PIONY, PIONOWNIKI,

CENTROWNIKI

PRZYRZĄDY SŁUŻĄCE DO

CENTROWANIA

INSTRUMENTÓW

I SYGNAŁÓW

ZADANIE PIONÓW:

ustawienie instrumentu i sygnału centrycznie nad punktem.

ZADANIE PIONOWNIKOW:

badanie pionowości, realizacja osi pionowej.

RÓŻNICA POMIĘDZY PIONEM A PIONOWNIKIEM – 1 A 2 CELOWE.

RODZAJE PIONÓW:

sznurkowe, drążkowe, optyczne, laserowe.

PIONOWNIKI: optyczne, laserowe.

CENTROWNIKI: podstawki, spodarki centrujące.

sznurkowe

drążkowe

optyczne, laserowe

PIONY

PIONOWNIKI: optyczne, laserowe.

PZL 100

dokładność 1 mm/100 m
powiększenie 31,5x
średnica obiektywu 40 mm
pole widzenia na 100 m 2,3 m
minimalna ogniskowa (celowa dolna) 0,5 m

PION SZNURKOWY

Warunki:

1. Oś symetrii zawieszonego pionu powinna stanowić przedłużenie sznurka
obciążonego tym pionem, tj. górny punkt zaczepu sznurka oraz ostrze pioniu
powinny leżeć na jednej pionowej.

2. Punkt zaczepu sznurka przy samym pionie powinien leżeć powyżej środka
ciężkości pionu.

3. Sznurek pionu powinien być dostatecznie cienki, dobrze skręcony, bez węzłów
i nierówności.

4. Ciężar pionu powinien być właściwie dobrany - w zależności od długość
roboczej linki i warunków pracy (ruchu powietrza).

PION DRĄŻKOWY

Składa się z 2 rur (jedna porusza się wewnątrz drugiej), wewnętrzna posiada

podziałkę do określenia wysokości głowicy statywu nad punktem. Posiada libelę

sferyczną. Może być podwieszany lub sprzęgany z instrumentem. Stosowany jest

tam, gdzie warunki pracy nie pozwalają na zastosowanie pionów sznurkowych.

Warunki:

1. ostrze pionu powinno zawsze leżeć na osi geometrycznej drążka,

2. ostrze pionowo ustawionego drążka powinno leżeć na przedłużeniu pionowej osi

obrotu instrumentu vv.

Pion drążkowy – sprawdzenie i rektyfikacja

(wyznaczenie punktu przecięcia się śladów dwóch wzajemnie prostopadłych

płaszczyzn – kolimacyjnych - z wykorzystaniem teodolitu lub tachimetru)

PION OPTYCZNY/LASEROWY

Może to być samodzielny przyrząd lub może być wbudowany w instrument
(w spodarkę lub w alidadę).

Jest to zwykła luneta łamana, której ogniskowanie przeprowadza się za pomocą
wyciągu okularowego, zwykle najmniejsza odległość ogniskowania nie
przekracza 0.5 m.

Pion optyczny/laserowy umieszczony w alidadzie:
Warunki:

1. dolna część osi optycznej powinna pokrywać się z osią vv,
2. dolna część osi celowej powinna przebijać dowolną płaszczyznę w jednym
punkcie.

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce:
Warunki:

1. pionowa część osi celowej pionu optycznego spodarki powinna stanowić
przedłużenie osi pionowej instrumentu umieszczonego w tej spodarce,
2. płaszczyzna pozioma wyznaczona przez zrektyfikowane libele alidadowe
instrumentu musi być prostopadła do pionowej części osi pionu optycznego.

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce

– sprawdzenie i rektyfikacja (1. sposób)

(wyznaczenie punktu przecięcia się śladów dwóch wzajemnie prostopadłych

płaszczyzn – kolimacyjnych - z wykorzystaniem teodolitu lub tachimetru)

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce

– sprawdzenie i rektyfikacja (2. sposób)

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce

– sprawdzenie i rektyfikacja (2. sposób)

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce

– sprawdzenie i rektyfikacja (2. sposób)

Pion optyczny/laserowy umieszczony w spodarce

– sprawdzenie i rektyfikacja (2. sposób)

DWUSTRONNY NIEZALEŻNY PIONOWNIK OPTYCZNY

Schemat:

1 – okular,

2 - płytka ogniskowa
z wygrawerowanym
krzyżem lub okręgiem,

3 - soczewka ogniskująca,
4 - pokrętło soczewki
ogniskującej,

5 - pryzmat pentagonalny,
6 - obiektyw dolny,

7 - obiektyw górny,

8 - śruby rektyfikacyjne
płytki ogniskowej,

9 - śruby mocujące obiektyw górny,

S - środek znaczka celowniczego krzyża lub okręgu,

10 - przełącznik pryzmatu.

G

2 celowe: górna i dolna

prosta łącząca środek znaczka celowniczego i środek optyczny obiektywu

górnego lub dolnego, przełączenie obserwowanej celowej następuje dzięki

przełącznikowi, ostry obraz uzyskuje się ruchem soczewki ogniskującej

Warunki:

1. pionowa część osi celowej podczas obrotu o 360

º

przebija dowolną płaszczyznę

prostopadłą do osi pionownika w jednym punkcie,

2. płaszczyzna pozioma wyznaczona przez osie 2 zrektyfikowanych libeli

rurkowych musi być prostopadła do pionowych części górnej i dolnej osi celowej

pionownika.

RL-25

niwelator laserowy, laser obrotowy, poziomowany libelami

Parametry:

- dokładność 4.4mm/30m,

- zasięg bez czujnika 60m, z czujnikiem 200m,

- szybkość pracy - 3 tryby - ilość obrotów/minutę 0/80/300,

-waga 1.8 kg.

Funkcje dodatkowe:

- promień widzialny,

- wyznaczanie płaszczyzny pionowej,

- wyznaczanie linii poziomej,

-

wyznaczanie linii pionowej,

- wyznaczanie płaszczyzny pochylonej.

Akcesoria:

- płytka z magnesem,

- detektor,

- podstawka,

- łata do pomiaru i tyczenia
spadków.

Wykorzystanie teodolitu do realizacji osi pionowej:

koło pionowe i system odczytowy teodolitu, oraz okular zenitalny –
łamiący.

Wykorzystanie różnego rodzaju nasadek/pryzmatów na obiektywy

teodolitów, niwelatorów.

Dokładność centrowania

(średni błąd centrowania przy h=1.5 m

teoretycznie a w warunkach terenowych):

pion sznurkowy ± 1.5 mm realnie ± 2 – 5 mm

pion drążkowy ± 1 mm realnie ± 1 – 2 mm

pion optyczny ± 0.2 – 0.7 mm realnie ± 1 - 1.2 mm

pion laserowy ± 1 - 2 mm realnie ± 2 – 3 mm

mechaniczne przyrządy centrujące ± 0.1 – 0.5 mm

a nawet od ± 0.03 mm

Literatura

Tatarczyk J., Wybrane zagadnienia z instrumentoznawstwa geodezyjnego, Wyd. AGH, Kraków, 1994.

Wanic A., Instrumentoznawstwo geodezyjne i elementy technik pomiarowych, Wyd. UWM, Olsztyn, 2007.

Szymoński J.: Instrumentoznawstwo geodezyjne, cz. 1. PPWK, Warszawa 1969.

www.infopomiar.pl/sklep/p1429,okular-lamacy-zenitalny-do-tachimetrow-topcon.html (dostęp dn. 10.10.2012)

www.archiwumallegro.pl/okulary_zenitalne_do_teodolitow_theo_zeiss-294098272.html (dostęp dn. 10.10.2012)

www.leica-geosystems.pl/pl/Okulary_85071.htm (dostęp dn. 10.10.2012)

www.constructsystems.pl/w-praktyce/akcesoria-do-tachimetrow-leica-builder/ (dostęp dn. 10.10.2012)

www.laserlineontario.com/WhatsUsed.html (dostęp dn. 20.10.2012)

www.meetcentrum.nl/reconditioned-instruments/various-lasers/rotating-lasers-horizontal-vertical/topcon-rl-25/1-4-9-
1-3645-2-0/ (dostęp dn. 10.10.2012)

www.leica-geosystems.pl (dostęp dn. 10.10.2012)

www.geodezistu.ru/pzl-100 (dostęp dn. 10.10.2012)

www.infopomiar.pl/sklep/p708,pionownik-optyczny-pzl-100-carl-zeiss-jena.html (dostęp dn. 10.10.2012)

www.michael-popp.de/czj_aktuell.htm (dostęp dn. 10.10.2012)

www.pomiarowy.pl/index.php/id_2777_mode_proddet.html (dostęp dn. 10.10.2012)