowane przez wątrobę mogą wzmagać biotransformację , gdy jeden
z nich jest induktorem enzymatycznym lub też hamować biotransformację, gdy jeden z
leków zmniejsza aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby, np.: fenobarbital –

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

zwiększa aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby zwiększa metabolizm innych
leków, zmniejszając tym samym ich aktywność farmakologiczną.
Inhibitory cytochromu P-450: cymetydyna, makrolidy, chinoliny, metronidazol,
disulfiram, ketokonazol, soki cytrusowe
Induktory cytochromu P-450: barbiturany, hydantoiny (fenytoina), gryzeofulwina,
rifampicyna, glikokortykosteroidy (hydrokortyzon), testosteron
Inhibitory MAO: (Nialamid)- nasila toksycznośćinnych leków, no,.: poch. Amin
katecholowych
Inhibitory oksydazy ksantynowej: (Allopurynol) – nasila działanie immunosupresyjne
azatiopryny i merkaptopuryny

70. Interakcje w zakresie wchłaniania i wydalania leków (przykłady).

Interakcje w zakresie wchłaniania jelitowego:

a) adsorbcja na powierzchni: np.: na węglu leczniczym czy glince koalinowej
b) tworzenie się trudno wchłaniających się kompleksów: np.: tetracyklin z jonami

c) zmiany napięcia powierzchniowego: kwasy żółciowe, saponiny zmniejszając

napięcie powierzchniowe wzmagają wchłanianie jelitowe leków równocześnie
podanych

d) zmiany pH treści jelitowej: leki alkilujące – zwiększają wchłanianie leków

kwaśnych, leki zakwaszające analogicznie

e) konkurencja o systemy przenośnikowe: uracyl i tiamina, salicylan sodu i

hydrazyd kw. izonikotynowego

f) zmniejszenie przepływu krwi przez jelita: leki naczyniozwężające, leki

hipertensyjne – zmniejszają wchłaniają leków

g) zwiększenie perystaltyki jelit: środki przeczyszczające ( zwłaszcza solne środki

przeczyszczające, parafina ciekła) – zmniejsza wchłanianie leków

Interakcje w zakresie wydalania przez nerki.

a) leki zakwaszające: zmniejszają wydalanie leków kwaśnych (sulfonamidów,

salicylanów,

streptomycyny, barbituranów), zwiększają wydalanie leków zasadowych
( poch. Amfetaminy
metyloksantyn, fenazonu, chininy)

b) leki alkalizujące: zmniejszają wydalanie leków zasadowych, zwiększają

wydalanie leków
kwaśnych

c) konkurenci: np.: probenecyd hamuje wydalanie penicylin i in.

71. Omów, na czym polega aktualnie obserwowany postęp w zakresie chemioterapii

nowotworów.
Zwalczanie chorób nowotworowych jest jednym z najważniejszych wyzwań
współczesnej medycyny. Dotychczasowe metody tj. interwencja chirurgiczna oraz
napromieniowanie dzięki prowadzonym pracom badawczym powiększyły się o szereg
nowych środków leczenia ch. nowotworowych.
Chemioterapia. Możemy wyróżnić 3 grupy chemioterapeutyków stosowanych w
leczeniu A- nieswoiste oraz B- swoiste dla cyklu ( leki alkilujące – chlorambucyl,
cisplatyna, streptazocyna)

i C- swoiste dla fazy (antymetabolity – metotrexat, fluorouracyl, cytarabina, M-
etopozyd, G2-bleomycyna, G1- asparaginaza). Ulepszona znajomość właściwości starszych

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

chemioterapeutyków oraz wprowadzenie nowych spowodowało właściwsze ustalenie
politerapii. Ustalono także ogólne zasady przy których stosowaniu możemy spodziewać się
optymalnych dla pacjenta rezultatów.
Hormonoterapia. Ma ona na celu zmianę środowiska rozwoju nowotworu. Stosuje się
ją w przypadku nowotworów wymagających do swego rozwoju hormonów wytwarzanych
przez narządy gdzie następuje rozrost neoplazmatyczny, np.: rak sutka ( stosowania
antyestrogenów lub androgenów)
Immunoterapia. Metoda ta polega na mobilizacji układu odpornościowego chorego
organizmu przeciwko nowotworowi. Możemy wyróżnić:

a) im. czynną: nieswoistą – ogólne pobudzenie układu makrofagów i reszty układu

odpornościowego, np.: przez podanie szczepionki BCG; swoista – wzmożenie
odpowiedzi humoralnej i komórkowej wobec nowotworu, np.: przez podanie
martwych komórek nowotworowych lub ich antygenów

b) im. adaptywna: przeniesienie odporności z osoby odpornej na inna za pomocą

limfocytów, aktywnych cząsteczek układu odpornościowego (RNA, transfer factor,
limfokiny) lub przeszczepienie szpiku

c) immunoodnowę: odnowienie kompetencji immunologicznej przez stosowanie

lewamizolu(zwiększa aktywność fagocytarną),tyrozynę ( pobudza wytwarzanie
limfocytów), czy tez stosowanie interferonów

d) im. bierna: przenoszenie p/ciał cytotoksycznych

Terapia genowa. Ma polegać na korekcie zmutowanych nowotworowych genów
supresorowych, inaktywacji onkogenów oraz indukcji genów apoptozy nowotworu. W
związku z odkryciem mapy genomu człowieka i rozwojem inżynierii genetycznej ta metoda
może być przełomowa w walce medycyny z nowotworami.

72. Zasady współczesnej terapii nowotworów.

Celem postępowania leczniczego w chorobie nowotworowej jest wyleczenie chorego,
gdy jest to niemożliwe – uzyskanie remisji oraz jak najdłuższe utrzymanie uzyskanej
poprawy, co pozwala na przedłużenie życia i zachowanie sprawności chorego.

a) Leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej. Od razu po ustaleniu rozpoznania.

Wtedy przy mniejszej masie nowotworu istnieje większa wrażliwość na terapię.

b) Dążenie do maksymalnego zniszczenia populacji kom. Nowotworowych.

Całkowite zniszczenie kom. nowotworowych znacznie uprawdopodabnia brak
nawrotów zagrażających organizmowi gospodarza ( koncepcja Skippera: total
cell kill). Cytostatyki należy stosować w odpowiednich dawkach, w odpowiednim
czasie i przedziałach czasowych, w od. Kolejności i zestawieniu by działać na
odp. Fazy rozwoju kom. Nowotworowych

c) Należy stosować jak największe tolerowane dawki chemioterapeutyków

długotrwale i w odpowiednich sekwencjach czasowych. Zasada „log-kill” logarytm
liczby zniszczonych komórek nowotworowych jest wprost proporcjonalna do
dawki zastosowanych leku.

d) Chemioterapia powinna uwzględniać wpływ leków cytostatycznych na

odpowiednią fazę oraz w jak największym stopniu wybiórczo niszczyć nowotwór
przy minimalnym i odwracalnym uszkodzeniu kom. Gospodarza.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

e) Terapię wspomagającą i ochronną należy prowadzić od początku choroby.

Postępowanie to ma na celu wyrównanie zjawisk patologicznych będących
następstwem choroby nowotworowej i niepożądanych skutków leczenia ( gosp.
wodno-elektrolitowa, leki p/grzybicze, antybiotyki, podawanie płynów
krwiozastępczych)

f) Chronoterapia. Jednym z warunków współczesnej chemioterapii jest branie pod

uwagę zależnych od pór doby zmian kinetyki i działania leków p/nowotworowych,
np.: cisplatyna podawana wieczorem jest mniej neurotoksyczna oraz jest w
mniejszym stopniu wydalana przez nerki niż podawana rano, podobnie rzecz ma
się z wymiotami. Obserwowano także u dzieci chorych na białaczkę dłuższe
remisje po podawaniu leków po południu.

g) Chemioterapia monitorowana. Głównie w stosowaniu w dużych dawkach

metotreksatu ale także w zmniejszeniu działań ubocznych poprzez regulację
dawki oraz toksyczności w niewydolności narządów miąższowych.

Przed zastosowaniem leczenia pacjent powinien być uprzedzony o możliwości
wystąpienia
Objawów niepożądanych, o możliwości zwiększonej podatności na infekcję ( gdy
spadnie liczba
granulocytów). Należy uprzedzić o konieczności opóźnienia planowania ciąży do 6 –
24m-cy
po zakończeniu terapii. Konieczne jest wcześniejsze usunięcie ognisk zakażenia, np.:
chore zęby.
Przy istniejących biegunkach należy dbać o odpowiednie nawadnianie chorego oraz o
odpowiednie
Wartości gospodarki wodno – elektrolitowej. Przy przewlekłych zaparciach należy
unikać silnych
leków przeczyszczających, mogących uszkadzać błonę śluzową przewodu
pokarmowego. Podajemy
wtedy środki ułatwiające defekację oraz modyfikujemy dietę na lekko strawną, w
przerwach pomiędzy
cyklami chemioterapii należy podawać większe ilości białka oraz witamin.

73. Niepożądane następstwa chemioterapii nowotworów – podaj klasyfikację

uwzględniającą czas
wystąpienia objawów ubocznych.
Leczenie cytostatykami prowadzi się podając wysokie dawki leków, dawki na granicy
dawek toksycznych. Chemioterapeutyki p/nowotworowe wykazują działanie toksyczne
w stosunku do komórek szybko proliferujących, również w stosunku do komórek szybko
dzielących się gospodarza.
Powikłania chemioterapii są zależne są od:

a) Dawki cytostatyku
b) Drogi podania
c) Czasu ekspozycji
d) Cech osobniczych chorego ( wiek, stan odżywienia, choroby współistniejące,

uprzednie leczenie

Czas do wystąpienia działania ubocznego:

a) natychmiastowe – w pierwszych 24 godzinach lub w ciągu kilku dni od rozpoczęcia

leczenia:

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

-nudności
-wymioty
-wzrost temp. Ciała
-zaczerwienienie twarzy
-odczyny uczuleniowe (wszystkie 4 typy wg Coombsa)
-szczepienia po podaniu dożylnym
-uczucia gorąca
-odczyn rumieniowy

b) wczesne – w pierwszych tygodniach chemioterapii:
-supresja szpiku (leukopenia, małopłytkowość)
-zapalenie blony śluzowej jaly ustnej i przewodu pokarmowego
-wypadanie włosów
-biegunka
c) opóźnione – kilka tygodni lub miesięcy po chemioterapii:
-neuropenia obwodowa
-kardiomiopatia
-zwłóknienie płuc
-uszkodzenie hepatocytów
-aspermia
d) późne: - kilka miesięcy lub lat od zastosowania chemioterapeutyku
-hipogonadyzm
-przedwczesna menopauza
-bezpłodność
-wtórne nowotwory

74. Toksyczność narządowa cytostatyków – zapobieganie i leczenie.

Działanie kardiotoksyczne – leki: doksorubicyna, daunorubicyna, cyklofosfamid,
fluorouracyl.
Objawy toksyczne: wczesne( częstoskurcz zatokowy, przedwczesne skurcze
komorowe)
Późne: kardiomiopatia z obj. zastoinowej niewydolności krążenia.
Próby zapobiegania: podawanie adenozyny, wit. E, karnityny, prednizol. Powolne wlewy
leku oraz podzielenie dziennej dawki leku na części ( co 6 godzin) jest mniej szkodliwe
dla ukł. Krążenia.
Działanie hepatotoksyczne – metotreksat i merkaptopuryna powodują martwicę
komórek miąższu wątroby, asparaginaza – zwyrodnienie tłuszczowe wątroby
Działanie neurotoksyczne – alkaloidy barwinka (winkrystyna i winblastyna) –
polineuropatia obwodowa
Działanie ototoksyczne – cisplatyna –odwracalny szum w uszach lub nieodwracalne
wady słuchu
Uszkodzenie wzroku – busulfan – zmętnienie soczewki, zaćma, fluorouracyl –
zapalenie spojówek, zwłóknienie przewodów łzowych, metotreksat – zapalenie
spojówek
Uszkodzenie gonad – u mężczyzn: zanik jąder, azoospermia; u kobiet: przedwczesne
wypadnięcie czynności jajników, niepłodność; gonadotoksyczne są: metotreksat,
cytarabina, doksorubicyna, prokarbazyna, winkrystyna, winblastyna
Działania pulmotoksycznie – zmiany w płucach są często przyczyną śmierci, trudne do
rozpoznania, mylnie uważane za zapalenie płuc. Bleomycyna powoduje
śródmiąższowe, włókniejące zapalenie pęcherzyków płucnych, objawiające się suchym
kaszlem, dusznością, sinicą i wysoką temperaturą.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Działanie nefrotoksyczne – w wyniku działania bezpośredniego lub też w wyniku
rozpadu dużej liczby komórek nowotworowych i wydalania przez nerki nadmiernych
ilości produktów tego rozpadu (kwas moczowy, moczany, fosforany, jony wapnia).
Nefropatie moczanowe zagrażają wystąpieniu skazy moczanowej, dlatego zalecane
jest podawanie allopurinolu, który jest inhibitorem oksydazy ksantynowej degradującej
puryny do kwasu moczowego, nawadnianie chorego i alkalizacja moczu. Leki
neurotoksyczne to: cisplatyna – powoduje martwicę proksymalnych i dystalnych
kanalików nerkowych, w zapobieganiu uwzględnia się chronoterapię, streptozocyna –
martwica proksymalnych kanalików nerkowych, metotreksat – bezpośrednie toksyczne
działanie na kanaliki nerkowe, w których wytrąca się (zapobieganie to nawadnianie
pacjenta i kontrolowanie czynności nerek, cyklofosfamid i jego pochodne – krwotoczne
zapalenie pęcherza moczowego (zapobieganie – podawanie uroprotektora mesny:
„Kromitexan”)
Działanie mukotoksyczne – leki: metotreksat, cytarabina, doksorubicyna, fluorouracyl,
chlormetyna, winblastyna. Objawy mukotoksyczne w obrębie jamy ustnej to: zmiany
martwicze, owrzodzenia, zapalenie przyzębia i dziąseł, uszkodzenie gruczołów
ślinowych. W zakresie przewodu pokarmowego jako następstwo uszkodzenia śluzowki
występują: biegunki, bóle brzucha, zespół złego wchłaniania, owrzodzenia. Leczenie
powyższych zmian: dieta lekkostrawna, środki dezynfekujące, antybiotyki, leki
p/grzybicze, środki miejscowo znieczulające, nawodnienie organizmu, uzupełnienie
elektrolitów.
Uszkodzenie skóry – wypadanie włosów (doksorubicyna, cyklofosfamid, rzadziej
chlormetyna, metotreksat, fluorouracyl), niektóre cytostatyki mogą nasilać uszkodzenie
skóry spowodowane radioterapią ( doksorubicyna, fluorouracyl, dounrubicyna);
Hiperpigmentacje (busulfan, doksorubicyna, karmustyna); Rumienie (lomustyna,
dekarbazyna)

75. Objawy hematologiczne chemioterapii nowotworów. Możliwości

przeciwdziałania ich wystąpienia.
Hematologiczne powikłania chemii: leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość.
Czynniki warunkujące stopień uszkodzenia układu krwiotwórczego: wiek (dzieci↓,
starsi↑), stan odżywienia, uprzednie leczenie cytostatykami↓ i radioterapia↓, zajęcie
szoiku przez chorobę nowotworową. Po każdej kuracji cytostatykami konieczna jest 2-3
tygodniowa przerwa stwarzające warunki do regeneracji szpiku. Bez działania
mielotoksycznego (glikosterydy, bleomycyna). Sporadyczne działanie mielotoksyczne
( winkrystyna i asparagina), winblasyna wybiórczo zmniejsza liczbę granulocytów.
Zapobieganie: monitorowanie leczenia badaniami morfologii krwi na obwodzie, przy
małopłytkowości leki uszczelniające naczynia ( etamsylat – cyklonamina, preparaty
wapnia, preparaty rutyny, wit.C, dobesylan wapnia). W przypadku granulocytopenii
zabezpieczyć pacjenta przed zakażeniami grzybiczymi ( doustne leki p/grzybicze, tj.:
natamycyna, nystatyna, ketokonazol amfoterycyna B), zabezpieczenia przed
zakażeniami bakteryjnymi ( antybiotyki o szerokim spektrum: cefalosporyny 3 generacji,
syntetyczne penicyliny – karpenicylina + amijnoglikozydy), w uogólnionych zakażeniach
wirusowych – Zovirax. Leki, które mogą pobudzać odnowę układu granulopoezy:
Węglan litu, Leukogen.

76. Terapia monitorowana stężeniem leków we krwi: definicja, zalety, wskazania

kliniczne.
Terapia monitorowania – leczenie pod kontrolą stężenia leku we krwi.

Wskazania do terapii monitorowanej (kliniczne):

1. brak spodziewanego efektu leczniczego mimo stosowania prawidłowej dawki,

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

2. %% objawów toksycznych mimo stosowania prawidłowej dawki,
3. brak możliwości kontroli leczenia, np.: padaczka,
4. współwystępowanie schorzeń nerek lub wątroby lub gdy to jest podstawowa

choroba,

5. wprowadzanie nowych leków na rynek (badania kliniczne),
6. oznaczanie stężenia leku celem stwierdzenia czy pacjent przyjmował lek (np.:

pacjenci psychiatryczni);

(dotyczące leku):
1. leki niebezpieczne w terapii bo powodują wysoki współczynnik terapeutyczny, (np.:
digitoksyna, teofilina, leki kardiotoksyczne, neurotoksyczne, p/arytmiczne),

2. terapia przewlekła (p/padaczkowe, psychotropowe – neuroleptyki i

antydepresanty);

3. leki cytotoksyczne (metotreksat);
4. leki immunosupresyjne po przeszczepach tkanek lub narządów (cyklosporyna A);
Ogólnie terapia ma 2 zasadnicze cele: skuteczność i bezpieczeństwo.

77. Terapia monitorowaniem stężenia leku we krwi: definicja, zalety, cechy i

przykłady leków,

których stosowanie powinno być monitorowane stężeniem.

J.w.

Farmakologia kliniczna

Brzoza, Jasio, Szydło, Picia, Varius,

Marcin Z., Piotrek i Anka, Anna M.

Document Outline

Glikokortykosteroidy w leczeniu rzs
Glikokortykosteroidy w leczeniu rzs
33. OPISZ WŁAŚCIWOŚCI i SPOSOBY STOSOWANIA „NOWEJ” GENERACJI LEKÓW P/HISTAMINOWYCH.
Druga grupa to leki II generacji (leki nowej generacji), do których zaliczamy: cetyryzyna, feksofenadyna, mizolastyna, azelastyna, lewokabastyna, astemizol, loratadinum. Leki II generacji charkateryzują się wysoką skutecznością i dobrą tolerancją, gdyż są praktycznie pozbawione wyżej wymienionych objawów niepożądanych. Przedłużony czas działania tych leków sprawia, że są one stosowane w jednej dawce na dobę. Leki te dostępne są zarówno w tabletkach, jak i w kroplach lub syropach, co umożliwia łatwe dawkowanie u dorosłych i u dzieci.
Desloratadyna (Aerius ®) (jako przykład leku nowej generacji)
B2-mimetyki
GKS (budesonid)
Atrovent ® cholinolityk
Teofilina (metyloksantyny)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Farm.klin.cz.1, V rok, Farmakologia kliniczna
Farm.klin.cz.1, MEDYCYNA, FARMAKOLOGIA, Farmakologia KLINICZNA (5rok)
Pelnomocnictwo (do dokonania cz Nieznany
Orzecznictwo lekarskie Cz 1 S Nieznany
AKADEMIA WIZAA U GOSHA cz 1 i Nieznany (2)
Kanalizacja dlaczego i po co cz Nieznany
Orzecznictwo lekarskie Cz 2 O Nieznany
AM23 w02 Szeregi liczbowe cz 1 Nieznany
Metodologia badan naukowych cz Nieznany
OEiM AiR W05 MetodaKlasyczna cz Nieznany
diagnoza otepienia skroniowo cz Nieznany
Biologia stara matura 2004 cz 1 Nieznany
OEiM AiR W03 MetodaKlasyczna cz Nieznany

więcej podobnych podstron

Farm klin cz 1 Nieznany

Document Outline