1

6.01. Protokół z Kioto

6.02. Gazy cieplarniane

6.03. Obszary redukcji CO

2

w perspektywie 2050 roku

6.04. Dyrektywa klimatyczna

– akty prawne w Polsce

6.05. System handlu uprawnieniami do emisji

– podstawowe pojęcia

6.06. Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji

– instalacje objęte systemem

6.07. Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji

–emisje objęte systemem

6.08. Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji

– rejestr uprawnień

6.09. Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień do emisji (KPRU)

6.10. Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień do emisji (KPRU)- przykłady

6.11. Techniczne możliwości ograniczenia emisji CO

2

w obszarze produkcji energii

1

2

Protokół z Kioto (grudzień 1997) do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian
klimatu (przyjętej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 roku
(Dz.U. z dnia 17 października 2005, Nr 203, poz.1684)

Ustalenia Protokołu

W latach 2008-2012 zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w ekwiwalencie CO

2

średnio o 5 %

w stosunku do roku 1990.

Dla krajów w okresie transformacji bazowej przyjęto inne okresy odniesienia.

Unia Europejska – 8 % w stosunku do roku 1990
Polska - 6 % w stosunku do roku 1988 (469 604 tys.ton)

Bez zmian: Federacja Rosyjska, Ukraina, Nowa Zelandia

Wzrost emisji: Islandia (o 10 %), Australia (o 8 %), Norwegia (o 1 %)

Zmniejszenie emisji: większość krajów o 8 %, USA* o 7 %

Rada Europejska, realizując politykę energetyczną kładzie ogromny nacisk na osiągnięcie
strategicznego celu polegającego na utrzymaniu wzrostu średniej globalnej temperatury na Ziemi
poniżej 2

o

C w stosunku do poziomu sprzed okresu industrializacji.

USA, Kanada i Australia wycofały się z ustaleń z Kioto – zbyt wysokie koszty

3

Gazy cieplarniane i ekwiwalent CO

2

(podany w nawiasach):

• dwutlenek węgla CO

2

(1)

• metan CH

4

(21),

• podtlenek azotu N

2

O (310),

• fluoropochodne węglowodorów (HFC

s

):

np.

fluorometan CH

3

F (97)- produkcja półprzewodnik

heksafluoropropan (9400) – środek gaśniczy, czynnik chłodniczy

• perfluoropochodne związki węgla (PFC

s

),

np. tetrafluorometan CF

4

(5700) – produkcja półprzewodników, środek gaśniczy

heksafluoroetan (11 900) – produkcja pólprzewodników

• heksafluorek siarki SF

6

(22 200) –

gaz izolacyjny (rozdzielnie wysokiego napięcia,

gaz osłonowy w produkcji magnezu, wytrawianie i
czyszczenie w branży półprzewodników)

4

6%

7%

8%

45%

34%

poprawa

efektywności

energetycznej

produkcja

energii

elektrycznej

przemysł 10 %

budownictwo 18 %

transport 17 %

wydobycie paliw 1 %

zgazowanie węgla 5%
technologia CCS 12 %

energia jądrowa 6 %
hydroenergia 2 %

biomasa 2 %
inne odnawialne 6 %

CCS w przetwarzaniu
paliw i w przemyśle

paliwa mieszane w
budownictwie i przemyśle

biopaliwa w transporcie

wg International Energy Agency (IAE), 2006

5

• Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych
substancji (Dz.U. Nr 281 poz. 2784) - określa zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji do
powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, którego celem jest ograniczenie tych emisji w sposób opłacalny i
ekonomicznie efektywny.

•Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji

(Dz.U. Nr

130, poz.1070 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. Nr

122, poz.695)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 października 2009 r. w sprawie rodzajów programów i projektów
przeznaczonych do realizacji w ramach Krajowego systemu zielonych inwestycji (Dz.U. Nr 187, poz.1445)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie przyjęcia Krajowego Planu Rozdziału
uprawnień do emisji CO

2

oraz wykazu instalacji czasowo wykluczonych ze wspólnotowego systemu handlu

uprawnieniami do emisji w okresie od 01.01.2005 do 31.12.2007 (Dz.U. Nr 264, poz.2206)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie j.w. (Dz.U. Nr 185,
poz.1310)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2008 r. w sprawie przyjęcia Krajowego Planu Rozdziału uprawnień
do emisji CO

2

na lata 2008-2012 dla wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji (Dz.U. Nr 202,

poz.1248)

6

Rozróżnia się

(zawsze w odniesieniu do

wartości referencyjnej)

:

• emisję unikniętą

– jako efekt zastosowania nowej instalacji, innego rozwiązania technicznego lub

technologicznego lub innych surowców lub paliw
•

emisję zredukowaną

– jako efekt działań modernizacyjnych lub restrukturyzacyjnych

Rozróżnia się:
•

wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji

– system, którym są objęte gazy cieplarniane,

ustanowiony w ramach UE
•

krajowy system handlu uprawnieniami do emisji

– system, którym są objęte substancje inne niż gazy

cieplarniane, ustanowiony w Rzeczpospolitej Polskiej w celu ograniczenia emisji tych substancji

Jednostka Kioto

– jednostka przyznanej emisji, jednostka redukcji emisji, jednostka poświadczonej redukcji

emisji, jednostka pochłaniania
• jednostka poświadczonej redukcji – mechanizm czystego rozwoju
• jednostka pochłaniania – 1 Mg CO

2

pochłonięty w w wyniku np. zalesiania

Krajowa rezerwa jednostek Kioto – ilość jednostek Kioto, jaką RP jest obowiązana utrzymywać w krajowych
rejestrze jednostek Kioto zgodnie z przepisami UE lub prawa międzynarodowego.
Jednostki Kioto mogą być:
• wykorzystywane do wypełnienia zobowiązań Protokołu z Kito,
• przedmiotem miedzynarodowego obrotu,
• przenoszone na kolejny okres rozliczeniowy za wyjątkiem jednostek pochłaniania

7

System handlu obejmuje emisję gazów cieplarnianych z:
instalacji, w której prowadzona jest działalność powodująca ich emisję i która spełnia
wartości progowe odniesione do zdolności produkcyjnych,
 operacji lotniczej.

W obszarze działalności energetycznej, systemem handlu objęte są m.in. instalacje
spalania

z wyjątkiem instalacji spalania odpadów niebezpiecznych lub komunalnych

o

nominalnej mocy cieplnej ponad 20 MW

t

,

przy czym moc cieplną (energię chemiczną w paliwie) sumuje się dla wszystkich instalacji
położonych na terenie jednego zakładu

Przepisów ustawy nie stosuje się do instalacji lub jej części stosowanej wyłącznie do badań
oraz instalacji wykorzystujących wyłącznie biomasę.

8

Emisja gazów cieplarnianych z instalacji objętych systemem dotyczy:
 w okresie 01.01.2008 – 31.12.2012: dwutlenku węgla (CO

2

)

 od 01.01.2013:
dwutlenku węgla (CO

2

),

podtlenku azotu (N

2

O)

(oprócz CO

2

przy produkcji kwasu azotowego, adypinowego,

glioksalowego i glioksylowego

)

,

petrofluorowęglowodorów (PFCs)

(oprócz CO

2

przy produkcji pierwotnego aluminium)

W obszarze działalności energetycznej, systemem handlu objęta jest wyłacznie emisja CO

2

z:



instalacji spalania

od dnia 01.01.2008,

instalacji geologicznej sekwestracji CO

2

(wychwytywanie, transport, podziemne

składowanie) z instalacji objętych systemem

od dnia 01.01.2013

Emisja gazów cieplarnianych z operacji lotniczej dotyczy od dnia 01.01.2013 dwutlenku
węgla (CO

2

)

9

Przyznane uprawnienia do emisji można wykorzystać lub sprzedać po uzyskaniu zezwolenia (Ministra
Środowiska (?), Krajowego Administratora Systemu (?).
Za zgodą Ministra można przenieść niewykorzystane uprawnienia na kolejny okres obliczeniowy (brak
rozporządzenia). Jeśli nie ma zgody – uprawnienia umorzone. Można natomiast przenosić uprawnienia
pomiędzy instalacjami, do których ma się tytuł prawny.

W Krajowym Rejestrze Uprawnień do Emisji (dokument jawny), są gromadzone informacje o:
1) zezwoleniach;
2) przyznanych uprawnieniach do emisji;
3) sprzedanych i przeniesionych uprawnieniach do emisji;
4) umorzonych uprawnieniach do emisji;
5) wielkościach dopuszczalnej emisji i emisji rzeczywistej.

Na prowadzącym instalacje ciąży obowiązek monitorowania wielkości emisji i rozliczanie uprawnień do
emisji.
Zasady monitorowania – Rozporządzenie Ministra Środowiska (Dz.U.2006 r., Nr16, poz.124)

Wielkość emisji wynikająca z przyznanych uprawnień nie może być większa od dopuszczalnej emisji,
wyrażonej w Mg/rok, określonej w pozwoleniu na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza lub w
pozwoleniu zintegrowanym.

10

1 uprawnienie = prawo do emisji 1
Mg CO2

Lata 2005-2007

Lata 2008-2012

przed korektą

2005 r.

po korekcie

2007 r.

ogółem

713.300.000

716.083.665

1.042.576.975

rezerwa

2.472.405

4.105.305

37.000.270

instalacje do spalania paliw
z wyłączeniem instalacji do
spalania odpadów niebezpiecznych
i komunalnych

597.324.300

594.328.200

857.549.870

udział instalacji do spalania paliw

83,74 %

83,00 %

82,25 %

średniorocznie dla instalacji
spalania paliw

198 mln Mg

214 mln Mg

Etap I – 2005-2007- program pilotażowy

Etap II - 2008-2012

11

Średnioroczna liczba uprawnień

w latach

2005-2007

w latach

2008-2012

zmiana

BOT SA - EL BEŁCHATÓW SA

30.794.300

26.937.155

- 12,5 %

BOT SA - ELEKTROWNIA OPOLE SA

7.343.200

6.475.340

- 11,8 %

BOT SA - ELEKTROWNIA TURÓW SA

12.959.600

11.158.636

- 13,9 %

ELEKTROWNIA KOZIENICE SA

10.538.600

9.636.619

- 8,6 %

ELEKTROWNIA POŁANIEC SA

7.250.000

4.972.620

- 31,4 %

ELEKTROWNIA RYBNIK SA

8.520.800

7.607.030

- 10,7 %

ZESPÓŁ ELEKTROCIEPŁOWNI WROCŁAWSKICH
KOGENERACJA SA WROCŁAW

1.662.900

1.242.892

- 25,2 %

ZESPÓŁ ELEKTROCIEPŁOWNI WROCŁAWSKICH
KOGENERACJA SA SIECHNICE

505.500

366.688

- 27,5 %

12

IGGC (Integrated Gasification Combined Cycle) – technologia zgazowania węgla

technologia

stopień redukcji

CO

2

technologia CCS

do 90 %

zaawansowane technologie, np. IGGC

do 25 %

obiegi podkrytyczne, superkrytyczne i ultrasuperkrytyczne

do 22 %