Neurobiologia depresji

Autor: Administrator

08.07.2006.

Zmieniony 30.01.2007.

Neurobiologia depresji powoli odsłania swoje tajemnice

Depresja jest powszechniejsza niż jakakolwiek inna choroba psychiczna - według Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO), cierpi na nią ok. 120 mln ludzi. Uniemożliwia odczuwanie przyjemności, odbiera sens

życiu. Około 15-25 procent chorych popełnia samobójstwo. Badaniem neurobiologii depresji zajmuje się

polski zespół naukowców pod kierunkiem dr Beaty Legutko z Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie.

MIĘDZY STATYSTYKĄ, A TRAGEDIĄ

Liczba osób chorych na depresję systematycznie rośnie. Wzrastają też koszty leczenia. Spadek

aktywności zawodowej chorych oraz wydatki związane z terapią w Unii Europejskiej pochłaniają rocznie

ok. 105 mld euro; w samej Polsce - ok. 17 mld zł. Depresja to dramat osób nią dotkniętych i ich bliskich,

tragedia rodzin samobójców, ogromne koszty społeczne. "Biologiczne uwarunkowania tej choroby wiążą

się z zaburzeniami funkcji mózgu, a więc z zaburzeniami funkcji pojedynczych neuronów i wzajemnych

interakcji pomiędzy sieciami neuronalnymi. Neurobiologia może zatem przyczynić się do wyjaśnienia

podłoża tego schorzenia i wskazać nowe możliwości leczenia" – wyjaśnia neurobiolog dr Beata

Legutko.

W SIDŁACH CHOROBY DUSZA I CIAŁO

Zdefiniować depresję jest niezmiernie trudno, u każdego bowiem przebiegać może ona inaczej. Zwykle

opisywana jest jako utrata zainteresowania czymkolwiek wraz z niemożnością doznawania jakiejkolwiek

przyjemności (anhedonia). Objawia się ona obniżeniem nastroju, sprawności intelektualnej oraz różnymi

dolegliwościami somatycznymi. Większość chorych ma poczucie beznadziei, bezwartościowości własnej

osoby i swego życia, bezradności, smutku, lęku, winy, rozpaczy. Często obserwuje się brak apetytu lub

nadmierne objadanie się, spowolnienie lub zwiększenie aktywności ruchowej, zanik libido, apatię,

nawracające zmęczenie, poty, bóle o różnej lokalizacji, problemy trawienne.

Słowem - nie tylko dusza, ale i ciało jest chore.

"Od wielu lat naukowcy na całym świecie próbują poznać mechanizm tej choroby. Niestety, nie jest to

łatwe. Wydaje się, że może ona mieć co najmniej kilka przyczyn, w tym genetycznych, ale i

środowiskowych: stres, urazy emocjonalne, zaburzenia hormonalne, zakażenia wirusowe. To one

uruchamiają mechanizmy, na poziomie biochemicznym, komórkowym i tkankowym, prowadzące do

powstania klinicznego obrazu choroby" – tłumaczy ekspert. Liczne badania pozwoliły odkryć, że u

chorych na depresję dochodzi do zaburzeń głównych mózgowych szlaków przekazywania informacji,

szczególnie tych, w których neuroprzekaźnikami są noradrenalina, serotonina, dopamina oraz kwas

glutaminowy. Już przed laty wiedza ta pozwoliła zastosować wiele leków. Niestety, nie pomagają one 30-

40 proc. chorym. Dla tych "pechowców" opracować trzeba jakiś nowy lek, którego mechanizm działania

stanowiłby alternatywę dla dotychczas stosowanych. Aby to osiągnąć, konieczne jest nowe podejście do

problemu oraz wielokierunkowe badania - prowadzone z jednej strony na hodowlach neuronów z różnych

struktur mózgowych, z drugiej - w zwierzęcych modelach depresji, na specjalnie wygenerowanych liniach

genetycznie zmodyfikowanych myszy. "Takimi właśnie badaniami zajmujemy się wraz z naszymi

niemieckimi partnerami, zespołem prof. Klausa Unsickera z Uniwersytetu w Heidelbergu i zespołem prof.

Kerstin Krieglstein z Uniwersytetu w Getyndze" – mówi dr Legutko, polska koordynator

międzynarodowego projektu badawczego pt. "Badania korelacji molekularnych i komórkowych w

mechanizmie depresji, ze szczególnym uwzględnieniem roli czynników troficznych FGF i TGF-a w

hipokampie i ciele migdałowatym".

NADZIEJA W CZYNNIKACH WZROSTU

Międzynarodowe badania mają zweryfikować sformułowaną niedawno hipotezę, zgodnie z którą patologie

ośrodkowego układu nerwowego (w tym depresja) mogą być wynikiem niedoboru tzw. czynników

wzrostowych (neurotroficznych), stymulujących wzrost tkanki nerwowej w zdrowym organizmie, a także

zaburzenia

http://www.zaburzenia.pl

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 10:17

odpowiedzialnych za jej "kondycję" oraz plastyczność synaptyczną (m.in. zdolność wytwarzania nowych

połączeń między neuronami). Słuszność tej teorii potwierdzają wyniki badań. Wskazują one m.in. na

redukcję objętości niektórych struktur mózgu, pojawiającą się u zwierząt w modelach doświadczalnych

(podobnie, jak to ma miejsce u pacjentów z depresją). Obraz taki może odpowiadać niedoborowi

czynników troficznych. Dotychczas obszernie udokumentowano rolę czynnika BDNF w patogenezie

depresji i w terapeutycznym działaniu leków przeciwdepresyjnych. Na przykład, w badaniach klinicznych

stwierdzono obniżony poziom BDNF w surowicy krwi u pacjentów ze zdiagnozowaną depresją, a w

badaniach post mortem (na mózgach ludzkich) wykazano podwyższony poziom białka BDNF w

hipokampie pacjentów poddanych terapii lekami przeciwdepresyjnymi. "Celem naszych badań było

scharakteryzowanie roli w patomechanizmie depresji dwóch innych czynników wzrostowych - FGF-2 i TGF-

b. Ze względu na swoją szeroką aktywność one również mogą mieć znaczenie w procesach

neuropsychopatologicznych. Szczególną uwagę zwróciliśmy na ich działanie w hipokampie i jądrach

migdałowatych, a więc strukturach mózgu, które odgrywają istotną rolę w patogenezie depresji" –

tłumaczy ekspert. W zwierzęcym modelu depresji, naśladującym wiele zmian obserwowanych u chorych

ludzi (wywołanym usunięciem opuszek węchowych u myszy), monitorowano zmiany morfologii neuronów,

procesy obumierania komórek nerwowych i procesy warunkujące ich przeżywanie. Badano też (w tym

modelu) zdolność leków przeciwdepresyjnych i podawanych domózgowo czynników troficznych do

odwracania zmian neurodegeneracyjnych w mózgu. W kilku testach analizowano zachowanie zwierząt,

zarówno tych, u których eksperymentalnie "wywołano" depresję, jak i tych, u których zastosowano

wspomniane wcześniej czynniki troficzne w celu zahamowania jej objawów.

DŁUGA DROGA DO APTEK

"Uzyskane wyniki są bardzo interesujące. Wraz z niemieckimi kolegami dowiedliśmy, że badane przez nas

czynniki troficzne FGF i TGF-b mogą odgrywać znaczącą rolę w patomechanizmie depresji, jak również w

mechanizmie działania leków przeciwdepresyjnych" – nie kryje zadowolenia dr Legutko. Po

pierwsze udało się wykazać, iż eksperymentalna "depresja”, w tym niekorzystne zmiany

behawioralne, były znacząco zmniejszone przez białko FGF-2, podawane domózgowo. Po drugie, w

zastosowanym modelu stwierdzono wyraźne procesy obumierania neuronów w mózgach myszy, które w

znacznym stopniu można było wyhamować, podając czynnik FGF-2. Czynnik FGF-2 wydaje się także

odgrywać ważną rolę w mechanizmie działania leków przeciwdepresyjnych, na co wskazuje brak działania

tych leków w eksperymentalnej "depresji" u myszy z wyłączonym genem FGF-2. Polsko-niemiecki zespół

dowiódł również w badaniach na komórkach hipokampa i jądra migdałowatego, że wiele powszechnie

stosowanych leków przeciwdepresyjnych wpływa na regulację syntezy, transportu i uwalniania czynnika

TGF-b. Jednoznaczne określenie znaczenia tego czynnika w badanych procesach wymaga jednak dalszych

badań. "Jakkolwiek trudno jeszcze mówić o pewności, to mamy wielką nadzieję, że nasze badania

przyczynią się do opracowania nowej generacji leków przeciwdepresyjnych, które - podnosząc poziom

czynników troficznych w mózgu - zwalczą chorobę. Niestety, od badań eksperymentalnych do aptecznych

półek droga jeszcze daleka" - mówi neurobiolog. "Czynniki troficzne nie przenikają przez tzw. barierę

krew-mózg, a trudno sobie wyobrazić podawanie pacjentom leków domózgowo, tak jak zwierzętom

doświadczalnym. Jedyną możliwą drogą wydaje się być znalezienie sposobu na +zmuszenie+ mózgu osób

chorych do produkcji wystarczającej ilości własnych białek FGF i TGF-â. Jak to zrobić? To będzie

wymagalło jeszcze wielu lat badań" – nie kryje dr Legutko.

PAP - Nauka w Polsce , Michał Henzler

zaburzenia

http://www.zaburzenia.pl

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 10:17