1

PNĄCZA

Akebia pięciolistkowa Akebia quinata

opis: pnącze o silnym wzroście, osiągające
do 6 m wysokości, liście częściowo
zimozielone, kwiaty niewielkie, barwy
brązowopurpurowej, wydają lekki
korzenny zapach, owoce ozdobne o
wydłużonym kształcie, z zewnątrz są
fioletowe, a po dojrzeniu pękają
odsłaniając biały miąższ, doskonała do
obsadzania altan i pergoli, wygląda
egzotycznie, nadając ogrodowi wschodni
charakter,
okres kwitnienia: kwiecień do maj,
wymagania: stanowisko słoneczne, gleby
zasadowe lub obojętne,
mrozoodporność:

strefa 6A

,

rozmnażanie:

wysiew nasion

jesienią lub

wiosną, przez

sadzonki półzdrewniałe

pobierane latem lub przez

odkłady

wykonywane w okresie zimowym,

Aktinidia ostrolistna Actinidia arguta

opis: pnącze dorastające do kilkunastu
metrów, pędy pokryte grubymi,
jajowatymi, błyszczącymi liśćmi, niewielkie
kwiaty barwy białej pojawiają się od maja,

owoce

dojrzewają od września i pozostają

na pędach aż do końca listopada, w smaku
podobne do kiwi, lecz mniejszych
rozmiarów i nie nadają się do
przechowywania, doskonałe do sałatek i do
ciast,
wymagania: stanowisko słoneczne i
ciepłe, sadzenie przy podporach, altanach,
pergolach i siatkach,

2

mrozoodporność: różna w zależności od
odmiany

strefy od 5 do 7

,

rozmnażanie: przez

sadzonki pędowe

zielne

lub przez

odkłady poziome

,

Aktinidia pstrolistna Actinidia kolomikta

opis: atrakcyjne pnącze o dekoracyjnych,
wielobarwnych, zielono-biało-różowych
liściach (najlepiej wybarwiają się
egzemplarze męskie) i jadalnych,
wydłużonych, zielonkawych lub żółtych
jagodach, przypominających agrest, owoce
występują na roślinach żeńskich lub
obupłciowych, osiąga wysokość do 5 m,
wymagania: stanowisko słoneczne lub
półcieniste (na słonecznym stanowisku
liście lepiej się wybarwiają), gleby zasobne
w materię organiczną, sadzenie przy
podporach, altanach, pergolach i siatkach,
mrozoodporność: wystarczająca,

strefa

4

,

rozmnażanie: przez

sadzonki pędowe

zielne

lub przez

odkłady poziome

,

Bluszcz pospolity Hedera helix

opis: ozdobny krzew zimozielony o
szybkim wzroście, osiągający nawet ponad
20 m wysokości, długowieczny i odporny
na niekorzystne warunki, doskonały do
obsadzania pergoli, ścian oraz jako roślina
okrywowa, najpopularniejsze odmiany to
Goldheart (liście żółtozielone, słabsza
mrozoodporność - strefa

strefa 7B

),

Hibernica (bardzo silny wzrost, duże
zielone liście, niestety słabsza
mrozoodporność - strefa

strefa 7B

), Minor

3

Marmorata (liście drobne, zielonobiałe),
Tenerife (liście barwne, biało-zielone,
wymaga lepszego nasłonecznienia),
Woerneri (liście grube, ciemnozielone,
doskonały jako roślina okrywowa, zamiast
trawnika, fot. poniżej),
wymagania: stanowiska półcieniste lub
zacienione, na stanowiskach słonecznych
rośnie dobrze ale zimą może przymarzać,
gleba próchnicza, wapienna, lekko
wilgotna, w czasie suchej pogody trzeba
regularnie podlewać, chcąc okryć
bluszczem ściany nie powinniśmy kierować
pierwszych pędów od razu na ścianę,
powinny one rozrosnąć się na ziemi i
wzmocnić roślinę, zazwyczaj w 2 lub 3
roku bluszcz sam zacznie się wspinać na
podpory, aby szybciej uzyskać efekt
pokrycia powierzchni, można kilka razy w
roku uszczykiwać wierzchołki pędów,
mrozoodporność: różna dla odmian, dla
gatunku

strefa 6A

,

rozmnażanie: przez

sadzonki

pobierane

wiosną lub latem, należy je ukorzeniać w
inspekcie, w podłożu będącym mieszaniną
torfu i piasku w proporcji 1:1

Bluszcz kolchidzki Hedera colchica

opis: gatunek mniej mrozoodporny niż
bluszcz pospolity, jednakże ze względu na
wyjątkowe piękno liści, warto spróbować
jego uprawy, godne polecenia są odmiany
Dentata Variegata (o dużych,
zielonobiałych, plamistych liściach, może
zimować w gruncie) oraz Sulphur Heart
(posiadająca liście również duże,
zielonożółte, cieniowane, polecana do
uprawy pojemnikowej),
wymagania: stanowisko półcieniste lub

4

zacienione, gleby wapienne, próchnicze,
umiarkowanie wilgotne,
mrozoodporność: niewystarczająca, na
okres zimowy

zabezpieczyć przed mrozem

za pomocą liści lub gałązek drzew
iglastych, w przypadku uprawy w
pojemnikach, na zimę przenieść do
jasnego pomieszczenia z temp. 0 do 5°C,
rozmnażanie: przez

sadzonki

pobierane

wiosną lub latem, należy je ukorzeniać w
inspekcie, w podłożu będącym mieszaniną
torfu i piasku w proporcji 1:1,

Chmiel zwyczajny Humulus lupulus

opis: bylina o bujnym wzroście, osiągająca
do 6 m wysokości i 3 m szerokości, jego
nadziemne pędy obumierają każdej
jesieni, po czym wiosną, z podziemnych
części rośliny wyrastają nowe pędy, dzięki
szybkiemu wzrostowi może w ciągu paru
tygodni pokryć ogrodzenia czy altanki,
roślina pokrywa się zielonymi szyszkami, a
jej liście wybarwiają się na kolor
zielonopomarańczowy, doskonała do
nasadzeń naturalistycznych, nieco mniej
znana jest odmiana "Aureus", posiadająca
ozdobne żółte liście, najlepiej
wybarwiające się na stanowiskach
słonecznych,
wymagania: stanowisko zarówno
słoneczne jak i półcieniste, wymaga gleb
średniowilgotnych lub wilgotnych, dobrze
znosi przeciągi i doskonale nadaje się jako
roślina osłonowa,
mrozoodporność: wystarczająca,

strefa

5

,

rozmnażanie: z

sadzonek zielnych

pobieranych wczesnym latem,

5

Cytryniec chiński Schisandra chinensis

opis: pochodzące z Dalekiego Wschodu
pnącze owijające, osiąga wysokość do 8
m, od sierpnia do września ozdobą są
jagody zebrane w grona po 20 do 30
sztuk, po dojrzeniu nabierające barwy
czerwonej, jadalne (nadają się do suszenia
lub wyrobu soku), pędy, liście, kwiaty i
owoce cytryńca wydzielają przyjemny
cytrynowy zapach i mają właściwości
lecznicze,
wymagania: wymaga stanowisk
słonecznych, gleb zasadowych lub
obojętnych, ze względu na jednopienność,
zaleca się sadzenie 2 do 3 roślin obok
siebie, konieczna podpora, po której
roślina będzie mogła się wspinać, możemy
ją przycinać swobodnie wg naszych
potrzeb,
mrozoodporność: wystarczająca,

strefa

5A

,

rozmnażanie: w warunkach amatorskich
przez

odkłady

,

Glicynia Wisteria floribunda

opis: roślina o dość silnym wzroście,
osiągająca wysokość do 10 m, szczególną
ozdobą są groniaste kwiatostany
osiągające do 60 cm długości, w zależności
od odmiany - barwy białej, niebieskiej,
fioletowej, lub różowej, rozwijają się na
pędach nie pokrytych jeszcze liśćmi co
potęguje ich ozdobny efekt,
okres kwitnienia: maj, czerwiec,
wymagania: stanowiska słoneczne,
ciepłe, osłonięte, gleba umiarkowanie
żyzna i średnio wilgotna, szczególnej troski

6

wymagają rośliny młode (pierwsze 3 do 4
lata po posadzeniu),
mrozoodporność: może przemarzać w
najchłodniejszych rejonach Polski, gatunek
-

strefa 6A

, ale odmiany bywają mniej

mrozoodporne -

strefa 7B

,

rozmnażanie: glicynie są dość trudne do
rozmnożenia, można jednak spróbować
pod koniec jesieni lub na początku wiosny
wykonać

odkłady

z niskich pędów, latem

można pobrać

sadzonki

długości 7,5 do 10

cm, należy je ukorzeniać w mnożarce,

Hortensja pnąca Hydragena petiolaris

opis: jest to jedyne pnącze wśród
hortensji, szybko się rozrasta i może
osiągać wysokość do 25 m, pnie się dzięki
czepnym korzonkom przybyszowym,
których jednak pozbawione są pędy
kwitnące, przez co nieco odstają od
podpór, a porastana powierzchnia sprawia
wrażenie puszystości, liście zielone i
błyszczące, kwitnie obficie, kwiaty
niewielkie, barwy białej, można ją
stosować jako roślinę okrywową pod
drzewa,
okres kwitnienia: maj do lipiec,
wymagania: stanowiska półcieniste lub
zacienione, gleby lekko kwaśne,
mrozoodporność: wystarczająca,

strefa

5

,

rozmnażanie: z

sadzonek zielnych

pobieranych latem,

7

Kokornak wielkolistny Aristolochia
macrophylla

opis: wijące się pnącze, wytwarzające
przewieszające się pędy, może dorastać do
ponad 10 m wysokości, w młodości rośnie
bardzo wolno, po kilku latach uprawy nieco
szybciej (roczne przyrosty do 2 m)liście
duże w kształcie serc, na kilkuletnich
egzemplarzach pojawiają się fajkowate
kwiaty, owoce w naszym klimacie
zawiązują się bardzo rzadko,
okres kwitnienia: czerwiec, sierpień,
wymagania: stanowisko półcieniste, gleby
żyzne, wilgotne,
mrozoodporność: duża,

strefa 5A

,

rozmnażanie: wysiew

nasion

wiosną lub z

sadzonek półzdrewniałych

pobieranych

latem,

Milin Campsis

opis: wzrost silny, maksymalnie osiąga 6
do 10 m wysokości, liście pierzaste,
szczególną ozdobą są duże, trąbkowate
kwiaty, barwy pomarańczowej, szkarłatnej
lub żółtej, na fot. Milin amerykański
(Campsis radicans),
okres kwitnienia: czerwiec do wrzesień,
wymagania: stanowiska słoneczne, ciepłe,
osłonięte, gleby lekko wilgotne,
mrozoodporność: niestety w ostre zimy
morze przymarzać ale potem dobrze
odrasta od podstawy,

strefa 7B

rozmnażanie: przez

sadzonki

półzdrewniałe

pobierane latem lub przez

odkłady

wykonywane zimą,

8

Powojnik Clematis

opis: pnącze bardzo dekoracyjne, obficie
kwitnące, kwiaty duże (mogą osiągać
średnice do 25 cm), w zależności od
odmiany pojedyncze lub pełne, w szerokiej
gamie barw, można je prowadzić przy
murkach, siatkach, pergolach itp.,
atrakcyjnie i naturalnie prezentują się
puszczone po bylinach, krzewach i
drzewach, na fot. Clematis 'Jackmanii',
okres kwitnienia: maj do październik,
wymagania: stanowisko słoneczne, gleba
wilgotna ale nie podmokła,
mrozoodporność: u większości odmian
duża - można uprawiać w całej Polsce
(

strefa 4

), istnieją jednak odmiany mogące

wymarzać w chłodniejszych rejonach kraju
(

strefa 6B

),

rozmnażanie: w warunkach uprawy
amatorskiej najłatwiej przez

odkłady

,

Rdest Auberta Poligonum aubertii (syn.
Fallopia aubertii)

opis: wijące się wokół podpór pnącze o
bardzo silnym wzroście (rocznie może
wytwarzać 6-cio metrowe przyrosty),
osiągające wzrost 10 do 12 m, kwitnie
obficie, kwiaty drobne, barwy białej,
zebrane w wiechy,
okres kwitnienia: sierpień do październik,
wymagania: niezbyt wymagający,
preferowane stanowiska słoneczne lub
półcieniste, gleby nieco wilgotne, zasadowe
lub obojętne,
mrozoodporność: w czasie zimy może
przemarzać ale potem pędy dobrze

9

odrastają od podstawy,
rozmnażanie: z

sadzonek półzdrewniałych

pobieranych latem,

Wiciokrzew Lonicera

opis: roślina rosnąca średnio silnie,
maksymalnie osiąga 6 m wysokości, kwiaty
drobne, bardzo liczne, w zależności od
odmiany barwy kremowej, pomarańczowej
lub szkarłatnej, o przyjemnym zapachu, od
sierpnia do września roślinę zdobią

jasnoczerwone owoce

, uwaga - są one

trujące!
okres kwitnienia: czerwiec do sierpień,
wymagania: niezbyt wymagające,
najlepiej rosną na stanowiskach
słonecznych,
mrozoodporność: różna w zależności od
odmiany (

strefy od 5B do 7B

),

rozmnażanie: jesienią przez

odkłady

, w

połowie lata można pobierać

sadzonki

półzdrewniałe

, które należy ukorzeniać w

mnożarce,

Wiciokrzew japoński Lonicera japonica
aureoreticulata

opis: delikatne pnącze wyrastające do 5 m
wysokości (do 2 m rocznie),
półzimozielone, kwiaty jasnożółte, jego
szczególną ozdobą są żółto unerwione
liście, nadaje się jako pnącze lub roślina
okrywowa,
okres kwitnienia: czerwiec do wrzesień,
wymagania: stanowisko osłonięte,
słoneczne lub półcieniste, w ostre zimy
może nadmarzać,
mrozoodporność: z reguły wystarczająca

10

ale może przemarzać w najchłodniejszych
rejonach polski, (

strefa 6A

),

rozmnażanie: przez

sadzonki zdrewniałe

pobierane późną jeisenią (pobrane
sadzonki należy zadołować w piasku,
najlepiej w inspekcie) oraz przez

odkłady

,

Winnik zmienny Ampelopsis
brevipedunculata (syn. Ampelopsis
glandulosa)

opis: pochodzące z Płn.-Wsch. Azji
delikatne pnącze wyrastające do 2 m
wysokości, posiada ozdobne trójklapowate
liście, kwiaty drobne, zielonkawe, w okresie
jesiennym atrakcyjną ozdobę stanowią
niebieskofioletowe owoce, roślina idealna
do niewielkich ogrodów oraz na tarasy,
okres kwitnienia: czerwiec do lipiec,
wymagania: stanowisko osłonięte,
słoneczne lub półcieniste, gleby dowolne,
dorosłe rośliny mogą wymagać podpór,
nadmiernie rozrośnięte pędy można
przycinać wiosną,
mrozoodporność: z reguły wystarczająca
ale może przemarzać w najchłodniejszych
rejonach polski, (

strefa 6A

),

rozmnażanie: przez

sadzonki

półzdrewniałe

pobierane latem,

Winobluszcz Parthenocissus

opis: pnącze o silnym wzroście, może
osiągać wysokość kilkunastu metrów,
pokrywając całe budynki, jego ozdobą są
liście, u wielu odmian przebarwiające się
jesienią na czerwono, na fot. winobluszcz
pięciolistkowy (Parthenocissus
quinguefolia) 'Murorum' o ozdobnych

11

pięciolistkowych liściach, odmiana dobrze
znosząca warunki uprawy w mieście,
wymagania: stanowiska słoneczne lub
półcieniste, gleby o odczynie zasadowym
bądź obojętnym,
mrozoodporność: winobluszcz
pięciolistkowy może być uprawiany w całej
Polsce (

strefa 4

), mniej mrozoodporny jest

winobluszcz trójklapowy (

strefa 6A

) i

winobluszcz Telmanna (

strefa 7B

),

rozmnażanie: późnym latem lub wczesną
jesienią można pobierać

sadzonki zielne

(należy je posadzić do

doniczek

z ziemią

piaszczystą i umieścić w mnożarce w temp.
13 do 16°C), latem można też pobierać

sadzonki zdrewniałe

o dł. 25 do 30 cm

(dołujemy je w piasku), wiosną będzie
można posadzić je na zacisznym zagonie,
możemy również rozmnażać wykonując w
połowie jesieni

odkłady

z długich pędów,

ukorzenione odkłady będzie można
oddzielić po roku,

PNĄCZA JEDNOROCZNE

Asarina Asarina scandens

opis: roślina pnąca, wytwarza mnóstwo
jasnozielonych liści i delikatnych
dzwonkowatych kwiatów barwy różowej i
fioletowej, osiąga 2 do 3 metry wysokości,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: marzec w szklarni po 5
szt. do

doniczki

, kiełkuje w ciemności -

wskazane jest przykrycie czarną folią,
wysadzanie na miejsce stałe pod koniec
maja,

12

okres kwitnienia: lipiec do październik,
stanowisko: słoneczne,

Chmiel Japoński Humulus japonicus

opis: pnącze jednoroczne wspinające się
na wysokość do 4 m, jego ozdobą są
duże, dłoniasoklapowane liście o
intensywnie zielonej barwie,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: luty do marzec w
szklarni, na miejsce stałe wysadzamy w
maju,
stanowisko: słoneczne lub półcieniste,
udaje się na każdej glebie ogrodowej,

Fasola ozdobna Phaseolus coccineus

opis: roślina pnąca, pędy osiągają 3 do 4
metry długości, kwiaty białe i
szarłatnoczerwone,
zastosowanie: pnącze
wysiew nasion: w maju do gruntu
okres kwitnienia: czerwiec do wrzesień
stanowisko: słoneczne lub półcień

Fasolnik egipski Lablab purpureus

opis: szybko rosnące pnącze z
przyjemnie pachnącymi fioletowymi
kwiatami zebranymi w grona i jadalnymi
nasionami zebranymi w czerwonych
strąkach,
zastosowanie: doskonały do obsadzania
płotów, altan, pergoli,
wysiew nasion: marzec-kwiecień do
inspektu lub w maju do gruntu (wczesny
wysiew gwarantuje zawiązanie nasion),
okres kwitnienia: czerwiec do wrzesień

13

stanowisko: słoneczne lub półcień

Groszek pachnący Lathyrus odoratus

opis: roślina silnie pnąca dorastająca do 2
metrów, kwiaty o przyjemnym zapachu w
barwach pastelowych, ułożone w gronach i
osadzone na długich szypułkach, do
uprawy w gruncie najlepsze są odmiany z
grupy Spencer (Burbees White - kwiaty
białe, Monty - kwiaty różowe, Reflection -
kwiaty jasnoniebieskie), wys. do 250 cm,
zastosowanie: pnącze, polecamy na
kwiat cięty do bukiecików,
wysiew nasion: marzec do maj do gruntu
okres kwitnienia: czerwiec do wrzesień
stanowisko: słoneczne, podłoże
wapienne, zasobne w składniki pokarmowe
i wilgotne,

Kobea pnąca Cobaea scandens

opis: roślina o dużych dzwonkowatych
kwiatach pnąca się na wysokość do 4 m,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: od lutego do marca do
ciepłego inspektu, do gruntu wysadzamy
w maju,
okres kwitnienia: sierpień do
październik,
stanowisko: słoneczne lub półcień,

14

Mina Mina lobata Quamoclit

opis: roślina pnąca, osiągająca do 5
metrów, kwiaty w płomiennych kolorach,
zebrane w jednostronne wiechy
zastosowanie: pnącze
wysiew nasion: marzec, kwiecień do
inspektu lub maj do gruntu, wysadzanie
do gruntu w maju
okres kwitnienia: czerwiec do
październik
stanowisko: słoneczne

Nasturcja kanaryjska Tropaeolum
peregrinum

opis: roślina pnąca o posiadająca
niewielkich rozmiarów, ozdobnie
fryzowane kwiaty w odcieniach żółtych,
wysokość do 4 m,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: kwiecień i maj do
gruntu,
okres kwitnienia: sierpień do listopad,
stanowisko: słoneczne,

Nasturcja pnąca Tropaeolum majus

opis: roślina pnąca, długopędowa,
osiągająca 3 do 4 metry, kwiaty duże,
pojedyncze, różnobarwne
zastosowanie: pnącze
wysiew nasion: kwiecień i maj do
gruntu
okres kwitnienia: czerwiec do
październik
stanowisko: słoneczne, gleba jałowa,
nim bardziej żyzna gleba, tym roślina
wytwarza więcej liści i mniej kwiatów,

15

Rodochiton Rhodochiton atrosanguineus

opis: roślina o niezwykle efektownych
kwiatach barwy purpurowej, dorastająca
do 3 m wysokości,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: od lutego do marca w
szklarni, do gruntu wysadzamy pod
koniec maja,
okres kwitnienia: sierpień do
październik,
stanowisko: słoneczne,

Tunbergia Thunbergia alata

opis: roślina pnąca lub płożąca się o
pędach długości do 1 m, kwiaty liczne,
jaskrawożółte z czarnym aksamitnym
oczkiem,
zastosowanie: pnącze,
wysiew nasion: od lutego do marca w
szklarni, do gruntu wysadzamy w maju,
okres kwitnienia: sierpień do
październik,
stanowisko: słoneczne,

Wilec Ipomoea purpurea

opis: roślina pnąca osiągająca do 3
metrów, rośnie szybko, owijając się wokół
podpór, kwiaty duże, lejkowate, osadzone
w kątach sercowatych liści na długich
szypułakch, w dni słoneczne kwiaty
otwarte są tylko rano i po południu,
zastosowanie: pnącze, doskonały jako
roślina osłaniająca,
wysiew nasion: kwiecień i maj do
gruntu
okres kwitnienia: lipiec do wrzesień

16

stanowisko: słoneczne lub półcień,