UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH

WYDZIAŁ MATEMATYKI, FIZYKI I CHEMII

INSTYTUT CHEMII

Analiza kationów I grupy analitycznej

(Ag

+

, Pb

2+

, Hg

2

2+

)

Systematyczna analiza kationów opiera się na wytrącaniu osadów zawierających

kationy zaliczane do jednej z grup analitycznych. Do wytrącania kationów w postaci trudno
rozpuszczalnych soli służą tzw. odczynniki grupowe. Do roztworu dodaje się różnych
odczynników i obserwuje się zmiany koloru roztworu (reakcje kompleksowania), wytrącanie
barwnych osadów, oraz inne charakterystyczne reakcje (np. redoks), które świadczą o
obecności jonów lub grup jonów.

Do 1 mL badanego roztworu dodawać kroplami 3 mol/L HCl dopóty, dopóki powstaje osad.
Po sprawdzeniu całkowitego wytrącenia osad odwirować i zdekantować.

Osad I: AgCl, PbCl

2

, Hg

2

Cl

2

Osad przemyć 1 mol/L HCl i odwirować. Następnie do osadu
dodać 1 mL wody destylowanej i ogrzewać we wrzącej łaźni
wodnej przez 10-15 minut. Nie rozpuszczoną część osadu
oddzielić na gorąco przez wirowanie a następnie dekantację.

Roztwór I:

Jeżeli roztwór nie zawiera
kationów grup II-V, należy go
wylać.

Osad II: AgCl, Hg

2

Cl

2

Do osadu dodać 10 kropli stężonego amoniaku i odwirować.

Roztwór II: PbCl

2

Roztwór podzielić na 4 części
i badać na obecność jonów Pb

2+

w następujący sposób:
1). dodać H

2

SO

4

- wytrąca się

biały osad PbSO

4

(na szkiełku zegarkowym)
2). dodać K

2

CrO

4

- wytrąca się

żółty osad PbCrO

4

(na płytce Feigla)
3). dodać KJ - wytrąca się żółty
osad PbJ

2

, rozpuszczalny

w nadmiarze KJ
(na płytce Feigla)
4). oziębić - wytrącają się
kryształki PbCl

2

(w probówce)

Osad III: HgNH

2

Cl i Hg

Ciemny osad wskazuje
na obecność jonów rtęci.

Roztwór III: Ag(NH

3

)

2

+

, Cl

-

i nadmiar amoniaku

Roztwór

zakwasić

6 mol/L

HNO

3

w obecności papierka

wskaźnikowego.

Wytrącenie

się białego, serowatego osadu
AgCl świadczy o obecności
jonu Ag

+

.

Pb

Ag

Hg

UWAGI!
1.

I grupę kationów należy strącać z zimnego roztworu ze względu na większą

rozpuszczalność chlorku ołowiu na gorąco niż na zimno.

2.

Niewytrącenie osadu rozcieńczonym kwasem solnym nie wskazuje na nieobecność

ołowiu, ponieważ rozpuszczalność chlorku ołowiu (II) jest znaczna. Jeżeli badana próbka
zawiera stosunkowo mało ołowiu, to wytrąca się on z grupą II i tam należy go wykryć.