Koncepcje zarządzania

(ćwiczenia)

mgr Katarzyna Syrytczyk

Treść zajęć



Klasyczne koncepcje zarządzania (naukowe
zarządzanie, zarządzanie administracyjne).



Podmiotowe koncepcje zarządzania (human relations,
kierunek behawiorystyczny).



Ilościowe podejście do zarządzania.



Integratywne koncepcje zarządzania (podejście
systemowe, sytuacyjne, zintegrowane).

Treść zajęć

Współczesne koncepcje zarządzania:



Outsourcing



Lean management (Zarządzanie wyszczuplające)



Benchmarking



Reengineering (Business Process Reengineering
– BPR)



Total Quality Management – TQM (Kompleksowe
zarządzanie jakością)

Treść zajęć



Time Based Management – TBM (Zarządzanie
oparte na czasie)



Just in Time (Dostawy na czas)



Empowerment (koncepcja upełnomocnienia
pracowników)



Open-book Management (Zarządzanie jawne)



Total Participation Management (Pełna
partycypacja w zarządzaniu)

Treść zajęć



Kaizen – odchudzanie produkcji (lean
manufacturing, continuous improvement)



Koncepcja 5S (the 5s's)



System Shigeo Shingo



Management by corporate culture (Zarządzanie
przez kulturę)



Internal marketing (Marketing wewnętrzny)

Treść zajęć



Organizacja oparta na wiedzy



Virtual organization (Wirtualna organizacja)



Network thinking (Metodyka myślenia sieciowego)

Literatura:



Czerska M., Szpitter A.A., Koncepcje zarządzania.
Podręcznik akademicki, C.H. Beck, Warszawa
2010.



Bernais J., Ingram J., Kraśnicka T., ABC
współczesnych koncepcji i metod zarządzania,
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w
Katowicach, Katowice 2007.



Zimniewicz K., Współczesne koncepcje
zarządzania, PWE, Warszawa 2009.

Literatura:



Kostera M. Współczesne koncepcje zarządzania,
Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.



Gonicka J. Współczesne koncepcje zarządzania,
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we
Włocławku, 2008.



Bieniok Henryk i zespół, Metody sprawnego
zarządzania. Planowanie, organizowanie, motywowanie,
kontrola. Jak zarządzać w praktyce, Agencja
Wydawnicza PLACET, Warszawa 1999.

Literatura:



Bogdanienko J., Zarys koncepcji, metod i
problemów zarządzania, Toruń 2002.



Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody
zarządzania, PWE, Warszawa 2002.



Griffin R. W., Podstawy zarządzania
organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2006.



Sokołowska S., Organizacja i zarządzanie. Ujęcie
teoretyczne, Uniwersytet Opolski, Opole 2004.

KONCEPCJA

Koncepcja - (łac. conceptio) spostrzeżenie;

ujęcie; sposób, w jaki chcemy coś osiągnąć.

ORGANIZACJA

Grupa ludzi, którzy współpracują ze

sobą w sposób uporządkowany i

skoordynowany, aby osiągnąć pewien

zestaw celów.(Griffin)

ZARZĄDZANIE

Zestaw działań

(obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji,

organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie

ludźmi, i kontrolowanie), skierowanych na

zasoby organizacji

(ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne)

i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia

celów organizacji w sposób sprawny i

skuteczny.(Griffin)

Proces zarządzania

Planowanie i

podejmowanie

decyzji

Organizowanie

Kontrolowanie

Przewodzenie

(kierowanie

ludźmi)

Nakłady z otoczenia:
zasoby ludzkie
zasoby finansowe
zasoby rzeczowe
zasoby informacyjne

Cele osiągnięte:
sprawnie
skutecznie

Zarządzanie jako nauka i praktyka



jako praktyka – zarządzanie istniało w praktyce

zanim stało się dziedziną nauki;



jako nauka – porządkuje doświadczenia

praktyczne, opisuje obserwowane zdarzenia,

dokonuje uogólnień wyników badań.



Początki nauki o zarządzaniu związane są

z odkryciem efektów technicznego
podziału pracy (XVIII / XIX w.).



Rewolucja przemysłowa; 1807 – pierwszy

parostatek, 1825 – pierwsza publiczna

linia kolejowa

Początki nauki zarządzania

Pierwsi pracownicy (analfabeci, wychowani wg.
standardów kultury rolnej) fabryk nie byli intelektualnie i
mentalnie przygotowani do pracy w przemyśle

dysponującym maszynami. Pracowników dobierano
intuicyjnie.

Problem: jak spowodować wydajną i bezawarynją pracę

maszyn obsługiwanych przez pracowników o niskim
poziomie intelektualnym?

Podejście klasyczne



Stworzyło podstawy do dalszego rozwoju teorii
zarządzania.



Wskazało kluczowe procesy, funkcje i umiejętności

kierownicze, które i dziś są uznawane za istotne.



Skoncentrowano uwagę na zarządzaniu jako

przedmiocie badańn naukowych.



Bardziej odpowiednie dla stabilnych i prostych

organizacji niż dla organizacji współczesnych,
dynamicznych i złożonych.



Mimo że niektórzy pzredstawiciele tego podejścia
zajmowali się elementem ludzkim, wielu z nich
traktowało pracowników raczej jak narzędzia niż

zasoby.

Podejście klasyczne

Człowiek w organizacji:



mało ambitny, mało twórczy, woli być
kontrolowany i kierowany, oczekuje wskazówek i

instruktażu,



homo oekonomicus – wrażliwy na bodźce

materialne,



im bardziej standardowa praca tym większa

satysfakcja,



zgoda na podporządkowanie się organizacji,

pełnienie roli „śrubki” w machinie organizacji,



kierownik jest „pierwszy po Bogu”,



naukowy dobór pracowników.

Klasyczne podejście do

zarządzania



Naukowe zarządzanie – to podejście do zarządzania
zajmujące się poprawą wyników osiąganych przez
poszczególnych robotników

Przedstawiciele:

Frederick W. Taylor

Frank Gilbreth, Lilian Gilbreth
Henry Gantt
Harrington Emerson
Henry Le Chatelier
Karol Adamiecki



Zarządzanie administracyjne – to podejście do zarządzania,
koncentrujące się na zarządzaniu całą organizacją

Przedstawiciele:

Henri Fayol
Max Weber

FREDERICK W. TAYLOR - (1856-1915 )



Przeprowadził wiele badań nad organizacją pracy
pracowników w warsztacie wytwórczym.



Najbardziej znane to badanie pracy ładowaczy takich

materiałów jak: węgiel, ruda, koks, piasek.



Badania obejmowały 600 robotników pracujących na

odcinku 2,5 km. Wybrał najlepszych robotników,
którzy pracowali kolejno łopatami o różnej pojemności,

pod kierunkiem instruktora prowadzącego obserwacje.



Taylor doszedł do wniosku, że do każdego rodzaju

materiału czy to ruda, czy piasek potrzebne jest inne
narzędzie (łopata), żeby praca była bardziej wydajna.

FREDERICK W. TAYLOR - (1856-1915 )

Według Taylora naukowe zarządzanie powinno być
oparte na czterech podstawowych zasadach:



zasadzie naukowego opracowania każdego elementu

pracy ludzkiej w miejsce zdroworozsądkowych metod
typu" mniej więcej",



zasadzie naukowego doboru oraz stopniowego
szkolenia i doskonalenia robotników,



zasadzie współpracy kierownictwa i robotników w celu
realizacji naukowych zasad zarządzania,



zasadzie prawie równego podziału pracy i
odpowiedzialności między kierownikami i
robotnikami w miejsce istniejącego totalnego

obciążenia pracowników wykonawczych.

FRANK GILBRETH - ( 1868-1921)



Kontynuował dzieło Taylora, później do badań

przyłączyła się jego żona Liliana z zawodu
psycholog.



Celem jego badań było usunięcie marnotrawstwa

oraz obniżenie kosztów.



Pierwsze jego badania dotyczyły pracy murarzy.

Zauważył, że murarze układając cegły

niepotrzebnie wykonują wiele ruchów. W wyniku

zaproponowanych zmian liczba niezbędnych

ruchów do ułożenia jednej cegły zmniejszyła się z

18 do 5, wydajność pracy murarzy wzrosła tym

samym trzykrotnie.

Cyklografia i chronocyklografia

CYKLOGRAFIA - robotnikowi do przegubów dłoni i

łokci przytwierdzono niewielkie żaróweczki
połączone ze źródłem prądu elektrycznego. Robotnik

był fotografowany w nieco przyciemnionym

pomieszczeniu, zaś na kliszy świecące żaróweczki

wyznaczały tor ruchów roboczych.

CHRONOCYKLOGRAFIA – wprowadzenie między

żaróweczki przerywnik prądu działający z dużą

częstotliwością. Wskutek tego na kliszy ruchy

robocze przedstawione były nie za pomocą linii

ciągłej lecz przerywanej. Pozwoliło to na ustalenie

czasu trwania ruchów elementarnych.

W roku 1911 Gilbreth ogłosił pierwsze zasady

ekonomii ruchów roboczych, rozwiniętych później

przez Barnesa:



obie ręce powinny w miarę możliwości brać

czynny udział w wykonywaniu pracy,



ruchy rąk powinny odbywać się w przeciwnych i

symetrycznych kierunkach w miarę

możliwości jednocześnie,



należy wykorzystać siłę grawitacji, zwłaszcza przy

manipulacji ciężkimi przedmiotami,



ruchy ciągłe, płynne, po linii krzywej należy

uważać za korzystniejsze od ruchów po

linii prostej,



drogi ruchów rąk powinny się mieścić w tak

zwanym, normalnym zasięgu.

HENRY LAURENCE GANTT - (1861- 1919)

Był doradcą organizacyjnym amerykańskiego przemysłu.
Rozgłos zyskał przy opracowaniu wykresów, które
przedstawiały praktyczny i planowany przebieg prac.( tak

zwane wykresy Gantta).
Występował z postulatem systematycznego szkolenia

zawodowego robotników.
Był zwolennikiem jawnej oceny pracy poszczególnych

robotników. Wyniki pracy każdego robotnika
przedstawione były na wykresach słupkowych - czarnych

w tych dniach , gdy osiągnięta została norma lub
czerwonych gdy dzienna wydajność była niższa.

http://www.ganttproject.org/

HARRINGTON EMERSON - ( 1853-1931)

Opracował system zarządzania przez cele.

Stworzył 12 zasad efektywności ( wydajności):



wyraźnie określony cel,



zdrowy rozsądek,



fachowe doradztwo,



dyscyplina,



sprawiedliwe i uczciwe postępowanie,



rzetelna, natychmiastowa, dokładna i stała
sprawozdawczość,



naukowe planowanie działań,



wzorce, normy i harmonogramy działania,



przystosowane warunki,



wzorcowe sposoby działania,



pisemne regulaminy i instrukcje,



nagradzanie efektywności.

HENRY LE CHATELIER - ( 1850-1936)

Zdefiniował cykl organizacyjny, który według niego

składał się z 5 następujących po sobie etapów:



wybór celu , jaki chce się osiągnąć, ( cel powinien

być jeden)



zbadania środków i warunków, których trzeba

użyć, aby osiągnąć zamierzony cel,



przygotowania środków i warunków uznanych za

potrzebne,



wykonania zgodne z przyjętym planem,



kontroli otrzymanych wyników.

KAROL ADAMIECKI - (1866-1933)

Propagator kierunku naukowego zarządzania w Polsce.

Zajmował się badaniem pracy zespołowej oraz kierowaniem

pracą zespołów ludzkich.. Badania w walcowniach (hutach)

pozwoliły mu na sformułowanie prawa harmonii i opracowanie
zasad sporządzania harmonogramów. Uważał że prawo

harmoni, prawo optymalnej produkcji, prawo podziału pracy
oraz prawo koncentracji stanowią teoretyczne podstawy nauki

organizacji i kierownictwie.

HENRI FAYOL (1841-1925)

Fayol pogrupował czynności kierownicze
(administracyjne) w następujące funkcje:



Przewidywanie tj. badanie przyszłości i ustalanie
odpowiedniego do niej programu działania.



Organizowanie, czyli tworzenie materialnego i

społecznego organizmu przedsiębiorstwa.



Rozkazywanie, rozumiane szeroko jako

oddziaływanie na personel.



Koordynowanie, czyli łączenie, jednoczenie i

harmonizowanie wszystkich czynności i wysiłków.



Kontrolowanie, tj. czuwanie nad tym, aby wszystko

odbywało się zgodnie z ustalonymi przepisami
(wzorami) i wydanymi poleceniami.

14 zasad Fayol'a



Podział pracy,



Autorytet,



Dyscyplina,



Jedność rozkazodawstwa,



Jednolitość kierownictwa,



Podporządkowanie interesu osobistego interesowi
ogółu,



Wynagrodzenie,



Centralizacja,



Hierarchia,



Ład,



Ludzkie traktowanie pracowników,



Stabilizacja personelu,



Inicjatywa,



Zgranie personelu (harmonia).

MAX WEBER - ( 1864-1920)

Był twórcą koncepcji biurokratycznego sposobu

wykonywania władzy. Koncentrował się na rodzajach
władzy występującej w organizacjach gospodarczych

i administracji państwowej.

Wyróżnił trzy typy władzy:



władza legalna



władza tradycjonalna



władza charyzmatyczna

Podejście humanizacyjne

human relations, kierunek behawioralny (jak

zachowania ludzkie wpływają na organizację)



W latach 20. w krajach wysokorozwiniętych rynek

zaczął się nasycać. Pojawiły się problemy ze
stosunkami między kadrą kierowniczą a personelem

wykonawczym.



E.Mayo – człowiek jako istota społeczna, nie
ekonomiczna.



Wzrost poziomu wykształcenia uzmysłowił
pracownikom istnienie potrzeb wyższego rzędu.



Powstanie związków zawodowych, wprowadzenie
ubezpieczeń społecznych,



Paternalizm.

Kierunek behawioralny

Człowiek w organizacji:



pragnie zaspokoić poprzez pracę potrzeby niematerialne,



jest istotą społeczną (homo socialis), ceni sobie

przynależność do grupy i podporządkowuje się
istniejącym w niej standardom, jest osobą twórczą,

poszukującą odpowiedzialności,



poszukuje poczucia własnej wartości w ramach relacji
towarzyskich ze współpracownikami,



Praca ludzi jest działalnością grupową. Wymogi grup
nieformalnych (np. rodziny) warunkują wydajność pracy



Kierownik to nieformalny przywódca wywierający wpływ

na podwładnych.



Związanie z zakładem poprzez szkolenia przyzakładowe,

pakiety socjalne.

Kierunek behawioralny

Kierunek koncentrujący się na zachowaniu

pracownika w organizacji.

Przedstawiciele:

Elton Mayo

Abraham Maslow

Douglas McGregor

ELTON MAYO (1880-1949)

Eksperymenty z odpoczynkami

Eksperymenty z oświetleniem, polegały na ustaleniu

wpływu intensywności oświetlenia na wydajność

pracy.
Eksperymenty na grupie 10 robotnic montujących

końcówki do central telefonicznych

Druga faza badań była oparta na zastosowaniu

społecznych wywiadów

Zasady ankietowania



poświęć całą uwagę osobie, z którą przeprowadzasz
wywiad i daj jej to wyraźnie odczuć,



nie mów lecz słuchaj,



nigdy nie dyskutuj i nie dawaj rad,



zwróć uwagę na to, co dana osoba chce powiedzieć,
czego nie może powiedzieć bez pomocy, czego nie chce
powiedzieć,



w trakcie słuchania spróbuj naszkicować wstępną
charakterystykę rozmówcy, korygując ją w trakcie

rozmowy,



od czasu do czasu podsumuj co zostało powiedziane i
zapytaj czy dobrze zrozumiałeś,



niczego nie dodawaj i nie przekręcaj,



pamiętaj, że wszystko co zostało powiedziane, musi być

uznane za tajemnicę osobistą, co nie wyklucza
przedyskutowania z współpracownikami.

Efekt Hawthorne

Samo badanie wywiera wpływ na badany proces

społeczny, na postawy, emocje i zachowania

jednostek i grup.

Hierarchia potrzeb według Abrahama Maslowa

POTRZEBA

SAMOREALIZACJI

POTRZEBA

SZACUNKU

POTRZEBA PRZYNALEŻNOŚCI

POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA

POTRZEBY FOZJOLOFICZNE

DOUGLAS McGREGOR

Teoria X – pesymistyczny i negatywny pogląd na

pracowników, zgodny z założeniami naukowego

zarządzania.

Opiera się na założeniach:

Przeciętny człowiek ma wrodzoną niechęć do pracy i

będzie jej unikał jak tylko może.

Większość ludzi trzeba zmuszać do pracy, kontrolować,

kierować nimi i grozić karami, aby wymóc od nich wysiłek

potrzebny do osiągnięcia celów organizacji.

Większość ludzi woli, by nimi kierowano, chce uniknąć

odpowiedzialności, ma małe ambicje; ludziom tym chodzi

przede wszystkim o bezpieczeństwo.

DOUGLAS McGREGOR

Teoria Y – pozytywne podejście do pracowników, odzwierciedlające założenia

zwolenników kierunku uwzględniającego stosunki międzyludzkie.

Fizyczny i umysłowy wysiłek przy pracy jest czymś równie naturalnym i

potrzebnym jak zabawa i wypoczynek.

Zewnętrzna kontrola i kary nie są jedynymi sposobami skierowania wysiłku

zatrudnionych w kierunku osiągania celów organizacyjnych. Człowiek zdolny

jest do kierowania sobą i samokontroli do osiągania celów, które uznał za

swoje.

Uznanie celów za własne jest funkcją nagród związanych z ich osiąganiem.

Przeciętny człowiek uczy się w pewnych warunkach nie tylko akceptować

odpowiedzialność, ale szukać jej, natomiast uchylanie się od

odpowiedzialności jest zwykle wynikiem osobistego (negatywnego)

doświadczenia.

Wśród ludzi powszechny jest stosunkowo wysoki poziom wyobraźni,

pomysłowości, twórczego myślenia i inicjatywy w rozwiązywaniu problemów

organizacyjnych.

W warunkach współczesnego przemysłu intelektualne zdolności przeciętnego

człowieka wykorzystywane są jedynie częściowo.

Podejście ilościowe

Koncentruje się na zastosowaniu modeli i procesów

matematycznych do sytuacji kierowniczych

Podejście ilościowe:

ilościowa teoria zarządzania – koncentruje się na

opracowaniu modeli matematycznych (uproszczone

przedstawienie systemu, procesu lub relacji, np.

symulacje komputerowe do badania uszkodzeń w

samochodzie podczas kolizji zamiast prawdziwych

prób).

zarządzanie operacyjne – metody wspomagania

organizacji w efektywnym wytwarzaniu produktów i

usług (planowanie harmonogramów lotów)

Metody zarządzania operacyjnego: teoria kolejek,

symulacja, analiza punktu krytycznego.

Podejście systemowe

System – (R.L. Ackoff) to zestaw składników, pomiędzy

którymi zachodzą wzajemne stosunki, interakcje i gdzie
każdy składnik połączony jest z każdym innym pośrednio lub

bezpośrednio (system otwarty, system zamknięty,
podsystem, synergia, entropia).

Podejście systemowe

Cechy charakterystyczne podejścia systemowego wg
Piotrowskiego:
System jest zawsze czymś innym niż prosta sumą

elementów, które go tworzą, jest nową jakością.
Usprawnienie funkcjonowania podsystemów tworzących

całość, nie musi i często nie prowadzi do polepszenia
funkcjonowania całości.

Całość wywiera większy wpływ na funkcjonowanie
swoich elementów niż odwrotnie.

Istnieje powiązanie wszystkiego ze wszystkim.
Każdy system jest podsystemem większej całości,
nadsystemów i jednocześnie sam składa się z systemów

niższego rzędu, te z kolei z podsystemów itd.

Podejście systemowe

Cechy organizacji według podejścia systemowego:



organizacje są systemami jednocześnie sztucznymi i

naturalnymi,



organizacje są systemami otwartymi, a więc prowadzą

ciągłą wymianę energii, informacji, materii z otoczeniem,



organizacje są uporządkowanym systemem społeczno-
technicznym,



organizacje mają budowę hierarchiczną,



organizacja jako system ma zdolność doskonalenia się,

czyli może zwiększać swoją sprawność,



w organizacjach ścierają się dwie tendencje: adaptacyjna i
konserwatywna,



organizacja jako system charakteryzuje się
ekwifinalnością, to znaczy ma zdolność osiągania

podobnych wyników w różny sposób.

„Nowa fala”

Jedna

z

popularniejszych

teorii

zarządzania

lat

osiemdziesiątych.

Najbardziej znane badania tego nurtu to badanie 62
przedsiębiorstw w USA, w których zastosowano formułę 7S

Pascala i Athosa, w których koncentrują się na
następujących elementach zarządzania:



Strategii,



sformalizowanej strukturze,



sformalizowanej procedurze,



Pracownikach,



stylu i kulturze zarządzania,



kwalifikacjach, talentach i umiejętnościach

menedżerów,



podstawowych ideałach, wartościach, normach,

celach dominujących w organizacjach i wpajaniu ich
uczestnikom.

Okres powojenny:



nasycenie rynku, konkurencja, mechanizacja i

automatyzacja pracy,



problem: niepełne wykorzystanie mocy produkcyjnych ze

względu na brak możliwości ulokowania towarów na rynku



najistotniejsze: zdolność adaptowania się organizacji do
szybko zmieniających się warunków

Podejście współczesne:



organizacja jako system otwarty, układ dynamiczny,



człowiek jest kluczowym czynnikiem sukcesu organizacji,
jest jej podmiotem



partycypacja pracownicza, odchudzanie przedsiębiorstwa,
praca zespołowa, zarządzanie strategiczne itp.

Literatura:



Czerska M., Szpitter A.A., Koncepcje zarządzania.
Podręcznik akademicki, C.H. Beck, Warszawa
2010, s. 11 - 86.



Griffin R., Podstawy zarządzania organizacjami,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006,
s.3 – 35.