prus_faraon

Bolesław Prus, Faraon – tre

ść

Tom I, Wst

W Egipcie cywilizacja i architektura były na wysokim poziomie ju

wtedy, gdy w Europie biegali jeszcze

barbarzy

cy w skórach. Pa

stwo le

y w kilkusetmetrowym w

wozie mi

dzy Pustyni

Libijsk

a Arabsk

. Na

zachodzie s

łagodne wzgórza, na wschodzie strome skały,

rodkiem płynie Nil. W miejscu, gdzie Nil

rozlewa si

w delt

y Kair i gruzy dawnej stolicy, Memfis. Egipt wygl

da jak w

ąż

i zmienia kolor w

zale

ci od pory roku. Panuj

tam upały, a deszcze padaj

rzadko. Byłby Egipt pustyni

, gdyby nie

coroczne wylewy Nilu (od ko

ca VI do ko

ca IX). Sie

kanałów nawadnia cały kraj, bo wody nie doszłyby do

terenów pofałdowanych i szybko wyschłyby pod gor

cym sło

cem. Wszystkie pracy wymagały dobrej

organizacji, wi

c utworzono armi

robotnicz

. Stworzyli j

(zaplanowali) kapłani, a rozkazywali faraonowie.

Lud egipski był wi

c jedn

osob

– my

l (kapłani), wola (faraon), ciało (lud), posłusze

stwo za

cementowało cało

ść

Lud dzielił si

na rolników, którzy gł. dzier

awili ziemi

i rzemie

lników – samodzielnych lub nale

żą

cych do

armii. Ci

ęż

kie zaj

cia mechaniczne i prace w kamieniołomach wykonywali przest

pcy lub niewolnicy

wojenni. Egipcjan jednoczyła miedziana barwa skóry. Z czasem obcy zacz

li przenika

do Egiptu.

Faraon rz

dził przy pomocy armii stałej i milicji oraz urz

dników – arystokracji rodowej. Oddawano mu cze

ść

bosk

, sam sobie stawiał ołtarze. Obok, a nawet ponad faraonami byli kapłani. Dopóki faraon im ulegał,

panował długo. Gdy wygasała dynastia, to kapłan przybierał klaff – czapk

faraonów z w

ęż

em.

Przyszedł czas wojen, a napływ obcych rozbił rasow

jedno

ść

. Gdy faraonowie i kapłani zacz

li ze sob

walczy

, Egiptem zawładn

ły obce pot

gi.

Opowiadanie dotyczy XI wieku p.Ch., gdy upadła 20. dynastia, a po Ramzesie XIII wdarł si

na tron San-

amen-Herhor, arcykapłan Amona.

rozdz. 1
33 rok panowania Ramzesa XII. W grudniu (miesi

c Mechir) wrócił z Tebów bo

ek Chonsu. W lutym

(miesi

c Farmuti) Ramzes mianował swym nast

syna Cham-sem-merer-amen-Ramzesa (22 lata).

Poprzedni synowie byli op

tani – jeden nie mógł chodzi

, jeden popełnił samobójstwo, jeden oszalał.

Ramzes chciał został dowódc

korpusu Menti, wi

c wysłano go na prób

– miał zebra

wojska i

przeciwstawi

na pustyni armii jenerała Nitagera. Ksi

ążę

Ramzes sam wszystkiego dopilnował,

skromnie w

ród

ołnierzy, i dobrze rozporz

dzał armi

. Za wojskiem ci

ł sztab ksi

cia. Dostojnicy mieli

mnóstwo wozów, prowadzili ze sob

piewaczki, wi

c szli bardzo wolno. Ramzes kazał odesła

kobiety i

przyspieszy

pochód. W sztabie jechał minister Herhor – jako obserwator. Pentuer zbierał dla niego

dyskretnie informacje. Ramzes wyszedł im naprzeciw. Zły był,

e nie wysyłali patroli, gł. na kuzyna

Tutmozisa – pierwszego eleganta w Memfis. Tutmozis kusił Ramzesa, by odpocz

ł i zobaczył si

z Senur

Eunana, dowódca przedniej stra

y, doniósł,

e na drodze s

dwa

te skarabeusze. Herhor zarz

dził

obej

cie trasy w

wozem. Ramzes był niech

tny zwłoce. Grek Patroklos chciał z piechot

ść

dalej

cie

ale ostatecznie wszyscy poszli w

wozem...

rozdz. 2
Minister Herhor odwołał Eunan

ze stanowiska i wyznaczył nowych dowodz

cych. Po drodze napotkali

gł

boki w

wóz, który musieli zasypa

. Powstrzymywał ich stary chłop, mówi

e zasypuj

kanał, który on

kopał 10 lat. Pan obiecał mu,

e gdy doprowadzi wod

do doliny, to zostanie na niej parobkiem i b

dzie

wolny. Nawet drapie

niki litowały si

nad nim i nie tykały go. Grek uderzył go łopat

, minister nie chciał

słucha

ołnierze dali mu baty i wyrzucili u wej

cia do w

wozu. Tylko Pentuer nie mógł na to patrze

rozdz. 3
Ramzes pokazał Tutmozisowi ze wzgórza ziemi

Gosen. Zło

cił si

e teraz kapłani wszystkim rz

Tutmozis twierdzi,

e tak było zawsze, ale Ramzes wie,

e dawniej rz

dzili faraonowie. Teraz nawet s

siedzi

wykorzystuj

powoli słabo

ść

stwa, podczas gdy skarby kapłanów p

kaj

w szwach.

Dotarli do posiadło

ci Sezorfisa, pisarza Chairesa, który nosi wachlarz nad nomarch

Memfisu. S

dziła,

Ramzes jest

ołnierzem, a Tutmozis tancerzem. Była to Sara, córka Gedeona, rz

dcy folwarku,

ydówka.

Ramzes dał dziewczynie swój ła

cuch – kupił j

za niego. Ucałował j

i Tutmozis poci

ł go za sob

, bo

bki ich wzywały.

rozdz. 4
Kuzyni ze wzgórza próbowali obj

ąć

wzrokiem sytuacj

– za miastem Pi-Bailos stały pułki Ramzesa, od

wschodu nacierał przeciwnik, na prawo szedł w

wozem pułk grecki z machinami wojennymi, a na zł

czeniu

tego w

wozu z innym, id

cym z pustyni, wojska Nitagera przeci

ły im drog

. Ramzes natychmiast

zawyrokował, by Grecy pod wodz

Patroklosa uderzyli na nieprzyjacielskie pułki. Do bitwy nie doszło,

Nitager pochwalił Ramzesa, mówi

e tylko wielki wojownik tak radzi sobie w takiej sytuacji.

Tutmozis miał pój

ść

do ojca Sary i odda

mu folwark pod Memfis, a j

zabra

. Po drodze zobaczyli chłopa,

który zaszedł im drog

– powiesił si

. Ramzesa bardzo zasmuciła jego historia. Eunana, za wypatrzenie

skarabeuszy, dostał od Herhora pier

cie

. Dostał te

50 kijów za to,

e nie

ledził Ramzesa i w obliczu

nieprzyjaciela musieli tr

na alarm, by go przywoła

Pentuer rozmawiał z adiutantem nios

cym wachlarz. Adiutant twierdził,

e dla chłopa był to najlepszy dzie

yciu, a Eunana b

dzie teraz pilnował Ramzesa lepiej. Pentuer uwa

ał,

e Eunana ju

nigdy nie dojrzy

skarabeusza, a chłopu było w Egipcie bardzo

le. Wie, co mówi, bo wyrósł w

ród chłopstwa. Adiutant radził

zadowoli

swoim stanowiskiem, Pentuer odczuwał n

milionów. Eunana

piewał na wozie pie

śń

nieszcz

ęś

ciu oficera.

rozdz. 5
Ramzes przyznał wynagrodzenia

ołnierzom i dowódcom. Herhor zrzekł si

swojej cz

ęś

ci. Miał za złe

Ramzesowi,

e wobec wojska otwarcie wypowiada sw

wol

i rozdaje pieni

dze, których nie ma – kazał

Pentuerowi to zapami

Faraon miał przyj

ąć

Herhora jeszcze dzi

, ale Ramzesa dopiero nazajutrz. Urz

dnik powiedział,

e w pałacu

mówi

e sztab został odci

ty od korpusu i z tego powodu Ramzes dał oficerowi 500 kijów, a przewodnika

kazał powiesi

Tutmozis wytargował Sar

za folwark, 2 talenty rocznie dla jej ojca, 10 krów, byczka, ła

cuch i bransolet

Ramzes chciał jeszcze wykupi

dzieci powieszonego chłopa i da

im jak

ąś

ziemi

w dzier

. Pod oknem

kto

pozdrowił Ramzesa i przedstawił si

jako „skrzywdzony lud egipski”.

rozdz. 6
Pałac faraona składał si

z 5-pi

trowych pylonów,

cian zw

ęż

cych si

ku górze, ł

cej je 3-pi

trowej

bramy, płaskorze

b, na których pobo

ść

mieszała si

z okrucie

stwem (np. faraon trzymaj

cy za włosy

ludzi zwi

zanych w p

k).

Dostojnicy czekali na Ramzesa XII (ok. 60 lat), który składał hołd bogom. Wszyscy upadli przed nim na
twarz, tylko Patrokles si

skłonił, a Nitager przykl

ł. Faraon chciał rozmawia

z Nitagerem przez pisarza,

ale ten powiedział,

e po

rednikiem mógłby by

tylko nast

pca tronu. W sali został faraon, Herhor i Nitager z

Patroklesem. Usiedli. Nitager chwalił młodego Ramzesa jako wodza. Herhor wskazał na bł

dy (zaniedbanie

sztabu) i radził nie czyni

jeszcze Ramzesa dowódc

korpusu Menfi. Młody Ramzes spotkał si

z ojcem i

dowiedział,

e nie zostanie wodzem korpusu. Rozgniewał si

i nazywał Herhora swym wrogiem. Faraon

ukrócił jego zapał, mówi

e wie,

e porzucił wojsko dla

ydówki.

rozdz. 7
Ramzes prosił matk

, Nikotris, o 15 talentów, które miał wypłaci

wojsku. Wyrzucała mu,

e uczynił sobie

kochank

ydówk

– akurat ten lud jest na tyle silny,

e faraonowie od zawsze starali si

go niszczy

Przypomniała mu,

ydzi wynie

li wiele skarbów z Egiptu,

e ich wodzem był Messu, kapłan-zdrajca.

Według Ramzesa te pogłoski głosz

kapłani, którzy sami chc

przy faraonie, boj

konkurencji.

Pieni

dzy nie dostał. Matka radziła mu po

yczy

od kapłanów, nie od Fenicjan. Gdy wyszedł, modliła si

niego przed pos

giem Izis. Usłyszała szept: Głos sprawiedliwego zawsze jest wysłuchany.

rozdz. 8
Tutmozis przysłał do Ramzesa Fenicjanina Dagona. Ramzes słuchał cierpliwie opowiadania Dagona o tym,
jak to Tutmozis zajechał do jego domu i jak jest szcz

ęś

liwy,

e mo

e pomóc nast

pcy tronu. Hamował si

gdy Fenicjanin wyrzekał na

ydów. Po

yczy mu 15 talentów, a po 3 latach odbierze 30. Ofiaruje si

do tego

sam uregulowa

ksi

ążę

ce długi. Chce zamiast rewersu folwarki ksi

cia w dzier

, by z nich odebra

procent.

rozdz. 9
Ramzes oddał Sarze na mieszkanie folwark na przedmie

ciach Memfis. Mieszkała tam ze star

Tafet. Bała

wychodzi

. Odwiedził j

ojciec. Egipcjanie kłaniali mu si

i dogadzali,

ydzi wiedzieli,

e nie oddał córki z

dobrej woli, sami chcieliby by

tak „przymuszeni”. Ojciec radził jej zebra

bogactwa i ucieka

, bo Ramzes i

tak j

porzuci. Sara nie ruszała si

z domu, bo albo słyszała,

e przybór Nilu si

przez ni

opó

nia, albo

jakie

stare kobiety (kapłanki?) jej si

przygl

dały. Sp

dzili razem szabas. Tutmozis przysłał grajków, którzy

pod murem

piewali dla Sary miłosne pie

ni.

rozdz. 10
Muzyk

przerwali ludzie złorzecz

cy Sarze. Gdy odwa

nie wyszła na taras, uderzono j

kamieniem. Jaki

kapłan uspokoił ich, obiecuj

e Nil jeszcze tej nocy zacznie przybiera

– tak te

stało. Tutmozis i

Ramzes przyjechali do Sary. Jej ojciec odszedł, by si

z nimi nie spotka

. Tutmozis pohamował gniew

ksi

cia, który ju

chciał napada

motłoch za napad na Sar

. Zdziwił si

e dziewczyna mo

e mie

siniaka.

Murzynowi, który bronił domu z siekier

dał wolno

ść

, ale ten chciał został przy nim.

rozdz. 11
Druga połowa lipca. Egipcjanie radowali si

, bo Nil bardzo gwałtownie przybierał.

ledztwo w sprawie

napadu na dom Ramzesa nie wykryło przywódców (cho

wielu ludzi uwi

ziono) ani nie ustaliło, kto był owym

kapłanem. Ksi

ążę

sam pojechał do wi

zienia. Widział um

czonego starca skazanego za obraz

urz

dnika,

rodzin

skazanego na uduszenie, która czekała na jego ciało. Kazał przesłucha

najwinniejszych

zatrzymanych w swojej sprawie – mówili,

e nie rzucali kamieniami, a na gór

weszli, bo chcieli zobaczy

stan Nilu. Wg ksi

cia wszyscy byli niewinni, ale uwolni

ich mógł tylko faraon, bo akt sprawy było ju

o. Do faraona nie chciano go dopu

, bo gdzie jest zbrodnia, tam musz

ukarani – tak chce

stwo. Głos w krzakach poradził Ramzesowi, by jego dozorca, który podał oskar

enie, nie przychodził na

rozpraw

. Gdy nie ma pokrzywdzonego, sprawa jest niewa

na.

rozdz. 12
Ramzesowi

nił si

interes pa

stwowy jako labirynt nie do przej

cia. Oskar

eni i napad zostali uwolnieni, a

akta sprawy gdzie

znikły. Okazało si

e prawa pa

stwowe da si

nagi

ąć

, szczególnie gdy jest si

silnym.

Ramzes w przebraniu in

yniera szukał kapłana. Widział chłopów bitych kijami, jednego zanurzano w wodzie

– nie płacił dodatkowych podatków, które nało

ył Dagon. Jego

ona błagała Ramzesa o pomoc, chcieli

zabra

im jedynych dwóch synów. Jej m

ąż

bał si

konsekwencji, nie chciał,

eby si

skar

yła. Ramzesa nie

poznano, ale wiedzieli,

e to kto

znaczny, bo zaraz uderzył urz

dnika w łeb. Ramzes przetłumaczył sobie,

e bicie kijem nie ka

dego boli,

e on sam nurzał kolegów w szkole dla zabawy,

e chłopi wida

lubi

samymi kiełkami, ale w gł

bi ducha denerwował si

e Dagon nało

ył na jego chłopów niesprawiedliwy

podatek. Matka na pewno mu to wypomni. Uznał,

e winni s

kapłani, bo gdyby ich maj

tki nale

ały do

faraona, to nie musiałby zapo

ycza

u lichwiarza i chłopi nie byliby uciskani.

rozdz. 13
Dagon przyniósł Ramzesowi złoty kielich, ale ten go nie przyj

ł, mówi

e jest na nim krew dzieci

zabieranych rodzicom. Sara te

go nie przyj

ła, bo ksi

ążę

zabronił jej przyjmowa

prezenty. Dagon rzucał na

takie przekle

stwa po wyj

ciu,

e a

woda si

ciła i sło

ce zakrył czarny obłok. Ramzesowi przysłał

16-latk

w samej bransolecie, która ta

czyła wokół niego, by przestał si

na Dagona gniewa

. Nie dała si

pocałowa

, bo była kapłank

. Chłopi pobliscy nie byli ju

uciskani, ale za to w dalszych folwarkach Dagon

wetował sobie straty.

rozdz. 14
Ko

cem wrze

nia faraon wyjechał do Teb dzi

kowa

za wylew Nilu, a rz

dy pozostawił Herhorowi. Ramzes

płakał trzy dni, a potem przeniósł si

do Sary. Tutmozis powiedział mu,

e jest w niełasce,

ołnierze

greccy pij

za jego zdrowie i mówi

o zmianach za jego rz

dów (w czasie

ycia faraona!). Chłopi za

mówi

e nowy faraon zniesie podatki. Tutmozis cieszył si

e nie musi zajmowa

polityk

Ramzes był sceptykiem. Wiedział,

e cz

ęść

kapłanów nie wierzy w bogów,

e faraon jest tylko schorowanym

starcem. Ale w Egipcie nawet wielkim nie przebaczano zdrady kapła

skich sekretów i zdrady faraona. Nawet

kochaj

ca Sara nie mogła mu pomóc. Chciał, by go rozweseliła, wi

c zacz

ła

piewa

. Przy okazji wydało

e sługami w domu s

sami

ydzi, jej krewni. Pie

śń

Sary nakazywała czeka

pokornie na pomoc z

nieba, w Egipcie jest inaczej – bogowie pomog

tym, którzy działaj

rozdz. 15
Ramzes o

wiadczył Patroklesowi,

e nie

yczy sobie, by

ołnierze greccy rozbijali si

po szynkach i

rozprawiali o polityce. Rz

dcy kazał powtórzy

chłopom,

e podatków nie zniesie, a gdyby który

tak

rozpowiadał ma dosta

kar

pieni

ęż

i kije dla przestrogi. Ramzes zobaczył,

e pokorny

yd z folwarku

Sary bije parobka – podejrzewał, czy Sara te

nie kryje obłudy. Sara bała si

go straci

, czuła si

jego sług

ale nie chciała, by traktował j

jak pan i władca. Była zazdrosna o tancerki, a nawet o psa ksi

cia.

rozdz. 16
Zbli

ała si

zima, pocz

tek listopada. Przed folwarkiem bawiły si

dzieci sług Sary. Razesowi było to

oboj

tne, nie zni

ał si

nawet do my

li o nich. Nikotris i Herhor ostentacyjnie przepływali niedaleko folwarku.

Ramzes z Sar

wypłyn

ł raz równie

. Herhor uspokajał Nikotris – Sara jest za głupia, by wykorzysta

skarb

ksi

cia, poza tym jest brzemienna, o czym jeszcze sama nie wie. Wygadała si

Tafet. Córce da si

posag i

wychowanie, syna wychowa na króla

ydów. To Nikotris ogl

dała Sar

wtedy w ogrodzie. Sara

piewała

pie

śń

o pot

dze Pana. Herhor kazał zawróci

: Sara blu

niła

piewaj

c pie

śń

dost

tylko kapłanom, któr

ydzi im ukradli. Trzeba j

rozdzieli

z ksi

ciem.

rozdz. 17
Grudzie

. Sara zaczynała mie

mdło

ci. Ramzes przypatrywał si

zbieraniu daktyli, dzieci

ydowskie dawały

mu najpierw te najlepsze, a potem zepsute. Tutmozis nareszcie przypłyn

ł z wezwaniem od faraona, by syn

wyszedł mu naprzeciw. Sara dała mu goł

bie, by wypu

cił jednego, gdy o niej pomy

li. Lud egipski ujrzał

wkrótce łód

faraona, jego na tronie, a ksi

cia kl

cego z głow

na jego piersiach. Faraon mianował syna

wodzem korpusu Menfi i namiestnikiem Dolnego Egiptu. Ramzes był wdzi

czny Herhorowi, za którego

spraw

dostał awans. Herhor ostrzegł go,

e Sara blu

niła sw

pie

rozdz. 18
Ramzesowi rzesze ludzi ró

nych stanów składały hołd, wielu przychodziło z pro

bami. Herhor rozp

dził ich,

lud obło

ył kijami. Poradził Ramzesowi,

e nie mo

e sam troszczy

o wszystko. Władca wysłuchuje tylko

najwy

szych urz

dników, którzy maj

kontakt z ni

szymi – t

hierarchi

przedstawia piramida schodkowa.

Faraon podzielił si

z synem problemami: dochody z podatków zmniejszaj

, a wydatki (gł. Na kobiety)

rosn

. Ramzes miał rozpatrzy

w stanie gruntów i wypłacalno

ci chłopów. Miał te

ledzi

, co dzieje

w Asyrii, gdzie zaczyna wrze

. Pyta

o zdanie miał nie tylko Egipcjan, bo tylko gdy wszyscy potwierdz

niebezpiecze

stwo, b

dzie to prawd

. Nie kazał ufa

Fenicjanom, bo kłami

(to handlarze) i Grekom, bo –

cho

maja przed sob

wielk

przyszło

ść

– koloryzuj

(np.

piewaj

wielkie pie

ni o zdobyciu Troi, które w

rzeczywisto

ci było tylko napadem bandyckim).

Od matki Ramzes dowiedział si

e b

dzie ojcem. Był zły na Sar

e mu nie powiedziała, ale i dumny. Nie

lał nawet, by wzi

ąć

do pałacu. Nie mógł jej wysła

goł

bia, bo zostały ju

zjedzone, wi

c posłał

Tutmozisa. Chciał, by w folwarku było mniej

ydów.

rozdz. 19
Dzielnic

cudzoziemsk

w Memfis zamieszkiwali Asyryjczycy,

ydzi, Grecy, a głównie Fenicjanie. Trwały

targi, a policjanci z kijami pilnowali porz

dku. Wszyscy spoza Egiptu musieli mieszka

w zaje

dzie

Asarhadona, Fenicjanina z Tyru. Był tam pewien podró

ny o szlachetnych rysach, który z nikim nie

rozmawiał. Złodzieje ukradli z jego pokoju cz

ęść

rzeczy. Asarhadon radził posła

do cechu złodziei, wpłaci

20%, a odzyska maj

tek. Był to Phut, Chetyjczyk. Kazał Asarhadonowi odzyska

jego rzeczy, nie b

dzie

płacił złodziejom. Kapłanki Izydy przyszły zbiera

cem na

tyni

. Jedna wywró

yła Phutowi,

Fenicjanie go

ledz

i zaprosiła do siebie. Asarhadon zacz

ł podejrzewa

e Phut handluje kobietami.

Postanowił mie

go na oku.

rozdz. 20
Wieczorem Phut poszedł do „Zielonej Gwiazdy”. Był ju

tam jego sobowtór, który miał wzi

ąć

na siebie

ledz

cych. Phut szedł we mgle, na furcie uło

ył kod z gwo

dzi i wszedł do gł

bokiego dołu. Na ko

czekał kapłan. Zadał mu kilka pyta

o gwiazdy i padł na twarz – Phut odpowiedział dobrze, a to znaczy,

był Beroesem, wielkim prorokiem Chaldei. Ju

sam wydobył złoty medalion, wywołał widmo, które poprosił,

by bracia z tej

tyni wysłuchali wie

ci, jakie przynosi z Babilonu. Potem trwał w odr

twieniu pół godziny,

odchylony i jakby o co

oparty. Przyszli Mefres, Herhor i Pentuer. Mefresowi powiedział,

e zostanie z nimi,

by ukróci

rozpust

i niewiar

ród kapłanów. Herhora ostrzegł przez Asyri

, która jeszcze 10 lat b

dzie

silniejsza od Egiptu. Musz

zawrze

z ni

pokój i nie próbowa

zaj

ąć

Fenicji. Gro

żą

im te

ski

wewn

trzne. Na koniec Beroes wywołał w jaskini burze i zjawy dziwnych stworów i uniósł si

w powietrze.

Sługa Asarhadona doniósł,

e Phut był cał

noc pod „Zielon

Gwiazd

”. Drugi –

e szedł do

tyni Seta,

ale znikn

ł we mgle.

rozdz. 21
Ko

cem grudnia Ramzes wyruszył w podró

, odprowadzany przez dostojników i

piewaj

cy i rzucaj

kwiaty lud. Za motłochem stali inni – z kijami. Wkrótce zagonili ich do pracy, by odzyska

stracony czas.

Wsz

dzie witali ksi

cia dostojnicy i lud, cały czas tak samo smutny i ciesz

cy si

na komend

. Ramzes

gardził nimi. Arystokratyczna młodzie

robiła si

bardziej gorliwa, gdy ksi

ążę

składał ofiary bogom, ale

ich zmian

Ramzes uwa

ał za szczer

. Po miesi

cu uczt Ramzes chciał nareszcie pozna

gospodark

nomesu Aa. Obejrzał ziemi

ze szczytu wie

y, urz

dzono przed nim defilad

urz

dników, ale niczego si

nie

dowiedział. Otoes wyja

nił mu,

e dochody skarbu s

mniejsze, bo bóg Set przeszkadza Ozirisowi, który

wcielił si

w faraona – psuje plony i powi

ksza pustyni

rozdz. 22
Mefres, który jechał z Ramzesem, miał jedn

rad

– wi

cej si

modli

. Ko

cem stycznia ksi

ążę

wyjechał do

nomesu Hak, gdzie nomarch

był Ranuzer. Na pocz

tek znów były ofiary dla bogów i uczty. Potem Ramzes

zapoznał si

z wyrobami rzemie

lników i fabrykami królewskimi. Interesowały go bardziej pustynie, przez

które prowadził wojska przeciw Nitagerowi. Nie widział nadu

w fabrykach. Kazał Tutmozisowi zawie

źć

dary Sarze, która w czas rozwi

zania miała przenie

ść

do jego domu.

rozdz. 23
Ranuzer przysłał Rmazesowi raporty gospodarcze, były tak nudne i chaotyczne,

e ich nie zrozumiał i znów

tpił w swoje umiej

tno

ci. Ranuzer opisał swoje rz

dy – modli si

i rozmawia z urz

dnikami, gdy zgłosz

mu nadu

ycia, ka

e kara

winnych. Kapłan Mentezufis wyja

nił ksi

ciu,

e niczego si

nie dowie od

nomarchów, bo oni sami nic nie rozumiej

. A tajemnic

dów pa

stwa mog

zna

tylko arcykapłani.

rozdz. 24
Tutmozis przywiózł wie

ść

e Sara ma si

dobrze, a kapłani wró

żą

e urodzi si

syn. O

cem stycznia

Ramzes pojechał do nomesu Ka, nomarchy Sofra. Tym razem tylko obejrzał miasto, wiedział,

e nic wi

cej

nie zrozumie. Zauwa

ył,

e w pobli

domy były najpi

kniejsze, a w polach było najwi

cej ludzi.

Wieczorem urz

dzono uczt

. Ramzes dostał pi

kobiet

, zgaszono

wiatła. Na uczt

wdarł si

robotnik.

Padł na twarz przed ksi

ciem, mówi

e Sofra kazał im robi

zgiełk na jego cze

ść

wzdłu

Nilu. Od dawna

nie dostawali po

ywienia.

yli z

ebraniny lub tego, co zarobi

u chłopa. Ramzes postanowił to

sprawdzi

. Noc

robotnik podobno zapił si

mier

. Przez ksi

ciem postawiono robotników, którzy

przyznali,

ołd dostali. Ramzes twierdził,

e to nie byli kopacze z Sochem. Cały dzie

musztrował pułki,

zyskuj

c wielkie oddanie

ołnierzy. Zmieniono mu komnat

, do której noc

przyszła córka Sofry, by

przebaczył jej ojcu.

rozdz. 25
Do Dagona przyszedł kupiec Rabsun. Zaprosił go do siebie, by wysłuchał propozycji Hirama, z którym był w
niezgodzie, od kiedy ten zepsuł mu dwa okr

ty. Po długich kłótniach, Hiram powiedział o wizycie Beroesa.

Podobno wynikiem jego wizyty b

dzie to,

e Izraelitów zagarn

Egipcjanie, a Fenicjan Asyryjczycy. Kapłani

chaldejscy i egipscy maj

zawrze

traktat. Dagon b

dzie próbował przy pomocy nast

pcy tronu nie dopu

do traktatu mi

dzy Asyri

a Egiptem. Do wojny z Asyri

musz

namawia

Ramzesa wszyscy wodzowie i

nomarchowie, a nawet kochanki – chc

mu podsun

ąć

Kam

, kapłank

Astoreth. Przed pos

giem bogini

zło

yli przysi

wierno

ci postanowieniu.

Tom II, rozdz. 1
W dniu równonocy wiosennej Ramzes, w stroju pokutnika, z dwoma kapłanami stan

ł przed

tyni

bogini

Hator. Miał ju

sze

cenia. Zaprowadzono go w celi i kazano my

o wieczno

ci. Ramzes widział

nocn

procesj

kapłanów. Potem, w ciemno

ci, co

chwytało go za głow

i nogi. Ze skruch

i przestrachem

wrócił do celi i modlił si

o wybaczenie za to,

e w

tpił, czy bogowie istniej

. Głos za nim szepn

ł,

e b

dzie

wysłuchany. Po jakim

czasie, ju

oczyszczony, ogl

dał lekcje przy

tyni. Nauczyciel miał wykład o

znaczeniu nauki, dzi

ki której nie trzeba para

k prac

. W szkole pisarzy uczono si

alfabetu, była te

szkoła mierników i lekarska. Za ka

chorob

była odpowiedzialna jaka

gwiazda, leczono wi

c tym, nad

czym gwiazda (planeta) miała piecz

lub – składnikami przeciwnymi. Brano te

pod uwag

gwiazdy i znak

Zodiaku pacjenta. Cz

sto w leczeniu przeszkadzali

li bogowie.

rozdz. 2
Przyjechali Pentuer, Mefres i Mentezufis. Pentuer przyjechał sam jeden, na o

licy. W czasie procesji do

tyni szli korytarzem, gdzie kapłani lali słom

przez krat

na człowieka, który zdradził tajemnice. Głos

Pentuera wydał si

Ramzesowi znajomy. Tłumaczył ksi

ciu,

e w pa

stwie zmniejszyły si

dochody i liczba

wojska. Ponadto, jest du

o obcych

ołnierzy, którzy s

dro

si. Dodał,

e Egipt jest odbiciem r

ki Ozirisa, a

Nil to jego

yły. Przez lata ubywało

yznej ziemi, zasypywała j

pustynia, bo brakło chłopów, którzy z ni

walczyli – zgin

li w zagranicznych wojnach. Mniej jest mieszka

ców, za wielu cudzoziemców. Wszystko

Pentuer tłumaczył na figurach geometrycznych.

rozdz. 3
Mniej podatków wpływa do pa

stwa, bo jest za du

o urz

dników, którzy pobieraj

sobie procent. Pentuer

pokazał struktur

ludno

ci dawniej i dzi

ywych obrazach. Dawniej chłopi byli silni, mieli dobre narz

dzia

i dobre jedzenie, sta

ich było nawet na ozdobne stroje; urz

dnicy mieli na co dzie

takie stroje, jak chłopi od

ta,

ywili si

jako chłopi – dostatnio, ale skromnie, mieli nieco ozdobniejsze sprz

ty. Cz

ęść

darów

chłopskich zostawiali sobie, ale najpi

kniejsze oddawali faraonowi. Dzi

chłopi s

biedni, wychudzeni i

poranieni kijami, kobiety ci

pługi, dzieci cz

sto umieraj

; urz

dnicy s

za to bardzo bogaci i sobie

zatrzymuj

najwi

ksz

ęść

podatku. Do tego Fenicjanie obdzieraj

z dobytku wszystkich, a chłopów bior

w niewol

. Niszcz

przemysł sprzedaj

c obce wyroby, które s

o gorsze. Do tego po

yczaj

na procent,

a w ramach spłaty bior

w dzier

ziemi

, któr

rujnuj

Pentuer wyjechał, a Ramzes rozmy

lał, jak zwi

kszy

ilo

ść

ludzi w Egipcie. Wymy

lił,

e trzeba najecha

Azj

i nazbiera

jak najwi

cej niewolników. Był jeden problem – kapłani odradzali wojn

. Pewien lekarz

powiedział Ramzesowi w tajemnicy,

e smoła wcale nie była lana na człowieka,

e on j

czał dla przestrogi.

Ksi

ążę

nabrał znów podejrze

– kapłani doskonale manipuluj

poddanymi. Nawet w dniu opuszczenia

tyni Ramzes nie wiedział, czy wojna rzeczywi

cie jest zagro

eniem i czy kapłani chcieli go oszuka

rozdz. 4
Ramzes przeje

ał przez miasto Pi-Bast, gdzie mieszkali głównie Hyksosi, potomkowie tych, którzy kiedy

na jaki

czas podbili Egipt. Był to ród m

ęż

ny i silny. W mie

cie była

tynia Astarty, do której codziennie

gały rzesze pielgrzymów. Tutmozis powitał ksi

cia

yczliwie, ale chłodno, bo miał on powa

niejsz

twarz. Zdarzały si

niemiłe wypadki – kobiety skar

yły si

e zabieraj

im słu

ki, niewolnicy i

ołnierze,

nie wydaje im si

posiłków, robotnicy domagali si

ołdu. Skarb Ramzesa si

wyczerpał, bo korzystali z

niego nomarchowie i arystokracja dworska. Nie ma od kogo po

yczy

, bo Fenicjanie modl

– podobno

faraon

le si

czuje, a poszła plotka, ze nast

pca ich wyp

dzi. Dagon poradził Ramzesowi, by poprosił

Hirama o po

yczk

rozdz. 5
Hiram po

yczy pieni

dze, ale dziwi si

e Egipt nie

gnie ich od swoich dłu

ników w Azji. Oznajmił

ksi

ciu,

e Fenicjanie wkrótce opuszcz

swój kraj, bo ma go zaj

ąć

Asyria – Egipt ju

na to zgodził.

Herhor, Mefres i Pentuer zawarli układ z Beroesem. Asyria ma zagarn

ąć

prawie cał

Azj

, a Egiptowi

zostan

Izraelici, Filistyni i półwysep Synaj. Hirama to dziwi, bo twierdzi,

e Asyria jest bardzo słaba. S

dzi,

e kapłani chc

znie

ść

władz

królewsk

w Egipcie. Ramzesowi kazał przyj

ść

kiedy

tyni Astoreth

noc

, by zobaczył, kim s

ci „bogowie”, którzy chwytaj

za nogi i szepcz

rozdz. 6
Dwór Ramzesa stan

ł na nogi dzi

ki po

yczce Hirama. Ko

cem maja Ramzes wymkn

ł si

do niego.

Dowiedział si

e dzieci składane Baalowi w ofierze nie gin

w płomieniach, ale

, rosn

na marynarzy.

Hiram dał mu amulet, przed którym ukl

knie ka

dy Fenicjanin. Zanim Ramzes wszedł do

tyni, wysłuchał

piewu zakochanego dla kapłanki Kamy, której groziła

mier

za utrat

dziewictwa. Bogini, cho

patronka

zemsty i rozpusty, miała twarz niemal dzieci

. Ramzes czuł r

ce go dotykaj

ce, głos wołaj

cy go i

zobaczył swojego sobowtóra. Potem pokazała si

Kama, kiedy

Dagon przysłał j

do niego. Gdy chciał za

pobiec, ogie

zalał

tyni

i ukazały si

dziwne stwory. Wieczorem oboj

tnie przyj

ł wie

ść

narodzinach syna.

rozdz. 7
Ramzes kazał sprowadzi

Sar

z dzieckiem. Chciał te

zrobi

przegl

d wojsk. Przyjechał Sargon, rzekomo

pokłoni

bogini Astoreth. Ramzes wiedział od Hirama,

e ma on zawrze

z ksi

ciem traktat pokojowy

dzy Egiptem a Asyri

. Od rozmowy Ramzesa z Hiramem Fenicjanie dawali Egipcjanom wielkie po

yczki

na mały procent. Szerzyły si

c hulanki, a Ramzes mógł si

wymyka

wieczorami. W ogrodach

tyni

marzył o Kamie. N

ciła go gro

ba jej

mierci i jej niedost

pno

ść

. Pewnego dnia zobaczył tłumy

Asyryjczyków, którzy pilnowali Sargona zalecaj

cego si

do Kamy. Ramzes poczuł nienawi

ść

do tych

wrogów Egiptu.

rozdz. 8
Ramzes wezwał do siebie Kam

i wyrzucał jej,

e przyjmuje u siebie Asyryjczyków. Wypytywał j

o swego

sobowtóra. Udowadniała,

e nie chc

nim grozi

ksi

ciu, mo

e si

on przyda

, gdyby Ramzes potrzebował

pomocy, np. w czasie wojny. Młodzie

na dworze zacz

ła zaci

do pułków, bo Ramzes przychylniej

na takich patrzył. Herhor uwa

ał,

e dobrze jest, by Asyryjczycy zobaczyli ich dzielnych, nie przypuszczał

nawet,

e ksi

ążę

planuje.

Gdy przyjechała Sara z synem, Ramzes zaj

ł si

tylko nimi. Arystokracja szybko odpasała miecze. Ramzes

dostał zaproszenie na igrzyska ku czci Astoreth, na które dał 5 talentów. Był zły, bo Kama rozmawiała z
Sargonem. Zainteresowało go jedno przedstawienie – Chaldejczyk u

pił chłopca i uło

ył go sztywnego na

trzech ostrzach włóczni, które wyj

ł – chłopiec wisiał w powietrzu. Potem była walka byków. Jeden padł

czony, ale drugi rozniósł wszystkich włóczniarzy. Na aren

wyskoczył Ramzes i Sargon. Byk omin

ksi

cia i rzucił si

na Sargona, który powalił go jednym uderzeniem topora. Upokorzony Ramzes dał mu złoty

ła

cuch, a sam zszedł ze sceny.

rozdz. 9
Ramzes poszedł w tajemnicy do Kamy. Powiedziała mu,

e mo

e zosta

Sargona, bo jest on

królewskiej krwi. Ramzes obiecał jej,

e Asyria nie zagarnie Fenicji i opowiedział histori

: ubogi pisarz, który

uwa

ał,

e lepsza jest biedna m

dro

ść

bogata głupota, spotkał bo

ka Amona. Ten kazał mu wypisa

imi

Amon na dwa sposoby i policzy

, ile jaj dostanie za 7 kuropatw, je

li za jedn

ma 4. Gdy m

dro

ść

pisarza

potwierdziła, Amon dał mu najpierw lepiank

z kawałkiem ziemi, potem cały folwark, a wreszcie pałac. W

dym z tych miejsc był wzdychaj

cy pos

g przykryty materiałem, którego pisarz miał nie dotyka

. Gdy

znudziły mu si

bogactwa, postanowił popatrze

na pos

g. Była tam kobieta o oczach, które s

do patrzenia

w nie, ustach do całowania i dłoniach do obejmowania – co mu zaprezentowała (a Ramzes Kamie).
Wszystko znikło, ale pisarz nie

ałował, bo kochanka z nim została. Kama jednak nie chciała, by Ramzes

wyrzekł si

nawet tronu dla niej, bo wtedy nie ochroni Fenicji. Gdy ksi

ążę

wyszedł, wpadł zazdrosny Grek

Lykon (sobowtór Ramzesa). Mieli z Kam

uciec, gdy uzbiera 20 talentów. Fenicjanie za jego pomoc

oszukiwali lud,

e Ramzes potajemnie wyznaje ich wiar

. Gdy Lykon wyszedł, okazało si

e Kama jego te

nie kocha.

rozdz. 10
Sara płakała, bo wró

ka wywró

yła jej nieszcz

ęś

cie z powodu Fenicjanki, a tu wszyscy mówi

o kapłance, w

której zakochał si

Ramzes. Mentezufis ogłosił,

e przybył kapłan chaldejski Istubar, który mianował

Sargona pełnomocnikiem króla Assara (asyryjskiego). Zabronił Ramzesowi mówi

z nimi o daninach.

Powiedział,

e gdyby Asyria ich napadła, uzbroiliby wszystkich, by nie da

pokona

, ale sami i

ść

wojn

nie mog

. Ramzes o wojnie nie ma poj

cia, był dot

d tylko na manewrach.

Sargon namawiał Kam

, by przyst

piła do jego haremu. Ramzes przyj

ł Sargona i Istubara. Przyszli we

wspaniałym pochodzie, w

ród swoich

ołnierzy. Istubar kazał Sargonowi upa

ść

na twarz, co ten uczynił z

niech

. Ofiarowali dary, m.in. stalowy miecz, który przeci

ł egipski na pół. Dla faraona mieli ogromn

makiet

pałacu Assara.

rozdz. 11
Fenicjanie rozgłaszali pogłoski o pokoju z Asyri

. Mentezufis przestraszył si

, gdy kto

pobił Sargona, gdy

wychodził od Kamy. Uspokoił si

widz

e Ramzes nie brał w tym udziału. Sargonowi wydawało si

widział ksi

cia, a nawet robił mu nos. Ramzes poszedł do Sargona sprawdzi

, czy czego

mu nie trzeba.

Mefres przyniósł posłowi wie

ść

e faraon jest gotowy na podpisanie traktatu. Sargon ucieszył si

, ale

ostrze

e swego króla przed nast

, który jest jak lew, gotów do walki. Był pewny,

e Ramzes wie ju

planowanym traktacie.

rozdz. 12
Mefres i Mentezufis chcieli wybada

Ramzesa, pytaj

c o jego stosunki z Fenicjanami, ale ten mówił,

e ł

ich z nimi pieni

dze i kobiety. Na pytanie o traktat odparł,

e tylko zdrajcy by go podpisali.

alem i gniewem

wybuchn

ł dopiero przy Tutmozisie. Ten zapewnił go,

e arystokracja jest przeciw traktatowi, a faraon jest

ęż

ko chory. Nikt ju

bogów nie boi, to kapłani ich wymy

lili, a sami czcz

tylko Jedynego. Fenicjanie

ofiarowali si

podburzy

azjatyckie plemiona, by był pretekst do wojny. Ramzes wiedział ju

e chce zacz

ąć

wojn

, ale postanowił czeka

, by nie by

zbyt pochopnym.

Sara płakała.

ydzi wykryli,

e Fenicja d

ąż

y do wojny mi

dzy Asyri

a Egiptem, bo sama mogłaby si

na niej

wzbogaci

. Ramzes poszedł do Kamy, gdzie był te

Hiram. Dowiedział si

e na Sargona napadł Lykon.

Obiecali mu złapa

go, a w dowód przywi

zania, Fenicja ofiaruje mu swoj

kapłank

, Kam

rozdz. 13
Kama odkładała przeniesienie do domu Ramzesa, bo było w Pi-Bast za du

o pielgrzymów. Faraon prosił

syna o raport z podró

y. Tutmozis miał do dor

czy

. Herhorowi miał powiedzie

e w sprawie traktatu zdaje

na ojca, a przyczyny n

dzy Egiptu wyja

e Pentuer. Faraonowi za

kazał powiedzie

e za n

odpowiedzialny jest ubytek ziemi i kapłani,

e Asyryjczycy s

silni, ale

le musztrowani, a sama Asyria jest

słaba, bo prowadzi wojny,

e najgorsze wyj

cie to oddanie Fenicji w r

ce Assara.

Ramzes zło

ył ogromn

ofiar

tyni Astoreth. Potem poszła wie

ść

e Kam

porwali Grecy i Chetowie.

Rada kapłanów natychmiast uwolniła j

lubów, by nie była pot

piona, gdyby cos jej si

stało. Potem

ogłoszono,

e umarła. Kama była u Ramzesa. Była w

ciekła, bo 4 dni nie wychodziła z ukrycia. Zazdro

ciła

Sarze pierwsze

stwa, krzyczała,

e syn Ramzesa jest

ydem i nazywa si

Izaak, a nie Seti. Sara to

potwierdziła – kapłani kazali, by został

ydem, by mógł by

królem. Ramzes uczynił Sar

słu

Kamy.

Rano Kama kopn

ła Sar

, bo niezr

cznie była jej nogi. Ramzes uwolnił Sar

od tej słu

by, dał jej osobny

pokój w czeladnej, by mogła w spokoju karmi

dziecko.

rozdz. 14
Kama coraz mniej podobała si

Ramzesowi, bo chciała za wszelk

cen

upokorzy

Sar

. Była wci

ąż

w złym

humorze, bo Lykon kr

ąż

ył pod pałacem, pewnie zobowi

zał si

zabi

. W obł

dzie powtarzała,

e wszyscy

czyhaj

na jej

ycie.

Tutmozis przyjechał od faraona. Nast

pca nie dostał

adnych wytycznych, by mógł rz

dzi

jak chce. Asyrii

nie napadn

, by mogła prowadzi

swe wojny, ale w sprawie Fenicji ma zadecydowa

dopiero drugi faraon.

Na dowód,

e nie napadn

Asyrii, wojsko kazano zmniejszy

o 20 tysi

cy najemników. Ramzes nie mógł nic

zrobi

, odło

ył zemst

do czasu a

obejmie tron. Teraz bawił si

. Na pro

Tutmozisa przeniósł Sar

znów

do pałacyku, co słu

ba przyj

ła okrzykami rado

ci. W

ciekłej Kamie Ramzes opowiedział bajk

o ksi

ciu

Satni, który zakochał si

w córce arcykapłana, Tbubui. Ona kazała mu podpisa

akt

lubu, zrzec si

maj

tku,

potem jego dzieci miały si

go wyrzec, a na koniec kazała mu je pozabija

. Satni zrobił to wszystko, a wtedy

obudził. Ramzes te

obudzi si

z zakochania, je

li Kama b

dzie rzuca

przekle

stwa na jego syna.

rozdz. 15
Libijczycy zwolnieni z wojska, wracaj

c do ojczyzny, napadali na egipskie wioski. Zachodnia granica była w

niebezpiecze

stwie, bo wódz, Musawasa, wysłał ju

libijskie wojska i wydał wojn

Egiptowi. Ramzes

otrzymał rozkaz zniszczenia buntowników. Powiedział kapłanom,

e wie o układzie z Beroesem i drwił z

Mefresa, który od jakiego

czasu próbował unie

ść

na modlitwie – te bł

dy popełnił, bo był troch

pijany.

Urz

dzono procesje, które miały wymodli

zwyci

stwo dla Egiptu, a w ich czasie kapłani zbierali informacje o

poczynania Ramzesa od czasu wyj

cia ze

tyni Hator. Lud mówił,

e nowy faraon pójdzie na wojn

Asyri

, a arystokracja –

e odbierze złoto kapłanom i b

dzie rz

dził bez nich. Arcykapłan Sem uspokajał,

tak mówi ka

dy nowy faraon, a Mefres i Mentezufis sami s

sobie winni,

e rozmawiali z nietrze

wym

ksi

ciem i usłyszeli blu

nierstwa. Mimo tego, Mefres zachował uraz

, a był bardzo m

ciwy.

rozdz. 16
Nawet kapłani byli pełni podziwu dla Ramzesa, który spisał si

jako dowódca wojsk. W noc przed

wyruszeniem wojsk ksi

ążę

poszedł spa

do altany, bo w pałacu nie miał spokoju. Lykon był tego dnia w jego

sypialni, ale go nie zastał i poszedł do Kamy, której od jakiego

czasu zdawało si

e ma plamy na twarzy,

lała,

e to tr

d. Namówiła go do zabójstwa (syna Ramzesa), potem zabrał j

ze sob

Gdy wojska Ramzesa wyjechały, nomarcha zacz

ledztwo w sprawie zabójstwa. Wszyscy mówili,

e zabił

sam ksi

ążę

. Sara oskar

yła siebie. Cała słu

ba poszła za ni

do s

du. Mefres chciał koniecznie, by

powiedziała prawd

. Gdyby okazało si

e to ksi

ążę

zabił syna, nie zostałby nigdy faraonem. Naczelnik

policji złapał Kam

. W

ledztwie dowiódł,

e ten, co zabił dziecko był ubrany inaczej ni

Ramzes tego dnia.

Poza tym Kama wydała Lykona, by tylko wyleczono j

z tr

du. Mefres nie uwierzy, dopóki nie ujrzy Lykona.

Kam

wywieziono do kolonii tr

dowatych. Naczelnik policji znalazł Lykona, który do wszystkiego si

przyznał. Mefres kazał go odda

kapłanom. Gdy Sara dowiedziała si

e to nie Ramzes zabił i obcemu

pozwoliła zabra

dzieci

z kołyski – skonała...

rozdz. 17
Od Pustyni Libijskiej dzieli Egipt pas pagórków poprzecinanych w

wozami. Zbiegli wi

ęź

niowie, chłopi lub

robotnicy czasem zapuszczali si

w jej piaski i trafiali do oazy. Miedzy pustyni

a Morzem

ródziemnym był

yzny pas zamieszkany przez Libijczyków. Był to lud barbarzy

ski. Aby z nimi wci

ąż

nie walczy

, faraonowie

pozwolili uczciwym osiedla

w Dolnym Egipcie, a bandytów werbowali do wojska. Zwolnieni z wojska

Libijczycy rozpowiadali,

e Egipt jest bardzo słaby, co potwierdzili jacy

agenci z Egiptu. Musawasa

zdecydował si

c na natychmiastow

wojn

. Wysłał syna, Tehenn

, na zwiad. Ten nigdzie nie widział

wojsk, a ludno

ść

uciekała z granicznych miasteczek. Tymczasem Ramzes z pułkami skrył si

wozach i czekał na nieprzyjaciela.

rozdz. 18
Herhor nie ukrywał,

e chciałby,

eby Ramzes – dla przestrogi – przegrał pierwsz

bitw

. Dobrze by było,

eby był wojn

zaj

ty par

lat. Ramzes pu

cił pogłosk

o sile Libijczyków, a ludno

ść

uciekaj

miasteczek zatrzymał – m

ęż

czyzn brał jako tragarzy, a kobiety i dzieci wysyłał w gł

b kraju. Szpiedzy

przeceniali liczb

wojsk Musawasy, wi

c Ramzes był nawet za ostro

ny. Wysłał agentów, którzy mieli

odci

byłych wojskowych faraona od Musawasy. Ramzes chciał zaskoczy

Libijczyków w dolinie

Sodowych Jezior, odci

ąć

od ojczyzny i zepchn

ąć

na pustynie południa. Uderzyli, gdy nieprzyjaciele

odpoczywali. Po pierwszym wra

eniu strachu,

alu i lito

ci, w Ramzesa wst

pił duch walki. Libijczycy szybko

zebrali si

w zwarte szeregi. Ramzes wypu

cił ju

prawie wszystkie rezerwy, ale nareszcie nadszedł oddział

Mentezufisa. Libijczycy zacz

li wycofywa

na południe. Ksi

ążę

narzekał,

e nawet miecza nie wydobył.

Nie kazał zabija

rannych i je

ców. Z 20 jezdnymi i Pentuerem Ramzes udał si

w pogo

za Musawas

rozdz. 19
Jechali z trudem przez piaski, w gor

cu, które zapowiadało burz

. Musieli i

ść

, ci

c konie. Dwóch

ców padło. Znale

li uciekinierów le

żą

cych w

ród skał. Nie było tam Musawasy, ale jego syn. Wszyscy

zapadli w letarg ze zm

czenia. Wiał Tyfon, gor

cy wiatr, który mógł trwa

do 4 dni. Pentuer dał ksi

ciu

eliksir, który go wzmocni. Okazało si

e to on był tajemniczym kapłanem ukazuj

cym si

co jaki

czas.

Pentuer wzywał na pomoc Beroesa. Wkrótce zacz

ły pi

pioruny, wiatr ustał i spadł deszcz. Jeden z

Libijczyków uciekł, ale Tehenna pozostał oboj

tny. Pentuer w cudowny sposób zapalił pochodni

, a potem

wyj

ł bo

ka, który zawsze wskazuje gwiazd

Eshmun (kompas). Wracali w takim zimnie,

e natkn

li si

nawet na zamarzni

te kału

e. Ksi

ążę

pierwszy raz widział lód. Mianował Pentuera swym doradc

i przysi

gł

mu poprawi

dol

chłopów. Przemkn

ł koło nich wielbł

d, widzieli lwa. Pentuer opowiedział histori

pierwszego sfinksa – skał

podobn

do lwa rze

biono, by przypominała go bardziej, ale rze

biarze widzieli

ęś

ciej ludzi, wi

c tak

mu nadali twarz.

rozdz. 20
W obozie Pentuer powstrzymywał Ramzesa przed wybuchem, gdy Mentezufis wyrzucał mu,

e opu

cił

wojsko, a pijany Patrokles powiedział,

e kapłan kazał wymordowa

ców – dawnych

ołnierzy. Na drugi

dzie

pod obóz

gali bezbronni, kobiety i dzieci z Musawas

i dostojnikami na czele. W nocy umarł

Patrokles, miał pian

na twarzy, mówi

e to z pija

stwa lub kary bogów. Kapłani pokazali ksi

ciu cud –

wszedł do skrzyni, z której widział na bardzo dalek

odległo

ść

(luneta). Potem powiedzieli,

e spełni

jego modlitwy, gdy nie rozpocznie wojny ze Wschodem, b

dzie szanował bogów i ich sługi. Mentezufis

pochwalił ksi

cia za schwytanie Tehenny (!) i radził nie walczy

dalej, bo Libia si

poddawała. Spodziewano

mierci faraona.

rozdz. 21
Musawasa przybył w pokutniczym stroju. Pentuer radził ksi

ciu, by był spokojny i pełen pogardy. Ramzes

kazał pokaza

sobie dary dla faraona i do niego zwróci

o łask

. Ksi

ążę

wbijał si

w dum

, ale

Pentuer szeptał za nim,

e Kama uciekła z Lykonem,

e jest tr

dowata,

e Sara zmarła,

e jego syn nie

yje.

Ramzes zapłakał w chwili, gdy w procesji niesiono kosze z odci

tymi r

kami nieprzyjaciół. Te łzy przywi

zały

do niego Libijczyków. Zapanowała zgoda. Grecy poprosili o ciało Patroklesa, by go spali

. Nie chcieli, by go

zmumifikowano, bo jego dusz

kapłani mogliby dr

czy

na ziemi.

rozdz. 22
Mentezufis tłumaczył Ramzesowi, jaka jest ró

nica mi

dzy spaleniem ciała a mumi

. Człowiek składa si

trzech cz

ęś

ci – ciała, iskry bo

ej i cienia Ka, który je ł

czy. Po

mierci iskra i Ka odł

czaj

. Ka musi si

oczyszcza

, bł

kaj

c si

po ziemi i spełniaj

c dobre uczynki. Ka czerpie sił

z ciała, które zostaje na ziemi.

Gdy w grobie s

sprz

ty i malowidła, cie

nie musi bez potrzeby bł

, bo czuje si

tam jak w domu.

Papirusy z sentencjami i Ksi

ga Zmarłych w trumnie pomagaj

duchowi pozna

modlitwy i mow

bogów,

potrzebn

po oczyszczeniu. Cienie ukazuj

ludziom, kapłani potrafi

nawet oddzieli

swój cie

od ciała.

(teoria cieniów od

yła w Europie – Adolf d’Assier)

Tutmozis dowiedział si

e Lykon został schwytany, ale oddano go Mefresowi.

rozdz. 23
Faraon nie był jeszcze stary, ale bardzo zm

czony rz

dami. Jeszcze pół roku temu spełniał wszystkie

obowi

zki: po k

pieli o

ywiał bo

ka Ozirisa, którego członki co noc odpadały, jak po walce z Setem, potem

go ubierał, posilał si

, słuchał raportów, drzemał, składał ofiary bogom, dawał rozporz

dzenia (czasem

podług snów), błogosławił kraj z tarasu, w ogrodzie odbierał hołdy od swych kobiet i ogl

dał dzieci, po

wieczornym posiłku przyjmował Nikotris, ogl

dał ta

ce i koncerty, k

pał si

i rozbierał do snu Ozirisa, kładł

sam, a budzono go tylko o północy, by astrologowie mogli zda

swój raport. Ostatnio cz

sto mdlał i

adne kuracje nie pomagały. Faraon odmówił leczenia si

krwi

niewinnych dzieci. Wezwano Beroesa, który

powiedział,

e tylko szczera modlitwa za faraona uzdrowi go. Zobowi

zał si

znale

źć

szczerego człowieka.

Zamkn

ł si

z faraonem w pokoju i kazał patrze

w iskr

w czarnej kuli. Faraon widział najpierw kosmate

paj

ki, potem Egipt. Zobaczył ptaki wzbijaj

ce si

w powietrze, które upadały zderzaj

c si

ze sob

– to były

niezgodne modlitwy ludzkie. Tylko modlitwa małego dziecka pisarza od bydła, szczera, krótka i prosta
wzniosła si

do Amona. Chłopak o nic nie prosił, tylko dzi

kował. Amon zesłał za to ludziom chwil

spokoju.

Faraon nie chciał zawłaszcza

tej modlitwy dla siebie.

rozdz. 24
Trzy pułki wojsk zostały w Libii, reszta miała wraca

do domu. Ramzes, Pentuer i Tutmozis pojechali

szybciej. Mentezufis wysłał ich, by Ramzes nie uczestniczył w triumfalnym pochodzie. Odpoczywali w
pobli

u Sfinksa i piramid, m.in. Cheopsowej. Dla Pentuera były to dowody pychy faraonów, przez któr

zgin

ła masa chłopów. Faraon mówił synowi,

e piramidy s

dowodem pot

gi Egiptu, nie chodzi o

yteczno

ść

, ale o to,

e wola faraona, raz wypowiedziana, musi by

spełniona. Sfinks był dla Ramzesa

oznak

kapła

stwa – wielka, m

dra głowa, a pod spodem lwie pazury. Pentuer usłyszał pie

śń

kapłanów w

podziemiach – faraon zmarł. Kapłan pokłonił si

Ramzesowi, okrzyk na jego cze

ść

wznie

li wszyscy obecni.

I pop

dzili do Memfis.

Tom III, rozdz. 1
Ramzes XIII został powitany ze wszystkimi honorami. Nie dał sobie ogoli

głowy, bo nie jest kapłanem, ale

ołnierzem. Zmarszczył si

na widok królewskiego w

ęż

a na infule Herhora – przywdział j

na jeden dzie

bezkrólewia. Jako nie arcykapłan, musiał wyznaczy

nast

do spraw obrz

dków – wybrał (s

c po

twarzy) dostojnego i uczciwego Sema.

Po ukazaniu si

ludowi, faraon poszedł do matki, która była w

ałobie. Nie chciał przyjmowa

od niej hołdów.

Nikotris bała si

zatargu z kapłanami. Ramzes chciał korzysta

z ich wiedzy, ale odsun

ąć

ich od władzy.

rozdz. 2

wita podzieliła si

na dwie cz

ęś

ci – Herhor i Mefres ze starszymi kapłanami oraz cywilni i wojskowi

dostojnicy z młodymi kapłanami. Ramzes za

żą

dał prostych posiłków. Przyj

ł raport Herhora, dowiedział si

e maj

60 tys. zamiast 120 tys. wojska. S

dzia oznajmił mu,

e najcz

stszymi wyst

pkami s

bunty.

Tutmozisowi faraon kazał rozda

wojsku 20 talentów. Skarbnik zdał równie

raport – poprzedni faraon wydał

mnóstwo pieni

dzy na ofiary dla

. Ramzes ostatecznie był zły,

e zbyt otwarcie mówił do dostojników.

rozdz. 3
Pentuer wyjawił przyczyny buntów – lud ma za du

o roboty i jest głodny. Pracuje dłu

ej ni

sło

ce jest na

niebie, nie ma czasu na chodzenie na groby (kiedy

co 10 dzie

). Radził skróci

dzie

pracy, płaci

roboty publiczne, da

wolny co 7 dzie

, zakaza

bicia i wykorzystywania chłopów i da

ęść

ziemi chłopom

na własno

ść

. Nie chciał walczy

z Ramzesem przeciw kapłanom, bo oni s

jacy s

, ale s

ostoj

dro

ci.

Po wyj

ciu Pentuera Ramzes usłyszał głos niby jego ojca, który wzywał go do szacunku wobec bogów. O

północy musiał wysłucha

astrologa, kazał mu wi

cej si

nie budzi

. Potem przyszła matka. Ona te

słyszała

głos zmarłego, mówi

cy,

e yn wchodzi na zł

drog

rozdz. 4
Faraon umarł, bo czuł,

e jego ciało robi si

nieu

yteczne, bo t

sknił do wiecznej ojczyzny, bo taka była jego

wola. W modlitwie poprosił Ozirisa o przyj

cie go do krainy cieni i zmarł. W Egipcie – lament. Ubranego jak

ycia faraona przetransportowano do balsamowania. Tam zauwa

ono,

e faraon nie ma na sobie złota,

ale takie klejnoty. balsami

ci cieszyli si

e nowy faraon poradzi sobie z kapłanami. Odci

to faraonowi

podeszwy, wyj

to mózg i wn

trzno

ci. Odegrano przy tym scenk

, jak Tyfon (noc i wyst

pek) zabija Ozirisa

(sło

ce) na oczach Izydy, jego mał

onki. Potem Izyda poszła do miasta, a reszta wzi

ła si

do pracy. Ciało

zmarłego le

ało 70 dni w wodzie z sod

. Potem znalazł je Horus, syn. W

ród modłów napełniono ciało

wonno

ciami i

ywicami. Wstawiono szklane oczy. Na szyi powieszono wizerunek skarabeusza. Ko

czyny

owini

to ta

mami z modlitwami. Na piersiach i szyi poło

ono r

kopisy Ksi

gi Zmarłych. Mumi

owini

to w

papirus ze spowiedzi

powszechn

potrzebn

do usprawiedliwienia przed s

dem 42 bogów. Ciało

zamkni

to w 3 trumnach – papierowej, cedrowej i marmurowej. Po 3 miesi

cach od

mierci trumn

przeniesiono do pałacu.

rozdz. 5
Przez 70 dni po

mierci panowała

ałoba. Dygnitarze martwili si

wieczorami przy

ałobnych trunkach. ;) Lud

prosty radowały pogłoski o rzekomych reformach nowego pana, te same pogłoski martwiły dostojników.
Faraon otoczył si

wojskiem i wprowadził

ołniersk

kuchni

. Chciał te

rozesła

z pałacu kobiety swego

ojca. Gdy Nikotris powiedziała,

e mog

sta

wrogami faraona, syn pokazał jej wojsko. Odt

d nigdy ju

nie przychodziła z cudzymi pro

bami, była dumna z syna. Ramzes wprowadził reformy wojskowe, nawet

dzieci bawiły si

w wojsko. Nowe pułki pochłon

ły du

o pieni

dzy, a dochody si

zmniejszyły. Dagon

zaproponował po

yczk

od Hirama.

rozdz. 6
Hiram zaproponował interes – wybudowanie kanału mi

dzy Morzem Czerwonym a

ródziemnym. Kapłani

dawno to planowali, szczegóły zna kapłan Samentu. Fenicja odda Egiptowi podatki i opłaci robotników i

ynierów do tego przedsi

wzi

cia. Potem wydzier

awi kanał. Jakie b

korzy

ci? Egipt b

dzie mógł

podbi

kraje (dzisiejszej) Europy i Azji, które s

na wysokim poziomie rozwoju. Ramzesowi plan si

podobał,

ale denerwowało go,

e Fenicjanie stawiaj

mu warunki (daj wojsko, a dostaniesz skarby). Odwołał Dagona

ze stanowiska bankiera.

Faraon wezwał Herhora, Mefresa, Pentuera i Sema. Ku jego zaskoczeniu Mefres zaproponował,

tynia pokryje koszty pogrzebu jego ojca. O

wiadczył,

e pa

stwem kieruje sam, ale b

dzie ich prosił o

rady. Chciał wprowadzi

7 dzie

wolny i prosił o 30 tysi

cy po

yczki, ale kapłani odmówili. Kapłani

podburzali szlacht

przeciw faraonowi, lud napadał na Fenicjan. Fenicjanie zło

yli (niby wedle zwyczaju)

faraonowi dary na 3 tysi

ce talentów, czym odsun

li bankructwo skarbu o kolejne 10 dni. Dał Hiramowi

pozwolenie na budow

kanału, gdy ten powiedział,

e nie musi zgadza

od razu. Potem faraon

rozmawiał z kapłanem Sementu, wg którego wystarczy opanowa

skarbiec Labiryntu, by pokona

kapłanów,

potem wytoczy

Herhorowi i Mefresowi proces o zdrad

i zwi

zki z Asyri

. Ramzes mianował go swym

doradc

. Kapłan wolał słu

potajemnie.

rozdz. 7
Mumi

faraona z jej kaplic

i sarkofagiem przeniesiono z dzielnicy zmarłych do pałacu. Po dwóch dniach

wniesiono je na wóz w formie łodzi. Odprowadzały go tłumy

ałobników. Trumna popłyn

ła Nilem do grobu w

Tebach odwiedzaj

c po drodze wi

ksze miasta. Wy

si kapłani odjechali z trumn

. Z Ramzesem został du

orszak jenerałów, urz

dników, drobnej szlachty i ni

szego duchowie

stwa.

W kraju Piom sporz

dzono ogromne sztuczne jezioro Moeris. Obok ci

ł si

kanał Józefa. W pobli

u Nilu

stał słynny Labirynt. Ramzes musiał go zwiedzi

. Prowadzili go kapłani i szybko zgubił rachub

. Po drodze

widzieli trupy

miałków, którzy chcieli znale

źć

skarb. Skarby czekały na czarn

godzin

, w razie czego był

sposób na ich zniszczenie. O czarnej godzinie decyduje zgromadzenie z rodowitych Egipcjan, faraona i po
13 z ka

dego stanu.

rozdz. 8
Pentuer nie wierzył,

e Ramzesowi uda si

zwoła

zgromadzenie. Faraon odwiedził

tyni

zbudowan

przez faraona Setiego – przez bramy z bokami w kształcie

tych piramid (pylony) wchodziło si

dziedziniec (perystyl), szlachta mogła wchodzi

do pierwszej sali (hipostyl). Dalej szli ju

tylko kapłani – do

sali objawienia, stołów ofiarnych i odpoczynku. Pokazano Ramzesowi miejsce na jego wizerunek, obja

niono

mapy geograficzne i tablice statystyczne. Rozpłakał si

na wspomnienie syna, gdy zobaczył małe dziecko –

Horusa. W tym dniu kilku paralityków ozdrowiało, wi

c uznano,

e faraon si

nawrócił, a ten dzie

dzie

ty.

Eunana przyszedł prosi

o przyj

cie do wojsk faraona, bo obmierzła mu słu

ba u kapłanów. Sementu ju

prawie wiedział jak dotrze

do skarbu. Miał do

wiadczenie w chodzeniu w tunelach, bo na półwyspie Synai

dozorował budow

kaplicy dla górników i chodził po ich pieczarach. Raz zobaczył potwora, ju

trupa – co

jak smok z głow

psa.

rozdz. 9
Jeden z arcykapłanów wyja

nił Ramzesowi,

e czczenie zwierz

t jest dla motłochu, który nie rozumie ich

ytku i wyt

piłby je, gdyby nie wiara,

e s

te. Gdy wyszydził wró

by astronomów, ci powiedzieli,

maj

e zasługi dla nawigacji,

e niedługo b

dzie za

mienie – ale Ramzes ju

nie słuchał. Wkrótce potem

odbył si

pogrzeb faraona w Tebach, w dzielnicy Karnak. Rozpatrywano

ycie zmarłego, czy zasługuje na

wej

cie do grona bogów. Mefres rozwodził si

nad zepsuciem i upadkiem religijno

ci w

ród Egipcjan.

Trumn

faraona przewieziono do grobu, gdzie odbyły si

ostatnie uroczysto

ci. Na koniec odbyła si

uczta.

Pos

g faraona tak dobrze zamurowano,

e dot

d nikt go nie odkrył.

rozdz. 10
Ramzes zwiedzał kraj i wsz

dzie był witany entuzjastycznie.

tynie odmówiły kredytów i za

żą

dały spłaty

długów. Podatki nie wpływały, bo kto

podburzał lud, mówi

e nie musi płaci

. Faraon wykorzystał

żą

danie

– poniewa

dług wobec bogów jest

ty, potrzebuje naruszy

skarby Labiryntu. Przy

okazji wydało si

e Tutmozis chce si

eni

. Sem przypomniał Ramzesowi,

e musi zbudowa

grób dla

siebie i

tyni

. Na grób Ramzes wybrał wie

żę

z zewn. schodami (jak Babel), a

tyni

chciał zbudowa

dla Jedynego Boga, w którego wierz

wszyscy.

rozdz. 11
Pentuer przed wyjazdem dla zebrania 13 rzemie

lników poszedł do Herhora. Arcykapłan był przekonany,

to on rz

dzi w kraju – powstrzymuje bunty i napad Asyrii. Ramzes zna si

tylko na wojnie, ale i tak

potrzebuje doradców.

Pentuer zauwa

ył,

e lud si

podzielił: jedni byli za faraonem i przeciw kapłanom i chcieli, by kapłani wydali

swoje skarby; inni byli przeciw Fenicjanom i szeptali,

e Ramzes ich za bardzo proteguje. Chodziły te

plotki,

e Ramzes zdradza objawy obł

kania (sobowtór?). Pentuer odwiedził m

drca Menesa, który zmierzył obwód

ziemi i odkrył,

e na przełomie lipca i sierpnia b

dzie za

mienie sło

ca. Faraon to wy

miał, Herhor docenił.

Menes pokazał maszyn

do czerpania wody z Nilu. Wg niego post

p to m

dro

ść

, a nie reformy.

rozdz. 12
Ramzes poszedł do Antefa, ojca pi

knej Hebron, w „swaty” w imieniu Tutmozisa. Na uczcie Hebron wyznała

Ramzesowi,

e pokocha

mogłaby tylko wy

szego od siebie, a za Tutmozisa wychodzi, bo ojciec i faraon tak

chc

. Wkrótce odbył si

lub. W przysi

dze zawarta była deklaracja ile pieni

dzy wnosi ka

de z mał

onków.

W domu, który Tutmozis dostał od faraona, odbyła si

uczta, w czasie której Hebron była cały czas z

Ramzesem.

Mefres, Mentezufis i Herhor na tajnej naradzie ustalili,

e przekonaj

lud o szale

stwie faraona. Kilku

nomarchów, którzy byli na spotkaniu przekazało władz

w r

ce Herhora.

Ramzes postawił Tutmozisa na stra

y i, mówi

e idzie na tajn

narad

, poszedł do jego

ony. Zgubił tam

płaszcz. Tej samej nocy Nikotris widziała syna obł

kanego na drzewie. Tutmozis twierdził,

e widziała

Lykona, ale jej niewolnik przyniósł płaszcz znaleziony na drzewie, poza tym faraona nie było noc

pokoju... Gdy kiedy

znów wyszedł, wrócił w płaszczu

ołnierskim, a widział go biegaj

cego nago Eunana.

Tutmozis dał do zrozumienia Semowi,

e wie o tym wyst

pku kapłanów, ale plotki o szale

stwie ju

rozeszły.

rozdz. 13
Chłopi coraz wyra

niej si

buntowali, a Ramzes zebrał w Memfis wojsko. Odbyło si

głosowanie delegatów

w sprawie naruszenia skarbu labiryntu. 83 głosowało za (czarne kamyki), a 8 przeciw (białe). Ramzes nie
zmartwił si

, wiedział ju

e ma cały kraj za sob

. Kazał zabezpieczy

Labirynt i

tynie przed

pospólstwem. Czekał a

Hiram wróci z listami Herhora do Asyrykczyków – dowodem zdrady. Tymczasem

Sementu odkrył,

e skarbiec mo

e si

zawali

. Na wypadek swojej

mierci, zostawi wskazówki do

znalezienia drogi młodemu kapłanowi Seta.

rozdz. 14
Lud był coraz bardziej niech

tny kapłanom, obrzucano kamieniami procesje z bo

kami. 23 dnia miesi

Paofi wojsko miało wej

ść

. Herhor był spokojny, chciał tylko sprawi

, by napad na

tynie był

20. Mefres potrafił hipnotyzowa

Lykona, który „miał podwójny wzrok”, tzn. widział, co w danej chwili robi

inni. Mefres chciał zosta

dozorc

Labiryntu, a Lykona zrobi

faraonem.

Sementu rozbroił dynamity, które były powkładane w kolumny w Labiryncie. Gdy wychodził, zdawało mu si

e widzi pochodni

, drzwi nie chciały ust

. Wpadł w obł

d strachu. Lykon naprowadził stra

ników i

Mefresa na Sementu. Kapłan Seta, ju

spokojny, wypił trucizn

. Kto wszedł do Labiryntu, nie mógł dłu

. Pisarze ju

przygotowywali wyroki

mierci, a 6 ludzi wyjechało do Memfisu zabi

Mefresa i Lykona.

rozdz. 15
Około 18 w Egipcie panował ju

chaos – do

gały wojska, chłopi nie pracowali, jedli i pili w

szynkowniach za koszt faraona. W Górnym Egipcie (Teby) przewag

mieli kapłani, w Dolnym (Memfis) –

Ramzes. Wojska jeszcze si

nie zebrały, a Hiram nie wrócił z listami. Do Ramzesa przyszła delegacja

kapłanów z płaczem, by bronił

tynie przed pospólstwem. Ramzes był ju

pewny,

e kapłani nie stawi

oporu. Nie wiedział,

e delegacja była wysłana przez Herhora, by go zmyli

. Faraon postanowił uderzy

wcze

niej. Nikotris prosiła syna tylko, by nie podniósł r

ki na pos

gi i kapłanów.

rozdz. 16
20 dnia Paofi nastroje były ju

bardzo gor

ce. Lud podburzany był sztucznie przez kapłanów (!), za darmo

jadł, koło

znalazły si

kamienie i belki. Koło południa pijana banda ruszyła na

tyni

Ptah. Działo

dziwnego, bydło wracało z pola, ptaki kładły si

spa

ciemniało si

. Herhor wyszedł na mur

tyni, a z jej wn

trza dobył si

głos niby-boga, który mówił,

e odwraca oblicze od swego ludu. Sło

ce si

miło. Lud i

ołnierze wpadli w popłoch. Na pro

Herhora sło

ce wyszło z cienia. Podobne sceny miały

miejsce w całym Dolnym Egipcie.

Ramzes od rana narzekał,

e napad na

tynie si

opó

nia. Przyjechał Hiram, który zauwa

ył po drodze,

e w obozie faraona panuje chaos, pospólstwem kieruj

kapłani, chłopi napadaj

na Fenicjan. Oddał listy

faraonowi i poinformował go o Lykonie (dot

d Ramzes nic o tym nie wiedział). Pentuer przyniósł wie

ść

mieniu, dopiero teraz, bo dwa dni wi

zili go

ołnierze. Menes pisał o tym wcze

niej do faraona. Przyszły

wie

ci ze

– kapłani opatrywali rannych i udawali,

e to nie wojsko, ale Fenicjanie s

winni

planowanemu napadowi. Młody kapłan Seta poinformował faraona o

mierci Sementu. Ramzes dał

Tutmozisowi listy i kazał pojma

Herhora i Mefresa.

rozdz. 17
Gdy wojsko wyruszało z pałacu, kapłani w Ptah w Memfisie ju

o tym wiedzieli. Herhor nie chciał podda

dobrowolnie, ale gdy Tutmozis si

na niego zamachn

ł, Eunana zabił go i wzniósł okrzyk na cze

ść

Herhora.

Mefres wysłał Lykona, by zabił Ramzesa. Chwil

potem 3 wysłanników z Labiryntu zabiło Mefresa. Lykona

cigało 3 innych dozorców i 3 policjantów z Pi-Bast. W pałacu znikn

ł gdzie

młody kapłan Seta. Hebron

zachorowała i wołała do siebie Ramzesa. Lykon zaszedł mu drog

, gdy wracał. Faraon udusił go, ale dostał

sztyletem. Zanim skonał dowiedział si

jeszcze o

mierci Tutmozisa.

rozdz. 18
Po

mierci Ramzesa pa

stwem rz

dził Herhor. Uspokoił bunty, chłopom dał 7 dzie

wolny, zaprowadził

dyscyplin

ród kapłanów, opiek

otoczył cudzoziemców, gł. Fenicjan, zawarł traktat z Asyri

, ale

pozostawił Fenicj

jako hołdowniczk

Egiptu. Lud ju

nie pami

tał,

e wszystko to było spełnieniem

zamiarów Ramzesa – teraz mówiono o zmarłym,

e był lekkoduchem i łowc

kobiet.

Herhor o

enił si

z Nikotris, która zrzekła si

tronu. Sko

czyła si

dynastia dwudziesta. Herhor proponował

na nast

Nitagera, ale w ko

cu i tak sam został faraonem. Pentuer nie zło

ył hołdu, nie podpisał aktu

wyboru Herhora. Był ju

czony, chciał zosta

przy Menesie. Herhor nie sprzeciwiał si

, dzi

ki Menesowi

wiedział o za

mieniu i obj

ł tron.

Epilog
Była wiosna. Pentuer niewiele jadł, całymi dniami wpatrywał si

w miejsce, gdzie był pałac faraona. Był

przekonany,

e gdyby nie opu

cił Ramzesa, jego losy potoczyłyby si

inaczej. Według Menesa Ramzes był

faraonem wojennym, po prostu nie pasował do swojej epoki. Pa

stwo upada, Sfinks kruszy si

, ale cho

poszczególne gał

zie gin

, sama ro

lina

yje.

Pentuer i Mefres wyruszyli prosi

o jałmu

. Pentuer dziwił si

e lud raduje si

, cho

tak niedawno zmarł

Ramzes. Mefres twierdził,

e tak by

musi,

e masy musz

weseli

i by

silne, bez wzgl

du na czasy. To

oni s

stwem, gdy wesel

– pa

stwo kwitnie.

Pentuer o

ywiał si

nieco przy pracy, gdy

ledził ruchy gwiazd lub gdy wyznaczali bogatemu dzier

awcy

miejsce na kanał. Gdy słuchali pewnego dnia

piewu starego kapłana, Pentuer nie mógł nie skomentowa

jego pogodnej pie

ni – uwa

ał,

e na

wiecie ka

dy co

udaje. Menes wyja

nił mu,

e tak jak spokojne

morze, prosta rzeka czy równe góry s

nudne, tak samo

ycie ludzkie, gdy jest zbyt monotonne. Cierpienia

sprawiaj

ycie jest pi

kne. Rze

by i obrazy te

potrzebne – m

drzec mo

e wyczyta

w nich historie

dawnych czasów i tajemnice m

dro

ci.

2 V 1895, godz. 3 po południu

THE END