Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

INGRACJACJA

GRA WPROWADZA POJĘCIE PSYCHOLOGICZNE INGRACJACJI.

Zastosowanie i zadania:

(1) do rozdziału o grach dydaktycznych jako przykład gier służących

wprowadzaniu pojęć; jako materiał do rozpatrzenia organizacyjnych i

psychologicznych trudności w stosowaniu metody gier dydaktycznych; jako pomoc

przy samodzielnym konstruowaniu gier;

(2)

do rozdziału o nauczaniu i uczeniu się pojęć i zasad jako przykład toku

indukcyjnego.

Przed grą studenci zostają poinformowani jedynie, że jest to gra poświęcona

wprowadzeniu nowego materiału. Gra składa się z czterech scenek, każda

odgrywana przez 2 osoby.

Przygotowanie sceny:

Stolik ustawiony bokiem do studentów, przodem do

drzwi. Jedno krzesło przodem do drzwi (krzesło alfa), drugie tyłem do drzwi (krzesło

beta).

Wybór graczy: Tylko ochotnicy, w najgorszym razie w scenkach uczestniczy

wykładowca. Poza scenką czwartą płeć graczy obojętna.

Instrukcja do każdej scenki: Proszę przeczytać wręczony opis roli, starać się

wczuć w nią i koniecznie postępować zgodnie z opisem. Proszę grać do momentu,

aż przerwę.

Scenka 1.

Rola dla gracza z krzesła alfa: Jesteś dyrektorką (dyrektorem) liceum.

Masz wolny etat nauczyciela historii. Samo

dzielnie decydujesz, kogo przyjąć do

pracy. Prowadzisz rozmowę rozpoznawczą tak, żeby nie zniechęcając kandydata,

dowiedzieć się, jakie ma kwalifikacje.

Rola dla gracza z krzesła beta:

Jesteś nauczycielką (nauczycielem) historii z dziesięcioletnim stażem w liceum.

Magisterium z historii uzyskałaś na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na Uniwersytecie

Warszawskim odbyłaś studia podyplomowe. Przebywałaś pół roku na stażu-

wymianie nauczycie

li w Glasgow. Publikowałaś artykuły w „Mówią wieki" i

„Kwartalniku Pedagogicznym". Trzykrotnie dostałaś nagrody ministra edukacji (raz

Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

1°). Prawie wszyscy twoi uczniowie, którzy zdawali na historię, nauki polityczne i

polonistykę, dostali się na studia. Przyszłaś na rozmowę, bo bardzo zależy ci na tej

pracy. Starasz się przekonać dyrektorkę (dyrektora), że masz doskonałe kwalifikacje.

Scenka 2.

(Lepiej, żeby rolę z krzesła beta objęła kobieta; dlaczego? - do

omówienia po grze.)

Rola dla gracza z krzesła alfa:

Jesteś dyrektorką (dyrektorem) liceum. Przyszła do ciebie matka (ojciec)

Andrzeja, ucznia klasy maturalnej, który przed paru dniami przyszedł do szkoły

podpity i obraził wychowawczynię. Skłaniasz się do tego, żeby usunąć Andrzeja ze

szkoły, jednak sumienie pedagogiczne każe ci zrozumieć, jak to się stało i jakie

byłyby konsekwencje usunięcia Andrzeja.

Rola dla gracza z krzesła beta. Wersja dla kobiety:

Jesteś matką Andrzeja, ucznia klasy maturalnej, który przed paru dniami

przyszedł do szkoły podpity i obraził wychowawczynię. Orientujesz się, że grozi mu

wyrzucenie ze szkoły. Przyszłaś UBŁAGAĆ dyrektorkę (dyrektora), żeby nie

wyrzucać syna ze szkoły. Masz argumenty, bo wychowujesz samotnie troje dzieci, z

których Andrzej jest najstarszy. Ich ojciec był pijakiem. Za kradzież siedział w

więzieniu. Po wyjściu przepadł. Nie otrzymujesz alimentów. Masz kiepsko płatną

pracę pakowaczki w „Wedlu". Z wykształceniem Andrzeja wiążesz nadzieję na

poprawę losu dzieci i własnego.

Rola dla gracza z krzesła beta. Wersja dla mężczyzny:

Jesteś ojcem Andrzeja, ucznia klasy maturalnej, który przed paru dniami

przyszedł do szkoły podpity i obraził wychowawczynię. Orientujesz się, że grozi mu

wyrzucenie ze szkoły. Przyszedłeś UBŁAGAĆ dyrektorkę (dyrektora), żeby nie

wyrzucać syna ze szkoły. Masz argumenty, bo wychowujesz samotnie troje dzieci, z

których Andrzej jest najstarszy. Żona porzuciła cię dla zawodowego wojskowego. Nie

wiesz, gdzie się znajduje. Pracujesz na kiepsko płatnym stanowisku pomocnika

magazyniera w „Wedlu". Chorujesz poważnie na płuca. Nie wiesz, jak długo jeszcze

będziesz mógł zajmować się dziećmi. Z wykształceniem Andrzeja wiążesz nadzieje

na zagwarantowanie dzieciom znośnej przyszłości.

Scenka 3.

Rola dla gracza z krzesła alfa:

Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

Jesteś nauczycielką historii i wychowawczynią (nauczycielem i wychowawcą)

Janka z przedostatniej klasy licealnej. Janek otrzymał od ciebie i nauczycielki

polskiego jedynki na półrocze, co stawia pod znakiem zapytania jego promocję do

klasy maturalnej. Z własnej inicjatywy przychodzi do ciebie matka (ojciec) Janka.

Uświadamiasz jej (mu), że nie wszystko stracone, chociaż trudno będzie namówić

nauczycielkę polskiego do podniesienia oceny; jeżeli jednak otrzyma właściwą

pomoc w domu, może się udać. Janek powinien wziąć się do pracy. Udzielasz matce

(ojcu) Janka wielu rad, jak postępować z Jankiem i co Janek powinien zrobić, żeby

podciągnąć się z historii i polskiego.

Rola dla gracza z krzesła beta:

Jesteś matką (ojcem) Janka z klasy poprzedzającej maturalną, który dostał na

półrocze jedynki z historii i polskiego. Przychodzisz do wychowawczyni

(wychowawcy) Janka, żeby skłonić ją do przychylności wobec Janka i szepnięcia za

synem paru życzliwych słów polonistce. Zdajesz sobie sprawę, że Janek powinien

wziąć się do pracy i że ty powinnaś (powinieneś) jakoś mu pomóc, kontrolować go,

zorganizować mu naukę. Ufasz, że wychowawczyni (wychowawca), jako

specjalistka, udzieli ci potrzebnych rad. Prosisz o nie. Uważnie wysłuchujesz.

Scenka 4.

(Lepiej, żeby na krześle alfa usiadła studentka, a na krześle beta

student. Dlaczego? - do zastanowienia po grze.)

Rola dla gracza z krzesła alfa:

Jesteś uczennicą drugiej klasy licealnej. Twoi rodzice są bardzo zamożni i

bardzo

cię kochają. Masz piękne stroje, wspaniałe kino domowe. Prowadzisz

samochód, który jest w zasadzie twój. Jesteś zdolna, masz dobre stopnie, lubią cię

nauczyciele, koleżanki i koledzy. Jesteś bardzo ładna. W przyszłą sobotę urządzasz

w pięknie urządzonych podziemiach willi swoich rodziców imprezę, na którą

zaprosisz 15 koleżanek i kolegów.

Je

steś właśnie dyżurną szkoły. Siedzisz więc podczas lekcji przy stoliku na

korytarzu na wprost wejścia do szkoły. Podszedł do ciebie kolega z równoległej klasy

i zabawia cię rozmową. Myślałaś już wcześniej, czy nie zaprosić i jego, ale nie

zdecydowałaś się jeszcze.

Rola dla gracza z krzesła beta:

Jesteś uczniem przedostatniej klasy licealnej. Jesteś przeciętnie przystojny,

przeciętnie zdolny, przeciętnie atrakcyjny, a twoi rodzice są przeciętnie zamożni,

Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

więc i twój tryb życia jest pod względem materialnym (i każdym innym) przeciętny.

Ogromnie zależy ci, żeby zaakceptowała cię grupa uczniów nadająca ton całej

szkole, żeby nawiązać z nią stosunki towarzyskie. Jedna z uczennic z klasy

równoległej, należących do tej grupy urządza w przyszłą sobotę imprezę, na którą

zaprosiła już gości z tej „najlepszej" grupy, ale wiadomo, że doprosi jeszcze parę

osób. Korzystasz z tego, że jest właśnie dyżurną szkoły I zagadujesz ją podczas

dyżuru, tak prowadząc rozmowę, żeby skłonić ją do zaproszenia ciebie.

Wiesz, że jej rodzice są bardzo zamożni i bardzo ją kochają. Ma piękne

stroje, wspaniałe kino domowe. Prowadzi samochód, który w zasadzie jest jej.

Jest zdolna, ma dobre stopnie, lubią ją nauczyciele, koleżanki i koledzy. Jest

bardzo ładna. Impreza odbędzie się w podziemiach willi jej rodziców, które sama

urządzała dla własnych potrzeb. Podziwiasz ją i dajesz jej to odczuć.

Wykorzystanie materiału z odegrania scenek

Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

Forma rozmowy. Wspólne właściwości scenek:

•

jedna osoba c

hciała uzyskać coś od drugiej,

•

w tym celu starała się wywołać przychylne nastawienie względem siebie,

•

osoby dające siedziały na krześle twarzą do drzwi, osoby zabiegające siedziały

na krześle tyłem do drzwi.

Takie działania w sytuacji biorca-dawca nazywamy ingracjacją. Jest to

mechanizm psychologiczny łączący ingracjatora z osobą ingracjowaną. Wystąpiły

dwie podstawowe techniki ingracjowania, każda w dwóch odmianach (w kolejności

scenek):

•

skierowane na ingracjatora:

-

autoprezentacja pozytywna,

-

autodeprecjacja;

•

skierowane na osobę ingracjowaną:

-

konformizm,

-

podnoszenie wartości osoby ingracjowanej.

Termin „ingracjacja" pochodzi z łaciny (in - w; gratia - łaska). Mechanizm zbadał i

opisał Edward E. Jones w wydanej w 1964 r. książce Ingratiation: A Socio-

psychological Analysis, New York, Appelton-Century-Crofts.

Wyszukiwanie polskich odpowiedników terminu (wkradanie się w łaski,

przypodobywanie się, wazeliniarstwo). Mamy dwie kategorie synonimów: neutralne,

raczej literackie i rzadziej stosowane oraz ostre, nawet nieprzyzwoite, o bardzo

negatywnym zabarwieniu moralnym. Dlaczego powszechny i często występujący

mechanizm psychologiczny jest deprecjonowany? Dlaczego nie wstydzimy

się

stosować go, a wstydzimy się przyznać, że korzystamy z niego? Dlaczego jest nam

przyj

emnie, kiedy znajdujemy się w roli osoby ingracjowanej? Czy po prze-

prowadzeniu tej gry potrafimy lepiej ingracjować samemu i nie dać się skutecznie

ingracjować innym?

Analiza gry jako metody

Odczytanie na głos wszystkich ról. Ocena poszczególnych uczestników. Czy

wystąpiły trudności w przeprowadzeniu gry? Jeśli tak, to jakie i czym spowodowane

(brak ochotników do gry, skrępowanie, odreagowywanie żarcikami, niezgodność roli

z obrazem siebie itd

.)? Czy i jak można ich uniknąć? Jak tę grę można było lepiej

Materiał wyłącznie do własnego użytku. Bez prawa do upowszechniania. |

zaprojektować lub rozegrać? Wartość tego typu gier jako indukcyjnego sposobu

wprowadzania pojęć.