2012-02-21

1

Pobieranie i ocena nasienia

buhaja

dr hab. Wojciech Niżaoski

Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich

Metody pobierania nasienia

Sztuczna pochwa

Elektroejakulacja

Masaż dodatkowych

gruczołów płciowych i

baniek nasieniowodów

Metody pobierania nasienia

Sztuczna pochwa

Model rosyjski 1941; 60 cmx 6 cm ciepła woda, ejakulacja w cylindrze

Metody pobierania nasienia

„Puławski” model SP, 1949

1.

Cylinder gumowy 33 cm x 5 cm, zawór, wlot

2.

Wkładka lateksowa lub gumowa

3. Lejek lateksowy lub gumowy (Ejakulacja w lejku!)
4.

Probówka kalibrowana z płaszczem wodnym

5. Ochraniacz

Każda część powinna być sterylna

Dezynfekcja SP

1.

1 lub 2 Szt Poch na samca. Ogrzewane w termostacie, owinięte folią aluminiową

2.

Po pobraniu każdy element myty w ciepłej wodzie z mydłem, następnie płukany

3. Elementy gumowe w aparacie Kocha 100

o

C - 1 h (lub 1% sterinol, 2% chloramine

- 3 h)

4.

Części szklane – sterylizacja gorącym powietrzem 160

o

C - 2 hrs

5. Korki gumowe, wazelina

– tyndalizacja w aparacie Kocha 3 razy - 3 dni przez 20

minut

6. Pomieszczenie do pobierania nasienia, - lampy UV 2 h

Odzież

1. Mycie, sterylizacja
2. Fartuchy niezbyt jasne
3. Obuwie ochronne
4.

Rękawiczki

5.

Odzież nie krepująca - bezpieczna

Przygotowanie SZP

1.

Włożenie wkładki gumowej do cylindra

2. Przymocowanie lejka
3.

Napełnienie pochwy 250 ml wody 45-50

o

C tuż przed pobraniem (optymalna

temperatura wewnątrz to 42,5-45

o

C) lub podgrzewanie w termostacie 42,5

o

C

4.

Napełnienie pochwy powietrzem

5.

Wprowadzenie wazeliny do 1/3 długości pochwy

6.

Podłączenie zbiorniczka na nasienie 37

o

C

7. Okrycie pochwy ochraniaczem

2012-02-21

2

Przygotowanie buhaja

1.

Plan pobierania nasienia w centrum sztucznej inseminacji zwierząt

2. 24 godziny przed pobieraniem

– przygotowanie samca

3.

Kąpiel i suszenie nadmuchem ciepłego powietrza

4. Przed pobieraniem

– mycie i osuszenie okolic worka napletkowego oraz

dezynfekcja

5. Erotyzacja buhaja

- oprowadzanie za innym samcem przez 2 min

– wzrost ogólnej

liczby plemników w ejakulacie od 2 x10

9

do 3 x10

9

- oprowadzanie za innym samcem przez 5 min

– wzrost z 2 x10

9

do

5 x10

9

-

‘fałszywy’ skok – wzrost ogólnej liczby plemników w ejakulacie z 2 x10

9

do 7

x10

9

Przygotowania miejsca pobierania

1.

Maneż o powierzchni min 54 m2

2. Poskrom dla prowokatora
3.

Pole ochronne z pionowymi słupami ochronnymi 1-1.5 m od ściany

4. Fantom, prowokator -

krowa, jałówka w rui, dla oceny popędu płciowego libido

-

krowa poza rują

- inny samiec
- samiec sterylizowany
- fantom 

Przygotowania miejsca pobierania

5. Dezynfekcja zadu prowokatora chloraminą sterinolem
6. Podłoga pokryta matą gumową 10 cm
7. Lampy UV włączone na noc
8. Po każdym pobieraniu mata myta i dezynfekowana
9. Okno podawcze pomiędzy częścią brudną w maneżu a laboratorium

Pobieranie

1. Pielęgniarz znajduje się po lewej, a pobierający po prawej stronie zwierzęcia
2. Buhaj obwąchuje zad prowokatora
3.

Wzwód

4.

Pozwolić na wykonanie skoku dopiero przy pełnym wzwodzie prącia

5.

Pozwolić na 2-3 wspięcia przed ejakulacją, chwycić prącie lewą ręką przez

napletek i odchylić w trakcie skoku-inukac traumy (>plemników w ejakulacie)

6.

W razie potrzeby w trakcie skoku pobrać kilka kropel wydzieliny z cewki moczowej

(norma <5 x10

³ bakterii/mL) na płytkę Petriego

Pobieranie

7. Trzymać pochwę od spodu, pochwytem, nie od góry!
8. Wlot do pochwy ukątowany tak jak prącie, trzymać pod kątem 45

o

do podłogi

9. Zezwolić na skok
10. Odgiąć prącie przez napletek na prawo
11. Pochwę trzymać na wysokości guza kulszowego prowokatora
12. Osoba pobierająca powinna tylko nakierować koniec prącia do wlotu pochwy
13. NIE NAKŁADAĆ POCHWY NA PRĄCIE!
14. Odruch dobicia i ejakulacji 0,3 sek.

– b. szybki

15. Wolno ściągnąć pochwę, odłączyć zbiorniczek na nasienie od pochwy

Ocena odruchów płciowych i libido

Ocena libido

– tylko w obecności samicy w okresie rui

1.

Zbliżenie do samicy

2.

Obwąchiwanie samicy

3.

Wzwód prącia

4. Skok, obejmowanie
5. Wyszukiwanie, wprowadzenie
6. Dobicie

Faza progresywna

Faza regresywna

Libido sexualis

– miarą jest czas od momentu doprowadzenia samca do samicy do

momentu wzwodu, oddania skoku i ejakulacji

L-4: hyperlibidosis; L-3: dobry 1 min; L-

2: średni 5 min; L-1: słaby 10 min; L-0

alibidismus, alibodosis >10 min

2012-02-21

3

Masaż baniek nasieniowodów i

dodatkowych gruczołów płciowych

1.

Masaż narządów przez prostnicę

2. Masowanie gl. vesiculares i ampullae d. deferentis
3.

Masaż wyzwala wydzielenie i wypływ nasienia z worka napletkowego

4. Nasienie jest zbierane przez asystenta przez lejek do zbiorniczka
5.

Przed pobraniem okolica ujścia worka napletkowego jest myta i dezynfekowana

Nasienie ma gorszą

jakość

< mniej plemników

< obniżona ruchliwość

plemników

> zanieczyszczenia,

złuszczone nabłonki

bakterie

Masaż dodatkowych

gruczołów płciowych

Niezdolność do wykonania skoku
(impotentia coeundi)

– z powodu

problemów ortopedycznych
Typ slaby
Cenne genetycznie osobniki
Schorzenia nabyte narządu ruchu

Elektroejakulator:

Elektroda (sonda rektalna)

Transformator (8-24 V, 1A)

Niskie natężenie i

napięcie (zmienna

oporność)

Ejakulacja jest wywoływana przez stymulację ośrodka ejakulacji w odcinku
lędźwiowo-krzyżowym rdzenia kręgowego

1.

Usunięcie odchodów z prostnicy

2. Lewatywa - 0.5l 3-5% NaCl
3.

Wprowadzenie zwilżonej wazeliną elektrody do odbytu

4.

Oczyszczenie ujścia worka napletkowego

5.

Stosowanie bodźców 5-6 sek z przerwami tej samej długości

6.

Napięcie kolejnych bodźców należy stopniowo podnosić

7. 4-

5 bodźców wywołuje ejakulację

8.

Nasienie zbierane jest do kalibrowanej próbówki przez lejek

Elektroejakulacja

Elektroejakulacja

Metody stosowane w Ameryce, Australii etc

U bydła

Dzikie i półdzikie

U cennych ale słabych (zaburzenia organiczne i

neurohormonalne

)

U wartościowych samców niezdolnych do

oddania skoku

Nasienie o niższej jakości

< mniej plemników

< ruchliwość

plemników

> zanieczyszczenia,

złuszczone nabłonki,

bakterie

Ocena nasienia

Badanie wstępne

Badania uzupełniające

Makroskopowo

Mikroskopowo

• objętośd
• barwa
• konsystencja
• zapach
• zanieczyszczenia (dyskwalifikują)
• osad
•pH

•ruch falowy
•gęstośd
• % plemników o ruchu prawidłowym
• wykluczenie aglutynacji
• żywy-martwy

Badanie nasienia buhaja

I. Badanie podstawowe

• 1. Ocena objętości – w probówce kalibrowanej
• 2-15 ml zwykle 2-6 ml

wiek (3-6 lat maks)

częstotliwośd ejakulacji (jak sprawdzid…)

typ eksploatacji

stopieo erotyzacji

rasa buhaja

wydzielniczośd dodatk. grucz. Płciowych

przygotowanie sztucznej pochwy

Badanie wstępne

2012-02-21

4

I. Badanie podstawowe

• 2. OCENA BARWY

• Biała, zółto-cytrynowa, pomaraoczowa (ryboflawina)
Patologie
• Odcienie szarości
• Wodnista (azoo, oligo)
• Zielonkawa (rp)
• Różowa, czerwona,
brunatna (Er, Leuk)

Badanie wstępne

I. Badanie podstawowe

• 3. Ocena konsystencji

• Śmietankowa > 1000 mln/ml
• Mleczna 500-1000 mln/ml
• wodnista
• Śluzowa (zap)

• 4. Ocena zapachu

• Zapach: brak lub zbliżony do mleka
• (G) gnilny (zap, necr)
• (M) moczu (przyg szt pochwy)

Badanie wstępne

I. Badanie podstawowe

• 5. Ocena ziarnistości

• (Z) gruboziarniste
• (ZZ) drobnoziarniste
• (0) brak ziarnistości - Azoospermia
• (N) nekrospermia

• 6. Zanieczyszczenia, ciała obce, osad

• Na dnie probówki-patologia (nekro, oligosp)
• Zanieczyszczenia makro i mikro-dyskwalifikują

Badanie wstępne

I. Badanie podstawowe

• 7. Ocena PH, 6,3 – 6.9 (6,68)

• 1. papierki wskaźnikowe
• 2. wskaźniki barwne
• 3. ph-metry
• 2% r-r alkoholowy błękitu bromotymolowego

Badanie wstępne

• 1. Ocena ruchu falowego

• Stolik Bloma, mikroskop, stolik grzewczy-opis

• W rowku okrężnym Stolika Bloma
• Powiększenie 50 – 100
• +++ - wodospad
• ++ - gotująca oliwa
• + - łany zbóż (pat)
• +/- - leniwy (pat)
• - - brak ruchu (pat)

Badanie wstępne mikroskopowe

II. Badanie mikroskopowe

• 2. Ocena gęstości nasienia

• Na płytce centralnej Stolika Bloma, plemniki

‘unieruchomione’

• Powiększenie 200
• (D) – densum – gęste (fizj)
• (SD) semidensum – średnio gęste (fizj)
• (R) rarum – rzadkie
• (0) – oligospermia
• (A) – azoospermia – brak plemników
• Aspermia – brak nasienia
• OPIS OCENY GĘSTOŚCI-SCHEMAT

Badanie wstępne mikroskopowe

2012-02-21

5

II. Badanie mikroskopowe

• 3. Odsetek plemników o ruchu prawidłowym

• 1 kropla nasienia + 8-10 kropli 0.9% NaCl (2,9%

cytrynian sodu)

• Temperatura badania 39

o

C

• Powiększenie 200-400 , kilka pól widzenia
• Ocena ruchu (prawidłowy, patologiczny)

• Prawidłowe: postępowy, torpedowy
• Nieprawidłowe: wsteczny, zegarkowy, oscylacyjny, cyrkulacyjny,

brak ruchu

Badanie wstępne mikroskopowe

% Plemników o ruchu prawidłowym

Wynik

1-20

1

21-40

2

41-60

3

61-80

4

81-100

5

Badanie mikroskopowe –

ruchliwośd plemników

Asthenozoospermia, nekrospermia
Norma zwykle >70%

• 4. Aglutynacje

• Aglutynacja dyskwalifikuje ejakulat
• A - w polu widzenia 1 aglutynant
• AA – 2 – 3 aglutynacje
• AAA – całe pole widzenia rozety aglutynacji
• Pseudoaglutynacja - knury

Badanie mikroskopowe

• 5. Barwienie - „żywy – martwy”

• 4% eozyna i 8% nigrozyna w 2,9% cytrynianie sodu 1:3 obj
• 3-4 krople barwnika + 1 kropla nasienia na szkielku 39

o

C

• Mieszad 30 sekund
• Kropla i rozmaz na drugim szkiełku
• Osuszyd – oglądad pod imersją 1000
• Ocena 200 pl-ków – norma do 30% zabarwionych
• Zabarwione-uszkodzona plazmolema-wnika eozyna

Badanie mikroskopowe