19. ZWIĄZKI NITROWE, ESTRY KWASU
AZOTOWEGO, AMINY, AMIDY

1007. 1978/L

Poniżej podano wzory pięciu związków organicznych. Są one przedstawicielami grup związków,

podanymi dalej w czterech wariantach. Wybierz przyporządkowanie prawidłowe.

a) C

6

H

5

NO

2

b) C

3

H

5

(ONO

2

)

3

c) CH

3

– CH

2

– NH

2

d) CH

2

COOH

e) CH

3

C – NH

2

NH

2

O

A. a - estry

B. a-związki nitrowe

b - aminokwasy

b - estry

c - amidy kwasowe

c - aminy

d - związki nitrowe

d - aminokwasy

e - aminy

e - amidy kwasowe

C. a - aminokwasy

D. a - aminy

b - aminy

b - aminokwasy

c - amidy kwasowe

c - związki nitrowe

d - związki nitrowe

d - estry

e - estry

e - amidy kwasowe

1008. 1984/L

Pewna substancja jest produktem reakcji nitrowania, cieczą o żółtawej barwie, trującą. Służy ona do

otrzymywania wielu barwników, lekarstw i materiałów wybuchowych. Substancją tą jest:

A. nitroceluloza

B. nitrogliceryna

C. kwas salicylowy

D. nitrobenzen

1009.

0.5 mola benzenu poddano reakcji nitrowania otrzymując 30.75g nitrobenzenu. Wydajność

przeprowadzonego procesu wynosiła:

A. 100%

B. 60%

C. 50%

D. 25%

E. 75%

1010. 1987/L

Różnica pomiędzy nitrozwiązkami a estrami kwasu azotowego polega na tym, że:

A. hybrydyzacja atomu azotu w obu grupach związków jest różna

B. redukcja obu typów związków prowadzi do powstania amin

C. sposób połączenia atomu azotu grupy NO

2

z węglem jest różny

D. hydroliza obu typów związków przebiega z jednakową łatwością

1011. 1996/F

Popularny rozpuszczalnik „nitro” zawiera głównie:
A. nitrotoluen i nitrobenzen
B. estry kwasów karboksylowych o długich łańcuchach i alkoholi również o długich, prostych

łańcuchach

C. octany alkoholi o trzech, czterech i pięciu atomach węgla w cząsteczce
D. 2,4,6



trinitrotoluen

1012. 1992-94/MIS MaP

Głównym produktem nitrowania nitrobenzenu będzie:
A. o



dinitrobenzen

B. m



dinitrobenzen

C. p



dinitrobenzen

D. reakcja nie przebiegnie

Chemia. Wybór testów...

162

1013. 2000/F

Głównym produktem nitrowania aniliny w środowisku kwaśnym jest:
A. mieszanina o-nitroaniliny i p-nitroaniliny

B. m-nitroanilina

C. p-nitroanilina

D. o-nitroanilina.

1014. 1977/L

Fenacetyna - składnik proszków od bólu głowy - jest pochodną aminobenzenu, w którym jeden atom

wodoru w grupie aminowej jest podstawiony grupą



COCH

3

, a jeden atom wodoru w pierścieniu

benzenowym, znajdujący się w położeniu para do grupy aminowej, jest podstawiony grupą



OC

2

H

5

.

Fenacetyna ma wzór:

A.

C.

B.

D.

N

OC2H5

COCH3

H

N

OC2H5

COCH3

H

N

COCH3

O

OC2H5

N

COCH3

H

OC2H5

1015. 1990/L, 1995/L

W czterech naczyniach umieszczono wodne roztwory następujących substancji o identycznych

stężeniach molowych: I - anilina; II - fenol; III - metyloamina; IV - gliceryna. Jaką wartość pH osiągają
powyższe roztwory?

najniższą

najwyższą

A.

III

II

B.

I

III

C.

II

III

D.

IV

II

1016. 1975/L

W czterech probówkach znajdują się następujące substancje:

NH

2

w pierwszej roztwór związku o wzorze O = C

NH

2

CO – NH

2

w drugiej roztwór związku o wzorze HN

CO – NH

2

w trzeciej roztwór żelatyny

w czwartej roztwór związku o wzorze NH

2

– CH

2

– CH

2

– COOH

Do każdej probówki wlano roztwór CuSO

4

i około 2 cm

3

zasady potasowej. W których probówkach

zaobserwowano fioletowe zabarwienie:

A. we wszystkich probówkach

B. tylko w probówce pierwszej i drugiej

C. tylko w probówce drugiej i trzeciej

D. tylko w probówce trzeciej i czwartej

1017. 1975/L

Który ze związków wymieniony w zadaniu poprzednim ulega procesowi peptyzacji w czasie

rozpuszczania w wodzie?

A. tylko żelatyna

B. substancje znajdujące się w probówce drugiej i trzeciej

C. tylko związek znajdujący się w probówce drugiej

D. związki znajdujące się w probówce pierwszej i czwartej

Związki nitrowe ...

163

1018. 1974/L

Do wydzielenia mocznika z moczu w analizach lekarskich działa się na niego kwasem azotowym,

przy czym wytrąca się nierozpuszczalny związek. Związkiem tym jest:

A. azotan(V) mocznika

B. związek nitrowy

C. azotan amonu

D. biuret

1019. 2002/L

Liczba izomerycznych amin II-rzędowych o wzorze ogólnym C

4

H

11

N wynosi:

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

1020. 1978/F

Sacharyna, środek służący jako substancja słodząca dla chorych na cukrzycę, ma następujący wzór

chemiczny:

CO

SO2

NH

W 0.01 mola tego związku znajduje się:

A. 0.01g wodoru

B. 0.04g wodoru

C. 0.05g wodoru

D. 0.07g wodoru

1021.

Termiczny rozkład hydrazyny zachodzi według następującego równania:

3N

2

H

4 (c)



4NH

3 (g)

+ N

2

(g)

Jaką objętość (w warunkach normalnych) zajmują produkty reakcji rozkładu 0.6 mola hydrazyny?

A. 22.4 dm

3

B. 112 dm

3

C. 67.2 dm

3

D. 13.4 dm

3

1022.

W wyniku silnego ogrzewania 30g mocznika powyżej temperatury topnienia, otrzymano amoniak,

który w warunkach normalnych zajął objętość:

A. 2.8 dm

3

B. 5.6 dm

3

C. 11.2 dm

3

D. 22.4 dm

3

E. 44.6 dm

3

1023. 2001/L

W powyższym schemacie a, b, c, d, e oznaczają odpowiednio:

a

b

c

d

e

A.

eten

cykloheksan

aminocykloheksan

nitrobenzen

meta-chloronitrobenzen.

B.

acetylen

benzen

fenyloamina

nitrobenzen

p-chloroaminobenzen.

C.

acetylen

benzen

nitrobenzen

anilina

chlorowodorek aniliny.

D.

eten

cykloheksan

nitrocykloheksan

aminocykloheksan

chloroaminocykloheksan.

1024. 1999/F

Które z podanych niżej określeń jest prawdziwe w odniesieniu do pirydyny, pirymidyny i puryny:

A. aromatyczne związki heterocykliczne

B. związki o właściwościach zasadowych

C. azotowe związki heterocykliczne

D. wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe

1025.

Zasadowy charakter aniliny najlepiej uzasadnić:

A. wpływem aromatycznego pierścienia

B. deficytem elektronowym przy azocie grupy aminowej

C. wolną parą elektronową przy azocie grupy aminowej

D. różnicą elektroujemności azotu i wodoru grupy aminowej

E. silną polaryzacją wiązania C



N

Chemia. Wybór testów...

164

1026. 1992-94/MIS MaP

Wskazać najbardziej zasadową spośród następujących amin:

A. N,N



dimetyloanilina

B. anilina

C. 4



metyloanilina

D. 4



nitroanilina

1027. 1992-94/MIS MaP

Który z reagentów pozwoli na odróżnienie aniliny od N



metyloaniliny?

A. azotyn sodowy (NaNO

2

) w środowisku kwaśnym

B. azotan potasowy (KNO

3

) w środowisku kwaśnym

C. szczawian amonu
D. podchloryn sodowy w środowisku zasadowym

1028.

17.1g mieszaniny benzenu i aniliny przereagowało z 1 kg 3.2% wody bromowej (w obecności

bromku żelaza(III)) z utworzeniem monopodstawnych tych związków. Zawartość procentowa C

6

H

6

i C

6

H

5

NH

2

w mieszaninie wynosiła odpowiednio:

A. 71.6% i 28.4%

B. 45.6% i 54.4%

C. 50% i 50%

D. 25% i 75%

1029. 2001/F

Wskaż, która para związków amina - alkohol są tego samego rzędu:

I. propano-2-amina i propan-2-ol;
II. etyloamina i cyklopentanol;
III. dimetyloamina i 2-metylopropan-2-ol;
IV. trimetyloamina i 3-etylopentan-3-ol;
V. dietyloamina i 2-metylocykloheksanol;

A. I, IV

B. IV, V

C. II, III, IV

D. I, III, V

1030. 1984/F

Substancja o wzorze:

CHONO2

CH2ONO2

CH2ONO2

w małych dawkach stosowana jest jako lek:

A. w schorzeniach naczyń wieńcowych serca

B. przeciwbólowy

C. przeciwgorączkowy

D. przeciwreumatyczny

1031.

pH 0.01 molowego roztworu aniliny o stałej dysocjacji równej 4



10

-10

wynosi:

A. 9.4

B. 5.7

C. 8.3

D. 12

1032. 1997/L

W niniejszym zestawie badano właściwości mocznika.

W probówce zatkanej korkiem umieszczono: 0.5g
mocznika w 3 cm

3

wody oraz 0.5 cm

3

stężonego kwasu

siarkowego. Ten eksperyment najlepiej opisuje równanie:

A. CO(NH

2

)

2

+ H

2

O + 2H

+



CO

2

+ 2NH

4

+

B. CO(NH

2

)

2

+ H

2

SO

4

+ 1/2O

2



CO

2

+ (NH

4

)

2

SO

4

C. CO(NH

2

)

2

+ H

2

O



CO

2

+ 2NH

3

D. CO(NH

2

)

2

+ 2OH





CO

3

2–

+ 2NH

3

Związki nitrowe ...

165

1033. 1988/F

Z przedstawionych niżej schematów reakcji wybierz te, które prowadzą do otrzymania amin:

I.

II.

III.

+ Sn + HCl

+ NH3

C

Cl

O

CH3

C2H5Cl + NH3

NO2

A. II i III

B. I i III

C. tylko II

D. tylko III

1034.

Nasycona amina I-rzędowa tworzy z bromowodorem sól zawierającą 63.5% wagowych bromu.

Aminą tą jest:

A. CH

3

NH

2

B. C

2

H

5

NH

2

C. C

3

H

7

NH

2

D. C

4

H

9

NH

2

E. C

5

H

11

NH

2

1035. 1989/F

Spośród poniższych zestawów wybierz ten, który zawiera wyłącznie związki dające w wodnych

roztworach odczyn zasadowy.

A. NH

4

Cl, C

6

H

5

NH

2

, Na

2

CO

3

B. C

2

H

5

NH

2

, CH

3

COONa, Na

3

PO

4

, NH

3

C. (NH

4

)

2

SO

4

, CH

3

NO

2

, Na

2

CO

3

, C

6

H

5

OH

D. CH

3

COOCH

3

, NH

3

, (CH

3

COO)

3

Al, FeCl

3

1036. 1993/L

Jaki związek poddano dekarboksylacji, jeżeli obok dwutlenku węgla powstanie m



aminofenol?

A. kwas p



aminosalicylowy

B. kwas salicylowy

C. anilinę

D. kwas benzoesowy

E. kwas p



aminobenzoesowy

1037.

W poszczególnych probówkach przygotowano roztwory wodne następujących substancji:

CO(NH2)2

C

COOH

NH2

CH3

H

C

COOH

OH

CH3

H

(CH3)2NH

CH3NH2

I.

II.

III.

IV.

V.

Najwyższą wartość pH będzie miał roztwór:

A. I

B. II

C. III

D. IV

E. V

1038. 1978/AR

Zasadowe właściwości etyloaminy przedstawia równanie:

A. CH

3



CH

2



NH

2

+ HCl



CH

3



CH

2



Cl + NH

3

B. CH

3



CH

2



NH

2

+ HOH



CH

3

-CH

2



OH + NH

3

C. CH

3



CH

2



NH

2

+ HCl



CH

3



CH

2



NH

3

+

Cl



D. CH

3



CH

2



NH

2

+ 2HCl



CH

3



CH

2



Cl + NH

4

Cl

Chemia. Wybór testów...

166

1039. 1997/F

Metyloamina ma silniejszy charakter zasadowy niż anilina, ponieważ:
A. metyloamina posiada wolną parę elektronową na atomie azotu, która oddziaływuje z rodnikiem

metylowym i zwiększa charakter zasadowy, a anilina nie posiada wolnej pary elektronowej, która
decydowałaby o właściwościach zasadowych

B. słaby charakter zasadowy aniliny jest spowodowany oddziaływaniem wolnej pary elektronowej

grupy –NH

2

z sekstetem elektronowym pierścienia, w wyniku czego maleje cząstkowy ładunek

ujemny atomu azotu

C. metyloamina ma budowę bardziej zbliżoną do amoniaku, a amoniak jest silną zasadą
D. atom węgla w rodniku metylowym metyloaminy jest w stanie hybrydyzacji sp

2

, a w rodniku

fenylowym aniliny atomy węgla są w stanie hybrydyzacji sp

3

1040. 1990/F

C

C

ONO2

C

ONO2

ONO2

NO2

NO2

O2N

CH3

NO2

NO2

O2N

OH

Cechą wspólną tych związków jest:

I. należą do nitrozwiązków

II. są estrami kwasu azotowego

III. mają własności wybuchowe

Spośród podanych zdań słuszne są:

A. I

B. II

C. III

D. I i III

1041.

Poddano nitrowaniu 100g benzenu, a otrzymany nitrobenzen zredukowano za pomocą cyny

w środowisku kwaśnym. Ile gramów aniliny otrzymano jeśli pierwsza reakcja przebiegała z wydajnością
80% a druga z wydajnością 75%?

A. 71.5g

B. 95g

C. 119.2g

D. 57g

E. 35.75g

1042. 1999/L

Ogrzewanie kwasów karboksylowych z aminami I–rzędowymi prowadzi do otrzymania:

A. amin II–rzędowych

B. aminokwasów

C. amidów I–rzędowych

D. amidów II–rzędowych

1043.

Ogólną metodą otrzymywania amidów kwasowych jest ogrzewanie kwasów karboksylowych z:



amoniakiem, które prowadzi do otrzymania amidów X-rzędowych



aminami I-rzędowymi, które prowadzi do otrzymania amidów Y-rzędowych



aminami II-rzędowymi, które prowadzi do amidów Z-rzędowych

Symbole X, Y, Z oznaczają odpowiednio amid:

X

Y

Z

A.

III

II

I

B.

II

III

I

C.

I

III

II

D.

III

I

II

E.

I

II

III

Związki nitrowe ...

167

1044.

Poniżej podano wzory kilku wybranych amidów kwasowych.

CH3

C

NH2

O

C

NH2

O

CH3 C

N

O

CH3

H

CH3 C

N

O

CH3

CH3

I.

II.

III.

IV.

są to:

X) N, N-dimetyloacetamid

Y) acetamid

Z) N-metyloacetamid

W) benzamid

Prawidłowe przyporządkowanie nazw podanym wyżej wzorom amidów jest następujące:

I

II

III

IV

A.

Y

W

Z

X

B.

W

Y

X

Z

C.

W

Y

Z

X

D.

W

Z

Y

X

E.

X

Y

Z

W

1045.

Rzędowość amidów przedstawionych w pytaniu 1044 jest następująca:

I-rzędowy II-rzędowy III-rzędowy

A.

I

II i III

IV

B.

IV

I i II

III

C.

III

I i II

IV

D.

I i II

IV

III

E.

I i II

III

IV

1046.

W wyniku hydrolizy pewnego amidu otrzymano kwas benzoesowy i dietyloaminę. Amid ten miał

wzór:

A.

C

N

O

C2H5

H

C

N

O

CH3

H

C

N

O

C2H5

C2H5

C

ONH4

O

C

NH2

O

C2H5

C2H5

B.

C.

D.

E.

Chemia. Wybór testów...

168

1047.

Który z podanych poniżej związków jest N-etylo-N-metylo-benzeno-karboksy-amidem?

I.

C

N

O

CH3

H

C2H5

C

N

O

II.

III.

IV.

V.

CONH2

CONH2

CONH2

CH3

C2H5

CH3

CH3

C2H5

CONH2

A. I

B. II

C. III

D. IV

E. V

1048. 1996/L

Wskaż, która z reakcji opisanych poniższymi równaniami jest najbardziej prawdopodobna.

O

O

A. CH

3



C

+ NH

3

CH

3



C + C

2

H

5

OH

O



C

2

H

5

NH

2

O

B. HCOONa + C

2

H

5



COOH

C

2

H

5



C

+ HCOOH

ONa

O

O

C. CH

3



C

CH

3



C

+ NH

3

ONH

4

OH

O

O

18

O

D. CH

3



C

+ H



18

O



C

2

H

5

CH

3



C

+ H

H

OH

O



C

2

H

5

1049.

Amidy I-rzędowe można otrzymać w:

I. reakcji rozkładu termicznego soli amonowych kwasów karboksylowych

II. reakcji chlorków kwasowych z amoniakiem

III. reakcji kwasów karboksylowych z amoniakiem

A. I

B. II

C. III

D. I i II

E. I, II i III

1050. 2000/F

Wskaż, w których parach (wierszach) związki mają taką samą rzędowość:

1. C

2

H

5

CONH

2

i CH

3

CH

2

CH(OH)CH

2

CH

3

;

2. acetamid i (CH

3

)

2

CHOH;

3. CH

3

CONHCH

3

i (CH

3

)

3

COH;

4. C

2

H

5

CON(CH

3

)

2

i (C

2

H

5

)

3

COH;

5. CH

3

CONHC

2

H

5

i cyklopentanol.

A. 4, 5

B. 1,2

C. 1,5

D. 3, 4

1051. 1992/L

Który zbiór związków chemicznych jest uporządkowany według rosnącego charakteru zasadowego

tych substancji?

A. H

2

CO

3

, Ar-NH

2

, NH

3

, CH

3

NH

2

, (C

2

H

5

)

2

NH

B. Ar-NH

2

, H

2

CO

3

, NH

3

, (C

2

H

5

)NH, CH

3

NH

2

C. CH

3

NH

2

, H

2

CO

3

, (C

2

H

5

)NH, NH

3

, Ar-NH

2

D. H

2

CO

3

, NH

3

, Ar-NH

2

, CH

3

NH

2

, (C

2

H

5

)

2

NH

E. (C

2

H

5

)NH, CH

3

NH

2

, NH

3

, Ar-NH

2

, H

2

CO

3

ogrzewanie

ogrzewanie