1. Rodzaje i charakterystyka dalmierzy ręcznych:

Typowe możliwości pomiarowe:

- dokładność pomiaru + 1 mm

- zasięg pomiaru od 5cm do 200 m

- najmniejsza wyświetlana działka 0,0001m

- mierzy odległości

- pomiar powierzchni i objętości

- dodawanie i odejmowanie np. odległości

Wykorzystanie funkcji pitagorasa

- pomiar powierzchni trapezu

- pomiar pod nachyleniem ±10 °

- dokładność pomiaru nachylenia 0,2°

- dlugość fali promienia laserowego D8 635 nm

N=10

- średnica plamki lasera zależna jest od odległości i wynosi 6 mm na odległości 10 mm i ok 60 mm na ok 100 m

- posiada pamięć rejestrowania 30 ostatnich pomiarów

- posiada samowyzwalacz

- waga 195 g

- zakres temperatur pracy - 10° C do +50° C

Dalmierze firmy LEICA disto:

D2, D3, D5, D8,

A5, A6, A8

2. Nazwy firm producentów dalmierzy :

- Leica Disto

- Makita

-Bosh

-Stabila

3. Typy tachimetrów TOPCON

- GTS 100 na pryzmat

- GTS 230 j.w

- GPT 3000 na pryzmat i bez pryzmatu

- GPT 3100

-GTS 750 na pryzmat

- GPT 7500 na pryzmat i bez pryzmatu

-GPT 7000

- GTS 900 na pryzmat

- GPT 9000 na pryzmat i bez pryzmatu

-IS - 1/03 na pryzmat i bez lustrowy

4. Budowa tachimetrów:

- spodarka ze śrubami ustawczymi

- alidada

- luneta z elektroniką

- obiektyw

- okular

- dalmierz elektroniczny wewnątrz lunety

- kolimator

- rejestrator wyników

- wyświetlacz wyników

- pamięć

- wbudowane programy pomiarowo obliczeniowe

- bateria

- libela pudełkowa i rurkowa

- śruby zaciskowe oraz leniwki

- pionownik optyczny lub laserowy

- śruby rektyfikacyjne libel

- znaczek osi obrotu lunety

5. Funkcje Tachimetrów

- pomiar kąta

- pomiar współrzędnych

- pomiar odległości

- tryb specjalny (tryb menu)

- rejestracja danych pomiarowych

- tyczenie punktów

- tryb audio

- wprowadzanie stałej pryzmatu

- wprowadzanie poprawki atmosferycznej

- wybór parametrów pracy

- sygnalizacja błędów

6. Zasada elektronicznych pomiarów odległości

D=½V·τ

Pomiar czasu podwójnej drogi.czas mierzony w mierniku F.

Pomiar odl. D pomiędzy punktami Ai B dalmierzem elektr.

Sprowadza się do pomiaru czasu (tał) w ciągu którego sygnał

Pomiarowy emitowany z nadajnika A przebywa drogę 2D.

τ=Tp-Tv. Prędkość fali elektromagnetycznej w ośrodku:

v=c/n, gdzie c-prędkość fali w próżni, n-współcz. Załamania

fali elektromag. W powietrzu. D=1/2*c/n* τ

7.Klasyfikacja dalmierzy elektronicznych :

- ze względu na rodzaj tworzącej i przenoszącej sygnały wyróżnia się :

Dalmierze elektromagnetyczne

Dalmierze ultradźwiękowe

- ze względu na formę sygnału pomiarowego

Dalmierze impulsowe

Dalmierze fazowe

- ze względu na stosowaną kombinację metody impulsowej i fazowej

Dalmierze elektromagnetyczne impulsowe

Dalmierze elektromagnetyczne fazowe

- dalmierze elektromagnetyczne

Dalmierze radiowe

Dalmierze elektrooptyczne (świetlne)

8.Wprowadzenie poprawki atmosferycznej w tachimetrach topcon

Dla instrumentów firmy TOPCON jeśli temp.=15°, a ciśnienie=1013,25hPa to poprawka atmosferyczna K_a=0

Jeżeli temperatura i ciśnienie są różne od tych wielkości, wówczas poprawka K_a≠0 i należy ją wyprowadzić.

Wzór wg którego firma Topcon zaleca wprow. Poprawki: Ka=(279,66 * 79,585*P / 273,15+t) 10 ^-6

Długośc mierzona po uwzględnieniu tej poprawki

L _popr= L (1+K_a)

9.Metody pomiarów odległości dalmierzem

Medoda impulsowa - czas przebiegu sygnału (impulsu) mierzy się bezpośrednio

Metoda fazowa - wykorzystuje się sygnał pomiarowy w postaci fali harmonicznej a czas określany jest pośrednio poprzez pomiar różnicy faz fli na wyjściu z nadajnika i z jej fazy na wyjściu do odbiornika do odbioru reflektora

10. Istota działania dalmierzy impulsowych i fazowych

Dalmierz fazowy - sygnał pomiarowy przesyłany jest w postaci ciągłej fali harmonicznej, zaś pomiar czasu odbywa się poprzez pomiar różnicy fali opuszczającej nadajnik i fazy tej samej fali prowadzącej do odbiornika po uprzednim odbiciu reflektora

Dalmierz impulsowy - istota polega na tym, że przy wyjściu z dalmierza i jego powrocie impulsy przekształcane są w fotodetektorach na impulsy elektryczne, które służą do określenia momentu wyjścia i przyjścia sygnału

11. Podstawowe układy elektroniczne w schematach dalmierzy

- źródło światła

- generator częstotliwości wzorcowej

- modulator światła

- fotodetektor

- układ fazomierza

- optyczny układ nadawania odbiorczy

- wewnętrzna linia optyczna

- reflektor zwrotny

- źródło zasilania

- mieszczące częstotliwości

- układ pomiaru częstotliwości

12. Lasery w tachimetrach TOPC0N i LEICA

TOPCON: TACHMIETRY te wyposażone są w laser światła o dług fali ok. 690nm. Zarówno do pomiarów na pryzmat jak i pomiarów bezpryzmatowych. Wyst. Dioda LED do tyczenia(naprowadza osoby, które mają być wtyczane)

LEICA: pomiar odległości tymi tachimetrami dokonywany jest w sposób fazowy. Wykorzystuje się fale o dług. 650 do 690nm. Do tyczenia używane są także diody ledowe.

13. Specjalne systemy fazomierza

- system chwilowego przesłonięcia sygnałów świetlnych

- system tracking (nieustanny pomiar, bardzo często wykorzystywany w procesie tyczenia punktów)

14. Systemy elektronicznego pomiaru kątów i ich istota

- Kodowy- istotę systemu stanowi układ pomiarowy obejmujący tarczę kodową z elektrooptycznym przetwornikiem położenia mierzonego kierunku

- Impulsowy- metoda oparta jest na zastosowaniu tarczy podziałowej z jedną ścieżką kodowa zawierającą n-równych interwalów oraz czytnik impulsów

- Dynamiczny - system czasowy oparty jest na zastosowaniu wirującej tarczy impulsowej oraz dwóch czytników określający obustronne położenia obydwu ramion kąta

15. Rozwinięcie pojęć

- tachimetr modularny - połączenie dalmierza nasadkowego z teodolitem elektronicznym. Dwie oddzielne części konstrukcyjne połączone odpowiednimi kablami. Oddzielny rejestrator, który jest oddzielną częścią(stare modele)

- tachimetr zintegrowany -scalenie układu dalmierczego z układem kątomierczym i komputerem. Jednolity system o wspólnej obudowie.

- niwelator kodowy - (cyfrowy) nazywamy przyrząd do dokładnych pomiarów różnic wysokości wykonywanych metodą niwelacji geometrycznych. W przyrządzie tym zakodowany obraz łaty niwelacyjnej odbierany jest przez układ optoelektryczny a następnie przetwarzany na odczyt cyfrowy, który jest rejestrowany, wyświetlany lub przekazywany do komputera.

- łata kodowa - na jednej stronie łaty naniesiona jest zakodowana podziałka do pomiarów elektronicznych składająca się z pasków na przemian białych i czarnych o różnej szerokości, które tworzą kod dwójkowy. Elementem podstawowym jest pasek prostokątny(biały lub czarny) szerokości 2mm(np. 405mm-200pasków)

-teodolit elektroniczny - jest instrumentem geodezyjnym w rozumieniu tradycyjnym, ale pomiar kątów, rejestracja i przetwarzanie są realizowane w układach elektronicznych.

16. Zasadnicze etapy pomiaru pikiet tachimetrem elektronicznym

- ustawienie , scentrowanie i spoziomowanie tachimetru nad wybranym stanowiskiem

- wprowadzenie polecenia wyników np. w topconie lub przez włączenie odpowiedniego programu

- wpisanie i zatwierdzenie nazwy lub numeru roboty lub obiektu poprzez wykorzystanie klawiatury alfanumerycznej

- wpisanie numeru stanowiska, jego współrzędnych wysokości instrumentu i zatwierdzenie

- wprowadzenie i zatwierdzenie danych dotyczących punktów nawiązania np.NR, współrzędne (topcon), azymut , wysokość pryzmatu

- wycelować na punkt nawiązania ( punkt kierunkowy orientacja i dokładność pomiaru z rejestracją wykorzystując odpowiedni przycisk (,, odt + rej `') w TS02) lub przyciski (,,pom” , ,,rec'' w Topconie)

- wycelować na pryzmat ustawiony wybrana pikietą, wpisać jeden numer i wysokość pryzmatu

- nacisnąć klawisz rejestracji czyli wykonać pomiar

- wycelować następna pikietę i wykonać pomiar

- kontynuować pomiar po wcelowaniach na następne punkty

- po zakończeniu pomiaru wyłączyć i zabezpieczyć instrument

17. Rodzaje i zakres oprogramowania tachimetru

-systemowe- to zespół programów służących do sterowania pracą całego przyrządu oraz wspomagających przetwarzanie wyników

-aplikacyjne-składa się z wielu programów użytkowych, zwykle przeznaczonych do wykonywania konkretnych zadań geodezyjnych

*wg progr standardowych wykonywane są: pomiar odległości i kątów, kompensacja nachylenia osi pionowej, uwzględnienie poprawki atmosferycznej, obliczanie przyrostu wysokości na odcinku pomiaru, obliczanie błędów średnich.

*oprogramowanie aplikacyjne obejmuje: pomiar wysokości niedostępnego punktu,pomiar czołówek , obliczanie pola powierzchni, rzutowanie, ustawianie wysokości stanowiska, podświetlenie, ustawienie parametrów, programy do tyczenia punktów tras krzywoliniowych, wcięcie wstecz, wcięcie w przód, rejestracja i odtwarzanie danych.

18. Ogólna budowa niwelatora kodowego:

- spodarka ze śrubami poziomującymi

-luneta z okularem i obiektywem

- wbudowany rejestrator wyników i pamięć

- wyświetlasz wyników

- bateria zasilająca

- zespół klawiszy do wyłączania, wyboru trybów pracy, rejestracji wyników, wprowadzania znaków alfanumerycznych

-pokrętła i libelle

19. Elementy rektyfikacji niwelatora kodowego

-rektyfikacja libeli pudełkowej

-Rektyfikacja niwelatora( met. A -podwójnej niwelacji, mat b -FORSTNERA)

W met A odcinek 50 m dzielmy na pół i na środku ustawiamy niwelator-robimy odczyty. Następnie przenieść niwelator w pobliże jednej łaty (3m od łaty) i znów dokonać odczyt. Pokaże się odchyłka

Met B- odcinek 50m dzielony jest na 3 odcinki(ok. 17 metrowe). Instrument w odl 1/3 od łaty.

20 . Niwelator z wirującą wiązką lasera - zastosowania

Wiązka laserowa wiruje wokół pionowej osi instrumenty i wyznacza powierzchnię doniesienia. Ta płaszczyzna wyznacza powierzchnię odniesienia do pomierzonych wysokości..

Zastosowanie: do realizacji wysokości wykopów i nasypów. Do kontroli poziomu układania glazury, terakoty, kostki brukowej, przy montażu podwieszanych sufitów.

Dokładność 3,6mm/50 m odległości

Zasięg z użyciem czujnika do 300m

Realizuje płaszczyznę poziomą i nachyloną

---